Fermentation characteristics of novel Coriolus versicolor and Lentinus edodes kombucha beverages and immunomodulatory potential of their polysaccharide extracts

Medicinal mushrooms, Coriolus versicolor and Lentinus edodes are extremely attractive as nutraceuticals. Here we used fruiting bodies to prepare novel kombucha beverage. Microbiological, physicochemical and chemical properties were monitored for eleven days, while the immunological properties of kombucha polysaccharide extracts were determined in peripheral blood mononuclear cell (PBMC) cultures. FTIR analysis of polysaccharide extracts showed dominant presence of polysaccharides, in addition to phenols, lipids and proteins. C. versicolor kombucha extract displayed more complex polysaccharides, and a higher content of total polysaccharides, phenols and flavonoids compared to L. edodes kombucha extract. The extracts were not cytotoxic for PBMC in vitro up to 500 µg/ml, while immunomodulatory effects depended on their chemical compositions. The most prominent effect was on the reduction of Th2 cytokines and IL-10 in PBMC cultures. Based on these results, novel kombucha products could be recommended as functional beverages or nutraceuticals with potentially beneficial immunomodulatory effects in allergies.This is the peer-reviewed version of the article: Sknepnek, A.; Tomić, S.; Miletić, D.; Lević, S.; Čolić, M.; Nedović, V.; Nikšić, M. Fermentation Characteristics of Novel Coriolus Versicolor and Lentinus Edodes Kombucha Beverages and Immunomodulatory Potential of Their Polysaccharide Extracts. Food Chemistry 2021, 342, 128344. [https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2020.128344].Supplementary material: [http://aspace.agrif.bg.ac.rs/handle/123456789/5996

Zavisnost distribucije radionuklida U- i Th-serije, 40K i 137 Cs od fizičko-hemijskih zemljišta u sistemu zemljište-biljka

More than 70% of the total annual human exposures to ionizing radiation originate from natural sources of terrestrial and cosmogenic origin, while more than 50% arises from soil...Više od 70% ukupne godišnje doze jonizujućeg zračenja kojoj je izloženo stanovništvo potiče iz prirodnih izvora terestrijalnog i kosmogenog porekla, pri čemu više od 50% potiče iz zemljišta..

