The population genomic legacy of the second plague pandemic

Human populations have been shaped by catastrophes that may have left long-lasting signatures in their genomes. One notable example is the second plague pandemic that entered Europe in ca. 1,347 CE and repeatedly returned for over 300 years, with typical village and town mortality estimated at 10%–40%.1 It is assumed that this high mortality affected the gene pools of these populations. First, local population crashes reduced genetic diversity. Second, a change in frequency is expected for sequence variants that may have affected survival or susceptibility to the etiologic agent (Yersinia pestis).2 Third, mass mortality might alter the local gene pools through its impact on subsequent migration patterns. We explored these factors using the Norwegian city of Trondheim as a model, by sequencing 54 genomes spanning three time periods: (1) prior to the plague striking Trondheim in 1,349 CE, (2) the 17th–19th century, and (3) the present. We find that the pandemic period shaped the gene pool by reducing long distance immigration, in particular from the British Isles, and inducing a bottleneck that reduced genetic diversity. Although we also observe an excess of large FST values at multiple loci in the genome, these are shaped by reference biases introduced by mapping our relatively low genome coverage degraded DNA to the reference genome. This implies that attempts to detect selection using ancient DNA (aDNA) datasets that vary by read length and depth of sequencing coverage may be particularly challenging until methods have been developed to account for the impact of differential reference bias on test statistics.publishedVersio

The population genomic legacy of the second plague pandemic

Human populations have been shaped by catastrophes that may have left long-lasting signatures in their genomes. One notable example is the second plague pandemic that entered Europe in ca. 1,347 CE and repeatedly returned for over 300 years, with typical village and town mortality estimated at 10%-40%.1 It is assumed that this high mortality affected the gene pools of these populations. First, local population crashes reduced genetic diversity. Second, a change in frequency is expected for sequence variants that may have affected survival or susceptibility to the etiologic agent (Yersinia pestis).2 Third, mass mortality might alter the local gene pools through its impact on subsequent migration patterns. We explored these factors using the Norwegian city of Trondheim as a model, by sequencing 54 genomes spanning three time periods: (1) prior to the plague striking Trondheim in 1,349 CE, (2) the 17th-19th century, and (3) the present. We find that the pandemic period shaped the gene pool by reducing long distance immigration, in particular from the British Isles, and inducing a bottleneck that reduced genetic diversity. Although we also observe an excess of large FST values at multiple loci in the genome, these are shaped by reference biases introduced by mapping our relatively low genome coverage degraded DNA to the reference genome. This implies that attempts to detect selection using ancient DNA (aDNA) datasets that vary by read length and depth of sequencing coverage may be particularly challenging until methods have been developed to account for the impact of differential reference bias on test statistics

Áhrif samruna Fjarskipta hf. og 365 miðla hf. á samkeppni og velferð neytenda

Fullkomin samkeppni á markaði er skilvirkasta og hagkvæmasta markaðsformið samkvæmt kenningum hagfræðinnar. Stjórnvöld vilja tryggja að neytendur njóti ábatans og því er tvenns konar hegðun bönnuð samkvæmt samkeppnislögum; annars vegar misnotkun á markaðsráðandi stöðu og hins vegar samkeppnishamlandi samráð aðila á markaði. Markmið samkeppnislaga er að koma í veg fyrir skaðleg áhrif á samkeppni í atvinnulífinu. Til að ná markmiðum samkeppnislaga getur Samkeppniseftirlitið meðal annars spornað gegn skaðlegri fákeppni og auðveldað innkomu nýrra keppinauta að markaðnum. Þann 4. apríl 2017 barst Samkeppniseftirlitinu tilkynning um kaup fjarskiptafyrirtækisins Fjarskipta hf. á fjölmiðlafyrirtækinu 365 miðlum hf. Um er að ræða samruna í skilningi 17. gr. samkeppnislaga nr. 44/2005 og 62. gr. b. laga nr. 38/2011 um fjölmiðla. Samkeppniseftirlitið lagði mat á þau áhrif sem sameining félaganna mun hafa á viðkomandi markaði. Við rannsókn málsins kom í ljós að samruninn mun fela í sér lóðrétt-, lárétt- og samsteypuáhrif. Af þeim sökum mun hann hafa skaðleg áhrif á neytendur annars vegar og samkeppni hins vegar. Meðferð málsins lauk með setningu skilyrða og því var ekki þörf á því að ógilda samrunann. Markmið skilyrðanna er að tryggja virka samkeppni, fjölræði og fjölbreytni á þeim mörkuðum sem samruninn tekur til. Tilgangur þeirra er því að koma í veg fyrir þær samkeppnishamlandi aðstæður og þau skaðlegu áhrif sem neytendur verða fyrir við samruna félaganna. Niðurstaða rannsóknarinnar leiddi í ljós að samruninn mun leiða til þess að mikilvægur keppinautur hverfur af markaði. Af þeim sökum fer fyrirtækjum fækkandi á markaði þar sem þegar ríkir fákeppni og veruleg samþjöppun. Við það eykst hættan á allratapi á markaði og samfélagsleg velferð minnkar. Hið sameinaða félag mun öðlast töluverðan markaðsstyrk og hefur það því hvata til að misnota markaðsráðandi stöðu sína, annars vegar með verðhækkun og hins vegar með því að útiloka keppendur frá markaðnum. Skilyrði samkeppniseftirlitsins munu að einhverju leiti koma í veg fyrir þær samkeppnishamlandi aðstæður sem samruninn hefur í för með sér

