RESEARCH ON THE QUALITY OF UNIVERSITY CLASSES IN THE CONTEXT OF THEIR CLIMATE

The transmission of knowledge is not merely the selection of appropria te teaching methods; it is also influenced by personal interactions. This study explored the influence of student-teacher interpersonal relationships and the influence of these interactions on students’ opinions of the quality of education. The primary objective was to understand aspects that compel a student to attend classes taught by a particular teacher. The study acquired data on 540 students and 270 lecturers. It hypothesized that the higher the degree of positive student-teacher interactions, the higher the students’ evaluation of class quality. The correlation was found to be positive and statistically significant at 0.01 level (Pearson’s correlation coefficient of 0.636)Przekazywanie wiedzy to nie tylko dobór odpowiednich metod nauczania, ale także interakcje międzyludzkie. W niniejszym opracowaniu badano oddziaływanie relacji interpersonalnych student – nauczyciel oraz wpływ tych interakcji na opinie studentów o jakości kształcenia. Głównym celem było poznanie aspektów, które skłaniają studenta do uczęszczania na zajęcia prowadzone przez konkretnego nauczyciela. W badaniu zebrano dane dotyczące 540 studentów i 270 wykładowców. Postawiono hipotezę, że im wyższy stopień pozytywnych interakcji student – nauczyciel, tym wyższa ocena jakości zajęć przez studentów. Na podstawie analiz stwierdzono, że korelacja ta jest dodatnia i istotna statystycznie na poziomie 0,01 (współczynnik korelacji Pe arsona 0,636)

Analiza użyteczności diagnostycznej

This article was created to meet growing student demand regarding the guidelines needed to build a research tool. The following article not only shows the research process but also remind the principles for the conduct of research. The theoretical part describes only those types of ordinal scales on the basis of which an attempt has been made to create a research tool. The aim of the research is to analyse the diagnostic utility (validity) of three tools for measuring involvement. Students were asked to assess the degree of lecturer involvement. It was justified because the students are persons participating in the education process and experiencing the involvement of the lecturer concerning the way of students' education. The involvement is built on interpersonal relationships. These interpersonal relationships form a specified type of involvement ties which became the subject of analyses in the research. The research problem constitutes the question: Which of the tested tools is the most effective for conducting the research procedure concerning involvement? The answer to this question was given in the conclusion of the article. One of the tools turned out to be the most pertinent but also the best for carrying out various types of statistical analyses. It was a tool that measured the intensity of the involvement degree in percentage-wiseArtykuł powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie studentów dotyczące praktycznych wskazówek przy konstruowaniu narzędzia badawczego. Raport nie tylko ukazuje proces badawczy, ale także przypomina poznawczo i dydaktycznie zasady postępowania metodologicznego. W części teoretycznej opisano tylko te rodzaje skal porządkowych, na podstawie których podjęto próbę tworzenia trzech instrumentów badawczych, służących do oceny stopnia zaangażowania nauczyciela akademickiego. Oceny tej dokonywali studenci jako osoby uczestniczące, a przede wszystkim doświadczające zaangażowania wykładowcy w sposób ich kształcenia. W procesie dydaktycznym powstające relacje są odpowiednikiem interakcji interpersonalnych, wytwarzających określoną więź, powstającą na skutek zaangażowania. Więź ta stała się przedmiotem analiz w niniejszych badaniach. Celem badań jest analiza użyteczności diagnostycznej trzech narzędzi do pomiaru więzi zaangażowania. Problemem badawczym jest kwestia: Które z testowanych narzędzi jest najbardziej skuteczne do przeprowadzenia procedury badawczej dotyczącej zaangażowania? Odpowiedź na to pytanie została udzielona w konkluzji artykułu. Jedno z trzech narzędzi, a mianowicie to, które mierzyło natężenie stopnia zaangażowania na skali procentowej, okazało się najbardziej trafne, ale też najlepsze do przeprowadzania różnego rodzaju analiz statystycznyc