Sinekološka i fitocenološka studija livadske vegetacije Srbije

Meadow vegetation of Serbia represents an outstanding resource for agriculture, occupying about 27% of the total agricultural area of the country (1.460.000 ha) as the most represented type of the agroecosystem. Scientific aims of the thesis comprised a revision of syntaxonomy of meadow vegetation of Serbia of the classes Molinio-Arrhenatheretea, Festuco-Brometea and Festucetea vaginatae, followed by analysis of environmental impacts on differentiation of the meadow vegetation of Serbia using indicator values and the quality assessment of the grasslands through quality value of individual species. Numeric classification enabled status assessment and revision of syntaxonomy of grassland communities originally considered as Molinio-Arrhenatheretea, Festuco-Brometea and Festucetea vaginatae for entire region of Serbia. Analyses of the meadow vegetation were performed on data set containing 3346 of phytocoenological relevés, out of 1449 and 1897 belong to class Molinio-Arrhenatheretea and Festuco-Brometea (including the class Festucetea vaginatae), respectively. Numeric classification of the huge data set showed that relevés of the Molinio-Arrhenatheretea made 13 clusters, which relatively clear responded to alliances of the class. Clusters of that class made two distinct groups corresponding to orders Molinietalia and Trifolio-Hordeetalia. As diagnostic species of the Molinio-Arrhenatheretea the following are noted: Trifolium resupinatum, Poa trivialis, Bromus racemosus, Ranunculus repens, Trifolium patens, Agrostis stolonifera, Trifolium fragiferum, Alopecurus pratensis, Scirpus sylvaticus, Lysimachia nummularia, Carex hirta, Potentilla reptans, Hordeum secalinum, Alopecurus rendlei, Molinia caerulea, Carex distans, Deschampsia cespitosa, Carex otrubae, Ranunculus sardous, Lythrum salicaria and Galium palustre. The most important environmental factors determining development of valley meadows of the Molinio-Arrhenatheretea were the moisture and content of the soil nutrients. Numeric classification of the classes Festuco-Brometea and Festucetea vaginatae indicated the existence of 11 clusters...Livadska vegetacija Srbije predstavlja izuzetan resurs za poljoprivredu i zauzima 27% poljoprivrednih površina (1.460.000 ha); po obimu površina ovo je najrasprostranjeniji tip agroekosistema u širem smislu. Metode numeriĉke klasifikacije su omogućile procenu statusa i reviziju sintaksonomskog poloţaja livadskih zajednica klasa Molinio-Arrhenatheretea, Festuco-Brometea i Festucetea vaginatae za celokupno podruĉje Srbije. Analize livadske vegetacije Srbije izvršene su na setu od 3346 fitocenoloških snimaka, od ĉega 1449 snimaka pripada klasi Molinio-Arrhenatheretea, a 1897 klasi Festuco-Brometea, zajedno sa klasom Festucetea vaginatae. Numeriĉka analiza velikog seta podataka livadskih sintaksona Srbije je pokazala da se snimci klase Molinio-Arrhenatheretea grupišu u 13 klastera, koji relativno dobro odgovaraju svezama ove klase. Klasteri ove klase su grupisani u dve grupe koje odgovaraju redovima Molinietalia i Trifolio-Hordeetalia. Kao dijagnostiĉke vrste klase Molinio-Arrhenatheretea izdvojile su se: Trifolium resupinatum, Poa trivialis, Bromus racemosus, Ranunculus repens, Trifolium patens, Agrostis stolonifera, Trifolium fragiferum, Alopecurus pratensis, Scirpus sylvaticus, Lysimachia nummularia, Carex hirta, Potentilla reptans, Hordeum secalinum, Alopecurus rendlei, Molinia caerulea, Carex distans, Deschampsia cespitosa, Carex otrubae, Ranunculus sardous, Lythrum salicaria i Galium palustre. Najvaţniji faktori koji utiĉu na razvoj dolinskih livadskih zajednica su vlaţnost i koliĉina hranljivih materija u zemljištu. Numeriĉka analiza suvih livadskih zajednica ranije shvaćenih kao vegetacija klasa Festuco-Brometea i Festucetea vaginatae, pokazala je da se dobro izdvajaju 11 klastera. Jasno su istaknuti klasteri koji odgovaraju svezama Festucion rupicolae i Festucion valesiacae, Scabioso-Trifolion dalmatici i redu Halacsyetalia sendtneri. Naroĉito je znaĉajno blisko grupisanje klastera vegetacije sa vrstama Danthonia alpina, Koeleria pyramidata, Agrostis capillaris i Chrysopogon gryllus, koji ĉine veoma znaĉajne i izrazito rasprostranjene livade Balkanske sveze Chrysopogono-Danthonion alpinae. TakoĊe je pokazano da se vegetacija stepskih panonskih livada, prvobitno opisana u klasi Festucetea vaginatae, grupiše sa vegetacijom klase Festuco-Brometea..

Kinetika i uticaj mehaničkih metoda na poboljšanje unakrsne mikrofiltracije i ultrafiltracije model rastvora voćnih sokova

The focus of this doctoral dissertation is the research of cross-flow microfiltration and ultrafiltration. One of the main problems in performing these processes is the decline in flux permeate over time. All phenomena that lead to the decrease in flux permeate are covered by the phenomenon of concentration polarization and the phenomenon of membrane fouling...Fokus ove doktorske disertacije je ispitivanje unakrsne mikrofiltracije i ultrafiltracije. Jedan od glavnih problema pri izvođenju ovih procesa je opadanje fluksa permeata tokom vremena. Svi fenomeni koji dovode do opadanja fluksa permeata obuhvaćeni su fenomenom koncentracione polarizacije i fenomenom „prljanja” membrane..

