Klima-Änderungen im Pleistozän: Isotopenuntersuchungen an fossilen Seesedimenten aus dem Holstein-Interglazial Ost-Polens

In Ost-Polen erbohrte Seesedimente mit einer Mächtigkeit bis zu 55 m (Ossówka-See) dokumentieren das ganze Holstein-Interglazial und die Anfangsperiode der Saale-Eiszeit. An ausgewählten Bohrkernen der Seen von Ossówka und Wilczyn wurden palaeobiologische (Malakofauna, Palynologie und Pflanzen-Makroreste) und Isotopen-Untersuchungen durchgeführt. Die für den längsten (55 m) und vollständigsten Bohrkern nahe der Ortschaft Ossówka bestimmten C- und O-Isotopenwerte betragen: δ13C: Minimalwerte bis -6,4 ‰ für Ablagerungen am Beginn des Interglazials, Maximalwerte bis +10,0‰ für Ablagerungen aus der kalten Frühglazialperiode; δ18O: Maximalwerte bis -3,6 ‰ für Ablagerungen aus dem ersten Abschnitt des Interglazial-Optimums, Minimalwerte bis -10,1 ‰ für Ablagerungen aus der kältesten Periode unmittelbar vor der nächsten Vereisung. Generell gibt der Kurvenverlauf der O-Isotopenwerte gut die palynologisch dokumentierten Klimaveränderungen wieder. Im Profil sind jedoch zwei Perioden zu beobachten, in denen das Isotopenbild nicht mit der palynologischen Aussage übereinstimmt, einmal im klimatischen Interglazial-Optimum und zum anderen im jüngeren Teil des frühen Saale-Glazials. 1. Während des klimatischen Optimums des Holstein-interglazials (Pollen-Zone G und H) sprechen die Isotopenkurven der Seesedimente für relativ kühle Klimaverhältnisse. Dies kann durch eine Zunahme der Niederschlagsmenge, die zu einer Seespiegel-Erhöhung führte und/oder durch den Einfluß von isotopisch leichten Zuflüssen erklärt werden. 2. Im oberen Teil des Profils, der eine kühle, der Vereisung vorangehende Phase darstellt, erreichen die δ13C-und δ18O-Isotope unerwartet hohe Werte, was möglicherweise auf die Redeposition von "warmen" interglazialen Ablagerungen und/oder auf eine Zunahme der Evaporation unter trockenen Steppenklima-Bedingungen mit Seespiegel-Tiefständen zurückzuführen ist. Abkühlungsphasen fallen mit der Verschiebung der Sauerstoffisotopenverhältnisse in Richtung einer 18O- Verarmung zusammen.researc

Ceramiczne odpady budowlane powstające w procesie rewitalizacji miasta – badanie możliwości ich wykorzystania jako substytutu cementu do betonów i zapraw

W artykule zasygnalizowano problematykę rewitalizacji obszarów miejskich na przykładzie byłego miasta wojewódzkiego. Szczególną uwagę zwrócono na zagrożenia środowiska przyrodniczego powodowane przez trudności zagospodarowania odpadów budowlanych powstających podczas tego procesu. Podczas prac badawczych z odpadowej materii rozbiórkowej pochodzącej z remontów oraz przebudowy obiektów wyselekcjonowano ceramiczne odpady budowlane. Materiały te rozkruszono i wytworzono z nich pył. Celem pracy było badanie wskaźnika aktywności, tj. badania, jakie prowadzi się dla pyłów uzyskiwanych np. w procesach hutniczych. Opisany parametr był wyznacznikiem możliwości stosowania pyłów jako recyklingowego substytutu cementu w betonach oraz zaprawach budowlanych. Materiał badawczy stanowiły poremontowe odpady ceramiczne. Odpady odebrano ze składowiska i posegregowano. Wyodrębniono odpady ceramiki czerwonej w postaci uszkodzonych cegieł, pustaków i dachówek. Z tak przygotowanych odpadów wytworzono pył. Wskaźnik aktywności pokruszonego pyłu ceramicznego po 28 dniach wynosił 60,9%, po 90 dniach 72%. Metodyka badawcza prowadzona była zgodnie z normą PN-EN 450-1:2012. Biorąc pod uwagę nieznaczne zmiany parametrów wytrzymałościowych badanych zapraw oraz szczególne względy konieczności utylizacji odpadu opisany recykling pyłów ceramicznych uważa się za rozwiązanie możliwe do wdrożenia przy produkcji zapraw budowlanych oraz betonów niekonstrukcyjnych. Wprowadzenie wyników niniejszych prac do działań rynkowych może przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów deponowanych na wysypiskach

