Między samotnością a samotnością. Bohaterowie "Skrzydeł ołtarza" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

The four words in which Gustaw Herling-Grudziński’s short stories can be summed up are: loneliness, suffering, mystery, evil. Grudziński shows a solitary and suffering hero, placed in a world that offers no hope for a change of destiny. This trait is to be found even in his earliest works, among them the two stories that make up the dilogy Skrzydła ołtarza (The Wings of the Altar). The characters in these stories are in different ways stigmatized by solitude: some are doomed to it, others seem to make it their choice (though such a choice is, according to Herling, an illusion); some seek comfort in solitude, others expiation, while still others – an escape from it. All of them are cut off from people, God and even themselves. At times the writer sharpens the limits between various forms of solitude, on other occasions blurring them to bring out the ambiguity of their forms and the tensions that emerge between them. Hence, he does not differentiate between solitude and desolation. But he asks about their relation to unhappiness (ubiquitous in his works).Cztery słowa, w których można by zamknąć opowiadania Gustawa Herlinga- Grudzińskiego, to: samotność, cierpienie, tajemnica, zło. Bohater Grudzińskiego to człowiek samotny i cierpiący, umieszczony w świecie, w którym nie ma nadziei na odmianę losu. Znamię to noszą już najwcześniejsze utwory tego autora, wśród nich dwa opowiadania składające się na dylogię Skrzydła ołtarza. Bohaterowie tych opowiadań zostają samotnością naznaczeni w różny sposób: jedni są na nią skazani, inni wydają się ją wybierać (choć wybór ten jest, zdaniem Herlinga, złudzeniem); jedni szukają w niej pocieszenia, inni ekspiacji, jeszcze inni – ucieczki od niej. Są odcięci od ludzi, od Boga, a nawet od siebie. Pisarz zaś raz wyostrza granice pomiędzy różnymi formami samotności, to znów je zaciera, pokazując niejednoznaczność tych form i tworzące się między nimi napięcia. Dlatego też nie różnicuje on samotności i osamotnienia. I pyta o ich relację do (wszechobecnego w tej twórczości) nieszczęścia

Być po stronie wykluczonych – Izabela Filipiak (Izabela Morska)

Izabela Filipiak, as a one of the first authors in free Poland, undertook a creation of a narrative of the other, and took the perspective of the excluded. In a famous novel from 1995 entitled “Absolute amnesia”, which hangs over on the motive of maturation, she narrated about the peace of history of the PRL (Polish National Republic), which relates to the events in the coastal area of Gdańsk in 1970, seen with eyes of a young girl, who considered the reality of those times on her own. Surely Izabela Filipiak can be regarded as a representative of the nowadays fashionable and readily practiced herstory. She developed further this trend in her writings consequently, at the level of the methadiscourse in her textbook-essay: “Creative writing for the young girls” and also in a discourse devoted to Maria Komornicka, entitled: “Areas of difference”. A monograph, as formulated in a review by Krystyna Kłosinska, is a place from which the cultural mechanisms of the exclusion can be seen. Izabela Filipiak shows a rebellious attitude toward a discourse which implements a symbolic violence, based on awarding a right to a majority, only because it is a majority. She takes a part of the excluded both with her writings and her own biography (she was 1998 the first known person in a polish public life, who decided for coming out and publicly disclosed her lesbian sexual orientation). She had been also a president of the antidiscrimination Foundation of Writers for the peace, which declared “initiation and support of the creative activities of people belonging to minority groups”. In this sense Izabela Filipiak can be out of doubt regarded as defiant and a person who attempt to deconstruct the present system of standards, as far as such issues are concerned as a gender and sexuality. She is a feminist, an essential personage for the polish gender studies. Izabela Filipiak represents the writer (innovator and apocrypha author), the publicist and the scientist. With her creation, she contributed to the development to the polish queer studies. For her opposition to the exclusion of the other she paid a high price and had decided to leave temporarily the country and to live as emigrant.Izabela Filipiak, jako jedna z pierwszych twórczyń w wolnej Polsce, podjęła się konstruowania narracji Innego, przyjęła w swojej twórczości perspektywę wykluczonych. W głośnej powieści z 1995 roku pt. „Absolutna amnezja”, osnutej na motywie dojrzewania, opowiedziała fragment historii PRL-u (wydarzenia na Wybrzeżu z roku 1970) widzianej oczyma dziewczynki/dorastającej dziewczyny, na swój sposób kontestującej rzeczywistość tamtego czasu. Śmiało można uznać I. Filipiak za reprezentantkę tak modnej dziś i chętnie uprawianej herstorii. Ten trend pisarka będzie rozwijała w swojej twórczości konsekwentnie, na poziomie metadyskursu poprzez podręcznik-esej „Twórcze pisanie dla młodych panień”, aż po rozprawę poświęconą Marii Komornickiej, zatytułowaną „Obszary odmienności”. Monografia stanowi – jak to ujęła w recenzji Krystyna Kłosińska – „miejsce, z którego można zobaczyć kulturowe mechanizmy wykluczeń”. I. Filipiak wykazuje się postawą niepokorną względem dyskursu stosującego przemoc symboliczną, opartego na przyznawaniu racji większości tylko z racji tego, że jest większością. Opowiada się zarówno swoją twórczością, jak i biografią po stronie wykluczonych (w 1998 roku była pierwszą znaną osobą w polskim życiu publicznym, która zdecydowała się na „coming out”, publicznie mówiąc o swojej lesbijskiej orientacji psychoseksualnej; była też prezeską antydyskryminacyjnej Fundacji Pisarze dla Pokoju, deklarującej „inicjowanie i wspieranie twórczej działalności osób należących do grup mniejszościowych”). W tym sensie niewątpliwie można uznać Izabelę Filipiak za niepokorną – dekonstruującą dotychczasowy system norm, w tym w dużej mierze w odniesieniu do zagadnienia ludzkiej płciowości i seksualności; jest ona feministką, jedną z istotnych postaci dla polskich „gender studies”. I. Filipiak jest zarówno pisarką (nowatorką, apokryfistką), publicystką, jak i naukowczynią. Swoją twórczością przyczyniła się do rozwoju polskich „queer studies”. Za niezgodę na społeczne wykluczanie Innego płaciła wysoką cenę, okresowo decydując się na wyjazd z kraju i status emigrantki.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