Félagsfærnikennsla í grunnskólum Reykjanesbæjar: Umgjörð, skipulag og mannauður

Markmið þessarar rannsóknar var að skoða hvernig félagsfærnikennslu í grunnskólum Reykjanesbæjar væri háttað hvort til séu heildstæðar áætlanir, ábyrgð skýrt skilgreind og þeim fylgt. Í Reykjanesbæ eru sjö grunnskólar og tóku sex af þeim þátt í rannsókninni. Sendir voru út spurningalistar til skólanna og tekin viðtöl í kjölfarið til að fá dýpri sýn kennara og stjórnenda á málefnið. Niðurstöður sýna að grunnskólar Reykjanesbæjar eru ekki með heildstæða stefnu um félagsfærnikennslu eða hvaða námsefni og aðferðir eigi að nota þó fjallað sé um félagsfærni í námskrám flestra skólanna. Þar sem stefna hafði þó verið mörkuð var henni ekki fylgt eftir. Athygli vakti að samt sem áður var búið að fastsetja ákveðin verkefni í flestum skólanna annað hvort í öllum árgöngum eða tilteknum, oftast á miðstigi. Skólarnir hafa tekið upp svokallaðar uppeldisstefnur sem hafa áhrif á félagsfærnikennslu. Borin voru saman þau markmið sem sett eru í skólunum og hvað gert er í raun og í ljós kom að eftirfylgni er ekki eins og best verður á kosið. Aðgengi að starfsfólki fræðslusviðs var almennt gott, þær leiðbeiningar og ráð sem þar voru veitt voru talin nytsamleg. Stuðningur er einnig að verkefn um bætt samskipti, Allir með, sem felur í sér viðtækt samstarf þeirra sem koma að vinnu með börnum í bæjarfélaginu. Niðurstöður þessarar rannsóknar munu vonandi nýtast grunnskólum Reykjanesbæjar og hjálpa þeim að nýta það sem vel er gert til áframhaldandi þróunar á félagsfærnikennslu

Theatre nurses strategies to prevent perioperative needlestick and sharp injuries

