The Religious Condition of Poland’s High School Youth in the Years 1988-2017

Poland’s youth are changing in a dynamic way, in short intervals, in various ways and in different social environments. This article presents the selected results of sociological research undertaken four times over the years 1988-2017 on nationwide samples of Poland’s youth attending secondary schools. It was conducted using a distributed questionnaire, meaning that we provided questionnaires to students who were present on a given day in classes at school. Youth religiosity was diagnosed according to several basic parameters: confessional and religious self-identification, young people’s attitudes towards the dogmas of the faith, and religious practices, both in static and dynamic cross-sections. The current status of the religiousity of secondary school youth and its transformation in 1988-2017 indicates accelerated processes of secularisation in Polish society. The thesis about the accelerated “secularisation creeping in” is becoming increasingly more legitimate.Kondycja religijna młodzieży szkolnej w Polsce w latach 1988-2017Młodzież polska zmienia się w dynamiczny sposób i to w krótkich odstępach czasu, w rozmaity sposób, w różnych środowiskach społecznych. W niniejszym artykule zostały przedstawione wybrane wyniki badań socjologicznych zrealizowanych czterokrotnie w latach 1988-2017, na próbach ogólnopolskich młodzieży uczęszczającej do szkół średnich. Zostały one przeprowadzone za pomocą ankiety rozdawanej, czyli przez przekazanie kwestionariuszy uczniom obecnym w danym dniu na lekcjach w szkole. Religijność młodzieży została zdiagnozowana według kilku podstawowych parametrów: autoidentyfikacje wyznaniowe i religijne, postawy młodzieży wobec dogmatów wiary, praktyki religijne, zarówno w przekroju statycznym, jak i dynamicznym. Obecny kształt religijności młodzieży szkolnej i jej przemiany w latach 1988-2017 wskazują na przyspieszone procesy sekularyzacyjne w społeczeństwie polskim. Coraz bardziej staje się uprawniona teza o przyspieszonej „pełzającej sekularyzacji”

Secularization as sociocultural megatrend

The article deals with the widely discussed issue of the phenomena of secularization and desecularization under conditions of diffusion of religious pluralism. New forms and functions of "returning" religiousness in modern multicultural societies are addressed. Author studies above questions from the perspective of sociology of religion and makes an attempt to critically discuss crucial standpoints in the domain

Religia i moralność w świadomości Polaków. Zależność czy autonomia?

In the article the author takes up a few selected issues related to the general relationship between religion and morality and analyzes the correlation between religion and the attitudes of Poles towards the norms of the Catholic morality, marriage and family. All these considerations are concluded with a brief diagnosis of Polish attitudes towards in vitro fertilization. This issue is particularly marked by a discrepancy between the moral doctrine of the Catholic Church and the actual attitudes of Poles, including the Catholics. In sociological analyses we refer both to the selected national surveys on religion and morality (mainly CBOS surveys), as well as sociological research. In the light of the conducted sociological analysis one cannot clearly answer the question posed in the title of the article: “dependence or autonomy?” Without a doubt the bond between religion and morality is weakening and the processes leading to morality’s autonomy are reinforcing. However, a precise indication of the scope of this evolution: from dependence to independence, is not easy to establish in the scope of the whole society. The secularization of morality continues.Autor podejmuje kilka wybranych zagadnień związanych z relacją religijności i moralności w wymiarach ogólnych oraz relacje religijności i postaw Polaków wobec norm katolickiej moralności małżeńskiej i rodzinnej. Całość rozważań zamyka krótka diagnoza postaw Polaków wobec zapłodnienia pozaustrojowego in vitro, w której to kwestii szczególnie dobitnie zaznacza się rozziew pomiędzy doktryną moralną Kościoła katolickiego a rzeczywistymi postawami Polaków, w tym i katolików. W analizach socjologicznych odwołujemy się zarówno do wybranych sondaży ogólnopolskich dotyczących religijności i moralności (głównie do sondaży CBOS), ale i do badań socjologicznych. W świetle przeprowadzonych analiz socjologicznych nie można jednoznacznie odpowiedzieć na postawione w tytule artykułu pytanie „zależność czy autonomia”. Bez wątpienia więź religii i moralności słabnie, wzmacniają się procesy autonomizacji moralności, ale precyzyjne określenie zakresu tej ewolucji: od zależności do autonomii, nie jest łatwo zdiagnozować w skali całego społeczeństwa. Proces sekularyzacji moralności trwa

