Vinča ritual vessels: Archaeological context and possible meaning

U grupi kultnih predmeta iz Vinče izdvajaju se dve posude jedinstvenog oblika, koje su do danas ostale sinonim za vrhunske umetničke i zanatske domete nosilaca kasnog neolita Evrope. Ornitomorfna posuda, poznata kao Hajd vaza, i antropomorfna posuda našle su svoje mesto u mnogim pregledima praistorijske umetnosti, ali se u literaturi nije odmaklo dalje od njihovih opisa i analize estetskih vrednosti. Nikada se, međutim, nisu detaljno razmatrali uslovi nalaza i arheološki kontekst, koji bi mogli doprineti njihovom tumačenju i rekonstrukciji ritualne radnje u kojoj su korišćene. Hajd vaza jedan je od retkih predmeta za koji, naizgled, postoje precizni podaci o uslovima nalaza. Analizom Vasićeve dokumentacije i publikovane građe, međutim, pokazalo se da postoje mnoge nejasnoće u pogledu izgleda i položaja objekta u okviru kojeg je Hajd vaza pronađena. Otkrivena je 1930. godine, u plitkom udubljenju sa 10 celih posuda, u okviru osnove C. Osnova C međutim, nije opisana u žurnalu, niti je naveden njen tačan položaj u okviru istraživanog prostora. Analiza publikovane građe i dokumentacije otvara pitanje da li osnova C predstavlja ostatke kuće i da li se udubljenje sa grupom od 11 posuda nalazilo u okviru kuće. Način na koji je Vasić publikovao grupu sa Hajd vazom, izbegavajući da celinu iz koje potiče nazove kućištem samo još više dovodi u sumnju postojanje osnove C u obliku u kome je prikazana na zbirnom planu. Zaključak da je nivo sa koga je udubljenje sa Hajd vazom ukopano morao biti iznad kote ∇6.65 m isključuje mogućnost da je ukop pripadao osnovi C ili bilo kom drugom stambenom objektu na toj dubini. Na prvi pogled, ova grupa keramike, sa izuzetkom Hajd vaze, sadrži posude za svakodnevnu upotrebu. Međutim, njihovo polaganje u jamu, odsustvo tragova upotrebe i očigledna veza sa neuobičajenom, ornitomorfnom posudom pokazuju da su sve one bile upotrebljene u istoj aktivnosti, a potom verovatno odložene. Odlaganje celih posuda u jamu ukazuje na to da one nisu upotrebljene u svakodnevnoj, uobičajenoj radnji. Objašnjenje bi se moglo naći u prethodno obavljenom ritualu, posle kojeg one više nisu bile pogodne za upotrebu. Imajući u vidu njihov položaj in situ, opravdano je pretpostaviti da su posude u jamu položene prazne, a da je njihov sadržaj prethodno izliven ili konzumiran. Smisao ovakvog polaganja mogao bi da bude isti kao i kod razbijanja predmeta iskorišćenih u ritualu. Naime, smeštanjem u jamu isključena je mogućnost njihovog ponovnog korišćenja. Izbor mesta za ukopavanje jame, van stambenih objekata, na otvorenom prostoru, ali gotovo u centru naselja, sigurno nije slučajan. Takav položaj nedvosmisleno pokazuje da ritual nije obavljen u okviru jednog domaćinstva ili porodice. Centralno mesto sugeriše da je obavljena ritualna radnja imala mnogo širi značaj verovatno za celu zajednicu. Antropomorfna posuda otkrivena je 1911. godine u osnovi čiji se pod, prema podacima u dnevniku, nalazio na dubini 6.6-6.83 m. Tu grupu posuda, bez antropomorfne, činilo je 11 posuda, 2 prosopomorfna poklopca, 16 minijaturnih posuda i amfora na čijem su vratu dve naspramno postavljene plastične predstave ljudskih lica sa maskom. Sadržaj keramičke grupe sa antropomorfnom posudom sasvim sigurno ne predstavlja uobičajeni inventar stambenih objekata. Među posudama se, kao i u slučaju grupe sa Hajd vazom, nalaze primerci koji se oblikom ne razlikuju od posuda za svakodnevnu upotrebu, ali i oni koji se nesumnjivo dovode u vezu sa kultom. Osim antropomorfne posude, kultna funkcija se može pripisati amfori sa dva lica i amfori sa prosopomorfnim poklopcem, a upadljivo veliki broj minijaturnih posuda sugeriše da su u ovom kontekstu i one morale imati istu ulogu. Objekti u kojima je nađen veći broj kultnih predmeta obično se tumače kao svetilišta ili kultna mesta. Činjenica da u ovoj kući nije nađena peć, koja se mora nalaziti u stambenim objektima, mogla bi ići u prilog ovakvom tumačenju. S druge strane, objekti sa velikim brojem kultnih predmeta mogli bi se objasniti kao prebivališta istaknutih članova zajednice, koji