Pytania stawiane sobie? „Do poety” Jerzego Lieberta – próba lektury

In its pastiche character of a poetic colloquim with the author of Srebrne i czarne [Silver and Black], a poem by Jerzy Liebert Do poety [To the Poet] introduces two counter- effects: his own self-portrait and a portrait of Lechoń. This gesture of the portraitist discloses something irritatingly dispatching and, at the same time, disturbingly concealing. Not only does Liebert raise doubts (“what if…”), basically framing his artistic self-consciousness, but also liberates himself from the cumbersome protection of Skamander. This temerity of looking into poetic looking-glasses, one’s own and those of others, allows him to rich full independence of artistic means, which will reveal itself in the later artistic period

Nokturnowe echa znad Narwi : Władysława Sebyły "Nokturn 3"

W tomie Koncert egotyczny z 1934 roku Władysław Sebyła pomieszcza cykl Ośmiu nokturnów, a wśród nich utwór oznaczony numerem 3, z tak eksponowanym w nagłosie wiersza imieniem własnym rzeki — Narwi[…

Urzeczeni : Czesław Miłosz "Rzeki", Władysław Sebyła "Poeta"

"Nazwy rzek w tytułach rozlicznych powieści, opowiadań, wierszy nikogo nie dziwią. Dla zastępów pisarzy są nie tylko znakiem skrupulatności obiektywisty przedstawiającego wycinek świata godny obmapowania, choć i tej powinności się nie wyrzekają. Rzeki na literackich mapach nie mają jednak tej samej rangi reprezentacji co na kartograficznych planszach, pisarze nie chcą bynajmniej zastępować kartografów w wiernym odwzorowywaniu wycinka rzeczywistości, który zakreślają swym piórem. Między prawdą a zmyśleniem rozpościera się spora połać możliwości do ogarnięcia. Dla pisarzy, poetów każda rzeka, nawet ta bezimienna, to rzeka z ich widzeń, domysłów, z przeczuć, ze wspomnień, z imaginacji wypływająca. To rzeka pełna lirycznych urzeczeń, i to zarówno twórców, którzy pilnie wypatrują zbliżającego się nieuchronnie ujścia, jak i dla poetów dopiero co wstępujących w jej bystre nurty. Czasem więc próżno jej szukać na planszach map, w skorowidzach atlasów czy podróżnych bedekerów. Hydronimy w literaturze pozostają kwestią podwójnie umowną; po pierwsze, z racji przypisanego im kontraktowego charakteru nazwy prymarnej, motywowanej historycznie, geograficznie, kulturowo, i po wtóre, na mocy licentia poetica, zezwalającej na nazewniczą swobodę, nominalną wariację. (...)" (fragm.

Nocte ludos, czyli nocne zawody : wokół nokturnu 7 Władysława Sebyły

Sebyła’s nocturne designated in the cycle as number sever (7) can be easily inscribed into the imagery of the night and the accompanying images of parvor nocturnus. It is the only poem in the cycle which emphasizes the exposition of the subject’s activity, giving primacy to the first-person monologue of the subject, the agent of a nighttime competition with an angel (God). Moreover, it is the only poem in this cycle which clearly hints at autobiographical context – familial gestures or celebration of remembrance. The nocturnal tale spun by Sebyła focuses on an event which originates in the biblical story of Jacob wrestling with an Angel, while at the same time revisiting (reinterpreting) its sense and message. Into this poetic somnambulia of a personal, particular, biographical (that of the unequal wrestling competition between the new Jacob and God) scope, the author inscribed an account of universal experiences – the incidental nature of human disposition, the fragility of the human condition, the loneliness of existence. The poet seems to tell his reader that it is necessary to accept a difficult, asymmetrical partnership and nonequivalent relations and thus tame our mundane spiritual orphanage

Skryptorium wiersza : "Ludzie dla początkujących" Ewy Lipskiej

Tytuły tomików poezji Ewy Lipskiej zawsze budziły zdziwienie. Jedne szokowały swym buchalteryjnym wyrachowaniem, uległym jakby nawykom antologijnej ewidencji kolejnych zbiorów: Wiersze (1967),Drugi zbiór wierszy (1970), aż do Piątego zbioru wierszy (1978), inne, równie lapidarnie skrojone, przyciągały semantyczną rozrzutnością i przewrotnością, umiarem i rozpasaniem jednocześnie: Przechowalnia ciemności (1985), Wakacje mizantropa (1993), Stypendyści czasu (1994). Także tomik Ewy Lipskiej z 1996 roku Ludzie dla początkujących zdaje się sankcjonować dysonansowe reguły tego pisarstwa: skromności i nonszalancji, powagi i ironii, jakich nie brakowało w tomach go poprzedzających. To poetka umiejąca godzić różnorakie antynomie: postaw i spojrzeń oraz towarzyszących im dykcji, znająca tajniki konfrontacji odległości przestrzennych i miar czasowych. W tej globalności ujęć poetyckich nigdy nie zabrakło partykularnych rozwiązań, praktyk detalicznych. Makroperspektywę oglądu świata dzielnie wspomagały mikro‑projekcje spojrzeń. Maksymalizm i minimalizm wpisane są niejako w projekt poetycki autorki zbioru Miasteczko Świat

