Socio-psihološki prediktori odustajanja od sporta u adolescenciji

Dečji i omladinski sport predstavlja najzastupljenju aktivnost među mladima. Svojom strukturom, socijalnim kontekstom i pravilima, on ima značajnu ulogu u razvoju pojedinca i društva. Psihofizički, ekonomski, pravni i društveni doprinosi sporta, kao i njegov istorijski značaj, pobudili su interesovanje istraživača različitih disciplina, s ciljem da se što bolje razumeju procesi koji se odvijaju unutar njega. Tokom adolescencije, pored psihofizičkih promena kroz koje prolazi pojedinac, unutar sporta dolazi do prelaska na stadijum specijalizacije (13 – 16 godina), te sport više ne predstavlja igru, već priliku za razvoj i usvajanje uloge profesionalnog sportiste. Upravo tokom ovog sportskog stadijuma, kada se razvijaju i usmeravaju vrhunski sportisti, dolazi do visokog procenta odustajanja od sporta, što je zainteresovalo istraživače da se bave procesom odustajanja od sporta u adolescenciji. Dosadašnja istraživanja istakla su značaj razumevanja odustajanja od sporta kao motivacionog procesa na koji deluju socijalni faktori i psihološki medijatori. Budući da je proces odustajanja od sporta, multidimenzionalan i kompleksan, ovo istraživanje polazi od integrativnog modela, Hijerarhijskog modela unutrašnje i spoljašnje motivacije, s ciljem da se ispitaju značajni socijalni i psihološki faktori koji doprinose objašnjenju namere sportiste da odustane od sporta u adolescenciji. Hijerarhijski model unutrašnje i spoljašnje motivacije objašnjava proces odustajanja od sporta delovanjem socijalnih faktora na motivaciju, uz psihološke medijatore. U okviru modela, integrišu se konstrukti iz Teorije samoodređenja, Teorije ciljeva i Teorije osnovnih psiholoških potreba. Kao socijalni faktori uticaja na zadovoljenje osnovnih psiholoških potreba (potreba za kompetencijom, autonomijom i povezanošću) i potrebe za uživanjem, kao i vrstu motivacije, i dalje, na nameru o odustajanju od sporta, u ovom istraživanju uzeti su opažena motivaciona klima kreirana od strane roditelja, trenera i saigrača. Različiti interpersonalni odnosi moderiraju individualni efekat na psihološke ishode, stoga ovo istraživanje ispituje doprinos delovanja tri socijalna agensa (roditelja, trenera i saigrača) na psihološke potrebe, potrebu za uživanjem i motivaciju za bavljenje sportom, kao i nameru da se odustane od sporta. Uzorak se sastojao od 383 ispitanika (49.9% dečaka i 50.1% devojčica), mladih sportista sa teritorije Vojvodine, uzrasta od 12 do 17 godina, koji se u proseku 4.28 godina bave istim sportom (odbojkom, košarkom i rukometom). Preduslovi za učestvovanje u istraživanju bili su da najmanje godinu dana treniraju dati sport, od čega najmanje 4 meseca u klubu u kojem se vršilo istraživanje. Ispitanici su popunjavali: sociodemografski upitnik, Upitnik opažene motivacione klime u sportu kreirane od strane roditelja (Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire 2 – PIMCQ-2, White, Duda & Hart, 1992); Upitnik opažene motivacione klime u sportu kreirane od strane saigrača (Peer Motivational Climate in Youth Sport – MCYSQ, Ntoumanis & Vazou, 2005); Upitnik opažene motivacione klime u sportu kreirane od strane trenera (Perceived Motivational Climate in Sport Questionnaire-2 – PMCSQ-2; Newton, Duda & Yin, 2000), Skala zadovoljenja osnovnih potreba u sportu (Basic Need Satisfaction in Sport Scale – BNSSS, Ng, Lonsdale & Hodge, 2011), Upitnik sportske posvećenosti 2 (Sport Commitment Questionnaire-2, Scanlan et al, 2015) subskalu Uživanje, Upitnik za procenu motivacije za sport 2 (The Sport Motivation Scale-II, Pelletier, Rocchi, Vallerand, Deci & Ryan, 2013), Upitnik zadovoljstva sportista (Athlete Satisfaction