The importance of cooperative learning for deaf and hard-of-hearing students in informal educational contexts

Uvod: Primenom modela kooperativnog učenja u neformalnim obrazovnim kontekstima interakcije među učenicima se unapređuju u okviru prostora koji omogućavaju da se odvijaju slobodnije i dinamičnije. U takvim uslovima socijalizacija učenika postaje uspešnija, ali podstiču se i kontekstualno i iskustveno učenje koji doprinose sticanju trajnih i funkcionalnih znanja. Cilj: Cilj rada je da se analizom dostupne literature u periodu 2000–2022. godine istaknu prednosti primene kooperativnog učenja u neformalnim obrazovnim kontekstima u obrazovanju gluvih i nagluvih učenika. Metod: Za pretraživanje literature korišćeni su sledeći pretraživači: Ebscohost, ScienceDirect, KoBSON, Google Scholar. Rezultati: U neformalnim obrazovnim kontekstima celokupna perceptivna čulna iskustva gluvih i nagluvih učenika, mimo slušnog oštećenja, dobijaju na značaju, oživljavaju i bogate se u sisteme znanja i veština koji će im pomoći da razumeju svet koji ih okružuje, kao i da se u njemu snađu. Kooperativno učenje dalo je pozitivne rezultate u razvoju komunikativnih veština i akademskog postignuća gluvih i nagluvih učenika. Njegova primena kroz neformalne obrazovne kontekste dovela bi do efektivnijeg učenja i uspešnije socijalizacije gluvih i nagluvih učenika. Zaključak: Pored razvoja kognitivnih i socijalnih sposobnosti, interakcije koje se ostvare uz pomoć kooperativnog učenja u neformalnim kontekstima mogu doprineti i suštinskom ostvarenju inkluzije gluvih i nagluvih učenika, kako u obrazovanju, tako i u društvu.Introduction. This paper aims to present the most adequate conditions and access for the learning and development of deaf and hard-of-hearing students. By applying the cooperative learning model in informal educational contexts, interactions between students are enhanced within spaces that allow these interactions to take place more freely and dynamically. In these conditions, student socialization becomes more successful, and contextual and experiential learning is also encouraged, which contributes to the acquisition of permanent and functional knowledge. Objective. The aim of the paper was to analyze the available literature from 2000 to 2022 to highlight the advantages of applying cooperative learning in informal educational contexts in the education of deaf and hard-of-hearing students. Method. The following search engines were used for the literature search: Ebscohost, ScienceDirect, KoBSON, and Google Scholar. Results. In informal educational contexts, the entire perceptive sensory experiences of deaf and hard-of-hearing students, despite the hearing impairment, gain importance, come to life, and are enriched in a system of knowledge and skills that will help them understand the world around them and find their way in it. Cooperative learning has produced positive results in the development of communication skills and academic achievement of deaf and hard-of-hearing students. Its application through informal educational contexts would lead to effective learning and successful socialization. Conclusion. In addition to the development of cognitive and social abilities, interactions created with the help of cooperative learning in informal contexts can contribute to the essential realization of the inclusion of deaf and hard-of-hearing students, both in education and society

Psychometric evaluation of the Serbian version of the Stigma Scale of Epilepsy (SSE)

