Linguistic Equivalence of the Hebrew Term Eden in Slavic Translations of the Bible

The authors study different equivalents of the Hebrew word Eden in selected old and new Slavic translations of the Bible. The equivalents of this lexeme have been excerpted from several Slavic translations of the Bible, which were selected on the basis of diverse criteria. The translations are presented chronologically and old translations are opposed to the new ones. They represent three groups of Slavic languages: West Slavic, East Slavic and South Slavic and are connected with the base of translation, i.e. the original text and/or Greek or Latin text. They can also be classified according to religious denomination and the strategy of the translation.The observation of those equivalents enables us to see not only their variety and mutual influence among translations but also the struggle of Slavic translators with a very difficult language matter. Many factors were important in that struggle: genetic and structural distances between Semitic and Slavic languages, different perceptions of reality in distant cultures, the discrepancy between biblical and Slavonic realities and the influence of religious denomination. Another important factor was the state of biblical knowledge at the time – incomparably poorer in the case of the oldest Slavic translations in comparison to modern ones

Osiągnięcia Ewy Rzetelskiej-Feleszko (1932-2009) w zakresie światowej slawistyki

Ewa Rzetelska-Feleszko (1932-2009), Professor at the Institute of Slavic Studies of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. She was born in 1932 in Warsaw. She is the author of approximately 340 publications, including several books of her own and several as co-author. She was also the author of the concept and scientific editor of two onomastic synthesis: Polish propernames. Encyclopedia (1998) and Slavonic onomastics. Encyclopedia, vol. 1 and 2 (2002, 2003), and editor of several books. In addition, she was a member of national and international scientific organizations, such as The International Committee of Onomastic Sciences - ICOS, the International Society for Dialectology and  Geo-linguistic. In certain Polish committees she acted as president or a member of the presidium. Ongoing scientific research: dialectology, onomastics and the history of the Polish language and western-Slavic languages, and in particular the tużyce, Kaszuby and Pomorze dialects; multi-directional onomastic research concerning multiple categories of naming and different issues: theoretical, structural, cultural; the issues of national and ethnic minorities; manuals of linguistic-polish and Slavonic philology. She was an expert and a reviewer in Committees (among others The Commission of Determining Local and Physio-graphic Names - KUNMiOF), reviewer, in doctoral, habilitations and Professor proceedings. She participated (with lectures) in about 30 congresses and international conferences, and in many national conferences.Ewa Rzetelska-Feleszko (1932-2009), profesor w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Urodziła się w 1932 roku w Warszawie. Jest autorką około 340 publikacji, w tym kilku książek własnych, kilkunastu książek we współautorstwie. Była też autorką koncepcji i redaktorem naukowym dwóch syntez onomastycznych: Polskie nazwy własne. Encyklopedia (1998) i Słowiańska onomastyka. Encyklopedia, 1.1 i 2 (2002, 2003), a także redaktorem kilku książek. Ponadto była członkiem krajowych i międzynarodowych organizacji naukowych, np. International Committee (Council) of Onomastic Sciences - ICOS, International Society for Dialectology and Geolinguistic. W niektórych gremiach polskich pełniła funkcje przewodniczącej lub członka prezydium. Prowadzone badania naukowe: dialektologia, onomastyka oraz historia języka polskiego i języków zachodniosłowiańskich, w tym zwłaszcza łużyckiego, kaszubszczyzny, dialektów pomorskich; wielokierunkowe badania onomastyczne dotyczące wielu kategorii nazewniczych i różnej problematyki: teoretycznej, strukturalnej, kulturowej; problematyka mniejszości narodowych i etnicznych; przewodniki językoznawcze - polonistyczny i slawistyczny. Była ekspertem i recenzentem w Komisjach (m.in. Komisja Ustalania Nazw Miejscowych i Obiektów Fizjograficznych - KUNMiOF), recenzentem w przewodach doktorskich, habilitacyjnych i do tytułu profesora. Brała udział (z referatami) w około 30 kongresach i konferencjach międzynarodowych, ponadto w wielu konferencjach krajowych