COSMOS-Europe : a European network of cosmic-ray neutron soil moisture sensors

We thank TERENO (Terrestrial Environmental Observatories), funded by the Helmholtz-Gemeinschaft for the financing and maintenance of CRNS stations. We acknowledge financial support by the Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG, German Research Foundation) of the research unit FOR 2694 Cosmic Sense (grant no. 357874777) and by the German Federal Ministry of Education of the Research BioökonomieREVIER, Digitales Geosystem – Rheinisches Revier project (grant no. 031B0918A). COSMOS-UK has been supported financially by the UK’s Natural Environment Research Council (grant no. NE/R016429/1). The Olocau experimental watershed is partially supported by the Spanish Ministry of Science and Innovation through the research project TETISCHANGE (grant no. RTI2018-093717-BI00). The Calderona experimental site is partially supported by the Spanish Ministry of Science and Innovation through the research projects CEHYRFO-MED (grant no. CGL2017-86839- C3-2-R) and SILVADAPT.NET (grant no. RED2018-102719-T) and the LIFE project RESILIENT FORESTS (grant no. LIFE17 CCA/ES/000063). The University of Bristol’s Sheepdrove sites have been supported by the UK’s Natural Environment Research Council through a number of projects (grant nos. NE/M003086/1, NE/R004897/1, and NE/T005645/1) and by the International Atomic Energy Agency of the United Nations (grant no. CRP D12014). Acknowledgements. We thank Peter Strauss and Gerhab Rab from the Institute for Land and Water Management Research, Federal Agency for Water Management Austria, Petzenkirchen, Austria. We thank Trenton Franz from the School of Natural Resources, University of Nebraska–Lincoln, Lincoln, NE, United States. We also thank Carmen Zengerle, Mandy Kasner, Felix Pohl, and Solveig Landmark, UFZ Leipzig, for supporting field calibration, lab analysis, and data processing. We furthermore thank Daniel Dolfus, Marius Schmidt, Ansgar Weuthen, and Bernd Schilling, Forschungszentrum Jülich, Germany. The COSMOS-UK project team is thanked for making its data available to COSMOS-Europe. Luca Stevanato is thanked for the technical details about the Finapp sensor. The stations at Cunnersdorf, Lindenberg, and Harzgerode have been supported by Falk Böttcher, Frank Beyrich, and Petra Fude, German Weather Service (DWD). The Zerbst site has been supported by Getec Green Energy GmbH and Jörg Kachelmann (Meteologix AG). The CESBIO sites have been supported by the CNES TOSCA program. The ERA5-Land data are provided by ECMWF (Muñoz Sabater, 2021). The Jena dataset was retrieved at the site of The Jena Experiment, operated by DFG research unit FOR 1451.Peer reviewedPublisher PD

Dzieło stworzenia oczami geologa

Historię stworzenia Ziemi i człowieka możemy również poznać z Księgi Rodzaju 1.1 - 2.4a, która w skrócie przynosi nam następujący obraz z podziałem na dni tygodnia. Dzień pierwszy – stworzenie światła i oddzielenie go od ciemności, dzień drugi – stworzenie sklepienia niebieskiego oddzielającego wody górne od dolnych, dzień trzeci – stworzenie lądu i roślinności, dzień czwarty – stworzenie Słońca, Księżyca i gwiazd, dzień piąty – stworzenie zwierząt wodnych i latających, dzień szósty – stworzenie zwierząt lądowych i człowieka, dzień siódmy – to dzień odpoczynku Boga Różni się ona jedynie nieznacznie od tej, którą znamy ze współczesnych badań geologicznych. Należałoby jedynie dzień czwarty przenieść na drugie miejsce i schemat stworzenia byłby zgodny z dzisiejszą nauką. Czas stworzenia ograniczony w Księdze Rodzaju do poszczególnych dni jest symboliczny, nawet jeśli przez kreacjonistów traktowany jest dosłownie. Kiedy była pisana Biblia wyobrażenia o liczbach były zgoła inne niż dzisiaj. Nikt nie znał liczby miliard czy milion, operowano jedynie tysiącami. A zatem realny czas stworzenia wszechświata, o którym wiemy, że trwa 13,8 miliarda lat, czy czas powstania Ziemi, który sięga 4,5 miliarda lat, był niemożliwy do nazwania przez ludzi współczesnych Staremu Testamentowi. Oczywiście nie było wówczas nauki o Ziemi, która mogła tłumaczyć poszczególne etapy stworzenia, choć niejednokrotnie nauki o Ziemi są bezradne w tłumaczeniu faktów, wobec których Biblia prezentuje konkretne rozwiązania