Bakgrund: Arbetsrelaterade stick- och skärskador inom vårdsektorn, med risk för potentiell blodsmitta, är ett globalt problem. Operationssjuksköterskor riskerar dagligen att exponeras för perkutana skador under olika kirurgiska ingrepp. Risken är hög relaterat till de vassa kirurgiska instrument och suturnålar som hanteras. Från EU direktivet finns stickskadeförebyggande riktlinjer och Vårdhandboken har aktuella rutiner att efterfölja och lokala riktlinjer. Dessa riktlinjer och rutiner implementeras inte alltid och stickskadeanmälan är underrapporterad. Syfte: Syftet med studien var att identifiera och beskriva operationssjuksköterskors strategier för att förhindra intraoperativa stick- och skärskador. Metod: För att besvara studiens syfte valdes en kvalitativ metod med empirisk design. Semistrukturerade individuella intervjuer genomfördes med åtta yrkesverksamma kvinnliga operationssjuksköterskor mellan 29 och 72 års ålder. En manifest innehållsanalys baserat på Graneheim och Lundmans koncept har använts då informatörernas egna erfarenheter och strategier har studerats ordagrant i sin helhet. Resultat: Tre huvudkategorier framkom av insamlade data. Vikten av kommunikation: Vikten av god kommunikation mellan operationssjuksköterska och operatör. Ordning på operationsbordet: Att strategierna för att förhindra stickskador varierade mycket mellan olika operationssjuksköterskor även om vissa strategier var liknande. Säkerhet på operationssalen: Säkerhetsrutinerna var inte enhetliga på operationsavdelningarna. Kerstin Nilson & Steinunn Snorradóttir Slutsats: Det finns förebyggande metoder mot stickskador men dessa implementeras inte fullt ut. Individuella strategier utvecklas genom yrkeslivserfarenhet men generella nationella riktlinjer för en säker intraoperativ arbetsmiljö bör bearbetas fram och implementeras. Under grundutbildning för operationssjuksköterskor och operatörer bör undervisning ske i förebyggande åtgärder mot stick- och skärskador.Background: Workrelated needlestick and sharp injuries within the healthcare sector, with risk for potential bloodborne pathogen exposure, is a global concern. Every day theatre nurses are at risk for exposure to percutan injury during different surgical procedures. The risk is significant due to the sharp instruments and suture needles that is being handled. The EU directive have guidelines how to prevent sharp injuries and in Vårdhandboken there are current safe local work routines to follow. These guidelines and routines are not always implemented and needlestick and sharp injuries fail to be reported. Aim: The aim with this study was to identify and describe theatre nurses strategies to prevent intraoperativ needlestick and sharp injuries. Method: To meet the aim of this study a kvalitative method was chosen with an empiric design. Semistructured individual interviews were conducted with eight professional female theatre nurses between ages 29 to 72. A manifest content analysis based on Graneheim and Lundmans concept have been used to study the informants own personal experiences and strategies word by word. Result: Three main categories appeared during the collection of data. Communication:The importance of good communication between the theatre nurse and the surgeon. Order:The strategies to prevent needlestick and sharp injuries varied between different theatre nurses although some strategies were similar. Safety: Safety procedures were not alike at different operating theatres. Conclusion: There are preventative measures to be done against needlestick and sharp injuries but those are not fully implemented. Individual strategies developes through work experience but national guidelines to secure a safe intraoperative work environment should be prepared and implemented. A basic education training should be mandatory for all theatre nurses and surgeons to reduce the needlestick and sharp injuries

Eating Disorder among Athletes: “Coaches Perspective”

Átröskun er vaxandi heilbrigðisvandamál í hinum vestræna heimi. Átröskun hefur aukist meðal íþróttaiðkenda og er algengari meðal almennings. Mikil áhersla hefur verið lögð á grannt holdafar en nú er þetta að breytast í átt að tónuðum og stæltum líkama. Íþróttaiðkendur verða fyrir þessum áhrifum frá þjálfurum og umhverfi þar sem mikill þrýstingur er settur á iðkandann um ákveðna líkamsþyngd og form. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna viðhorf og reynslu þjálfara til átrasakana meðal íþróttaiðkenda á aldrinum 13 - 30 ára, einnig að skoða forvarnir í íþróttafélögum þar sem skortur er á rannsóknum á því sviði. Tekin voru viðtöl við sjö þjálfara úr fjórum íþróttagreinum sem þjálfa, fótbolta, handbolta, körfubolta og fimleika. Viðtölin voru tekin í mars og apríl 2016, karlar voru í meirihluta svarenda eða sex karlar og ein kona. Spurningarlisti með ellefu spurningum var hafður til hliðsjónar sem rannsakendur hönnuðu ásamt leiðbeinendum sínum. Niðurstöður rannsóknarinnar sýndi að meirihluti þjálfaranna höfðu ekki miklar áhyggjur af átröskun íþróttaiðkenda en aftur á móti kom fram að þeir höfðu ekki mikla þekkingu á átröskun. Einnig hafði meirihluti þeirra orðið varir við átröskun hjá iðkendum sínum á starfsferli sínum. Tilfellin komu upp í öllum íþróttagreinum og einungis meðal kvenkyns íþróttaiðkenda. Þjálfararnir voru sammála um mikilvægi þess að auka forvarnir og fræðslu í íþróttafélögum um átraskanir. Ekkert var um slíkar forvarnir í þeim félögum sem þjálfarar störfuðu hjá en með bættum forvörnum væri mögulega hægt að draga úr tíðni átröskunar í íþróttum. Lykilorð: átröskun, íþróttaiðkendur, þjálfarar, viðhorf, reynsla, forvarnir.Eating disorder is a growing health problem in the western world. It has been increasing among athletes and is therefore more common among them than the public. Great emphasis has been put on having a skinny body but now things are changing towards having a more toned and muscular body. Athletes are being influenced by their coaches and the environment where there is a lot of pressure put on them about staying within certain weight limits and in a specific shape. The purpose of this study was to explore the opinion and experiences that coaches have about eating disorders among athletes from the age of 13-30 years old, as well as examine the preventions that sports teams have, due to lack of research in that field. Seven coaches were interviewed in four different sports categories, football, handball, basketball and gymnastics. The interviews were conducted in March and in April of 2016. Male coaches were the majority of the respondents, or six men and one woman. A questionnaire with eleven questions, designed by the researchers, was used to guide the interviews. The results of this study show that the majority of the coaches were not worried about eating disorders among athletes, but on the other hand it also showed that their knowledge about eating disorders was lacking. The majority of the coaches had also been aware of eating disorders among their athletes at some point during their career. These cases occurred in all the sports categories but only amongst female athletes. The results of the study shows that the coaches agreed on the importance of increasing preventions and education among sports teams about eating disorders. There were no such preventions in the sports teams that the coaches worked at, but with better preventions it would be possible to reduce the frequency of eating disorders in sports. Keywords: eating disorder, athletes, coaches, opinion, experience, preventions