Proper Names in Translation. An Outline of Key Topics

The article briefly presents the history of the absorption of foreign proper names by the Polish language. The introduction outlines the key properties that differentiate proper names from common names. Then the three chief periods in the history of Polish are presented, along with their typical, dominant ways of absorbing proper names. These periods coincide with the periodization proposed by Z. Klemensiewicz (Old-Polish, Middle-Polish, New-Polish periods). The author discusses finally the main modes of absorbing proper names: phonetic-morphologic adaptation (e.g. Piotr, Agnieszka, Szymbark), adideation and reinterpretation (e.g. Bakchus – Beczkoś), translation (e.g. Felix – Szczęsny, Parva – Mała), transposition (e.g. Milano, Trier, Inez). The article briefly presents the history of the absorption of foreign proper names by the Polish language. The introduction outlines the key properties that differentiate proper names from common names. Then the three chief periods in the history of Polish are presented, along with their typical, dominant ways of absorbing proper names. These periods coincide with the periodization proposed by Z. Klemensiewicz (Old-Polish, Middle-Polish, New-Polish periods). The author discusses finally the main modes of absorbing proper names: phonetic-morphologic adaptation (e.g. Piotr, Agnieszka, Szymbark), adideation and reinterpretation (e.g. Bakchus – Beczkoś), translation (e.g. Felix – Szczęsny, Parva – Mała), transposition (e.g. Milano,Trier, Inez).

Rozwój międzynarodowych prac nad terminologią onomastyczną: przegląd ujęć słowiańskich

The paper presents a review of the development of works in the Slavic area on onomastic terminology which constitute an integral part of Slavic onomastic studies on a local and global scale. The research method includes comparative analyses and assessment of the impact of historical and present Slavic onomastic terminology. The question of the study underlines the position that Slavic (Czech, Slovak, Polish, Russian, Balkan) onomasticians, who in many cases are also active in non-Slavic areas, such as German-speaking countries, have made an important contribution to the development of international concepts of onomastic terminology. The research material constitutes a proposal for terminological approaches of selected onomastic schools and teams, active on a national, but also international scale, starting from the 1960s. In the 1970s, the former and current Czech-Slovakian onomastic school, the activities of the terminology subcommittee of the Onomastic Slavic Commission, the Russian onomastic school, the Croatian onomastic school, and many others were established. A critical look at some concepts and the need to merge the terminological and conceptual apparatus allows us to justify a renewed attempt to develop Slavic onomastic terminology. The result of the study is an assessment of the rank and impact of the most important achievements of individual schools and teams, so far published or designed in the form of inventory and system glossaries and theoretical descriptions. Nowadays, thematic and corpus concepts of onomastic terminology are promoted. Works according to this methodological key are carried out in Slovakia and in Poland. The paper is the first part of a wider study on the development of international works on onomastic terminology. The work is a contribution to the development of the theory of proper names.Celem artykułu jest przegląd prac w obszarze słowiańskim na temat terminologii onomastycznej, które stanowią integralną część badań onomastyki słowiańskiej w skali lokalnej i globalnej. Metoda badania uwzględnia zestawienie i skonfrontowanie oraz ocenę wpływu najważniejszych ujęć historycznych i współczesnych słowiańskiej terminologii onomastycznej. Pytanie badawcze podkreśla stanowisko, że ważny wkład w rozwój międzynarodowych koncepcji terminologii onomastycznej wnieśli onomaści słowiańscy (czescy, słowaccy, polscy, rosyjscy, bałkańscy), w wielu przypadkach aktywni także na obszarach niesłowiańskich, takich jak np. kraje niemieckojęzyczne. Materiał badawczy stanowią propozycje ujęć terminologicznych wybranych szkół i zespołów onomastycznych, aktywnych w skali krajowej, ale jednocześnie międzynarodowej, począwszy od lat 60. XX wieku, w tym przede wszystkim: dawnej i nowej czesko-słowackiej szkoły onomastycznej, podkomisji terminologicznej Komisji Onomastyki Słowiańskiej, rosyjskiej szkoły onomastycznej, onomastów chorwackich. Krytyczne spojrzenie na niektóre koncepcje oraz potrzeba scalenia aparatu terminologiczno-pojęciowego pozwalają dziś uzasadnić ponowne próby opracowania słowiańskiej terminologii onomastycznej. Wynikiem badania jest ocena rangi i wpływu najważniejszych osiągnięć poszczególnych szkół i zespołów, dotąd publikowanych lub projektowanych w postaci glosariuszy inwentaryzacyjnych i systemowych oraz opisów teoretycznych. We wnioskach podkreślono, że obecnie promowane są koncepcje tematyczne i korpusowe terminologii onomastycznej. Prace według tego metodologicznego klucza prowadzone są na Słowacji i w Polsce. Artykuł jest pierwszą częścią szerszego studium na temat rozwoju międzynarodowej terminologii onomastycznej. Praca jest wkładem w rozwój teorii nazw własnych.

