Primena veštačke inteligencije za analizu interakcije između čoveka i računara i procenu kognitivnih performansi

Proučavanje interakcije između čoveka i računara podrazumeva pristup koji se zasniva na više naučnih disciplina i oblasti, kao što su računarske nauke, psihologija, sociologija, kognitivne nauke, dizajn i sl. Moderni interfejsi preko kojih se obavlja interakcija omogućavaju korišćenje velikog broja različitih senzora (miša, tastature, uređaja za praćenje pogleda, elektroencefalografije (EEG), uređaja za praćenje pulsa, otkucaja srca itd.). Predmet ovog istraživanja je interakcija između čoveka i računara, odnosno mogućnost primene veštačke inteligencije za njenu analizu i procenu kognitivnih performansi ispitanika. Zbog brzine analiziranja podataka koja daleko nadmašuje mogućnosti obrade od strane ljudi, ovakav sistem je u mogućnosti da u realnom vremenu šalje povratnu informaciju korisniku, čime postaje aktivni učesnik interakcije. Mogućnost razvoja modela veštačke inteligencije za prikupljanje i analizu podataka o interakciji između čoveka i računara demonstrirana je na primeru četiri eksperimenta procene kognitivnih performansi ispitanika kroz neuropsihološke testove - Wisconsin Card Sorting Test (WSCT), Visual Short Term Working Memory Test (VSTWMT), mTutor Test i AC Test. Za potrebe svakog pojedinačnog eksperimenta razvijena je posebna klijentska aplikacija, sa mogućnošću povezivanja sa senzorskim aplikacijama putem sinhronizacijske platforme (HCI-MAP). Za prikupljanje podataka o interakciji između čoveka i računara korišćeni su podaci sa tri senzora: EEG uređaja, uređaja za praćenje pogleda i računarskog miša. Kako bi se omogućila agregacija i kasnija zajednička obrada podataka o celokupnoj interakciji, za komunikaciju sa EEG uređajem i uređajem za praćenje pogleda napisane su nezavisne senzorske aplikacije. Rezultati našeg istraživanja koji se odnose na postignuće ispitanika na računarskoj verziji WCS testa pokazuju da je broj postignutih kategorija kod naših ispitanika sa izvesnim odstupanjem u odnosu na referentne vrednosti, zatim, da postoji značajno odstupanje rezultata ispitanika u odnosu na referentne vrednosti u broju pokušaja do postizanja prve kategorije. Takođe, broj perseverativnih odgovora naših ispitanika je ispod normativnih vrednosti, ali ne postoje značajna odstupanja kod grešaka u održanju seta. Vizualna kratkoročna memorija (engl. Visual short term memory) se definiše kao sposobnost zadržavanja male količine vizualnih informacija (oblici, boje, itd.) tokom kratkog vremenskog perioda. VSTM je deo kratkoročne memorije, koja može da zadržava informacije do 30 sekundi. Eksperiment je sproveden kroz dve sesije merenja. U prvoj sesiji ispitanici su se nalazili u izolovanom okruženju, a u drugoj u prisustvu publike. Klasifikacija EEG podataka je izvršena korišćenjem četiri algoritma: Naive Bayes, Support Vector, KNN, i Random Forest. Dobijeni rezultati pokazuju da je moguće ispravno klasifikovati redosled prikazivanja slike u 90.12% slučajeva, a vrstu prikazane slike u 90.51% slučajeva. Cilj eksperimenta sa elektronskim testiranjem znanja putem mTuror platforme bio je pronalaženje modela za primenu veštačke inteligencije koji bi omogućio da elektronska procena znanja u što većoj meri oslikava realno znanje ispitanika. Iako nije otkrivena snažna korelacija između bilo kog individualnog parametra i preciznosti odgovora može se zaključiti da je moguće uticati na emotivno stanje ispitanika ubacivanjem odgovora određenog tipa. Tako, stres se može umanjiti ubacivanjem pitanja zabavnog karaktera sa očiglednim tačnim odgovorom. Interesovanje se može povećati korišćenjem lakih pitanja, a fokusiranost studenta može povratiti korišćenjem nemogućih pitanja, bez tačnog odgovora. AC test se koristi za procenu stepena pažnje, odnosno, sposobnosti isticanja važnih stimulusa u odnosu na ometajuće nadražaje. Visok nivo korelacije između položaja pogleda i položaja kursora miša pruža mogućnost aproksimacije interakcije detektovane preko jednog senzora uz pomoć analiziranih podataka sa drugog. Upoređivanjem podataka o lokaciji i pomeranju pogleda sa podacima o kretanju miša, može se zaključiti da je u slučaju AC testa postojeći nivo korelacije visok, naročito na koordinatama slova koja je ispitanik precrtavao. Opšti zaključak sprovedenih istraživanja je da je moguće koristiti veštačku inteligenciju za analizu interakcije između čoveka i računara i da će se njenom primenom ostvariti približni ili bolji rezultati od onih u kojima analizu vrši čovek. Moguće je primeniti distribuirana rešenja za sinhronizaciju i pružanje povratne informacije od sistema u realnom vremenu. Automatizovanom analizom dobijenih rezultata od strane veštačke inteligencije moguća je procena kognitivnih performansi korisnika