Antropologia w resocjalizacji, wokół struktury funkcjonowania człowieka

Identity is the integrative principle or a real (metaphysical pluralism) or mental principle (metaphysical monism). In monism, identity is determinated intentionally - mentally. In pluralism, identity is seen as a whole that unifies the structural elements of an object or being - it can be defined as an intentional identity at the level of intellectual consolidation. The latin term identitas - identity, can also be translated as identicalness or identifying oneself with an entity at the cognitive - evaluative - categorical level but not at the substantial - transcendental level. Perceiving the two types of identity, unifying the elements of the entity's structure and the intentional identity can, from the point of resocialization process-building, be helpful in distinguishing the person undergoing resocialization i.e. their identity - their substantial unity, subjectivity - from their intentional identity i.e. the process indicating how a person enriches their nature. Such an awareness will draw attention to the fact that one finds subjectivity, i.e. the human being, in the process of resocialization. It will also draw attention to what this human being will gain through social readaptationTożsamość jest zasadą scalającą albo realną (pluralizm metafizyczny), albo myślną (monizm metafizyczny). Tożsamość w monizmie jest zidentyfikowana celowo intelektualnie. W pluralizmie tożsamość rozumie się jako jedność scalającą elementy strukturalne bytu lub przedmiotu (kultura: technika, sztuka, nauka), którą można określić jako tożsamość celową na poziomie scalania intelektualnego. Termin łaciński identitas – tożsamość, można również przetłumaczyć jako identyczność lub utożsamienie z czymś na poziomie poznawczo- oceniającym (kategorialnym), lecz nie na poziomie substancjalnym – transcendentnym. Dostrzeżenie dwóch typów tożsamości scalającej: elementy struktury bytu (unum – jedność) i tożsamości celowej (identitas), w perspektywie budowania resocjalizacji, może być pomocne w odróżnieniu osoby resocjalizowanej, czyli jej tożsamości – jedności substancjalnej, podmiotowości, od tożsamości celowej, czyli procesu wskazującego na to, jak ta osoba wzbogaca swoją naturę. Takie rozumienie doprowadzi do zwrócenia uwagi na to, że w procesie resocjalizacji zastaje się podmiotowość, czyli człowieka, oraz na to, co jest przez tego człowieka nabywane w interakcji społeczne

Modele socjalizacji stosowane przez wychowawców w placówkach resocjalizacyjnych

This article concerns the issues of socialisation influences in the institutional structure. Scholars have not conducted before this type of research on the preferences of particular types of socialisation. In the literature there is only described the scientific basis which presents theoretical approaches concerning particular ways of socialisation influences. Therefore, it was decided to create a research tool which was designed based on Schaffer’s statements. Then, it was also needed, on the basis of Schaffer’s statements, to determine what pattern of four varieties of socialisation is preferred by educators from social rehabilitation institutions? The aim was to determine statistically significant differences between the degree of acceptance of particular socialisation types by virtue of gender, seniority and workplace of educators specialising in social rehabilitation. As a hypothesis it was assumed that there are statistically significant differences between the ranks which were ascribed to particular models of socialisation on the grounds of age, seniority and workplace of educators specialising in social rehabilitation. The study constitutes a research perspective of theoretical description of socialisation types presented in the literature.Niniejszy artykuł dotyczy sfery oddziaływań socjalizacyjnych w strukturze instytucjonalnej. Badań dotyczących preferencji poszczególnych typów socjalizacji dotychczas nie prowadzono. Funkcjonuje jedynie podstawa naukowa opisana w literaturze, prezentująca ujęcia teoretyczne poszczególnych sposobów oddziaływań socjalizacyjnych. Postanowiono z tego powodu utworzyć narzędzie, które skonstruowano z uwzględnieniem twierdzeń Schaffera, by na tej podstawie ustalić, jaki wzorzec z czterech odmian socjalizacji jest preferowany przez wychowawców z placówek resocjalizacyjnych. Jako cel wyznaczono określenie istotnie statystycznych różnic między stopniem akceptacji poszczególnych klas socjalizacji ze względu na płeć, staż i miejsce pracy wychowawców resocjalizujących. Przyjęto hipotezę, że istnieją istotne statystycznie różnice pomiędzy rangowaniem cech modeli socjalizacji ze względu na płeć, staż i miejsce pracy wychowawców resocjalizujących. Opracowanie stanowi perspektywę badawczą teoretycznego opisu rodzajów socjalizacji prezentowanych w literaturze