Leið til læsis : stuðningskerfi í lestrarkennslu

Ráðstefnurit NetluKomið hefur í ljós að vönduð og fagleg lestrarkennsla á fyrstu þremur til fjórum árum grunnskólagöngunnar er úrslitaatriði fyrir velgengni barna í lestrarnámi, ekki síst þeirra barna sem eiga erfitt með að ná tökum á lestri (Hulme og Snowling, 2009; Torgesen, 2001, 2005). Á undanförum tveimur áratugum hafa rannsóknir leitt í ljós að hægt er að fyrirbyggja eða draga úr alvarleika lestrarvanda hjá ungum börnum með viðeigandi, faglegri kennslu. Erfiðleikar barna við upphaf lestrarnáms einkennast af veikleikum í hljóðkerfi tungumálsins. Þá er orðaforði leikskólabarna sterkur forspárþáttur um gengi í lesskilningi síðar meir. Greinin varpar ljósi á mikilvægi þess að bregðast eins fljótt og auðið er við lestrarvanda ungra barna með viðeigandi íhlutun og kennslu.Children who struggle at the early stages of learning to read are at high risk of experiencing long-term reading difficulties unless efforts are made to help them overcome their early difficulties. A substantial body of research over the past two decades indicates the importance of identifying and supporting children at risk for reading problems early in their academic careers and that most early reading difficulties can be preventied though the implementation of appropriately targeted and intensified instructional intervention. The most common area of difficulty among children who are identified as struggling readers at the early stages of learning to read is phonological processing. Vocabulary knowledge at the pre-school and early primary level is a strong predictor of reading comprehension in late elementary grades and throughout schooling. This article throws light on how important it is to respond to the instructional needs of early literacy learners with appropriate instruction

Ancient genomes from Iceland reveal the making of a human population

The genomes of ancient humans can reveal patterns of early human migration (see the Perspective by Achilli et al.). Iceland has a genetically distinct population, despite relatively recent settlement (∼1100 years ago). Ebenesersdóttir et al. examined the genomes of ancient Icelandic people, dating to near the colonization of Iceland, and compared them with modernday Icelandic populations. The ancient DNA revealed that the founders had Gaelic and Norse origins. Genetic drift since the initial settlement has left modern Icelanders with allele frequencies that are distinctive, although still skewed toward those of their Norse founders. Scheib et al. sequenced ancient genomes from the Channel Islands of California, USA, and Ontario, Canada. The ancient Ontario population was similar to other ancient North Americans, as well as to modern Algonquian-speaking Native Americans. In contrast, the California individuals were more like groups that now live in Mexico and South America. It appears that a genetic split and population isolation likely occurred during the Ice Age, but the peoples remixed at a later date