Sorpcija herbicida na neorganski i organski modifikovanom prirodnom montmorionitu iz Bogovine

Efficiency of inorganic and organic modified montmorillonites from Bogovina for sorption of the S-metolachlor and clomazone was determined using batch adsorption method. Montmorillonite samples were pretreated with NaCl solution and then with different concentrations of organic complexes. Adsorption isotherms were measured by treatment of the samples with different concentrations of herbicide. Detailed mineralogical characterization of samples was performed using the X-ray diffraction method. Results of interaction between organic complexes and herbicides were obtained using X-ray diffraction, optical, thermal and spectroscopic analysis. Based on the results obtained using X-ray diffraction, it was concluded that all examined organic complexes and herbicides intercalated into interlayer space of montmorillonite. Montmorillonites modified with HDTMA complex exhibited monolayer, bilayer and pseudotrilayer arrangement of HDTMA+ cations in interlayer space, depending on degree of saturation. It has been found that the HDTMA+ cations are forming the partition phase for the herbicide on the surface of the montmorillonite. On the other hand, montmorillonite modified with PTMA complex exhibited monolayer arrangement of cations on the surface of montmorillonite in such a way that the cations act as pillars in interlayer space. The molecules of herbicides in this case were adsorbed on the surface of the montmorillonite. Which functional groups were involved in bonding processes between montmorillonite, organic complex and herbicide best describes infrared spectroscopy. High sorption of examined herbicides on some organic modified montmorillonites creates an opportunity for application of these substrates as potentially useful material for removal of S-metolachlor and clomazone from the environment.fikasnost prilikom sorpcije S-metolahlora i klomazona od strane neorganskih i organski modifikovanih montmorionita sa lokaliteta Bogovina odreĎena je metodom bach adsorpcije. Uzorci montmorionita su tretirani prvo rastvorom NaCl a zatim i različitim koncentracijama organskih kompleksa. Adsorpcione izoterme su dobijene tretiranjem uzoraka različitim koncentracijama herbicida. Detaljna mineraloška karakterizacija uzoraka uraĎena je metodom rendgenske difrakcije. Rezultati interakcije montmorionita sa organskim kompleksima i herbicidima dobijeni su primenom rendgenskih, optičkih, termičkih i spektroskopskih metoda. Na osnovu rezultata rendgenskih ispitivanja uzoraka, utvrĎeno je prisustvo organskih kompleksa i herbicida u meĎuslojnom prostoru montmorionita. Montmorioniti modifikovani sa HDTMA kompleksom pokazivali su jednoslojnu, dvoslojnu i pseudotroslojnu orijentaciju HDTMA+ katjona u meĎuslojnom prostoru. UtvrĎeno je da HDTMA+ katjoni formiraju particionu fazu na površini montmorionita, na kojoj dolazi do sorpcije molekula herbicida. Sa druge strane, montmorioniti modifikovani sa PTMA kompleksom pokazivali su jednoslojnu orijentaciju katjona na površini montmorionita i to na takav način da se katjoni ponašaju kao stubovi koji u zavisnosti od dimenzija dovode do širenja meĎuslojnog prostora. Molekuli herbicida se u tom slučaju vezuju za površinu montmorionita. Primenom metode infracrvene spektroskopije utvrĎeno je koje funkcionalne grupe učestvuju u interakciji izmeĎu montmorionita, organskih kompleksa i herbicida. Visoka sposobnost sorpcije odreĎenih uzoraka organski modifikovanih montmorionita otvara mogućnost njihove primene kao potencijalne sirovine za uklanjanje S-metolahlora i klomazona iz ţivotne sredine..