obavljaju rituale vezane za kultove od opšteg značaja za celu zajednicu. Nažalost, nema dovoljno podataka koji bi pomogli u konačnoj interpretaciji ovog objekta. Činjenica da je kuća izgorela u požaru otvara mogućnost i drugih tumačenja. Ukoliko odbacimo mogućnost da je kuća namerno zapaljena i prihvatimo da se posude posle upotrebe u ritualu odbacuju ili uništavaju, možemo pretpostaviti da su posude pronađene u kući bile pripremljene za ritual koji se, zbog požara, nikada nije odigrao. Dve keramičke grupe, sa Hajd vazom i antropomorfnom posudom, sasvim sigurno predstavljaju dva kultna seta nastala u izuzetnom trenutku za zajednicu u Vinči, što potvrđuje i činjenica da su se nalazile u centru naselja, na međusobnom rastojanju od 15 m. Ako prihvatimo pretpostavku da kultni setovi odražavaju neki prelomni događaj u životu zajednice, nužno se postavlja pitanje u kom trenutku je u Vinči bilo neophodno da se cela zajednica simbolički integriše kroz zajednički ritual. Osim toga, s obzirom na to da su dva seta pronađena u istom stambenom horizontu, neophodno je odgovoriti na pitanje zašto su u istom trenutku deponovana dva seta. Odgovor na drugo pitanje možda pružaju njihovi različiti konteksti. Grupa sa Hajd vazom ukopana je sa višeg nivoa u odnosu na nivo poda kuće sa antropomorfnom posudom, pa je tako moguće tvrditi da je set deponovan posle požara u kome je ta kuća stradala. Tipološka ujednačenost sadržaja obe keramičke grupe i stilsko jedinstvo kultnih posuda navode na zaključak da od požara do deponovanja grupe sa Hajd vazom nije prošlo mnogo vremena. Dalje bi se moglo pomišljati da ta dva seta nisu nastala nezavisno jedan od drugog, već da su njihov sadržaj i položaj u okviru naselja u uzročno-posledičnoj vezi. Predmete pripremljene za ritual, koji su požarom zarobljeni u kući, nije bilo moguće upotrebiti. Sme li se pretpostaviti da je, zbog toga, u planiranom ritualu upotrebljen drugi set? Obe keramičke grupe nađene su u horizontu koji se povezuje sa početkom gradačke faze. Tu fazu karakteriše pojava metalurgije na Balkanu i stoga se ona u srpskoj arheološkoj literaturi obično izjednačava sa početkom eneolita. Taj prelomni trenutak, pre svega uvođenje nove tehnologije, sigurno je za posledicu imao ne samo promene u materijalnoj kulturi, već i u socijalnoj organizaciji sistemu vrednosti, a verovatno i u religioznim shvatanjima. Pojava metalurgije izazvala je dinamične promene na teritoriji Balkana i čitave jugoistočne Evrope. Na prvi pogled se čini da na naselje u Vinči te promene nisu mnogo uticale, jer se ono se razvijalo u kontinuitetu, a svi elementi koji karakterišu gradačku fazu ovde gotovo u potpunosti nedostaju. Pojava novih zajednica u okruženju, međutim, sasvim sigurno je poljuljala dugotrajnu stabilnost stanovnika neolitske Vinče. Kao reakcija na novonastalu situaciju i pokušaj odupiranja neizbežnim promenama, zajednica u Vinči imala je potrebu da svoju homogenost i stabilnost iskaže kroz ritual koji to potvrđuje na lokalnom, a možda i regionalnom nivou. Moguće je da dva seta sa kultnim posudama predstavljaju trag tog rituala. Bez obzira na napore zajednice, od tog trenutka, međutim, počinje opadanje vinčanske kulture. Dugotrajno odupiranje promenama i pokušaj da se zadrži život na neolitskim tradicijama mogu se pratiti do kasnog eneolita, kada konačno nestaje i poslednje vinčansko naselje na Balkanu.The Hyde-vase and anthropomorphic vessel found at Vinča within two sets of pottery vessels are vessels of cult the meaning of which has never been examined. The authors highlight the significance of their archaeological contexts and positions in the settlement, reconstructed based on the preserved documents. The cult character of both pottery sets is confirmed and they are thought to have been used for a ritual important to the whole Vinča community. Considering that they come from the horizon associated with the beginning of the Gradac phase of the Vinča culture, the performed ritual may be seen as a possible reaction of the Vinča inhabitants to dynamic changes triggered by emergence of metallurgy in the region and the whole of South East Europe