Epistemologia wartości Maxa Schelera jako podstawa myślenia pedagogicznego

Following John Paul II (Wojtyła 1991), many educationalists from the circle of Christian thought are dealing with M. Scheler’s axiology. They are also, to a greater or lesser extent, referring to the sources which, in fact, form the foundation of their education system based on values. This article is a summary of Scheler’s axiological gnoseology and only emphasises the basic threads of Scheler’s doctrine, which can be used as a basis for building the assumptions of pedagogy of values. Za Janem Pawłem II (Wojtyła 1991) wielu pedagogów z kręgu myślenia chrześcijańskiego sięga dziś do aksjologii M. Schelera, w mniejszym lub większym stopniu odwołując się do źródeł tworzących w rzeczywistości fundament proponowanego przez nich systemu wychowania do wartości. Niniejszy artykuł stanowi przegląd gnozeologii aksjologicznej Schelera, ale jedynie akcentuje podstawowe wątki jego doktryny, mogące posłużyć jako podstawa do budowania założeń pedagogiki wartości

Zaangażowanie nauczycieli w rolę zawodową a ich oczekiwania gratyfikacji finansowej za wykonywaną pracę

The study began with the assumption that human beings can use their psychophysical conditions (emotional, cognitive and behavioural ones) to different degrees. These factors shape their personal commitment to their work as well as their behaviour, affecting both their own experiences and how they function in their professional roles. The research was conducted among 380 randomly selected primary school teachers from the eastern Mazovia, the northern Lublin and the southern Podlasie regions. Analyses were performed in order to determine any correlation between teachers’ expected financial reward for the work and their professional commitment. The article analyses four types of commitment – emotional, cognitive, teaching, and administrative – which were correlated with the financial reward expected by teachers for their work. On the basis of Goodman and Kruskal’s gamma (ρ = 0.676; p < 0.001) and Spearman’s rho (γ = 0.650; p < 0.001), it can be shown that the relationship between variables is statistically highly significant (two-sided at the 0.01 level). It was found that the teacher’s ambivalent attitude towards financial rewards generates a lower level of his/her involvement. The higher the level of financial expectations for the performed work, the higher the degree of a primary school teacher’s commitment to his/her professional activities.Badanie rozpoczęto od założenia, że człowiek może wykorzystywać w różnym stopniu swoje uwarunkowania psychofizyczne: emocjonalne, poznawcze i behawioralne (aktywność). Czynniki te kształtują osobiste zaangażowanie i zachowanie ludzi oraz oddziałują zarówno na doświadczenia własne, jak i na funkcjonowanie w roli zawodowej. Badania przeprowadzono wśród 380 losowo wybranych nauczycieli szkół podstawowych z terenów wschodniego Mazowsza, północnej Lubelszczyzny oraz południowego Podlasia (teren ściany wschodniej). Analizy posłużyły do określenia korelacji pomiędzy oczekiwaną finansową gratyfikacją za pracę a zaangażowaniem zawodowym nauczyciela. W artykule przeanalizowano cztery rodzaje zaangażowania: emocjonalne, poznawcze, dydaktyczne i administracyjne, i skorelowano je z oczekiwaną przez nauczycieli gratyfikacją finansową za pracę zawodową. Na podstawie współczynnika korelacji gamma Goodmana i Kruskala (ϱ = 0,676; p < 0,001) oraz testu rang rho-Spearmana (γ = 0,650; p < 0,001) można wykazać, że siła związku pomiędzy zmiennymi jest wysoka, istotna statystycznie i dwustronna na poziomie 0,01. Stwierdzono, że ambiwalentny stosunek nauczyciela do wynagrodzenia generuje niższy poziom jego zaangażowania. Im wyższy jest poziom oczekiwań finansowych za wykonywaną pracę, tym wyższy stopień angażowania się w działalność zawodową nauczyciela ze szkoły podstawowej

Zachowania antyspołeczne a agresja młodzieży nieprzystosowanej i nieprzejawiającej deficytów zachowania