Povratak radnih migranata u Srbiju: realna očekivanja ili „wishful thinking“?

Serbia has traditionally been a country with a high emigration rate. Numerous administrative obstacles and slow economic reforms have discouraged migrants from returning and making business investments. Over the last few years there has been a noticeable effort to provide concrete assistance, introduce benefits and reliefs and stimulate return migrations, particularly of entrepreneurs and highly educated persons, by means of different strategies, legal acts, and the establishment of government agencies and non-governmental organizations. Our decade-long research on migrations has primarily focused on the so-called Gastarbeiter, as well as their descendants. We have conducted research on migrants from North-eastern Serbia, which is one of the biggest emigration zones in the country, and field research was also conducted in Vienna, the city with the most numerous Serbian diaspora in Europe, a specific population which, due to the geographic proximity between Serbia and Austria, often engages in cross-border movement and is transnationally active. As regards the studied population, return migrations to Serbia and economic investment in the country’s development are unlikely and certainly insufficient. In this paper, we will look at the classification of returnees as at their motives for a possible return, but also at the numerous reasons for staying in the host country.Srbija je tradicionalno emigrantska zemlja. Premda su se tokom proteklih decenija društvene, ekonomske i političke prilike u zemlji menjale, čini se da je odsustvo državne brige za povratnike bila neka vrsta konstante. Brojne birokratsko-administrativne prepreke i spore ekonomske reforme držale su migrante podalje od ideje povratka i poslovnog ulaganja. Poslednjih godina primetan je značajan napor da se kroz različite strategije, zakonska akta, te osnivanja vladinih i nevladinih agencija pruži konkretna pomoć, uvedu olakšice i podstaknu povratne migracije, posebno preduzetnika i visoko obrazovanih osoba. Iako je od 2010. godine zabeležen porast broja povratnika, različita istraživanja pokazuju da Srbija i dalje nije imigraciono privlačna destinacija. U fokusu naših desetogodišnjih istraživanja migracija bili su, pre svega, tzv. gastarbajteri, odnosno radnici na privremenom radu u inostranstvu, kao i njihovi potomci. To je populacija migranata koja je privlačila najmanje naučne pažnje, ali i društvene brige osim kad je reč o njihovim doznakama koje čine značajan udeo u budžetu Srbije. Istraživali smo migrante poreklom iz severoistočne Srbije, koja predstavlja jednu od najvećih emigracionih zona u našoj zemlji, a teren smo obavljali i u Beču, gradu u kome se nalazi najbrojnija srpska dijaspora u Evropi, specifična po tome što je transnacionalno veoma aktivna. Kada je reč o populaciji koju smo istraživali, povratne migracije u Srbiju i ekonomska ulaganja u njen razvoj malo su verovatna i svakako nedovoljna. U radu ćemo izneti klasifikaciju povratnih radnih migranata, kao i njihove motive za eventualni povratak, ali i razloge za ostanak u zemlji prijema