The isotopic record in ancient lacustrine deposits of the Sucha Wieś (Ełk Lakeland) and Czarnucha Sites (Augustów Plain), northeastern Poland

Badania stosunków izotopów tlenu i węgla w kopalnych osadach zbiornikowych kompleksu augustowskiego, w stanowiskach Sucha Wieś i Czarnucha w północno-wschodniej Polsce, pokazują złożony obraz zmian klimatu, w którym występują przynajmniej dwa ocieplenia. Detrytyczny kalcyt występujący w obrębie kopalnych osadów jeziornych utrudnia interpretację stosunków izotopowych. Zaznaczający się w osadach wzrost zawartości kalcytu pochodzenia morskiego, ze starszych formacji, jest charakterystyczny dla zimnych okresów interglacjału augustowskiego, w którym następowało rozrzedzenie pokrywy roślinnej ułatwiające spłukiwanie osadów, co jest wyrażone w postaci wysokich wartości δ. Tam, gdzie przeważa kalcyt autochtoniczny powstały w zbiorniku czwartorzędowym, wartości δ maleją. Stwierdzenie obecności okrzemek słonawowodnych we wszystkich profilach osadów może wskazywać na okresowe przesuszenia jezior. W takich warunkach dochodziło do koncentracji izotopów cięższych, co objawia się wysokimi wartościami δ.Investigations of the O/C ratio in ancient deposits of the Augustovian complex of the Sucha Wieś and Czarnucha sites, northern Poland, indicate a complicated image of climate changes with at least two warmings. Detrital calcite, found in the ancient lacustrine deposits, makes it difficult to interpret the isotope ratio. An increase in content of marine calcite derived from older formations is characteristic of cool periods of the Augustovian when the vegetation was sparse, favouring washout of the particles, as evidenced by high δ values. If there is apredominance of autochthonous calcite deposited in the Quaternary basin, then the δ values are lower. The presence of saline-water diatoms in all the sections can indicate a periodic drying up of the lakes when heavier isotopes were being concentrated resulting in high δ values

The Kingdom of Poland as seen in the Chronicle of Jan of Czarnków

Celem niniejszej pracy jest Kroniki Jana z Czarnkowa pod kątem zawartej w niej treści na temat Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIV w. Źródło opisuje wypadki z lat 1370-1384, dlatego przede wszystkim przekazuje obraz rzeczywistości z okresu rządów Ludwika Węgierskiego w Polsce oraz trwającego po jego śmierci bezkrólewia. W Kronice znajdują się również nieliczne informacje dotyczące panowania Kazimierza Wielkiego. Co więcej, autor jako podkanclerzy Królestwa Polskiego zaliczał się do bliskiego grona współpracowników ostatniego Piasta na tronie Polskim, dzięki czemu możemy także odtworzyć pewne aspekty funkcjonowania państwa pod rządami Kazimierza Wielkiego.The aim of this work is analysis of the Chronicle of Jan of Czarnków for its contents on the subject of the Kingdom of Poland in the second half of the 14th century. The source describes events of years 1370-1384, which is why it first and foremost transmits the reality of the reign of Louis I of Hungary in Poland and during an interregnum. The Chronicle also contains some information about the reign of Casimir the Great. What is more, the author, as the sub-chancellor of the Kingdom of Poland, was a close aid of the last Piast on the Polish throne, thanks to which we can also reconstruct certain aspects of the functioning of the state under the reign of Casimir the Great