Objective: To evaluate the psychometric properties of the Serbian-language version of the Stigma Scale of Epilepsy (SSE). Methods: The sample consisted of 108 patients with epilepsy (PWE) (60.2 % were female, age range: 19–67 years) and 102 students (86.3 % were female, age range: 18–47 years). The study encompassed two phases: (1) translation of the SSE into Serbian using the back-translation technique, and (2) evaluation of reliability and construct validity of the Serbian-language version of SSE. In addition to the SSE, the PWE filled out a Neurological Disorders Depression Inventory for Epilepsy (NDDI-E), Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9), and Generalized Anxiety Disorder-7 (GAD-7). The socio-demographic and clinical variables were noted for each patient by the semistructured interview. Besides completing the SSE, the students were asked if they knew anyone with epilepsy. The reliability of the questionnaire was tested by assessing the internal consistency of the scale (Cronbach’s α), while construct validity was assessed by factor analysis, method of known-groups validation, and correlation analysis. Results: SSE demonstrates a satisfactory level of reliability in both samples, with Cronbach's α of 0.86 in the PWE sample and 0.90 in the student sample. Using exploratory factor analysis, four factors were identified in both samples, corresponding relatively well with the scale domains originally produced, with a few exceptions described. Adverse effects (AEs) of antiseizure medications (ASMs) and driving ability significantly influenced SSE scores, but there were no significant effects of other socio-demographic and clinical variables on epilepsy-related stigma in the PWE sample. In addition, depression severity significantly influenced SSE scores (based on NDDI-E cut-off score), with the SSE showing a positive association with PHQ-9 (r = 0.42, p < .001) and GAD-7 (r = 0.35, p < .001) as well. Regarding the student sample, the effects of personal knowledge of someone with epilepsy on SSE scores were found to be significant. Besides, students (M = 46.28, SD = 16.43) reported higher epilepsy-related stigma than patients (M = 40.66, SD = 17.01), t(208) = 2.43, p < .05, d = 0.34. Conclusion: The Serbian version of the SSE has good psychometric properties and represents a useful tool for assessing epilepsy-related stigma in both patients and the general population

The role and the significance of fingerspelling alphabet With the deaf and the hard of hearing

Uvod: Razvoj jezika, proces usvajanja govora i artikulacije glasova kod gluvih i nagluvih, praćen je intenzivnom upotrebom prstne azbuke. U Srbiji postoje i paralelno se koriste jednoručna i dvoručna prstna azbuka, kao i ćirilična i latinična. One su drugačije i različite za svaki jezik. To znači da u svakom jeziku ima onoliko daktilema (daktilnih slova - znakova) koliko ima grafema (slova) u pismu tog jezika. Daktilologija je jednoručna prstna azbuka, dok se dvoručna naziva hirologija. Hirologiju znatno više koriste mala deca u procesu početnog savladavanja čitanja i pisana, dok odrasli gluvi više koriste daktilologiju. Daktilologija se znatno brže pokazuje, jedna ruka ostaje slobodna, što olakšava njenu primenu. Cilj: Cilj rada je da se utvrdi uloga i značaj primene daktilologije i hirologije kod gluvih i nagluvih. Metode: Primenjene su metode analize i evaluacije relevantne dostupne literature. Rezultati: Pregledom literature, uočava se značajna uloga i aktivna primena i daktilologije i hirologije. Naročito se izdvaja primena prstne azbuke u savladavanju procesa artikulacije, učenju početnog pisanja i čitanja, savladavanju novih reči i bogaćenju rečnika. Prstnom azbukom se iskazuju svi oni pojmovi (naročito opšti i apstraktni, ali i stručna terminologija mnogih nauka) koji ne postoje u znakovnom jeziku, koji je prvi, primarni jezik gluvih osoba. Brojna istraživanja ukazuju na značaj primene prstne azbuke tokom čitanja govora sa usana. Svi glasovi nisu jednako vidljivi na usnama, pa se pokazivanjem daktilnog znaka olakšava ovaj proces. Zaključak: Značaj upotrebe prstne azbuke, naročito na ranom uzrastu gluve i nagluve dece, je veliki. Početna komunikacija, otežana usled nerazvijenog govora se olakšava. Na starijim uzrastima, kao i kod odraslih gluvih i nagluvih, primena prstne azbuke takođe zauzima bitno mesto. Uporedo sa korišćenjem znakovnog jezika, prstna azbuka pomaže boljoj i uspešnijoj komunikaciji i smanjuje nesporazume, nastale usled specifičnosti svakog pojedinačnog znakovnog jezika.Introduction: The development of language, speech learning, and sound articulation process with the deaf and the hard of hearing is accompanied by the intensive use of the fingerspelling alphabet. In Serbia, there are one-handed and two-handed fingerspelling alphabets, as well as Cyrillic and Latin ones, which are used in parallel. They are different and various for each language. That means that each language has as many dactylemes (dactylic letters – signs) as there are graphemes (letters) in the alphabet of that language. Dactylology is the one-hand fingerspelling alphabet, whereas the two-handed fingerspelling alphabet is called chirology. Chirology is used considerably more by small children in the process of initial learning of reading and writing, while deaf adults rather use dactylology. Dactylology is presented much faster, as one hand remains free, which facilities its use. Aim: The study aims to establish the role and significance of the application of dactylology and chirology with the deaf and the hard of hearing. Methods: The methods of analysis and evaluation of the available relevant literature were applied. Results: The review of literature shows the significant role and the active application of both dactylology and chirology. What is distinguished in particular is the application of the fingerspelling alphabet in learning the articulation process, learning initial writing and reading, learning new words, and in the enrichment of vocabulary. The fingerspelling alphabet is used to express all those terms (especially the general and abstract ones, but the professional terminology of many sciences as well) which do not exist in sign language, which is the first and the primary language of deaf persons. Numerous research studies point to the significance of the application of the fingerspelling alphabet in lipreading. Not all sounds are equally visible on the lips, and thus the presentation of a dactylic sign facilitates this process. Conclusion: The significance of the use of the fingerspelling alphabet, especially at an early age of deaf and hard-of-hearing children, is huge. The initial communication, aggravated as the result of undeveloped speech, is made easier. At older ages, as well as with deaf and hard-of- hearing adults, the use of the fingerspelling alphabet is also important. The fingerspelling alphabet, in parallel with the use of sign language, contributes to better and more effective communication and reduces misunderstandings occurring as a result of the specific features of each individual sign language