Unequal efficacy of pyridinium oximes in acute organophosphate poisoning

The use of organophosphorus pesticides results in toxicity risk to non-target organisms. Organophosphorus compounds share a common mode of action, exerting their toxic effects primarily via acetylcholinesterase (AChE) inhibition. Consequently, acetylcholine accumulates in the synaptic clefts of muscles and nerves, leading to overstimulation of cholinergic receptors. Acute cholinergic crisis immediately follows exposure to organophosphate and includes signs and symptoms resulting from hyperstimulation of central and peripheral muscarinic and nicotinic receptors. The current view of the treatment of organophosphate poisoning includes three strategies, i.e. the use of an anticholinergic drug (e.g., atropine), cholinesterase-reactivating agents (e.g., oximes) and anticonvulsant drugs (e.g., benzodiazepines). Oximes, as a part of antidotal therapy, ensure the recovery of phosphylated enzymes via a process denoted as reactivation of inhibited AChE. However, both experimental results and clinical findings have demonstrated that different oximes are not equally effective against poisonings caused by structurally different organophosphorus compounds. Therefore, antidotal characteristics of conventionally used oximes can be evaluated regarding how close the certain substance is to the theoretical concept of the universal oxime. Pralidoxime (PAM-2), trimedoxime (TMB-4), obidoxime (LüH-6), HI-6 and HLö-7 have all been demonstrated to be very effective in experimental poisonings with sarin and VX.TMEM and LüH-6 may reactivate tabun-inhibited AChE, whereas HI-6 possesses the ability to reactivate the soman-inhibited enzyme. An oxime HLö-7 seems to be an efficient reactivator of AChE inhibited by any of the four organophosphorus warfare agents. According to the available literature, the oximes LüH-6 and TMB-4, although relatively toxic, are the most potent to induce reactivation of AChE inhibited by the majority of organophosphorus pesticides. Since there are no reports of controlled clinical trials on the use of TMB-4 in human organophosphate pesticide poisoning, LüH-6 may be a better option

Modern approach to neuropsychological assessment as a predictor of computerized cognitive rehabilitation

Neuropsychological tests are specially designed tasks used to assess cognitive function, known to be related to a particular brain structure or pathway. The modern approach in neuropsychological assessment involves the application of the test in a computer application. This approach has many advantages, simple application of other technology and sensors, to get as informative the data. The purpose of this research was to analyze the possibilities for realization of certain neuropsychological tests in the form of computer applications, with the use of an additional sensor and application of the data obtained in rehabilitation. The Wisconsin Card Sorting Test - WCST, a card sorting test, was used as an example of the test. The survey included 20 respondents from the regular population, ages 17-29, selected by the random sample method, who voluntarily accepted to participate in the research. Respondents solved the test in a computer application with an additional sensor attached to an Emotiv Epoc Electroencephalograph. The results show that it takes less time to solve the test in a computer application and that errors that the examiner may make are excluded. Moreover, the additional sensor provides accurate data on registered features that can be used in diagnostics as well as in rehabilitation. All this information cannot otherwise be obtained by the usual test method

Une décennie de recherches sur les gasterbeiters dans les projetsde l’Association ethno-anthropologique de Serbie