The aim of the research was to determine differences due to adjustment, gender and dependencies between antisocial behaviours and aggression. The research was conducted on a sample of 200 adolescents who were maladjusted and did not show deficits in social functioning. Two research tools were used for the analysis: Self-Report Delinquency Scale and the Buss-Perry Aggression Questionnaire, translated into Polish. Research has shown that the level of adolescents’ social adaptation affects both anti-social behaviour and aggression, which means that social maladjustment is characterised both by a high frequency of antisocial behaviour and high degree of aggression. These phenomena occur irrespective of gender – both young women and men who are socially maladjusted are characterised by the same spectrum of derailment and aggression, i.e. gender does not affect the symptoms of maladjustment that were studied. The analyses show that the higher degree of aggression manifested by adolescents, the more intensified anti-social behaviour is. On the basis of curve estimation, it can be stated that regardless of the degree of aggression, adolescents may display antisocial behaviour and aggression syndrome will only increase the antisocial behaviour rate in 40% of cases, while the remaining 60% of the adolescent social derailment can be explained by factors other than aggression.Celem badań było określenie różnic ze względu na przystosowanie i płeć oraz zależności pomiędzy zachowaniami antyspołecznymi a agresją. Badania przeprowadzono wśród młodzieży nieprzystosowanej i nieprzejawiającej deficytów w funkcjonowaniu społecznym na próbie 200-osobowej. Do analizy wykorzystano dwa narzędzia badawcze: Self-Report Delinquency Scale (skala wykolejenia) oraz Buss-Perry Aggression Questionnaire (kwestionariusz agresji) w adaptacji polskiej. Badania wykazały, że określony poziom przystosowania społecznego młodzieży oddziałuje zarówno na zachowania antyspołeczne, jak i na agresję, zatem nieprzystosowanie społeczne charakteryzuje się równocześnie dużą częstością występowania zachowań antyspołecznych i wysokim natężeniem agresji. Zjawiska te występują niezależnie od płci – młode kobiety i mężczyźni nieprzystosowani społecznie cechują się tym samym spektrum wykolejenia i agresji, płeć nie różnicuje badanych symptomów nieprzystosowania. Z przeprowadzonych analiz wynika, że im wyższy stopień agresji przejawia młodzież, tym bardziej wzmaga się natężenie zachowania antyspołecznego. Na podstawie estymacji krzywej należy stwierdzić, że niezależnie od tego, jaki stopień natężenia agresji przejawia młodzież, mogą wystąpić zachowania antyspołeczne, a syndrom agresji jedynie podnosi częstość występowania zachowań antyspołecznych (40% zdarzeń), natomiast wykolejenie społeczne młodzieży należy tłumaczyć innymi czynnikami niż agresja (60% zdarzeń)

The Genomic Impact of Selection for Virulence against Resistance in the Potato Cyst Nematode, <i>Globodera pallida</i>

This work was funded through an AHDB PhD award, the USDA GLOBAL Project and by the Rural and Environmental Science and Analytical Services division of the Scottish Government. Bioinformatics and computational analyses for the generation of the new G. pallida genome assembly were supported by the University of St Andrews Bioinformatics Unit, which is funded by a Wellcome Trust ISSF award (grant 105621/Z/14/Z).Although the use of natural resistance is the most effective management approach against the potato cyst nematode (PCN) Globodera pallida, the existence of pathotypes with different virulence characteristics constitutes a constraint towards this goal. Two resistance sources, GpaV (from Solanum vernei) and H3 from S. tuberosum ssp. andigena CPC2802 (from the Commonwealth Potato Collection) are widely used in potato breeding programmes in European potato industry. However, the use of resistant cultivars may drive strong selection towards virulence, which allows the increase in frequency of virulent alleles in the population and therefore, the emergence of highly virulent nematode lineages. This study aimed to identify Avirulence (Avr) genes in G. pallida populations selected for virulence on the above resistance sources, and the genomic impact of selection processes on the nematode. The selection drive in the populations was found to be specific to their genetic background. At the genomic level, 11 genes were found that represent candidate Avr genes. Most of the variant calls determining selection were associated with H3-selected populations, while many of them seem to be organised in genomic islands facilitating selection evolution. These phenotypic and genomic findings combined with histological studies performed revealed potential mechanisms underlying selection in G. pallida.Publisher PDFPeer reviewe

Ład przestrzenny w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza z założeniami programu jego kształtowania