Namysł i emocje : studia i szkice o doświadczeniu poetyckim Haliny Poświatowskiej

The collection of studies and essays on poetical experience of Halina Poświatowska is coherent due to the both superior eponymous categories: consideration and emotions. Paradoxically, those two, so different and contradictory to each other, symptoms of human responses to the world seem to order the poetical world view of the author of Jeszcze jedno wspomnienie (One More Recollection). Poświatowska skillfully blends those all too human experiences and creates a remarkable weave of them thanks to whom the subject of the poet’s work is able to access the complicated matter of transgressive human experiences of love and death, which are exceptionally “sensitive spots” on the poetical map of her considerations and emotions. What makes them become cohesive is corporeal; a body, painfully experienced by subsequent romantic disappointments and, through illness, becoming more and more aware of approaching the end. Moreover, Eros and Thanatos are for the hero of Poświatowska’s poems quite demanding antagonists. In this uneven wrestling match the gods fight the constant battle to rule her body forcing her to think over its condition, abilities and constrains. The battle is not in the least a delusion, or a literary self-image creation. The two elements, sexual and mortal, are peculiarly symbiotic. The sexual element, in its expansive vitality, becomes synonymous with life. But, on the other hand, it always casts a long shadow – the though of death. The scription result of this poetry is weighty as a testamental inscription – a poetic rendering of a human being facing the cruel fate of prematurely fading life. The poetry of Poświatowska is the genu ine live-writing; somatic writing in which every line of gasping style gives an impression of a hasty autotherapy. The category of experience is no less important in the studies on Poświatowska’s poetry, since it assumes a leading role of the measure of individual sensitivity of human being while approaching oneself and the world. This sensitivity was developed by both consideration and emotions. Considering the reality, including herself and her fate, was a process that demanded from the poet a sustained intellectual effort that was put under circumstances of violent emotional tremors and the hubbub of feelings. All of this was depicted in the poetical notebook – the collections of poems, formed as a study of a human being and the world. The permanent thinking-over of the reality was always triggered by the lifelong attempts to conceptualize the poet’s own existence, its passing nature, and poor condition in confronting experiences mandataries of which are the members of human community always keeping scientific definitions, religious doctrines, as well as dogmas, cultural clichés and stereotypes, on their deposit. This constant comparison of patterns used in perceiving the world; stemming from what the reason usurped, what rules of language (in terms of its logic and grammar) provided; to what tedious, though full of traps and surprises, life experience offers (and deals us with). Traces of cognition in Poświatowska’s poetry become apparent in various ways, for example through applying the “points of view” category which helps to access the complicated matter of existential experiences, or through the attempt to find the words that convey those experiences’ meanings and great weight. This investigation is by no means isolated or conducted with laboratory-like sterility. On the contrary, the considerations are inherently accompanied by emotions – those of fear, fright, and feeling lost. In a way, they thrive in the background, never fully conceivable but always ready to overtake the foreground. To indentify all those dramatic experiences of, not only her own, life’s finiteness, is the purpose towards which the endeavor of Poświatowska’s poetry is directed

"Nie umiem powiedzieć słowem" : o (nie)wyrażalności w poezji Haliny Poświatowskiej (próba rozpoznania)

Tak jak w poezji odnalazła bez reszty swe ujście jej wrażliwość, uczuciowość, spontaniczność reakcji, tak też filozofia wykształciła w niej rodzaj umiaru, powściągliwości emocjonalnej, dystansu do świata, do siebie samej. Przymusiła do autorefleksji – notorycznych wręcz napomknień metapoetyckich, seryjnych wglądów autotematycznych. Ten teoretyczny zgoła punkt widzenia, uwzględniający w szerokim zakresie namysł nad naturą poezji, ale i poetycką praxis, pozwalający na „myślowy ogląd”, zazwyczaj przez pryzmat wierszy autorki Dnia dzisiejszego, odnajdywał jakże często swój wyraz i poza mową wiązaną, jak choćby w cytowanym już liście do Śliwiaka