Uticaj primene uređaja sa govornim autputom na produkciju prirodnog govora kod osoba sa poremećajima komunikacije

U oblasti augmentativne i alternativne komunikacije primenjuju se nepotpomognute i potpomognute metode komunikacije. Njihov cilj je da privremeno ili trajno dopune ili zamene prirodan govor i komunikaciju. Govorni autput je važna komponenta potpomognutih metoda komunikacije, koje danas imaju sve veći značaj. Istraživanja u ovoj oblasti su usmerena na određivanje efekata primene uređaja sa govornim autputom na produkciju prirodnog govora korisnika, kvalitet socijalne interakcije, kao i na reakcije komunikacionih partnera. Iako su utvrđeni ishodi upotrebe uglavnom pozitivni, članovi porodice osoba sa poremećajima komunikacije su i dalje zabrinuti da će primena metoda augmenatativne i alternativne komunikacije negativno uticati na razvoj prirodnog govora. Cilj ovog rada je bio da se sistematskim pregledom dostupne i relevantne literature utvrde i opišu efekti primene uređaja sa govornim autputom na produkciju prirodnog govora kod dece i odraslih osoba sa poremećajima komunikacije. Rezultati istraživanja pokazuju da uređaji sa govornim autputom mogu uspešno da se primene kod osoba sa poremećajima komunikacije svih uzrasta. Ovi uređaji, za razliku od nepotpomognutih metoda komunikacije, korisnicima omogućavaju komunikaciju na daljinu, kao i efikasnije uspostavljanje i održavanje socijalne interakcije. S obzirom na to da komunikacioni partneri uglavnom dominiraju svim aspektima komunikacione razmene, pružanje mogućnosti da korisnik efikasno uspostavi i vodi konverzaciju je veoma važno. Uređaji sa govornim autputom, takođe, obezbeđuju povratne auditivne informacije, kao i pristup sačuvanim porukama. To može da utiče na povećanje motivacije korisnika da uređaj koristi u cilju iniciranja komunikacije. Druge prednosti primene ovih uređaja uključuju poboljšanje artikulacionih, morfo-sintaksičkih, pragmatskih, kao i receptivnih jezičkih sposobnosti

Verbal and nonverbal working memory in children with Expressive type of developmental language disorder – a Preliminary research