O "Pannach z Wilka"

The lecture is devoted to a multifaceted analysis of Jaroslaw Iwaszkiewicz’s short story Panny z Wilka (The Maids of Wilko). It deals with its genesis and thematic connections with other works of the writer. Crucial here are issues of time and mechanisms of recollection. An additional context is the film adaptation of The Maids of Wilko made by Andrzej Wajda.Wykład poświęcony jest wieloaspektowej analizie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Panny z Wilka. Dotyczy on jego genezy i związków tematycznych z innymi utworami pisarza. Zasadniczą są tu kwestie czasu i mechanizmy wspominania. Dodatkowym kontekstem jest adaptacja filmowa Panien z Wilka dokonana przez Andrzeja Wajdę

Rosyjski mit władzy a kult jednostki

The considerations in this paper focus upon the Russian idea of which consequence and extension is mythology of the Soviet times. We refer to the myths of tsarist Russia and to a specific relation to the authorities in Russia. The main theme of this paper concerns mythology of the Soviet times, especially one of its elements namely, the myth of power. The attention has been shifted to the history of personality cult, which revolved around Joseph Stalin. The position of the leader in the Stalinist soviet state can be conditioned by a relation to the authorities of which origin may be traced back to pre-revolutionary times. In the summary, an attempt has been made to unmask the myth of the leader on the basis of selected works from the circle of Russian samizdat literature.The considerations in this paper focus upon the Russian idea of which consequence and extension is mythology of the Soviet times. We refer to the myths of tsarist Russia and to a specific relation to the authorities in Russia. The main theme of this paper concerns mythology of the Soviet times, especially one of its elements namely, the myth of power. The attention has been shifted to the history of personality cult, which revolved around Joseph Stalin. The position of the leader in the Stalinist soviet state can be conditioned by a relation to the authorities of which origin may be traced back to pre-revolutionary times. In the summary, an attempt has been made to unmask the myth of the leader on the basis of selected works from the circle of Russian samizdat literature

Bibliografia przekładów literatury polskiej w Serbii w 2016 roku

Bibliografia przekładów literatury polskiej w Serbii w 2016 roku

Po latach o boomie. Wokół serii „Proza Iberoamerykańska”

Looking back at the boom. On the `Latin-American Prose’ series The article analyses the Polish boom of Latin American literature that deeply affected the consciousness and sensitivity of writers who made their debut in 1980s and 1990s, as well as their readers. Drawing on Polish papers and magazines from 1945–1970, the article reconstructs the readers’ awareness of Latin American literature before the boom; it also traces the sources available. The presence of Latin American writers on the Polish book market of that time is also studied. The article focuses on the series ‘Latin-American Prose’ (‘Proza Iberoamerykańska’), presenting the goals of its editors, the translators involved and its reception. The most characteristic titles published in the series are discussed and their afterwords are commented upon