Improvement of diagnostic reagents for banana fruit allergy

Banana je voće koje se veoma često koristi u ishrani širom sveta. Predstavljajednu od prvih čvrstih namirnica koje se uvode u ishranu kod novorođenčadi, kao ijednu od uobičajnih namirnica u ishrani hospitalizovanih pacijenata. Prijatnog je ukusa ilake svarljivosti, i bogata je nutrijentima. Ipak, pored svih dobrih strana korišćenjabanane u ishrani, ona može biti uzročnik netolerancije i alergijske reakcije.Alergijska reakcija na bananu je u većini slučajeva praćena pojavom blagihlokalnih simptoma, međutim u retkim slučajevima dolazi i do anafilaktičke reakcije.Dijagnostički reagensi koji se rutinski primenjuju u kliničkoj dijagnostici zaalergiju na bananu su se u praksi pokazali kao nepouzdani. Kao pokazatelj važnostiupotrebe pouzdanih dijagnostičkih reagenasa opisani su slučajevi anafilaktičke reakcijenakon konzumiranja banane, gde je pokazano da komercijalno dostupni reagensi nisudovoljno osetljivi da ukažu na prisustvo specifičnih IgE antitela, odnosno da postojirazvijena alergija na bananu. U cilju unapređenja dijagostičkih reagenasa za alergiju nabananu u ovom radu je optimizovan postupak za prečišćavanje tri važna alergena izbanana, označena kao Mus a 2, Mus a 4 i Mus a 5. Dobijeni pojedinačni dijagnostičkireagensi za alergiju na bananu su omogućili detekciju specifičnog IgE-a kod alergičnihosoba i pokazali su se pouzdanijim u odnosu na komercijanli alergenski ekstrakt.U literaturi, kao i u rezultatima naših istraživanja, je pokazano da osim do sadaregistrovanih alergena iz banane (WHO/IUIS baza podataka) postoji još IgE reaktivnihproteina banane koji bi mogli da se koriste radi unapređenja dijagnostifikovanja alergijena ovaj alergeni izvor. Upotrebom kombinatornih biblioteka peptidnih liganada (CPLL)razvijen je 2D imunoblot proteina iz ekstrakta banane. Detektovani su IgE reaktivniproteini banane, među kojima su i neki koji do sada nisu registrovani kao alergeni.Identifikacija proteina sa 2D mape je urađena tehnikom određivanja “proteinskog otiskaprsta" (PMF). Među IgE reaktivnim proteinima banane identifikovana je i katalaza, kojaje proizvedena rekombinantnom DNK tehnologijom i okarakterisana kao novi alergenbanane..