Uticaj sorte i tehnologije gajenja krompira na otpornost prema stresu

Growing technology involves the use of complex cultural measures aimed at creating favourable conditions for plant growth and development, that is, for better exploitation of the genetic potential of cultivars. The effect of the cultivar and growing technology on potato yield components and stress resistance was studied in the period 2011–2013 at the experimental field of “Zeleni hit”, in the location of Zemun Polje. The experiment was set up as a three-factor field experiment by the method of split-plot designs with four replications. The effect of different soil thermal regimes induced by mulching with white, silver, red, black polyethylene foil and organic mulch (straw) on the morphological and productive characteristics of seven potato cultivars (Carrera, Bellarosa, Marabel, Laura, Desiree, Agria and Jelly), in conditions of the drip irrigation system, was studied. Two variants without mulching, with irrigation as well as with the natural water regime, were also included in the experiment. The effect of year, cultivar and different treatments of soil mulching on yield components and stress resistance was determined on the basis of the obtained results on the yield per unit area, number and height of aboveground primary shoots, number of tubers per plant, tuber weight, as well as based on the accumulation of the heat shock proteins (HSP). Global warming is greatly changing the environment jeopardizing the majority of plant and animal species. Heat stress is usually mentioned as a result of global warming. The response of plants to stress at the molecular level involves the expression of genes that cause the synthesis of the heat shock proteins, which increase the resistance of plants. In laboratory conditions, by using appropriate methods, the accumulation of the heat shock proteins in leaves of potato plants was tested. The markers HSP18, HSP21 and HSP101 representing the group of protective proteins and interacting with denatured proteins, preventing their thermal aggregation as one of the basic molecular mechanisms of plant tolerance to high temperatures were used as potential makers. Based on the obtained results on the expressions of HSP, the cultivars Carrera, Marabel and Desiree may be characterized as highly tolerant to heat stress, while the genotypes Jelly and Laura are relatively tolerant. The lowest level of the accumulated proteins was found in the Agria cultivar, which makes this cultivar the least tolerant to heat stress...Tehnologija gajenja podrazumeva primenu složenih agrotehničkih mera u cilju stvaranja povoljnih uslova za rast i razvoj biljaka, odnosno za što bolje iskorišćavanje genetskog potencijala sorti. Uticaj sorte i tehnologije gajenja na komponente prinosa i otpornost krompira prema stresu proučavan je u periodu 2011 - 2013. godine na oglednom polju “Zeleni hit”, lokalitetu Zemun Polja. Eksperiment je postavljen kao trofaktorijalni poljski ogled, po metodi podeljenih parcela (split-plot), u četiri ponavljanja. Proučavan je uticaj različitih termičkih režima zemljišta indukovanih malčiranjem belom, srebrnom, crvenom, crnom polietilenskom folijom i organskim malčem (slamom) na morfološke i produktivne osobine sedam sorti krompira (Carrera, Bellarosa, Marabel, Laura, Desiree, Agria i Jelly), u uslovima navodnjavanja sistemom kap po kap. U ogled su bile uključene dve varijante bez malča, sa navodnjavanjem i sa prirodnim vodnim režimom. Uticaj godine, sorte i različitih tretmana nastiranja zemljišta na komponente prinosa i otpornost prema stresu, utvrđen je na osnovu dobijenih rezultata o prinosu po jedinici površine, broju i visini nadzemnih primarnih izdanaka, broju krtola po biljci, masi krtole, kao i na osnovu akumulacije proteina toplotnog stresa (eng. heat shock proteins - HSP). Globalno zagrevanje uveliko menja životnu sredinu ugrožavajući većinu biljnih i životinjskih vrsta. Toplotni stres (eng. heat stress - HS) se obično pominje kao posledica globalnog zagrevanja. Odgovor biljaka na stres, na molekularnom nivou, podrazumeva ekspresiju gena koji izazivaju sintezu proteina toplotnog stresa koji povećavaju otpornost biljaka. U laboratorijskim uslovima, primenom odgovarajućih metoda, ispitivana je akumulacija proteina stresa u listovima biljaka krompira. Kao potencijalni markeri korišćeni su HSP18, HSP21 i HSP101 koji predstavljaju grupu zaštitnih proteina i intereaguju sa denaturisanim proteinima, sprečavaju njihovu termalnu agregaciju kao jedan od osnovnih molekularnih mehanizama tolerancije biljaka prema visokim temperaturama. Na osnovu dobijenih rezultata ekspresije HSP sorte Carrera, Marabel i Desiree mogu se okarakterisati kao visoko tolerante prema toplotnom stresu, dok su relativno tolerantni genotipovi Jelly i Laura. Najmanji nivo akumuliranih proteina imala je sorta Agria, što ovu sortu čini najmanje tolerantnom prema toplotnom stresu. Ovi rezultati su u skladu sa rezultatma statističke analize ukupnog prinosa uzoraka iz polja. Najveći prosečan ukupan prinos krtola ostvaren je kod sorte Carrera (50,45 t ha ־ ¹), zatim slede sorte Marabel (48,90 t ha־ ¹), Jelly (46,33 t ha־ ¹), Laura (41,84 t ha־ ¹), Bellarosa (40,60 t ha־ ¹) i Desiree (40,53 t ha ־¹)..