Ład przestrzenny jest głównym celem polityki przestrzennej wszystkich szczebli planowania i zarządzania rozwojem. Jest to stan uporządkowania przestrzeni, który uwzględnia uwarunkowania przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne zrównoważonego rozwoju. Ponieważ ład jest warunkowany kulturowo, jego kryteria zależą od systemu aksjologicznego i kondycji moralnej społeczeństwa. Ład jest subiektywny i zmienny w czasie, także z powodu dynamiki zmian w środowisku życia człowieka. Jest on przestrzenny jest obrazem sposobu organizacji życia społecznego (ładu społecznego). Celem opracowania jest wskazanie obszarów ładu i nieładu przestrzennego w województwie kujawsko-pomorskim (także przykładów), zaproponowanie zasad jego kształtowania i rekomendacji dla samorządów w zakresie polityki przestrzennej, ukierunkowanych na ład w przestrzeni. Praca ma także wskazać sposoby działań, umożliwiających kształtowanie postaw i świadomości społecznej w kwestii ładu. System kształtowania przestrzeni w Polsce opiera się na przepisach ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [1] oraz na regulacjach rozproszonych w kilkudziesięciu innych ustawach. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej odbywa się na szczeblu samorządu gminnego, poziomie powiatu, województwa i kraju. Istniejące w Polsce prawo kształtowania przestrzeni jest wadliwe i wymaga pilnej zmiany. Przygotowywany Kodeks urbanistyczno-budowlany ma unormować kwestie formowania przestrzeni i ładu. Metoda badania stopnia uporządkowania przestrzeni zależy od rodzaju układu odniesienia przestrzennego. W skali miejsca bada się ład w aspekcie fizjonomicznym (estetycznym, wizualnym, architektonicznym, np. budynku, gospodarstwa, miejsca, ulicy, osiedla), natomiast w wymiarze lokalnym (okolicy, wsi, obrębu, miasteczka, miasta, zespołu miejskiego, gminy, powiatu) analizuje się aspekt morfologiczny ładu (strukturalny, lokalny, urbanistyczny, krajobrazowy). Na poziomie regionu (województwa, kraju) badaniu podlega ład w ujęciu funkcjonalnym (planistycznym, regionalnym, społeczno-ekonomicznym). Kryteria identyfikacji oraz oceny ładu przestrzennego to zestaw miar, które są pochodnymi subiektywnych metod i narzędzi analizy: dokumentacyjnych (analiza planów, porównanie stanu faktycznego z planami oraz innymi dokumentami), statystycznych (zestawianie danych statystycznych, np. metoda wskaźnikowa), percepcyjnych (obserwacji, porównanie stanu faktycznego ze wzorcami mentalnymi i wyobrażeniami o przestrzeni), lub mieszanych (porównanie stanu faktycznego z dokumentami, statystyką i wyobrażeniami). Generalną zasadą wyznaczania kryteriów ładu/nieładu przestrzennego w skali lokalnej powinno być badanie zgodności położenia, formy i funkcji analizowanego obiektu, zbioru, struktury, obszaru lub innego elementu przestrzeni z warunkami (predyspozycjami) przestrzeni, sąsiedztwem (zagospodarowaniem w otoczeniu) i planem (przypisaną rolą). Omawiając przyczyny dewastacji przestrzeni i nieładu należy poczynić rozróżnienie pomiędzy źródłami ładu/nieładu, a przyczynami, symptomami i skutkami nieładu. Źródłami ładu przestrzennego są: prawo stanowione, polityka przestrzenna oraz inwestycyjna samorządów, świadomość społeczna i postawy mieszkańców, a także praktyki inwestorów. Zaburzenia tych źródeł wywołują nieład. Symptomy nieładu przestrzennego są dostrzegalne i odczuwalne przez użytkowników przestrzeni, natomiast skutki społeczne i ekonomiczne są bardzo poważne i trudniejsze do identyfikacji oraz oszacowania. Przyczyny nieładu przestrzeni mają charakter ogólnopolski – najważniejsze z nich to: ułomne i niespójne prawo, brak rządowej polityki przestrzennej, brak hierarchiczności planowania, odrębność planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego oraz utrwalone przekonanie o równoznaczności prawa własności z prawem do zabudowy. Problemy przestrzenne w województwie kujawsko-pomorskim mają zróżnicowany charakter. Są to problemy estetyczne, strukturalne i funkcjonalne. Występują one łącznie lub samodzielnie na obszarze całego województwa, ze szczególnym natężeniem wokół większych miast i na styku różnych funkcji (sposobów użytkowania przestrzeni). Najpoważniejsze z nich to: rozpraszanie zabudowy, nieład architektoniczno-urbanistyczny, deformowanie przestrzeni przez