Questionnaire - ASQ, Raimrer & Chelladurai, 1998, prema: Vesković, 2012) subskalu zadovoljstvo ličnim izvođenjem i subskalu zadovoljstvo stepenom iskorišćenosti sposobnosti sportiste. Namere ispitanika o daljem učešću u sportu procenjene su na osnovu četiri stavke: „Razmišjam o tome da prestanem da se bavim ovim sportom”, „Razmišljam o tome da prestanem da se bavim sportom uopšte”, „Nameravam da se profesionalno bavim ovim sportom”, „Nameravam da se i dalje bavim ovim sportom, ali rekreativno”. Istraživanje je sprovedeno tokom 2017. godine. Podaci su obrađeni u programu IBM SPSS 20 i Mplus 7. Pored analize korelacije, analize varijanse, ispitivanje Hijerarhijskog modela unutrašnje i spoljašnje motivacije, kao i značajnosti relacija između različitih grupa ispitivanih varijabli, i njihove prediktivne moći, sprovedeno je modelovanjem strukturalnim jednačinama. Rezultati pokazuju da majka, otac, trener i saigrači, zajedno, doprinose zadovoljenju potrebe za kompetencijom, povezanošću i potrebe za uživanjem, kao i da značajno indirektno deluju na razvoj unutrašnje motivacije za bavljenje sportom u adolescenciji. Ukoliko sportista opaža da značajni drugi kreiraju motivacionu klimu usmerenu na učenje, imaće zadovoljene osnovne psihološke potrebe i potrebu za uživanjem, te će razviti visoko samoregulatorne oblike motivacije. Međutim, uprkos činjenici da sva tri socijalna agensa imaju značajno zajedničko delovanje na motivaciju, rezultati pokazuju da je najznačajni socijalni agens u adolescenciji upravo trener, tj. motivaciona klima usmerena na učenje kreirana od strane trenera. Hijerahijski model spoljašnje i unutrašnje motivacije značajno objašnjava nameru sportista da odustanu od bavljenja trenutnim sportom, ali i nameru sportista da u potpunosti odustanu od bavljenja sportom. Takođe, ovaj model pokazao se kao značajan u objašnjenju namere sportista da se profesionalno bave sportom. Kada je u pitanju namera da se odustane od sporta, kao značajni socijalni faktor izdvaja se motivaciona klima usmerena na učenje kreirana od strane trenera. Kroz potrebu za kompetencijom i uživanjem, kao psihološkim medijatorima, on deluje na amotivaciju, koja je povezana sa namerom da se odustane od sporta. Sa druge strane, kada je u pitanju namera o profesionalnom bavljenju sportom, još jednom se izdvaja motivaciona klima usmerena na učenje koju kreira trener, a kao značajni psihološki medijatori, potreba za kompetencijom i uživanjem. Međutim, osim amotivacije, kao značajan oblik motivacije, javlja se unutrašnje-integrisana motivacija. Tako, način na koji se trener ponaša (ka postignuću ili učenju), preko zadovoljenja potrebe za kompetencijom i uživanjem, utiče na razvoj unutrašnje-integrisane motivacije i amotivacije, koje utiču na nameru sportiste da se profesionalno bavi sportom. Kada je u pitanju odustajanje od sporta, rezultati pokazuju da je 11.5% adolescenta odustalo od sporta u periodu od deset meseci. Takođe, rezultati pokazuju da su ispitanici koji su odustali od sporta opažali da značajni drugi kreiraju motivacionu klimu usmerenu na postignuće, te da imaju u manjoj meri zadovoljene osnovne psihološke potrebe i potrebu za uživanjem, kao i izraženiju amotivaciju. Dobijeni rezultati su u skladu sa teorijskim postavkama Hijerarhijskog modela unutrašnje i spoljašnje motivacije, i kreiraju značajan motivacioni model za razumevanje procesa odustajanja od sporta u adolescenciji gde, pored roditelja i saigrača, najznačajniju ulogu ima trener. Praktične implikacije istraživanja ogledaju se u edukovanju sportskih stručnjaka, kao i i roditeljima, o značaju koji imaju na razvoj mladog sportiste, kao i u kreiranju preventivnih programa odustajanja od sporta u adolescenciji