Populaciona dinamika i održivi modaliteti suzbijanja Globodera rostochiensis (Woll.) i G. pallida (Stone) (Nematoda: Heteroderinae) u uslovima Zapadne Srbije

Krompirove cistolike nematode (KCN), Globodera rostochiensis (Woll.) i G. pallida (Stone) su među najvažnijim karantinskim štetočinama krompira u svetu. Kod nas su nađene tek početkom ovog veka, na nekoliko lokaliteta u zapadnoj Srbiji, sa dominacijom žute KCN, G. rostochiensis. Bela KCN, G. pallida, je nađena na samo jednoj parceli i u režimu je iskorenjivanja. U Srbiji su obe vrste KCN na IA listi štetnih organizama. Do sada su kod nas KCN proučavane uglavnom sa aspekta prisutnih vrsta i patotipova, i njihovog rasprostranjenja. Ova disertacija se bavi ispitivanjem populacione dinamike obe vrste, i sa praktične strane razvija održive modalitete njihove kontrole u agroekološkim uslovima zapadne Srbije. Kao eksperimentalni lokaliteti odabrane su Ponikve kod Užica sa dve populacije žute KCN i Ograđenik na planini Javor sa populacijom bele KCN. Višegodišnja istraživanja obuhvatila su brojne oglede, od laboratorijskih in vitro testova, preko saksijskih, do ogleda u približno poljskim, mikroplot i poljskim proizvodnim uslovima. Populaciona dinamika u približno poljskim uslovima je praćena tokom tri godine za žutu i dve godine za belu KCN. U ogledima su simulirane tri realne situacije u proizvodnim uslovima, relevantne za njihovo održavanje i suzbijanje. Prva je odsustvo biljaka domaćina tj. simulacija parloga; druga prisustvo osetljivog domaćina (krompir sorte désirée) i treća prisustvo otpornog krompira koji deluje kao biljka klopka (sorta agria za žutu i sorta innovator za belu KCN). Minimalne temperature zemljišta potrebne za aktivaciju invazionih larvi (L2) javljaju se već u aprilu, i iznose 5,2 °C za G. pallida i između 5,5 °C i 8 °C za G. rostochiensis. Obe vrste imaju dva talasa piljenja L2 iz cista, koji se poklapaju sa kišnim periodima tokom vegetacione sezone..