Improvement of diagnostic reagents for banana fruit allergy

Banana je voće koje se veoma često koristi u ishrani širom sveta. Predstavljajednu od prvih čvrstih namirnica koje se uvode u ishranu kod novorođenčadi, kao ijednu od uobičajnih namirnica u ishrani hospitalizovanih pacijenata. Prijatnog je ukusa ilake svarljivosti, i bogata je nutrijentima. Ipak, pored svih dobrih strana korišćenjabanane u ishrani, ona može biti uzročnik netolerancije i alergijske reakcije.Alergijska reakcija na bananu je u većini slučajeva praćena pojavom blagihlokalnih simptoma, međutim u retkim slučajevima dolazi i do anafilaktičke reakcije.Dijagnostički reagensi koji se rutinski primenjuju u kliničkoj dijagnostici zaalergiju na bananu su se u praksi pokazali kao nepouzdani. Kao pokazatelj važnostiupotrebe pouzdanih dijagnostičkih reagenasa opisani su slučajevi anafilaktičke reakcijenakon konzumiranja banane, gde je pokazano da komercijalno dostupni reagensi nisudovoljno osetljivi da ukažu na prisustvo specifičnih IgE antitela, odnosno da postojirazvijena alergija na bananu. U cilju unapređenja dijagostičkih reagenasa za alergiju nabananu u ovom radu je optimizovan postupak za prečišćavanje tri važna alergena izbanana, označena kao Mus a 2, Mus a 4 i Mus a 5. Dobijeni pojedinačni dijagnostičkireagensi za alergiju na bananu su omogućili detekciju specifičnog IgE-a kod alergičnihosoba i pokazali su se pouzdanijim u odnosu na komercijanli alergenski ekstrakt.U literaturi, kao i u rezultatima naših istraživanja, je pokazano da osim do sadaregistrovanih alergena iz banane (WHO/IUIS baza podataka) postoji još IgE reaktivnihproteina banane koji bi mogli da se koriste radi unapređenja dijagnostifikovanja alergijena ovaj alergeni izvor. Upotrebom kombinatornih biblioteka peptidnih liganada (CPLL)razvijen je 2D imunoblot proteina iz ekstrakta banane. Detektovani su IgE reaktivniproteini banane, među kojima su i neki koji do sada nisu registrovani kao alergeni.Identifikacija proteina sa 2D mape je urađena tehnikom određivanja “proteinskog otiskaprsta" (PMF). Među IgE reaktivnim proteinima banane identifikovana je i katalaza, kojaje proizvedena rekombinantnom DNK tehnologijom i okarakterisana kao novi alergenbanane..

Uticaj bele lupine na poboljšanje iskorišćavanja fosfora kod soje u kontrolisanim uslovima