Stanowisko 5 – Neple. Zaburzenia glacitektoniczne w strefie marginalnej

WYCIECZKA III – Czosnówka – Mielnik – Janów Podlaski –Neple – CzosnówkaNeple położone są w dolinie Krzny, przy jej ujściu do Bugu. Około 1 km na północny-wschód od wsi znajduje się wzniesienie Góra Kamienna Baba (159,28 m n.p.m.), dobrze widoczne w morfologii terenu (fig. 1). Na szczycie pagórka funkcjonuje niewielka żwirownia gdzie sporadycznie, od wielu lat, wydobywany jest piasek i żwir. Mało intensywna eksploatacja surowca jest przyczyną zapełzywania ścian, co sprawia, że obraz geologii tego pagórka nie jest dobrze czytelny. Pierwsze badania i rysunek zachodniej ściany żwirowni został przedstawiony przez Nitychoruka (1994) gdzie glina zwałowa została datowana, wówczas powszechnie stosowaną w datowaniu glin metodą TL na 172±26 ka, co pozwalało ją wiązać ze zlodowaceniem Odry lub Warty. Nitychoruk rozdzielił glinę na bazalną, supraglacjalną oraz spływową i na podstawie zaburzeń glacitektonicznych osadów w tym odsłonięciu uznał, że powstały one w bliskim kontakcie z lądolodem

Lightning-caused and human-induced forest fires as evidenced by Pteridium spores in selected Quaternary records from Poland

The oc cur rence of Pteridium spores – the com mon fire-adapted plant – was ob served in Po land’s Pleis to cene (three interglacials and nu mer ous interstadials) and Ho lo cene pol len se quences. Un til the on set of the mid dle Ho lo cene, bracken was re corded rel a tively rarely. This marks cli ma tic con di tions with spo radic wildfires, fol lowed by quick re - moval of the clones (or main te nance of the clones in a sup pressed state) in the sub se quent, post fire successional stages. In each inter gla cial we can also iden tify short pe ri ods (most of ten syn chro nous) of some what higher fre quency of Pteridium, in di cat ing a pos si ble in crease in nat u ral fires as an ef fect of stormy con di tions. These short pe ri ods are placed mainly within phases dom i nated by co nif er ous wood lands. The very high con tent of bracken found from a reanalysis of the long Saalian se quence at Ossówka as three reg u lar cul mi na tions just above three non-tree phases, east ern Po land is the unique ex cep tion. To ex plain this we found the close mod ern an a logue of the above phe nom e non in the Alas kan re gion, at the bound ary be tween the tun dra and the bo real zone where in a very nar row for est zone, es - pe cially with the con ti nen tal sig na ture, light ning-ini ti ated fires are very fre quent (the edge ef fect). Pleis to cene re cords of bracken dur ing for est pe ri ods might in di cate that thun der storms and light ning strikes were re spon si ble for its higher con tent. This is not to ex clude the pos si bil ity that inter gla cial fires were set by Palaeo lithic hu mans. How ever, it is more likely that the wildfires were uti lized and to some ex tent con trolled, es pe cially at Ossówka, where the palaeolake ex isted for a long time af ter the inter gla cial; and this surely at tracted the at ten tion of game and hu mans. Our in ves ti ga - tions show that rare, more abun dant Pteridium in the Pleis to cene se quences can be traced through out the cor re sponding pe ri ods even at dis tant sites. This might be in di rect ev i dence of a cli ma tic pat tern that pro mote stormy con di tions and fires at that time. In the Ho lo cene, dif fer ent fac tors seem to be re spon si ble for the long-term dy nam ics in Pteridium clones. Both in Po land and in ad ja cent ar eas bracken peaked in the mid dle Ho lo cene from 8000 to 5000 BP, when this ter ri tory was oc cu pied by de cid u ous wood lands. There is agree ment that this is due to burn ing of for ests by the hunter-gath erer so ci et ies of the Late Mesolithic. How ever, in spite of in creased clear ings in the sub se quent phases bracken sub stan tially de creased in abun dance. This means first of all that fires rather than clear ings were re spon si ble for the rise in Pteridium spores in the Ho lo cene pol len se quences