Varijabilnost genotipova crvene deteline na osnovu agronomskih osobina, morfoloških i mikrosatelitskih markera

Red clover (Trifolium pratense L.) is cross-pollinated plant species which is characterized by gametophytic self-incompatibility, and its populations are heterogeneous with heterozygous genotypes. The prior characterization and evaluation of samples that are in the collections of germplasm are important for using plant genetic resources in breeding programs. A thorough and comprehensive description of red clover germplasm is one of the main prerequisites for achieving a successful breeding. The aim of this doctoral thesis was to evaluate the phenotype variability of 46 genotypes of red clover as part of the collection of the Institute of Field and Vegetable Crops in Novi Sad, on the basis of agronomically important traits and morphological markers by UPOV. Molecular characterization of 46 genotypes of red clover was performed by applying the set of 15 microsatellite markers in order to establish the genetic variability of selected materials and its importance in breeding for certain agronomically important traits. In addition, in the tested material were determined certain important quality parameters: crude protein (CP) content, acid detergent fiber (ADF) and neutral detergent fiber (NDF). Through the analysis of four morphological traits (growth habit, density of hairs, leaf color and intensity of white marks) and one phenological trait) it was determined a high level of diversity of red clover genotypes and time of flowering is defined as the descriptor of the greatest discriminatory power. There was some degree of consensus in grouping genotypes using the analysis of homogeneity in relation to cluster analysis. In determining the morphological similarities and determining the qualities that contribute most to the discrimination of genotypes of red clover, homogeneity analysis has proven to be better compared to the cluster method...Crvena detelina (Trifolium pratense L.) je izrazito stranooplodna biljna vrsta koja se odlikuje gametofitskim sistemom inkompatibilnosti, a populacije su heterogene i sastoje se od heterozigotnih genotipova. Da bi biljni genetički resursi mogli biti korišćeni u programima oplemenjivanja, neophodno je izvršiti prethodnu karakterizaciju i evaluaciju uzoraka, koji se nalaze u kolekcijama germplazme. Precizan i sveobuhvatan opis germplazme crvene deteline je jedan od osnovnih preduslova u ostvarivanju uspešnog oplemenjivanja. Cilj ove doktorske disertacije je obuhvatao evaluaciju fenotipske varijabilnosti 46 genotipova crvene deteline koji su deo kolekcije Instituta za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu, a na osnovu agronomski značajnih osobina i morfoloških markera po UPOV-u. Primenom odabranog seta od 15 mikrosatelitskih markera izvršena je molekularna karakterizacija 46 genotipova crvene deteline, kako bi se ustanovila genetička varijabilnost materijala i njegov značaj za oplemenjivanje na određene agronomski važne osobine. Osim toga, kod ispitivanih genotipova crvene deteline su određeni i značajni parametri kvaliteta: sadržaj sirovih proteina, vlakna nerastvorljiva u kiselom deterdžentu (ADF-acid detergent fiber) i vlakna nerastvorljiva u neutralnom deterdžentu (NDF- neutral detergent fiber). Na osnovu analize četiri morfološke osobine (forma rasta, maljavost stabljike, boja lista i intenzitet obojenosti pege na listu) i jedne fenološke osobine (vreme cvetanja), utvrđen je visok nivo diverziteta ispitivanih genotipova crvene deteline, a vreme cvetanja je određeno kao deskriptor najveće diskriminacione moći. Postignut je određeni stepen saglasnosti u grupisanju genotipova primenom analize homogenosti u odnosu na klaster analizu. Pri utvrđivanju morfološke sličnosti i određivanju osobina koje najviše doprinose diskriminaciji genotipova crvene deteline metod analize homogenosti se pokazao kao bolji u odnosu na klaster metod..

Uticaj osobina uskladištenih biljnih sirovina i proizvoda na razviće i ponašanje kestenjastog brašnara Tribolium castaneum (Herbst) (Coleoptera: Tenebrionidae)