White lupine (Lupinus albus L.) is considered as highly efficient in the P uptake and utilization of sparingly available source of soil phosphorus, due to morphological and physiological adaptations of roots. These plants have short roots with high density of rootlets, which poses a mechanism of the increased biosynthesis and efflux of citrate, which are capable of solubilising complexed aluminium (Al) and iron (Fe) from Al- and Fe-phosphates by chelation, thus increasing the availability of P. The aim of this work was to show that soya bean (Glycine hispida Max) could use a part of P that was mobilised in the lupine rhizosphere under conditions of low availability of P. Plants were grown in a greenhouse, in pots with acid soil and low available P (pH 5,5; 39 mg kg-1 P). White lupine and soya bean were grown as a single crop, as a control, and intercropped as well. The concentration of P in the white lupine leaf (0.20 % P) was significantly higher compared to soya bean (0.14% P) when grown separately (control). Leaf P concentration of soya bean intercropped plants was significantly increased compared to the single crop soya bean plants (around 43%) and reached the concentration obtained for lupine grown as the single crop. The P concetration in intercropped soya bean roots was only slightly increased compared to the single crop, while the highest P concentration occurred in white lupine. Results indicate that intercropping in general, can increase P availability for P-inefficient plants, particularly in acid soils where P from fertilisers can be immobilised due to a high content of Al and Fe.Bela lupina (Lupinus albus L.) pripada grupi biljaka efikasnih u iskorišćavanju fosfora (P) iz kiselih zemljišta, zahvaljujući morfološkoj i fiziološkoj prilagođenosti korenovog sistema. Ove biljke formiraju guste bočne korenove male dužine (klaster korenovi) koji ispoljavaju adaptivni mehnizam povećane biosinteze i efluksa citrata. Citrati, kao jaki helatori, u rizosferi heliraju aluminijum (Al) i gvožđe (Fe) iz nepristupačnih Al- i Fe-fosfata, prevodeći ih tako u oblik pristupačan za biljke. Cilj ovg rada bio je stoga da se pokaže da soja (Glycine hispida Max), gajena u združenoj setvi sa lupinom u uslovima slabe obezbeđenosti zemljišta pristupačnim P, može da iskoristi deo P koji je u zoni korenovog sistema lupine preveden u pristupačni oblik. Biljke su gajene u staklari u sudovima sa kiselim zemljištem, deficitarnim pristupačnim P (pH (u H2O) = 5,5; 39 mg P kg-1 zemljišta). Kao kontrola lupina i soja su gajene odvojeno kao čist usev. Koncentracija P u listu lupine (0,20 % P), bila je statistički značajno veća u odnosu na soju (0,14% P) kada su gajene kao čist usev (kontrola). U združenoj setvi koncentracija P u nadzemnom delu lupine nije se menjala u odnosu na kontrolu, dok se kod soje statistički značajno povećala (oko 43 % povećanja u odnosu na kontrolu). Ovi rezultati ukazuju da ovakav način združene setve može da utiče na poboljšano iskorišćavanje P kod P-neefikasnih biljaka, kao što je soja, posebno u jako kiselim zemljištima u kojima zbog visoke koncentracije Al i Fe postoji opasnost od imobilizacije P iz đubriva

Fuel poverty and perception on housing and environmental quality in Belgrade's informal settlement Kaluđerica

Informal development is a specific form of urban sprawl and one of the main challenges for the sustainable development of major cities in Serbia. In this paper we examine this phenomenon with regard to the influence of spatial and urban vulnerabilities of the informal settlements on the housing and environmental deprivation, especially in the context of inhabitants' vulnerability to fuel poverty. The empirical research was carried out on the example of Belgrade's suburban settlement Kaluđerica. The statistical analysis of the results has shown that the observed energy characteristics of housing have no relevant influence on households' financial burden of energy expenditure, but that they considerably influence households' perception on thermal comfort. The relation between a limited access to public services and the lack of amenities in the settlement and noted high household expenditure on transport has proved to be a particularly important indicator. Based on the perception on overall life commodities, a poor quality of the environment has been recognized as a key factor of deprivation related to housing

Improvement of diagnostic reagents for banana fruit allergy

Banana je voće koje se veoma često koristi u ishrani širom sveta. Predstavlja jednu od prvih čvrstih namirnica koje se uvode u ishranu kod novorođenčadi, kao i jednu od uobičajnih namirnica u ishrani hospitalizovanih pacijenata. Prijatnog je ukusa i lake svarljivosti, i bogata je nutrijentima. Ipak, pored svih dobrih strana korišćenja banane u ishrani, ona može biti uzročnik netolerancije i alergijske reakcije. Alergijska reakcija na bananu je u većini slučajeva praćena pojavom blagih lokalnih simptoma, međutim u retkim slučajevima dolazi i do anafilaktičke reakcije. Dijagnostički reagensi koji se rutinski primenjuju u kliničkoj dijagnostici za alergiju na bananu su se u praksi pokazali kao nepouzdani. Kao pokazatelj važnosti upotrebe pouzdanih dijagnostičkih reagenasa opisani su slučajevi anafilaktičke reakcije nakon konzumiranja banane, gde je pokazano da komercijalno dostupni reagensi nisu dovoljno osetljivi da ukažu na prisustvo specifičnih IgE antitela, odnosno da postoji razvijena alergija na bananu. U cilju unapređenja dijagostičkih reagenasa za alergiju na bananu u ovom radu je optimizovan postupak za prečišćavanje tri važna alergena iz banana, označena kao Mus a 2, Mus a 4 i Mus a 5. Dobijeni pojedinačni dijagnostički reagensi za alergiju na bananu su omogućili detekciju specifičnog IgE-a kod alergičnih osoba i pokazali su se pouzdanijim u odnosu na komercijanli alergenski ekstrakt. U literaturi, kao i u rezultatima naših istraživanja, je pokazano da osim do sada registrovanih alergena iz banane (WHO/IUIS baza podataka) postoji još IgE reaktivnih proteina banane koji bi mogli da se koriste radi unapređenja dijagnostifikovanja alergije na ovaj alergeni izvor. Upotrebom kombinatornih biblioteka peptidnih liganada (CPLL) razvijen je 2D imunoblot proteina iz ekstrakta banane. Detektovani su IgE reaktivni proteini banane, među kojima su i neki koji do sada nisu registrovani kao alergeni. Identifikacija proteina sa 2D mape je urađena tehnikom određivanja “proteinskog otiska prsta" (PMF). Među IgE reaktivnim proteinima banane identifikovana je i katalaza, koja je proizvedena rekombinantnom DNK tehnologijom i okarakterisana kao novi alergen banane..