inwestycje górnicze i energetyczne (kopalnie surowców mineralnych i farmy wiatrowe), lokalizowanie inwestycji uciążliwych (np. przemysłu rolniczego) w pobliżu osad ludzkich, niespójność relacji obszarów posiadających potencjał rozwoju, słabe powiązania między miejscami zamieszkania i pracy, produkcji i konsumpcji, itp. Inwestycje w odnawialne źródła energii przy zachowaniu zasad ładu przestrzennego nie muszą wywoływać negatywnych skutków dla krajobrazu. Przykłady zarówno dobrych i niekorzystnych dla ładu przestrzennego praktyk na ternie województwa można mnożyć. Identyfikacja problemów i konfliktów przestrzennych w województwie kujawsko-pomorskim pozwoliła wskazać na przyczyny prawne jako główne źródło nieładu przestrzennego. Skutkiem złego prawa jest dewastacja przestrzeni w aspekcie urbanistycznym i funkcjonalnym. Obszary ładu przestrzennego nie mają charakteru ciągłego. Tworzą je przede wszystkim tereny objęte ochroną prawną: parki narodowe i krajobrazowe, następnie kompleksy leśne, historyczne centra średniowiecznych miast lokacyjnych oraz tereny zaprojektowane i zrealizowane według przyjętego planu. Współcześnie istnieją już metody i narzędzia kształtowania ładu w przestrzeni. Nowoczesne metody projektowania i realizacji budynków oraz zespołów urbanistycznych pozwalają unikać tworzenia obiektów i obszarów zabudowy niespójnych z otoczeniem. W ramach projektu zrealizowano badanie socjologiczne opinii oraz postaw mieszkańców województwa względem ładu przestrzennego, obejmujące cztery studia przypadków: 1) duże miasto – Toruń (ład przestrzenny z perspektywy obywatelskiej); 2) małe miasto – Golub-Dobrzyń (ład z perspektywy kulturowej); 3) gmina podmiejska – Lubicz (ład przestrzenny z perspektywy instytucjonalnej) i 4) gmina rolnicza – Kęsowo (ład z perspektywy funkcjonalnej). Ponadto przeanalizowano związki ładu przestrzennego z ładem społecznym. Główne wnioski z badania: skuteczna i racjonalna polityka przestrzenna powinna być tworzona przy udziale mieszkańców i z uwzględnieniem interesów inwestorów; podstawowym problemem społecznym w zakresie ładu jest słabo ukształtowana tożsamość lokalna mieszkańców i wynikający z niej brak zainteresowania jakością przestrzeni życia; konieczne są nowe metody uczestnictwa społeczności lokalnej w rozwoju przestrzennym oraz edukacja estetyczna; na obszarze województwa dominują: niska aktywność społeczna, niski poziom zainteresowania sprawami lokalnymi, powszechne niezrozumienie sensu dbania o ład przestrzenny, zwłaszcza w formie rygorów prawnych. Dalszy przebieg procesów kształtowania przestrzeni w województwie kujawsko-pomorskim jest uzależniony od zmian prawa, przede wszystkim od wprowadzenia Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. W wyniku reformy prawa negatywne procesy przestrzenne mogą zostać wyhamowane, a niekorzystne zjawiska ograniczone. Brak reakcji ustawodawcy spowoduje pogłębianie się procesów chaotycznej suburbanizacji i niekontrolowanego rozpraszania zabudowy, niszczenia krajobrazu i dewastacji środowiska przyrodniczego. Założenia polityki kształtowania ładu przestrzennego muszą uwzględniać zarówno istniejące uwarunkowania przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, jak i możliwości działania samorządu województwa. Wymogi ochrony przestrzeni to zestaw warunków, które muszą być spełniane przez politykę przestrzenną. Obejmują wskazania planistyczne, społeczne i ekonomiczne. Wśród wymogów ochrony przestrzeni do uwzględnienia w planie zagospodarowania przestrzennego województwa znajdują się: postulat wprowadzenia kryteriów ekonomicznych do planowania przestrzennego i monitorowanie procesów przestrzennych. Kujawsko-pomorski program kształtowania ładu przestrzennego powinien stanowić dla samorządu wojewódzkiego i władz lokalnych punkt odniesienia dla polityki przestrzennej i działań kształtujących przestrzeń. Jego konkretyzacją powinien być plan działań w zakresie kształtowania ładu przestrzennego w województwie. Obydwa dokumenty powinny być skoordynowane ze strategią rozwoju i planem zagospodarowania województwa. Regionalne zasady i standardy kształtowania ładu przestrzennego obejmują wskazania, które powinny być uwzględniane w działaniach planistycznych, projektowych oraz inwestycyjnych w województwie, realizowanych na zlecenie lub