Novel aspects of use of hydroxyapatite as an immobilization carrier for industrially important lipases and glycosidases - design, study of binding mechanism, stability, application and relevance

U ovoj doktorskoj disertaciji je ispitan potencijal HAP za imobilizaciju industrijski značajnih enzima na primeru 4 lipaze i 4 glikozidaze različitog porekla, strukture i supstratne specifičnosti. Od testiranih enzima za HAP se najefikasnije vezuju lipaza iz Candida rugosa (CRL) i β-galaktozidaza (laktaza) iz Aspergillus oryzae (AOL). Oba enzima se imobilizuju na HAP jednostavnom, brzom i efikasnom fizičkom adsorpcijom po mehanizmu metal-koordinatne veze. Kombinovanjem bioinformatičkog pristupa i molekulskog modelovanja za oba enzima su identifikovani i opisani površinski HAP-vezujući motivi. Imobilizacija na HAP je uzrokovala promenu supstratne specifičnosti CRL ka supstratima sa kraćim alkil-nizom i drastično povećanje stabilnosti i aktivnosti enzima u metanolu. Ove karakteristike imobilizata CRL na HAP (CRL-HAP) su prvi put u literaturi primenjene za sintezu metil-acetata, estra sa mirisom jabuke, koga slobodna CRL sintetiše u zanemarljivom prinosu. Pažljivim odabirom rastvarača i supstrata je, takođe po prvi put pokazano kako ovaj popularni i jeftin enzim, u slobodnom ili imobilizovanom obliku, može da se primeni i za efikasnu sintezu kapsinoida direktnom esterifikacijom vanilil-alkohola (VA) i masnih kiselina (MK) i transesterifikacijom kokosovog ulja. Efikasnost imobilizovanog preparata AOL (AOL-HAP) je ispitana u sintezi bioaktivnih supstanci, vanilil-galaktozida (VG) i galakto-oligosaharida (GOS). Po efikasnosti u sintezi ovih proizvoda preparat AOL-HAP se našao u rangu sa kovalentno imobilizovanim preparatima AOL. Jedna ista šarža AOL-HAP može se iskoristiti u 10 uzastopnih reakcionih ciklusa sinteze VG, odnosno GOS, sa poluživotom od 15 h.Potential of hydroxyapatite (HAP) as immobilization carrier for industrially important enzymes was examined in a study, comprising of 4 lipases and 4 glycosidases of different origin, structure and substrate specificity. Lipase from Candida rugosa (CRL) and β-galactosidase (lactase) from Aspergillus oryzae (AOL) exhibited the most efficient binding to HAP. Both of the enzymes were immobilized on HAP by simple, fast and efficient physical adsorption through formation of metal-coordinative bond. Furthermore, by the combining of bioinformatic approach and molecular modeling, HAP-speciffic superficial motif on both selected enzymes was identified and described for the first time in the literature. Immobilization on HAP has shifted substrate specificity of CRL towards shorter alkyl-chains, coupled with significant increase in stability and activity of CRL in methanol. These characteristics of immobilized Candida rugosa lipase preparation (CRL-HAP) were sucessfully implemented in synthesis of methyl-acetate, an apple flavour for the first time in the literature. Free CRL synthesized methyl-acetate in very low yield, because of methanol-induced inactivation. By a meticulous selection of organic solvent and susbtrates, it was shown also for the first time that this popular and cost-effective microbial lipase, free or immobilized on HAP, can be used for efficient synthesis of capsinoids in two distinctive reactions: direct esterification of vanillyl-alcohol (VA) with free fatty acids and transesterification of coconut oil. Efficiency of AOL immobilized on HAP (AOL-HAP), was evaluated in synthesis of bioactive compounds: vanillyl-galactoside (VG) and galacto-oligosaccharide (GOS) probiotics. Efficiency of AOL-HAP in synthesis of these compounds was in a good correlation with the procedures in which covalently immobilized AOL was employed. Immobilized AOL preparation can be used in maximum 10 consecutive reaction cycles during VG and GOS synthesis, with the half-life of 15 hours

Procena renalne eliminacije inhibitora enzima koji konvertuje angiotensin sa odabranim molekulskim deskriptorima

Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors modulate the function of the renin-angiotensin-aldosterone system, and they are commonly prescribed antihypertensive drugs especially in patients with renal failure. In this study, the relationships between several molecular properties of eight ACE inhibitors (enalapril, quinapril, fosinopril, ramipril, benazepril, perindopril, moexipril, trandolapril) and their renal elimination data, from relevant literature, were investigated. The 'molecular descriptors of the ACE inhibitors, which included aqueous solubility data (logS); an electronic descriptor, polar surface area (PSA);, a constitutional parameter, molecular mass (Mr); and a geometric descriptor, volume value (Vol), as well as lipophilicity descriptors (logP values), were calculated using different software packages. Simple linear regression analysis showed the best correlation between renal elimination data and lipophilicity descriptor AClogP values (R2 = 0.5742). In the next stage of the study, multiple linear regression was applied to assess a higher correlation between the ACE inhibitors' renal elimination data and lipophilicity, AClogP, with one additional descriptor as an independent variable. Good correlations were established between renal elimination data from the literature and the AClogP lipophilicity descriptor using the constitutional parameter (molecular mass (R2 = 0.7425)) or the geometric descriptor (volume value (R2 = 0.7224)) as an independent variable. the application of computed molecular descriptors in evaluating drug elimination is of great importance in drug research.Inhibitori enzima koji konvertuje angiotenzin (ACE) modifikuju funkciju renin-angiotenzin-aldosteron sistema i predstavljaju često propisane lekova za sniženje pritiska, posebno kod pacijenata sa insuficijencijom bubrega. U ovom radu, za osam odabranih ACE inhibitora (enalapril, kvinapril, fosinopril, ramipril, benazepril, perindopril, moeksipril, trandolapril) ispitan je odnos između osobina njihovih molekula i njihove eliminacije putem bubrega. Za ispitivane inhibitore ACE korišć enjem različitih softverskih paketa izračunate su vrednosti nekoliko molekulskih deskriptora: rastvorljivost u vodi (logS), elektronski deskriptor - polarna površina molekula (PSA), molekulska masa (Mw), geometrijski deskriptor - volumen molekula (Vol) kao i deskriptor lipofilnosti (logP vrednosti). Primenom proste linearne regresione analize najbolja zavisnost dobijena je između podataka o eliminaciji inhibitora ACE putem bubrega i deskriptora lipofilnosti, AClogP vrednosti (R2 = 0.5742). U sledećoj fazi istraživanja primenjena je metoda višestruke regresione analize (MLR) kako bi se dobila bolja zavisnost između podataka o eliminaciji ACE inhibitora putem bubrega i njihove lipofilnosti (AClogP vrednosti) uz primenu dodatnog molekulskog deskriptora kao nezavisno promenljive. Dobre korelacije su dobijene između podataka o eliminaciji putem bubrega i deskriptora lipofilnosti AClogP, uz primenu molekulske mase (R2 = 0.7425) ili zapremine molekula (R2 = 0.7224) kao nezavisno promenljive. Mogućnost primene izračunatih molekulskih deskriptora u proceni eliminacije lekova je od velikog značaja u njihovom istraživanju