Gastric tube ulcer perforating the pericardium after subtotal esophagectomy [Perforacija ulkusa želučanog supstituta u perikard nakon subtotalne ezofagektomije]

Subtotal esophagectomy with retrosternal transposition of the gastric tube to the neck was performed in a 62-year-old patient with squamous cell carcinoma of the proximal third of the esophagus. He developed a salivatory fistula in the early postoperative period that healed spontaneously. Five months later, the patient developed partial stenosis of the esophagogastric anastomosis which required recervicotomy and excision, after numerous failed dilatation attempts. Eighteen months later, the patient presented to the hospital for severe pain in the upper abdomen. Clinical work-up revealed pericardial perforation by the gastric tube ulcer necessitating emergent surgery and gastric tube removal. We present a patient who developed both early and late complications of subtotal esophagectomy with gastric tube transposition as well as a review of the literature

Root malate efflux and expression of TaALMT1 in Serbian winter wheat cultivars differing in Al tolerance

Aluminium (Al) toxicity in acid soils is a global problem. Here, we investigated Al tolerance in high yielding winter wheat (Triticum aestivum L.) cultivars bred in Serbia. The common relative mot length (RRL) test for Al tolerance, and both physiological (malate efflux) and molecular (Aluminium-Activated Malate Transporter 1 [TaALMT1] expression) approaches were used for this characterization. Both moderately Al-tolerant cvs. Ljiljana and Arabeska showed significantly higher malate efflux rate from the root tips in comparison to moderately Al-sensitive cv. Pobeda and followed the RRL pattern. Irrespectively of Al supply, moderately Al-tolerant cultivars showed significantly higher relative TaALMT1 expression than the Al-sensitive ones. A considerably high level of Al tolerance was found in cv. Ljiljana, which showed the highest Al-induced malate efflux along with the highest constitutive expression level of TaALMT1 transcripts. Our results also demonstrate that Al tolerance is based on a constitutive trait of high TaALMT1 expression and malate efflux in wheat roots, resulting in a decrease in root length reduction

Од првих налаза до метрополе касног неолита: откриће Винче и прва истраживања

Археолошка истраживања Винче, једног од највећих и најзначајнијих праисторијских налазишта у Европи, трају читав један век. Започета још 1908. године, ископавања су често прекидана на дуже или краће време, али никада није престало интересовање археолога за овај локалитет, по коме је названа култура касног неолита Балкана. Интензивна и континуирана проучавања Винче и преиспитивања њене улоге у развоју праисторијских култура Европе потврђују и оправдавају изузетан значај који она има у европској и светској археологији почетком III миленијума. Како је откривена Винча? Због чега је, већ после првих ископавања, постала кључно налазиште за тумачење праисторије Балкана? И зашто још увек привлачи пажњу археолога

Učestalost hipodoncije i atipičnih lateralnih sekutića udruženih sa impaktiranim maksilarnim očnjacima