Uvod: Radna memorija predstavlja kognitivni proces koji se odnosi na održavanje i manipulaciju ograničenog broja informacija tokom kratkog vremenskog perioda, a koji je ključan za funkcionisanje u različitim sferama života jer ima značajnu ulogu u procesiranju jezika. Rezultati prethodnih studija ukazuju na to da deca sa razvojnim jezičkim poremećajem (RJP) imaju manji kapacitet verbalne radne memorije od dece tipičnog jezičkog razvoja istog hronološkog uzrasta, dok nalazi u domenu neverbalne radne memorije nisu tako jednoznačni. Cilj: Ovo istraživanje ima za cilj da utvrdi nivo razvoja verbalne i neverbalne radne memorije kod dece sa RJP ekspresivnog tipa. Metode: Uzorkom je obuhvaćeno 18 ispitanika sa RJP ekspresivnog tipa, uzrasta od pet do devet godina (AS = 6,44; SD = 1,20), većinom muškog pola (83,3%). Za procenu verbalne radne memorije upotrebljen je zadatak Raspon brojeva unazad, a za procenu neverbalne radne memorije zadatak Izbaci uljeza. Rezultati: Analizom postignuća ispitanika utvrđeno je da je kapacitet verbalne radne memorije značajno veći od kapaciteta neverbalne radne memorije (p = 0,008; Cohen’s d = 0,71). Većina ove dece može sa sigurnošću da zadrži i istovremeno obrađuje dve informacije verbalnog tipa, odnosno jednu informaciju vizuospacijalnog karaktera. Zaključak: Rezultati istraživanja pokazuju da deca sa DLD, pored dobro dokumentovanih deficita verbalne radne memorije, mogu imati teškoće i sa vizuospacijalnim aspektom ove sposobnosti. Pored toga neka deca sa DLD mogu ispoljavati više teškoća na planu neverbalne, u poređenju sa verbalnom radnom memorijom. S obzirom na to da je odnos vizuospacijalnih i jezičkih sposobnosti nedovoljno istražen, buduća istraživanja trebalo bi usmeriti ka proučavanju povezanosti neverbalnog aspekta radne memorije i strukturnih aspekata jezika, a radi boljeg uvida kognitivnih mehanizama u osnovi jezičkog profila koji karakteriše DLD.Introduction: Working memory is a cognitive process that involves maintaining and manipulating a limited amount of information over a short period of time, and is crucial for functioning in various spheres of life because it plays a significant role in language processing. Previous studies have shown that children with developmental language disorder (DLD) have a smaller verbal working memory capacity than typically developing peers, while findings in the domain of nonverbal working memory are not as clear. Aim: This study aims to determine the developmental level of verbal and nonverbal working memory in children with expressive-type DLD. Methods: The sample included 18 participants with expressive-type DLD, aged 5-9 years (M = 6.44; SD = 1.20), mostly male (83.3%). The Backward Digit Span task was used to assess verbal working memory, and the Odd- One-Out task was used to assess nonverbal working memory. Results: Analysis of participants’ performance revealed that verbal working memory capacity was significantly higher than nonverbal working memory capacity (p = 0.008; Cohen’s d = 0.71). Most of these children can confidently retain and process two pieces of verbal type information or one piece of visuospatial information simultaneously. Conclusion: The results of the study show that children with DLD, in addition to well-documented deficits in verbal working memory, may also have difficulties with the visuospatial aspect of this ability. In addition, some children with DLD may experience more difficulties with nonverbal compared to verbal working memory. Given that the relationship between visuospatial and language abilities is underexplored, future research should focus on studying the association between the nonverbal aspect of working memory and the structural aspects of language, in order to gain better insight into the cognitive mechanisms underlying the language profile that characterizes DLD

Odnos riziko faktora i govorno-jezičkih poremećaja kod djece uzrasta od četiri do šest godina