Tribolium castaneum (Herbst) is one of the most harmful species of storage pests. Every year it causes great economic losses in animal feed industry around the world, feeding on a large number of primary and processed plant products of the industry. Nine different primary and processed plant products (substrates), divided in three groups, were used in the experiments: protein-rich plant feed diets (sunflower meal, soybean concentrate and corn gluten), carbohydrate-rich plant feed diets (wheat bran, coarse wheat meal and corn feed flour) and feed products (compound feed for fattening pigs and compound feed for laying hens). The control diet was soft wheat flour type 500 with brewer’s yeast (5%) which is used for laboratory rearing of T. castaneum. In the first experiment we examined the effect of the initial population densities of 10, 25, 50 and 100 insects (undetermined sexes) on the first day of adults emergence, eclosion length, the number and body mass of progeny in 50g of tested substrates. In the second experiment in 10g of tested substrate we examined the influence of the initial population densities of 1, 2, 5, and 10 pairs of insects (determined sexes) on the duration of egg, larva, pupa stages, complete development cycle, the first day of adults emergence, the eclosion length, the number of progeny, the average productivity of females and progeny body mass. After development of progeny (10 pairs / 10g of substrate) in the substrates, the analysis of protein and starch content was conducted using the Kjeldahl apparatus and polarimeter. The analysis aimed to compare the substrates content before and after insects feeding and thus determine which nutrients the insects utilized during their development from the tested substrates. The data was statistically analyzed by repeated measures and one-way ANOVA and the means were separated by Fisher’s LSD test. Using olfactometer and preference test we examined the effect of volatiles of substrates rich in carbohydrates, compound feed for fattening pigs and laying hens and the standard substrate for laboratory rearing, on the behavior of T. castaneum. The substrates were used in uninfested and infested condition...Tribolium castaneum (Herbst) jedna je od najštetnijih vrsta skladišnih insekata. Svake godine širom sveta nanosi velike ekonomske štete u industriji hrane za domaće životinje, hraneći se velikim brojem sirovina i proizvoda ove industrije. U eksperimentima je korišćeno 9 različitih biljnih sirovina i proizvoda (supstrata) podeljenih u 3 grupe: supstrati bogati proteinima (suncokretova sačma, sojino brašno i kukuruzni gluten), supstrati bogati ugljenim hidratima (pšenične mekinje, prekrupa i kukuruzno stočno brašno) i gotove smeše (hrana za svinje i koke nosilje), dok je kao kontrola korišćen standardni supstrat za laboratorijsko gajenje T. castaneum (brašno + 5% pivskog kvasca). U prvom eksperimentu je na 50g testiranih supstrata ispitan uticaj početne gustine populacije od 10, 25, 50 i 100 insekata sa neodređenim odnosom polova na: prvi dan pojave, dužinu trajanja perioda eklozije, brojnost i masu potomaka. U drugom eksperimentu na 10g testiranih supstrata ispitan je uticaj početne gustine populacije od 1, 2, 5 i 10 parova insekata određenih polova na dužinu trajanja stadijuma jajeta, larve, lutke, ukupnu dužinu ciklusa razvića, prvi dan pojave imaga, dužinu perioda eklozije, brojnost potomaka, prosečnu produktivnost ženke i masu potomaka. Nakon razvića potomaka (10 parova/10 g supstrata), urađena je analiza sadržaja proteina i skroba u supstratima pomoću Kjeldahl aparature i polarimetra kako bi se uporedio hemijski sastav supstrata pre i nakon ishrane insekata. Podaci su statistički obrađeni višefaktorijalnom analizom varijanse za ponovljena merenja i jednofaktorijalnom analizom varijanse, a srednje vrednosti poređene Fisher's LSD testom. Pomoću olfaktometra i testa izbora ispitan je uticaj mirisa supstrata bogatih ugljenim hidratima, gotovih smeša za ishranu svinja i koka nosilja kao i standardnog supstrata za laboratorijsko gajenje, na ponašanje T. castaneum. Supstrati su korišćeni u neinfestiranom i infestiranom stanju. Infestirani supstrati su dobijeni izlaganjem supstrata odraslim insektima T. castaneum u trajanju od 15 dana, nakon čega su insekti prosejavanjem eleminisani..