współfinansowane przez Województwo. Zasady te nie odbiegają znacząco od ogólnie przyjętych reguł planowania i zagospodarowania przestrzennego. Między innymi powinny one uwzględniać podstawy rozwoju zrównoważonego. Rekomendacje w zakresie kształtowania ładu przestrzennego zostały sformułowane dla jednostek samorządu terytorialnego, administracji budowlanej, ustawodawcy, instytucji i organizacji zajmujących się problematyką mającą wpływ na kształtowanie ładu przestrzennego, oraz dla uczestników konkursów architektoniczno-urbanistycznych. Wśród propozycji przedsięwzięć oddziałujących na postawy i zachowania społeczeństwa znalazła się koncepcja miejsca „Przestrzenie kultury” jako przykład możliwych rozwiązań edukacyjno-kulturowych ukierunkowanych na kształtowanie świadomości społecznej. Inną propozycją jest warstwa „Ład przestrzenny” w geoportalu województwa, zarządzanym przez Infostradę Kujaw i Pomorza, jako narzędzie partycypacji społecznej, wspomagające kształtowanie ładu przestrzennego. Ponadto województwo powinno podjąć działania edukacyjne i kulturotwórcze w celu kształtowania świadomości mieszkańców i urzędników, działając regionalnie i włączając się w projekty ogólnopolskie. W dalszej części opracowania przedstawiono propozycje zmian regulacji prawnych kształtujących ład przestrzenny, z których duża część jest zbieżna z dezyderatami zawartymi w projekcie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. W pracy odnotowano najważniejsze założenia projektowanego systemu kształtowania przestrzeni, jakim jest Kodeks urbanistyczny. Określono także kryteria oceny planowania i realizacji inwestycji, mających wpływ na stan przestrzeni, wspieranych środkami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2014-2020. W części końcowej pracy sformułowano – na podstawie doświadczeń zebranych w rezultacie przeprowadzonych analiz – propozycje monitoringu ładu przestrzennego. Monitoring zagospodarowania i ładu przestrzennego powinien być prowadzony na wszystkich szczeblach planowania. W skali województwa powinien opierać się na dostępnych bazach danych, przede wszystkim na: BDOT10k, BDL GUS, mapie sozologicznej, danych gminnych oraz PZPW i SRW. Analizy przestrzenne powinny mieć charakter topologiczny (rzeczywisty kształt i zasięg występowania zjawisk) i statystyczny (w układzie gmin i obrębów ewidencyjnych). Propozycje wykonania dodatkowych analiz i ekspertyz zawierają wykaz opracowań, które są ważne dla kwestii ładu. Wśród nich są: ocena kosztów społecznych i ekonomicznych nieładu w woj. kujawsko-pomorskim, szczegółowa prognoza demograficzna województwa, audyt krajobrazowy (do którego zobowiązane są samorządy gminne). Wśród wielu wniosków zawartych w pracy należy zwrócić uwagę na te dotyczące systemu funkcjonowania planowania i zagospodarowania przestrzennego. Mówią one, że w obowiązujących w Polsce regulacjach prawnych problemem jest zakres władztwa planistycznego w zarządzaniu przestrzenią i ładem przestrzennym. Państwo praktycznie zaniechało zarządzania tą sferą i czas najwyższy, aby struktury państwa zaczęły realizować jeden ze swoich podstawowych obowiązków, jakim jest sprawne planowanie, w sposób istotny współdecydujące o warunkach życia w Polsce. Fetysz ochrony prywatnej własności ponad dobro wspólne (publiczne) i jego kosztem, wylansowany przez liberalne prawo i ugruntowywany przez sądy administracyjne, musi zostać zarzucony. Interes społeczny związany z ochroną przestrzeni wspólnej nie może być zdominowany doraźnym zyskiem. Rynek nieruchomości to element gry o przestrzeń, w tym głównie przestrzeń wspólną, i nie może na nim przeważać gospodarka wolnorynkowa. Aktualnie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powstają praktycznie tylko na zamówienie właścicieli terenów lub ich pełnomocników, w granicach własności, a nie w granicach optymalnych, uzasadnionych urbanistycznie. Organom sporządzającym plany miejscowe trudno jest bronić racjonalnych i uzasadnionych dobrem wspólnym celów, przy wadliwym prawie. Gminom będzie łatwiej zarządzać przestrzenią, gdy będzie miała czytelne wsparcie w dobrej regulacji prawnej. _____________________________________________________________________ [1] Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zm. Dalej: „ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”