This review paper provides an overview of the ten-year long anthropological research on the cultural identity of guest workers and their descendants as part of the projects implemented by the associates of the Department of Ethnology and Anthropology of the Faculty of Philosophy, University of Belgrade and the SASA Institute of Ethnography. The projects were supported by the Serbian Ethnological and Anthropological Society and the Faculty of Philosophy in Belgrade. The phenomenon of “temporary workers abroad”, or the so-called guest workers (Gastarbeiter), which emerged in the early 1960s and continued in the decades to come, has long remained beyond the interest of Serbian anthropological and ethnological science. This is why, after having noticed a scientific research gap related to this phenomenon, in 2010 we initiated the anthropological research of the cultural identity of guest workers. Our intention was to take into account different factors of guest-worker identity construction and to look at the processes, discourses and concepts related to this socio-cultural group from different angles. Over time, as we delved deeper into the problem of migrant workers and migration in general, our interests, and consequently our research, expanded to other topics in addition to cultural identity. In that context, this review paper intends to inform the scientific and professional public about the findings of research on migrants working temporarily abroad and their descendants, and to highlight some of the most important topics that we focused on in this research, while being aware that the phenomenon of migrants and migration is so diverse that it is impossible to include or investigate all its elements that make it so complex.Ovaj pregledni rad nudi presek desetogodišnjih antropoloških istraživanja kulturnog identiteta gastarbajtera i njihovih potomaka kroz projekte koji su realizovali saradnici Odeljenja za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i Etnografskog instituta SANU. Projekte su podržali Etnološko-antropološko društvo Srbije i Filozofski fakultet u Beogradu. Fenomen „radnika na privremenom radu u inostranstvu“, odnosno tzv. gastarbajtera, koji datira od početka 60ih godina 20. veka i nastavio se u narednim decenijama, dugo je ostao po strani interesovanja srpske antropološke i etnološke nauke. To je i bio razlog zbog čega smo 2010. godine započeli antropološko istraživanje kulturnog identiteta gastarbajtera, uočivši „prazan prostor“ u naučnom bavljenju ovim fenomenom. Namera je bila da se u obzir uzmu različiti faktori konstrukcije identiteta gastarbajtera i iz različitih uglova sagledaju procesi, diskursi i predstave vezane za ovu socio-kulturnu grupu. Vremenom, kako smo dublje zalazili u problem radnih migranata i migracija uopšte, naša interesovanja, a samim tim i istraživanja, proširila su se i na druge teme osim kulturnog identiteta. U tom smislu, ovaj pregledni rad ima nameru da informiše naučnu i stručnu javnost o rezultatima istraživanja migranata na privremenom radu u inostranstvu i njihovih potomaka, da istakne neke najvažnije istraživačke teme kojima smo se bavili, uz svest o tome da je fenomen migranata i migracija toliko raznovrstan da je nemoguće obuhvatiti niti istražiti sve što taj fenomen čini tako kompleksnim.Cet article de synthèse offre une revue des recherches anthropologiques sur l’identité culturelle des gasterbeiters et de leurs descendants à travers les projets réalisés par les chercheurs du Département d’ethnologie et d’anthropologie de la Faculté de Philosophie de l’Université de Belgrade et de l’Institut ethnographique de l’Académie serbe des sciences et des arts (acronyme serbe: SANU). Les projets ont été soutenus par l’Association ethno-anthropologique de Serbie et la Faculté de Philosophie de Belgrade. Le phénomène des « travailleurs temporaires à l’étranger », appelés gasterbeiters, qui date du début des années 60 du 20e siècle et s’est poursuivi dans les décennies suivantes, est longtemps resté en dehors de l’intérêt de la science anthropologique et ethnologique serbe. C’est pourquoi, après avoir identifié « un espace vide » dans les recherches scienti-fiques sur ce phénomène, nous avons entrepris en 2010 une recherche anthroologique sur l’identité culturelle des gasterbeiters,. L’intention a été de prendre en compte différents facteurs de construction de l’identité des gasterbeiters et d’examiner sous différents angles les processus, les discours et les représentations liés à ce groupe socioculturel. Avec le temps, comme nous avancions dans nos recherches sur le problème des travailleurs migrants et des migrations en général, nos intérêts, et par conséquent nos recherches, se sont élargis à des sujets en dehors l’identité culturelle. En ce sens, cet article de synthèse a l’intention d’informer le public scientifique et expert sur les résultats des recherches sur les migrants travailleurs temporaires à l’étranger et leurs descendants, de signaler certains des sujets de recherche les plus importants que nous avons abordés, conscients cependant que le phénomène des migrants et des migrations est si varié qu’il est impossible d’englober ou d’explorer tout ce qui le rend complexe

Supplementary data for the article: Antonijević, I. S.; Janjić, G. V.; Milčić, M. K.; Zarić, S. D. Preferred Geometries and Energies of Sulfur-Sulfur Interactions in Crystal Structures. Crystal Growth and Design 2016, 16 (2), 632–639. https://doi.org/10.1021/acs.cgd.5b01058

Supplementary material for: [https://doi.org/10.1021/acs.cgd.5b01058]Related to published version: [http://cherry.chem.bg.ac.rs/handle/123456789/2042]Related to accepted version: [http://cherry.chem.bg.ac.rs/handle/123456789/3596

Antidotski efekat kombinacija obidoksim/HI-6 i memantina kod miševa trovanih somanom, dihlorvosom ili heptenofosom