Introduction. In recent years, more and more attention has been paid to the research of factors that can potentially contribute to the devel- opment of speech and language impairment. It is believed that the results of these studies can contribute to better planning and imple- mentation of early intervention in the field of speech and language in children. The aim of this research is to determine the influence of risk factors on the appearance of language disorders in children. Methods. A total of 97 children aged four to six who participated in the research were divided into two groups. The first group consisted of 54 respondents with a speech and language impairment, and the second group consisted of 43 respondents with typical language de- velopment. In both groups, 70 children with risk factors were found. All children with speech and language impairment had some of the risk factors (diseases of mothers during pregnancy, medication during pregnancy, premature labor, caesarean section, asphyxia, disease of newborns, seizures, third tonsil, shortened frenulum, ear infection), while in the group of children with typical language development, 16 respondents had risk factors. The Global Articulation Test, Vocabulary Test, and Comic Story Test were used to assess speech and language abilities. Data on risk factors were obtained on the basis of a survey for parents, which was constructed for the purposes of this research. Results. The results showed that children with risk factors had signifi- cantly worse results on the articulation test and the vocabulary test compared to children without risk factors. The results obtained on the Strip Story test did not show that these two groups differ significantly in terms of the number of words produced, the number of sentences and the grammatical structure of the sentence. Conclusion. In general, the results of this research showed a signifi- cant connection between risk factors and speech and language dis- order in children.Uvod. Posljednjih godina se sve više pažnje posvećuje istraživanju faktora koji potencijalno mogu doprinijeti poremećaju razvoja govora i jezika. Smatra se da rezultati ovih istraživanja mogu pomoći boljem planiranju i sprovođenju rane intervencije u oblasti govora i jezika kod djece. Cilj ovog istra- živanja je utvrđivanje uticaja riziko faktora na pojavu jezičkih poremećaja kod djece. Metode. U istraživanju je učestvovalo 97 djece uzrasta od četiri do šest godina, koja su podijeljena u dvije grupe. Prvu grupu činilo je 54 ispitanika sa poremećajem u govorno- jezičkom razvoju, a drugu 43 ispitanika tipičnog jezičkog razvoja. U obje grupe pronađeno je 70 djece koja imaju riziko faktore. Sva djeca sa poremećajem u govorno-jezičkom razvoju imala su neki od riziko faktora (oboljenja majki u trudnoći, kao i lijekovi koje su majke pile u toku trudnoće, prematurus, carski rez, asfiksija, bolest novorođenčadi, epileptični napadi, treći krajnik, skraćen frenulum, upala uha), dok je u grupi djece tipičnog jezičkog razvoja 16 ispitanika imalo riziko faktore. Za procjenu govorno-jezičkih spo- sobnosti korišćeni su Globalni artikulacioni test, Test-rječnik i test Strip priča. Podaci o riziko faktori- ma dobijeni su na osnovu ankete za roditelje koja je konstruisana za potrebe ovog istraživanja. Rezultati. Rezultati su pokazali da djeca sa riziko faktorima imaju značajno lošije rezultate na testu artikulacije i testu rječnika u poređenju sa djecom bez podataka o riziko faktorima. Rezultati dobijeni na testu Strip priča nisu pokazali da se ove dvije grupe statistički značajno razlikuju u pogledu broja produkovanih riječi, broja rečenica i gramatičkoj strukturi rečenice. Zaključak. Generalno gledano, rezultati ovog istraživanja pokazali su da postoji značajna poveza- nost između riziko faktora i smetnji u razvoju govorno-jezičkih sposobnosti kod djece