Jeszcze o potrzebie ujednolicenia terminologii onomastycznej

The aim of the article is to propose the preparation of a list of Polish onomastics terms, which will be published online. Reference is made here to many works that draw attention to the need to organize and unify Polish onomastic terminology. It presents current ideas for solving this important issue, e.g. the assumptions of the dictionary of onomastic terminology by Zofia Abramowicz and Leonarda Dacewicz. Based on the existing lists of onomastic terminology (Polish, Slavic, European), the Onomastic Section of the Committee on Linguistics of the Polish Academy of Sciences decided to join (on the basis of grant applications submitted first to KBN and then to NCN, according to the idea of Prof. Robert Mrózek) in the preparation of a well-structured (and if possible unified) list of terms used in the science of personal names. The starting point is the development of a set of maximum terms within individual onomastic subdisciplines, from which the entries to the list will be extracted and then defined, with quotations from onomastic studies certifying their use and maybe recommendations for use or not. The ideal would be to organize them in such a way that they form a coherent image: from the most general to the most detailed terms. Such action, also in cooperation with representatives of fields using onomastic terminology (historians, geographers, cartographers), will in effect contribute to the ordering of Polish, Slavic and international terminology.Celem artykułu jest propozycja przygotowania wykazu terminów polskiej onomastyki, który opublikowany będzie on-line. Nawiązuje się tu do wielu prac zwracających uwagę na konieczność uporządkowania i ujednolicenia polskiej terminologii onomastycznej. Przedstawia się dotychczasowe pomysły rozwiązania tej ważnej kwestii, np. założenia słownika terminologii onomastycznej Zofii Abramowicz i Leonardy Dacewicz. Opierając się na istniejących wykazach terminologii onomastycznej (polskiej, słowiańskiej, europejskiej), Sekcja Onomastyczna Komitetu Językoznawstwa PAN postanowiła przystąpić (na bazie składanych najpierw do KBN a potem NCN wniosków grantowych wedle pomysłu prof. Roberta Mrózka) do przygotowania uporządkowanego (i w miarę możliwości ujednoliconego) wykazu terminów używanych w nauce o nazwach własnych. Punktem wyjścia jest opracowanie zbioru maksimum terminów w obrębie poszczególnych subdyscyplin onomastyki, z którego wyodrębnione zostaną hasła do wykazu, a następnie zdefiniowane, opatrzone cytatami z opracowań onomastycznych poświadczającymi ich użycie oraz może zaleceniami użycia bądź nie. Ideałem byłoby uporządkowanie ich tak, by tworzyły spójny obraz: od terminów najogólniejszych ku szczegółowym. Takie działanie, również we współpracy z przedstawicielami dziedzin posługujących się terminologią onomastyczną (historykami, geografami, kartografami), przyczyni się w efekcie do uporządkowania polskiej, słowiańskiej i międzynarodowej terminologii

Русская ономастика в энциклопедии славянской ономастики

Рецензия на книгу: Słowiańska onomastyka: Encyklopedia: W 2 t. Warszawa; Kraków, 2002– 2003. T. 1. – 535 s.; T. 2. – 616 s