Introduction/Aim. In acute organophosphate poisoning the issue of special concern is the appearance of muscle fasciculations and convulsions that cannot be adequately antagonised by the use of atropine and oxime therapy. The aim of this study was to examine atidotal effect of obidoxime or HI-6 combinations with memantine in mice poisoned with soman, dichlorvos or heptenophos. Methods. Male Albino mice were pretreated intravenously (iv) with increasing doses of oximes and/or memantine (10 mg/kg) at various times before poisoning with 1.3 LD-50 of soman, dichlorvos or heptenophos, in order to determine the median effective dose and the efficacy half-time. In a separate experiment, cerebral extravasation of Evans blue dye (40 mg/kg iv) was examined after application of memantine (10 mg/kg iv), midazolam (2.5 mg/kg intraperitonealy - ip) and ketamine (20 mg/kg ip) 5 minutes before soman (1 LD-50 subcutaneously - sc). Results. Coadministration of memantine induced a significant decrease in median effective dose in null time of both HI-6 (7.96 vs 1.79 mmoL/kg in soman poisoning) and obidoxime (16.80 vs 2.75 mmoL/kg in dichlorvos poisoning; 21.56 vs 6.63 mmoL/kg in heptenophos poisoning). Memantine and midazolam succeeded to counteract the soman-induced proconvulsive activity. Conclusion. Memantine potentiated the antidotal effect of HI-6 against a lethal dose of soman, as well as the ability of obidoxime to antagonize the toxic effects of dichlorvos and heptenophos probably partly due to its anticonvulsive properties.Uvod/Cilj. Poseban problem pri trovanju organofosfornim jedinjenjima predstavljaju mišićne fascikulacije i konvulzije, koje se ne mogu u potpunosti antagonizovati primenom atropina i oksima. Cilj ovog rada bio je ispitivanje antidotskog efekta kombinacije memantina i oksima HI-6 kod trovanja somanom, kao i kombinacije memantina sa obidoksimom kod trovanja dihlorvosom i heptenofosom. Metode. Albino miševima, mužjacima, u repnu venu date su rastuće doze oksima i/ili memantina (10 mg/kg) u različitim vremenskim intervalima pre intravenskog (iv) davanja 1,3 LD-50 somana, dihlorvosa ili heptenofosa. Praćenjem stepena preživljanja, izračunate su srednje efektivne doze i poluvreme efikasnosti. U odvojenom eksperimentu praćena je cerebralna ekstravazacija boje Evans plavo (40 mg/kg iv) nakon primene memantina (10 mg/kg iv), midazolama (2,5 mg/kg intraoperitonealno - ip) i ketamina (20 mg/kg ip) 5 min pre davanja somana (1 LD-50 supkutano - sc). Rezultati. Primenom kombinacija sa memantinom srednje efektivne doze u nultom vremenu i HI-6 (7,96 vs 1,79 mmoL/kg kod trovanja somanom) i obidoksima (16,80 vs 2,75 mmoL/kg kod trovanja dihlorvosom; 21,56 vs 6,63 mmoL/kg kod trovanja heptenofosom) bile su višestruko niže u odnosu na dozu samog oksima. Memantin i midazolam uspešno su suprimirali prokonvulzivni efekat somana. Zaključak. Rezultati ove studije pokazuju da primena memantina u kombinaciji sa oksimima obezbeđuje bolji zaštitni efekat nego sam oksim, a u osnovi ovog efekta verovatno leži i njegov antikonvulzivni potencijal

Redoks-status i koncentracije biometala u Wistar štakora nakon subakutnog izlaganja fluoridu i zaštitni učinak selena