Motivacija za zapošljavanje kod odraslih osoba s intelektualnom ometenošću

U odnosu na ostale tipove ometenosti, osobe s intelektualnom ometenošću (IO) nalaze se u posebno nepovoljnom položaju da ostvare svoje radne potencijale i pravo na rad. Pored sredinskih barijera u zapošljavanju ponekad i određene lične karakteristike, poput nedostatka motivacije, socijalnih veština ili prethodna radna iskustva mogu predstavljati značajne prepreke u tom procesu. Cilj rada je da se procenom motivacije za zapošljavanjem, kao specifične dimenzije radne motivacije, utvrdi spremnost odraslih nezaposlenih osoba s IO na zaposlenje, sa posebnim osvrtom na utvrđivanje razlika u odnosu na prethodno iskustvo u radu. Uzorkom je obuhvaćeno ukupno 78 odraslih osoba s IO oba pola (χ2=0,462; p=0,497), starosti od 20 do 55 godina (AS=35,85; SD=8,39). U odnosu na prethodno iskustvo u radu, ispitanici su podeljeni u dve grupe, odnosno, 30 ispitanika (38,5%) ima određeno iskustvo zaposlenosti, a 48 ispitanika ili 61,5% nikada nije bilo zaposleno (χ2=4,154; p=0,042). Za potrebe istraživanja primenjena je Skala spremnosti za rad (Work Readiness Scale, Rose et al., 2010) koja je namenjena nezaposlenim osobama s IO. Na ukupnom uzorku je utvrđeno da su odrasle osobe s IO umereno zainteresovane za rad (AS=44,28±12,12;), ali se rezultati statistički značajno razlikuju u odnosu na njihovo prethodno radno iskustvo (t=4,302; p=0,000). Ispitanici koji nikada nisu bili zaposleni imaju niže vrednosti na ukupnom skoru primenjenog instrumenta (AS=40,42; SD=12,76), za razliku od ispitanika koji su već bili zaposleni (AS=50,47; SD=7,86). Dobijeni rezultati ukazuju da ranija iskustva stvorena na poslu afirmativno oblikuju odnos prema ponovnom zapošljavanju i da ovi ispitanici pokazuju veću spremnost da kroz preduzimanje određenih aktivnosti (praćenje oglasa, odlazak na razgovore, sticanje dodatnih veština itd.) pronađu drugi posao. Stoga je neophodno, omogućiti im sticanje pozitivnog radnog iskustva tokom školovanja, obezbediti sistemsku podršku stručnjaka na osnaživanju odraslih osoba sa IO, kao i organizovati kampanje u podizanju svesti opšte populacije i promovisanju inkluzivne radne sredine

Differences in pragmatic communication skills of adults with intellectual disabilities and dual diagnoses

Introduction: Pragmatics includes a set of skills related to language structure and meaning that allow the speaker to use the language appropriately and in accordance with different communication situations. The aim of this research was to determine the differences in pragmatic communication skills of adults with intellectual disabilities, dual diagnoses, and typical development, and to determine the effects of gender, age, the level of intellectual functioning and speech comprehension on their achievements on two assessment instruments. Methods: The sample included 180 adults (60 typically developing participants, 60 with intellectual disabilities, and 60 participants with dual diagnoses). We used two instruments to assess pragmatic communication skills – Communication Checklist – Adult, CC-A, and the Assessment Battery for Communication, ABaCo. In order to test the differences between the three groups of participants, we used canonical discriminant analysis. Results: Discriminant analysis revealed two significant canonical functions. Function one (speech comprehension and the level of intellectual disability, social engagement, and paralinguistic scale) differentiates between typically developing participants and participants with dual diagnoses the most. The second canonical function (language structure, linguistic scale, paralinguistic scale, extralinguistic scale, and context scale) differentiates between participants with intellectual disabilities and participants with dual diagnoses the most. According to the results, age did not affect pragmatic achievements. Discussion: Pragmatic skills are very complex, and different instruments measure different dimensions of these abilities. The results of this research lead to the conclusion that we can differentiate between the pragmatic abilities of typically developing people, people with intellectual disabilities, and those with dual diagnoses with the help of the ABaCo battery and the CC-A questionnaire

Trening socijalnih veština sa učenicima sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom

Deficiti u domenu socijalnih veština kod učenika sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom mogu dovesti do pojave vršnjačkog odbacivanja, rizika da budu žrtve vršnjačkog nasilja, anksioznosti i depresije. Trening socijalnih veština predstavlja jednu od potencijalnih intervencija kojom se može unaprediti socijalno funkcionisanje dece, ali se pregledom dostupne literature uočava nedovoljan broj radova na teritoriji Republike Srbije u vezi sa primenom treninga u ovoj populaciji učenika. Cilj ovog rada je da se predstavi grupni trening socijalnih veština za učenike sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom koji se realizuje u Osnovnoj školi za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom „Miloje Pavlović“, u Beogradu. Realizacija treninga se oslanja na metodologiju dr Džeda Bejkera, jednog od poznatijih autora u oblasti treninga socijalnih veština dece sa poremećajem iz spektra autizma. Nakon aktivnosti procene socijalnih veština koje je potrebno razvijati i unapređivati, određuju se adekvatne strategije koje bi bile najefikasnije za podučavanje. Direktan rad sa decom odvija se kroz strukturisano učenje koje podrazumeva identifikovanje potrebe za učenje određene veštine, davanje didaktičkih instrukcija, modelovanje, igranje uloga i vežbanja unutar i van grupe. Trening se na ovaj način realizuje dva puta nedeljno, za dve grupe učenika (mlađi i stariji školski uzrast) u trajanju od 60 minuta. Dosadašanja primena treninga i procena njegove socijalne validnosti iz perspektive roditelja ukazuju na to da je trening prihvatljiv i efikasan način za unapređivanje socijalnog funkcionisanja ove dece