Background/Aim. Many authors find that impacted maxillary canines is associated with missing and peg-shaped lateral incisor. The aim of this study was to examine the prevalence of peg-shaped and missing lateral incisor in subjects with impacted maxillary canines, and compare the size of maxillary lateral incisor on the side with palatally impacted canines and on the opposite side of the jaw where there is no impaction. Methods. The study included 64 patients with 80 impacted maxillary canines (23 males and 41 females, mean age 16.3). For each maxillary unerupted canine, precisely correct localization and classification into groups was done. We analyzed the morphology of the lateral incisor (normal, atypical) and frequency of missing of lateral maxillary incisors with canine impaction. Then, from the mentioned examinees sample with the maxillary canine teeth, a subgroup was formed. The criteria for selection were those with unilateral palatally impacted canines (33 subjects, 22 females and 11 males, mean age 17.8 years). The linear variables of the maxillary lateral incisor were measured by using digital measurements tools. The t-test was used to test the differences between the groups. Results. Normal morphology of the lateral incisors was found in 72% of the subjects with the impacted canines, 11.2% of the subjects had the peg-shaped lateral incisors, 6% had a bilateral and 4% had unilateral deficiency of lateral incisors. In the subgroup of the patients with unilateral palatal impaction, the middle value of the length of the lateral incisors was 1.9 mm shorter and the middle value of the width of the lateral incisors was smaller by 0.9 mm when comparing to the control group. Conclusion. The frequency of the deficiency of lateral incisors was statistically significantly higher in the group with palatal canine impaction. The maxillary lateral incisors on the side with palatally impacted canines were smaller than those on the side where there was no impaction.Uvod/Cilj. Mnogi autori pronalazili su da su atipični lateralni sekutići, kao i njihov nedostatak, udruženi sa impakcijama maksilarnih očnjaka. Cilj ovog rada bio je da se ispita učestalost atipičnih lateralnih sekutića i njihov nedostatak kod pacijenata sa impaktiranim maksilarnim očnjacima kao i da se uporede veličine maksilarnih lateralnih sekutića na strani gde postoji palatinalno impaktiran očnjak i na suprotnoj strani vilice, gde ne postoji impakcija. Dužina i širina lateralnih sekutića merene su na trodimentzionalnim snimcima. Metode. Istraživanjem je bilo obuhvaćeno 64 ispitanika (23 muškog pola i 41 ženskog pola, prosečne starosti 16,3 godine) sa 80 impaktiranih maksilarnih očnjaka. Za svaki impaktirani očnjak precizno je određena njegova lokalizacija (bukalan, palatinalan ili sredina alveole) pomoću trodimenzionalnog snimka maksile na osnovu čega su podeljeni u grupe po mestu impakcije. Analizirana je morfologija lateralnih sekutića (normalni, atipični) i učestalost nedostatka lateralnih sekutića u grupi sa bukalnim i palatinalnim impakcijama, a zatim je iz te grupe ispitanika izdvojena podgrupa. Kriterijum za odabir bile su unilateralne palatinalne impakcije očnjaka (33 ispitanika, 22 ženskog pola i 11 muškog pola, prosečne starosti 17,8 godina). T-test je korišćen za testiranje razlika između grupa. Rezultati. Ukupno 72% ispitanika sa impaktiranim očnjacima imalo je lateralne sekutiće normalne morfologije, 11,2% konične lateralne sekutiće, 6% ispitanika imalo je bilateralni nedostatak lateralnih sekutića i 4% unilateralni nedostatak lateralnog sekutića. U podgrupi ispitanika sa unilateralnim palatinalnim impakcijama srednja vrednost dužine lateralnih sekutića bila je za 0,9 mm kraća, u poređenju sa kontrolnom grupom. Zaključak. Učestalost nedostatka lateranih sekutića bila je statistički značajno veća u grupi ispitanika sa palatinalnim impakcijama očnjaka nego u grupi sa bukalnim impakcijama očnjaka. Lateralni sekutići na strani palatinalno impaktiranih očnjaka bili su manji od onih na strani na kojoj nije bilo impakcije