This study aimed to investigate the effect of 150 mg/L sodium fluoride (NaF) on redox status parameters and essential metals [copper (Cu), iron (Fe), and zinc (Zn)] in the blood, liver, kidney, brain, and spleen of Wistar rats and to determine the protective potential of selenium (Se) against fluoride (F-) toxicity. Male Wistar rats were randomly distributed in groups of five (n=5) receiving tap water (control) or water with NaF 150 mg/L, NaF 150 mg/L + Se 1.5 mg/L, and Se 1.5 mg/L solutions ad libitum for 28 days. Fluorides caused an imbalance in the redox and biometal (Cu, Fe, and Zn) status, leading to high superoxide anion (O2 .-) and malondialdehyde (MDA) levels in the blood and brain and a drop in superoxide dismutase (SOD1) activity in the liver and its increase in the brain and kidneys. Se given with NaF improved MDA, SOD1, and O2 .- in the blood, brain, and kidneys, while alone it decreased SH group levels in the liver and kidney. Biometals both reduced and increased F- toxicity. Further research is needed before Se should be considered as a promising strategy for mitigating F- toxicity. © 2022 Jelena Radovanović, Biljana Antonijević, Katarina Baralić, Marijana Ćurčić, Danijela Đukić-Ćosić, Zorica Bulat, Dragana Javorac, Aleksandra Buha Đorđević, Jelena Kotur-Stevuljević, Emina Sudar-Milovanović, Evica Antonijević Miljaković, Miloš Beloica, and Zoran Mandinić, published by Sciendo. Cilj ovog istraživanja bio je utvrditi djelovanje 150 mg/L natrijevog fluorida (NaF) na redoks-status i koncentracije esencijalnih elemenata [bakar (Cu), željezo (Fe) i cink (Zn)] u krvi, jetri, bubrezima, mozgu i slezeni Wistar štakora te mogući zaštitni učinak selena (Se) od toksičnosti prouzročene fluoridom (F-). Mužjaci Wistar štakora nasumično su razvrstani u četiri skupine (n=5), nakon čega su 28 dana konzumirali običnu vodu ili vodu s otopinom NaF 150 mg/L, NaF 150 mg/L + Se 1,5 mg/L ili Se 1,5 mg/L. Izloženost fluoridu dovela je do poremećaja redoks-parametara i koncentracija istraživanih biometala. Utvrđene su povišene razine superoksid aniona (O2.-) i malondialdehida (MDA) u krvi i mozgu, smanjena aktivnost superoksid dismutaze (SOD1) u jetri te njezin porast u mozgu i bubrezima. Nadomjesni Se u kombinaciji s NaF pozitivno je utjecao na razine MDA, SOD1 i O2.- u krvi, mozgu i bubrezima, a sâm Se smanjio je razine SH skupina u jetri i bubrezima. Izloženost fluoridu uzrokovala je sniženje, ali i porast koncentracija biometala. Nužna su dodatna istraživanja kako bi se ispitali antioksidacijski učinci Se na toksičnost izazvanu F-.Cilj ovog istraživanja bio je utvrditi djelovanje 150 mg/L natrijevog fluorida (NaF) na redoks-status i koncentracije esencijalnih elemenata [bakar (Cu), željezo (Fe) i cink (Zn)] u krvi, jetri, bubrezima, mozgu i slezeni Wistar štakora te mogući zaštitni učinak selena (Se) od toksičnosti prouzročene fluoridom (F-). Mužjaci Wistar štakora nasumično su razvrstani u četiri skupine (n=5), nakon čega su 28 dana konzumirali običnu vodu ili vodu s otopinom NaF 150 mg/L, NaF 150 mg/L + Se 1,5 mg/L ili Se 1,5 mg/L. Izloženost fluoridu dovela je do poremećaja redoks-parametara i koncentracija istraživanih biometala. Utvrđene su povišene razine superoksid aniona (O2.-) i malondialdehida (MDA) u krvi i mozgu, smanjena aktivnost superoksid dismutaze (SOD1) u jetri te njezin porast u mozgu i bubrezima. Nadomjesni Se u kombinaciji s NaF pozitivno je utjecao na razine MDA, SOD1 i O2.- u krvi, mozgu i bubrezima, a sâm Se smanjio je razine SH skupina u jetri i bubrezima. Izloženost fluoridu uzrokovala je sniženje, ali i porast koncentracija biometala. Nužna su dodatna istraživanja kako bi se ispitali antioksidacijski učinci Se na toksičnost izazvanu F-

Supplementary data for the article: Antonijević, I. S.; Janjić, G. V.; Milčić, M. K.; Zarić, S. D. Preferred Geometries and Energies of Sulfur-Sulfur Interactions in Crystal Structures. Crystal Growth and Design 2016, 16 (2), 632–639. https://doi.org/10.1021/acs.cgd.5b01058

Supplementary material for: [https://doi.org/10.1021/acs.cgd.5b01058]Related to published version: [http://cherry.chem.bg.ac.rs/handle/123456789/2042]Related to accepted version: [http://cherry.chem.bg.ac.rs/handle/123456789/3596