Modeli za optimizaciju strukture proizvodnje povrća na porodičnim gazdinstvima

Vegetable production has great economic importance for further development of agriculture, and for the overall economic development of the Republic of Serbia. Its importance is reflected primarily in the fact that it is one of the most intense branches of plant production that enables more rational and more intensive use of land, greater employment of the workforce and mechanization, and therefore, greater economic efficiency compared to crop or livestock production. Moreover, vegetable production represents an important raw material basis for various forms of processing, but also has a great influence on development of the food industry. In the Republic of Serbia vegetable production is almost entirely concentrated on family farms, which are the most important production unit, both in production potentials, as well as in production volume. The plain of Vojvodina region is very suitable for vegetable production because of its favorable climate and natural characteristics. In addition, the importance of vegetable production in Vojvodina region is indicated by the fact that farms that are specialized in vegetable production, floriculture and other horticulture have the highest average economic value, although they are represented with only 1.4% of the total number of farms. Within this group, farms that are specialized in vegetable production have a dominant share, both in the open, and in a protected area, and it is nearly 60%. Considering the importance of family farms, subject of this study is a comparative analysis of vegetable production on family farms ‐ vegetable production in greenhouses, as well as open‐air vegetable production. Accordingly, the primary goal of the research is determination of such a structure of vegetable production that will meet the needs of the farm, and to thereby maximize financial result with respect to bio‐technical, technological, production and market constraints. In order to solve this problem, one of the most commonly used methods is a method of modeling. This method is successfully used when it is not possible or not rational experimenting on the real system, or on the real research subject...Proizvodnja povrća ima veoma veliki ekonomski značaj za dalji razvoj poljoprivrede, odnosno za privredni razvoj Republike Srbije. Značaj proizvodnje povrća ogleda se pre svega u činjenici da je to jedna od najintenzivnijih grana biljne proizvodnje, koja omogućuje racionalnije i intenzivnije korišćenje zemljišta, veću zaposlenost radne snage i sredstava mehanizacije, a samim ti i veći ekonomsku efektivnost u odnosu na ratarsku ili stočarsku proizvodnju. Pored toga, proizvodnja povrća predstavlja značajnu sirovinsku osnovu za razne oblike prerade, pa tako u velikoj meri utiče i na razvoj prehrambene industrije. U Republici Srbiji proizvodnja povrća je gotovo u celosti skoncentrisana na porodičnim gazdinstvima, koja predstavljaju najznačajniju proizvodnu jedinicu, kako po proizvodnim potencijalima, tako i po ostvarenom obimu proizvodnje. Ravničarski region Vojvodine je zbog svojih povoljnih klimatskih i prirodnih karakteristika veoma pogodan za povrtarsku proizvodnju. Pored toga, na značaj proizvodnje povrća u Regionu Vojvodine ukazuje podatak da gazdinstva koja su specijalizovana za povrtarstvo, cvećarstvo i ostale hortikulture imaju najveću prosečnu ekonomsku vrednost, iako su zastupljena sa samo 1,4% u ukupnom broju poljoprivrednih gazdinstava. Dominantan udeo u ovoj grupi gazdinstava imaju ona poljoprivredna gazdinstva koja su specijalizovana za proizvodnju povrća, kako na otvorenom, tako i u zaštićenom prostoru, i njihov udeo je skoro 60%. S obzirom na značaj koji porodična gazdinstva imaju, predmet istraživanja ovog rada je uporedna analiza proizvodnje povrća na porodičnim gazdinstvima, i to proizvodnje povrća u plastenicima i proizvodnje povrća na otvorenom prostoru. U skladu sa tim, formulisan je i osnovni cilj istraživanja, koji podrazumeva utvrđivanje takve strukture proizvodnje povrća koja će da zadovolji potrebe gazdinstva, a da se pri tom ostvari maksimalan finansijski rezultat uz uvažavanje niza biotehničkih, proizvodnih, tehnoloških i tržišnih ograničenja. U cilju rešavanja ovakvog problema, jedna od najčešće korišćenih metoda je metod modelovanja. Ova metoda se uspešno koristi kad god nije moguće ili nije racionalno eksperimentisanje na realnom sistemu, odnosno na samom predmetu istraživanja..