Reading disorder in lesions of anterior and Posterior brain areas

Uvod: Proces čitanja se ostvaruje uz učešće većeg broja moždanih oblasti koje imaju specifičnu ulogu u realizaciji ove jezičke funkcije. Pokazano je da kvalitativna analiza grešaka i lokalizacija moždane lezije značajno doprinose izboru odgovarajućih metoda tretmana. Cilj: Cilj ovog rada je utvrđivanje značaja neuroanatomskog pristupa analizi poremećaja čitanja u tretmanu aleksije. Metode: Uzorak se sastojao od 30 ispitanika, od kojih je 15 imalo nefluentnu, a 15 fluentnu afaziju. Dijagnoza afazije postavljena je na osnovu Bostonske baterije testova za afazije. U uzorak su uključeni ispitanici sa afazijom vaskularne etiologije kod kojih je magnetnom rezonancom identifikovano mesto lezije. Procena sposobnosti čitanja izvršena je Subtestom čitanja Bostonske baterije testova za afazije i Testom čitanja reči. Statistička značajnost razlika proveravana je Man-Vitnijevim U testom. Rezultati: Rezultati su pokazali da se obrazac poremećaja čitanja kod lezije anteriornih oblasti mozga razlikuje od poremećaja čitanja koji nastaje kao posledica lezije posteriornih oblasti. Statistički značajna razlika (p < 0,05) pokazana je na Subtestu čitanja reči (309,000) i rečenica (293,500), kao i na Testu čitanja reči za konkretne imenice (306,000) i apstraktne imenice (288,000), dok za funkcionalne reči i nereči nije pronađena statistička značajnost. Takođe je pokazano da je aleksija izraženija kod lezije posteriornih oblasti mozga. Zaključak: Kvalitativnom analizom dobijenih podataka može se zaključiti da obrazac grešaka u čitanju korelira sa tipom afazičkog sindroma, tj. mestom moždane lezije. Ovaj nalaz ukazuje na potrebu diferenciranog pristupa u tretmanu aleksije.Introduction: The reading process is realized with the participation of a large number of brain areas which have a specific role in the realization of this language function. It has been demonstrated that conducting a qualitative analysis of reading errors and identifying brain lesions can significantly contribute to selecting appropriate treatment methods. Aim: This study aims to determine the importance of using a neuroanatomical approach in analyzing reading disorders in alexia treatment. Methods: The sample consisted of 30 participants, with 15 having non- fluent aphasia and 15 having fluent aphasia. The Boston Diagnostic Aphasia Examination was used for the diagnosis of aphasia. The sample included subjects with aphasia of vascular etiology in whom the location of the lesion was identified by magnetic resonance imaging. The Boston Diagnostic Aphasia Examination Reading Subtest and the Word Reading Test were used for reading ability assessment. The Mann-Whitney U-test was used for statistical analysis of the group differences. Results: The results showed that reading disorders resulting from lesions in the anterior areas of the brain differ from those resulting from lesions in the posterior areas. A statistically significant difference (p < 0.05) was shown on the Word Reading Subtest (309.000) and sentences (293.500), as well as on the Word Reading Test for concrete nouns (306.000) and abstract nouns (288.000), while no statistical significance was found for functional words and non-words. Additionally, the study found that alexia is more pronounced in cases where the lesion is in the posterior areas of the brain. Conclusion: Upon qualitative analysis of the collected data, it can be concluded that the reading error patterns correlate with the type of aphasic syndrome, i.e., at the location of the brain lesion. This finding highlights the importance of a differentiated approach in the treatment of alexia