Osobliwości antroponimii Ziemi Kleckiej w XIX – pocz. XX wieku

The subject matter of the article are surnames which appeared in the Wedding Registry as well as in the documentary-historical chronicle of Kleck region. The gathered data show the diversity of etymological sources of anthroponyms with the prevalance of Belorusian linguistic elements. The surnames have typical Belorussian phonetic, word-formative, and semantic elements such as tsyekannye (Cimawiec), dzyekannye (Gordziejczyk), akannye (Makowczuk – Makawczuk), yakannye (Jaluga), changing initial [w] into [u] (Ulasień, Ulasiuk). As a result of mutual intertwining of cultures there appeared surnames of different origins such as Polish (Nawrocki), Ukrainian (Kowalczuk), Russian (Popow), Baltic (Bajgus) and Jewish (Mazja).Tematem artykułu są nazwiska, które wystąpiły w Księgach kancelaryjnych ślubów oraz w kronice dokumentalno-historycznej Ziemi Kleckiej. Zgromadzony materiał wskazuje na różnorodność źródeł etymologicznych antroponimów z przewagą białoruskich elementów językowych. Nazwiska charakteryzują się obecnością cech fonetycznych, słowotwórczych oraz semantycznych typowych dla języka białoruskiego, np. ciekanie (Cimawiec), dziekanie (Gordziejczyk), akanie (Makowczuk – Makawczuk), jakanie (Jaluga), zamiana początkowego [w] na [u] (Ulasień, Ulasiuk). W wyniku wzajemnego przenikania kultur swoje miejsce zaznaczyły nazwiska polskiego (Nawrocki), ukraińskiego (Kowalczuk), rosyjskiego (Popow), bałtyckiego (Bajgus) i żydowskiego (Mazja) pochodzenia.Uniwersytet w Białymstok

Polska terminologia antroponomastyczna – ku systematyzacji i normalizacji

The aim of this article is to continue the discussion on issues related to onomastic terminology, the necessity of its harmonization and normalization (concept → term). An approximate stock of anthroponomastic terms, as well as the preliminary concept of a dictionary development of terms, were indicated as part of the project “Polish onomastic terminology”. In selected examples, synonymy, the variation of terms, the coexistence of native and foreign forms (usually adapted from Greek or Latin), the rationality of new terms, doublets with a grammatical number are shown in the context of current tradition and research practice. Attention was drawn to the need to indicate, in the planned terminological dictionary, the preferred, acceptable and non-recommended terms, limiting the variants, and justifying the new terms with the need for use.Celem artykułu jest kontynuacja dyskusji nad kwestiami związanymi z terminologią onomastyczną, koniecznością jej harmonizacji i normalizacji (pojęcie → termin). Wskazany został przybliżony zasób terminów antroponomastycznych oraz wstępna koncepcja słownikowego opracowania terminów w ramach projektu „Polska terminologia onomastyczna”. Na wybranych przykładach pokazano w kontekście dotychczasowej tradycji i praktyki badawczej synonimię, wariantywność jednostek terminologicznych, współwystępowanie form rodzimych i obcych (zwykle adaptowanych greckich lub łacińskich), racjonalność nowych terminów, dublety z liczbą gramatyczną. Zwrócono uwagę na potrzebę wskazania w planowanym słowniku terminologicznym terminów preferowanych, dopuszczalnych i niezalecanych, ograniczenia wariantów, uzasadnienia nowych terminów potrzebą użycia.

Onomastyka literacka a onomastyka stylistyczna

The paper deals with the state of research on literary/stylistic onomastics as an auxiliary science of stylistics. The typology of styles allows the inclusion of research on stylistic nomenclature within the research on text style, an author’s individual style, as well as type styles. Post-modern changes in the understanding of literariness, the interest of literary onomastics in para-literary genres, and the functioning of names in the modern media, religious and political discourse make it necessary to think about the appro- priateness of further use of the term literary onomastics. The use of the original name of the field of research on names in texts would be more precise: the term stylistic onomastics might refer to the functioning of the sphere of proper names in a particular style of the Polish language. It would not exclude a literary or artistic text from the sphere of interest, and it would introduce proper names characteristic for other styles of the Polish language, such as political, media, religious, scientific and advertisement styles, in the stream of research

Локально-етнічні топоніми на -ани (-яни)

Топоніми на -ани (-яни) як спільнослов’янський ойконімний словотвірний тип віддавна привертали увагу ономастів. Зокрема, розглянемо ті географічні назви, що утворилися із колишніх прийменникових конструкцій внаслідок поєднання прийменників за, під, над та ін. з іменниками