Izolovanje izoformi lipaze iz Candida rugosa

The yeast Candida rugosa is a convenient source of lipases for science and industry. Crude preparation of Candida rugosa lipase (CRL) consists of several extracellular lipases. Isoenzyme profile depends on the culture or fermentation conditions. All isoforms are coded by the lip pseudogene family; they are monomers of 534 amino acids and molecular weight of about 60 kDa. They share the same catalytic mechanism and interfacial mode of activation. Isoenzymes differ in isoelectric points, post-translational modifications, substrate specificity and hydrophobicity. The presence of different lipase isoforms and other substances (i.e., inhibitors) in crude preparation leads to lack of their productivity in biocatalytic reactions. Purification of specific isoform improves its overall performance and stability. This paper provides an overview of different methods for purification of CRL isoenzymes up to date, their advantages and disadvantages.Lipaze (hidrolaze estara glicerola, E.C.3.1.3.3) su važna grupa enzima, široko rasprostranjenih u prirodi. Mogu se izolovati iz materijala biljnog, životinjskog ili mikrobnog porekla. Zahvaljujući svojim karakteristikama, pobuđuju sve više pažnje kao efikasni biokatalizatori u različitim sintetičkim i hidrolitičkim procesima. Među lipazama, poreklom iz mikroorganizama, posebno su značajne one koje produkuje kvasac Candida rugosa. Komercijalni preparat lipaza iz C. rugosa može sadržati 5-7 izoformi ekstracelularnih lipaza. Sve te izoforme kodirane su od strane lip familije pseudogena, a na njihovu ekspresiju utiču uslovi u kojima se mikroorganizam gaji (sastav hranljive podloge je najvažniji). Ekstracelularne lipaze, koje proizvodi C. rugosa su monomerni glikoproteini, molekulske mase od oko 60 kDa, sa 534 aminokiseline. Za sve izoforme je karakterističan isti složeni mehanizam aktivacije na granici faza i mehanizam katalize, kakav se sreće i kod serin-proteaza. Izoenzimi se međusobno razlikuju po post-translacionim modifikacijama (udelu ugljohidratne komponente), supstratnoj specifičnosti, izoelektričnim tačkama i hidrofobnosti. Prisustvo više izoformi lipaza u komercijalnom preparatu utiče na njihovu produktivnost u reakcijama koje katalizuju. Takvi preparati često sadrže i druge supstance koje mogu uticati na aktivnost enzima (na primer inhibitore). Razdvajanjem pojedinačnih izoformi iz komercijalnog preparata poboljšavaju se njihova enantioselektivnost, specifična aktivnost i stabilnost enzima, što je od izuzetnog značaja za njihovu dalju primenu. U ovom radu su predstavljeni različiti pristupi u razdvajanju pojedinačnih izoformi vanćelijskih lipaza iz komercijalnog preparata C. rugosa, njihove prednosti i nedostaci

Relationship between the bioavailability and molecular properties of angiotensin II receptor antagonists

In the present study, we investigated the relationships between several molecular properties and bioavailability data for seven of the most commonly prescribed angiotensin II receptor antagonists (also known as angiotensin II receptor blockers (ARBs) or sartans), candesartan, eprosartan, irbesartan, losartan, olmesartan, telmisartan and valsartan. The molecular descriptors of ARBs are:, aqueous solubility (logS values), polar surface area (PSA), molecular weight (Mw), volume value (Vol), lipophilicity (logP values) and the acidity descriptor (pK(a1)). The respective descriptors were calculated using four different software packages. The relevant bioavailability data were obtained from literature. Among calculated molecular descriptors, simple linear regression analysis showed the best correlation between bioavailability data and the lipophilicity descriptor, logP (R-2 = 0.568). Multiple linear regression established good correlations between bioavailability and the lipophilicity descriptor, logP, using the molecular weight, Mw, or the acidity descriptor, pK(a1), as an additional, independent variable (with R-2 = 0.661 and 0.682, respectively). Finally, excluding candesartan from the calculations resulted in a very good correlation (R-2 = 0.852) between the remaining ARB bioavailability and molecular descriptors MlogP and Mw as independent variables, determined by multiple linear regression

Assessment of the relationship between the molecular properties of calcium channel blockers and plasma protein binding data

In this study we investigated the relationship between the calcium channel blockers (CCBs), amlodipine, felodipine, isradipine, nicardipine, nifedipine, nimodipine, nisoldipine, verapamil and diltiazem, and their calculated molecular descriptors: polar surface area (PSA), molecular weight (Mw), volume value (Vol), aqueous solubility data (logS), lipophilicity (logP), acidity (pKa values) and plasma protein binding (PPB) data, obtained from relevant literature. The relationships between the computed molecular properties of selected CCBs and their PPB data were investigated by simple linear regression analysis that revealed very low correlations (R2 lt 0.35). When multiple linear regression (MLR) analysis was applied to investigate reliable correlations between the CCBs' calculated molecular descriptors and PPB data, the best correlations were found for the relationships between CCBs, and PPB data and lipophilicity, and with application of the molecular descriptor (Mw, Vol, or pKa) data as additional independent variables (R2=0.623; R2=0.741; R2=0.657, respectively), with an acceptable probability value (P lt 0.05), confirming that lipophilicity, together with other molecular properties, are essential for the drugs' PPB. We conclude that this could be considered as an additional in vitro approach for modeling CCBs