The sacrament of marriage in the consciousness of Polish Catholics in the context of the transformation of the family

The paper presents the view of Polish Catholics on Sacrament of Marriage by focusing mostly on its social and cultural rather than theological aspects. We discuss believers understanding of sacramental marriage at the background of changes that took place in Polish society at the beginning of the 21th century and affected marriage and family. Our discussion is developed in three stages: the value of church wedding, the sacramental nature of marriage and the family, and admitting too Holy Communion people living in non-sacramental union. As expected, the understanding of the sacramental character of marriage situates at a low level. Sociological studies on this subject are few, and they indicate that only minority of the young people give the correct answer to the question of sacramental character of Catholic marriage. Still, most respondents choose the answer that the sacrament of marriage is indissoluble. Others point to certain aspects of the sacramental marriage, which are like a side effect of the sacramental character of marriage. Finally, from 10% to 15% of respondents admit state that they do not know what the Sacrament of Marriage is. There is a significant gap between the moral and religious teaching of the Catholic Church regarding people living in non-sacramental union, and attitudes of Catholics to this issue. Sociological studies show quite divergent views regarding the question whether a person not living in a sacramental union should be admitted to Holy Communion, and ranged from 44.0% to 81.7%. According to Centre for Public Opinion Research (CBOS) survey this indicator covered nearly four fifths of adult Poles on a national scale. From a sociological point of view, there are three possible solutions to the existing conflicts and tensions: First, change of the moral teaching of the Church, second, reorientation of moral attitudes of believers, and third, drifting away from the Church, and acceleration of secularization of society.ks. prof. dr hab. JANUSZ MARIAŃSKI – emerytowany profesor socjologii religii i socjologii moralności Katolickiego Uniwersytetu Jana Pawła II, wykładowca w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Lublinie i w Wyższej Szkole Społeczno-Ekonomicznej w Gdańsku, członek Komitetu Socjologii PAN i Zespołu ds. Dobrych Praktyk Akademickich przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego (w latach 2011-2014); współpracuje z Instytutem Statystyki Kościoła Katolickiego SAC w Warszawie; przedmiotem jego zainteresowań badawczych są: socjologia moralności, socjologia religii i katolicka nauka społeczna; w 1997 roku otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe; jest autorem około 1000 artykułów naukowych i po - pularnonaukowych oraz 50 książek, m.in. Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów (Lublin 1995), Kościół katolicki w społeczeństwie obywatelskim (Lublin 1998), Kryzys moralny czy transformacja wartości? Studium socjologiczne (Lublin 2001), Kościół katolicki w Polsce w przestrzeni życia publicznego. Studium socjologiczne (Toruń 2013), Sens życia, wartości, religia. Studium socjologiczne (Lublin 2013), Sekularyzacja, desekularyzacja i nowa duchowość. Studium socjologiczne (Kraków 2013), Podstawowe pojęcia socjologii religii w eksplikacji ks. Janusza Mariańskiego. Opracował i wyboru dokonał Marek Marczewski (Lublin 2013), Kontrowersje wokół relacji religii i moralności. Tożsamość czy rozbieżność? Studium socjologiczne (Toruń 2014). W 2015 roku ukazał się w Wydawnictwie Nomos pod jego redakcją Leksykon Socjologii Moralności. Podstawy – teorie – badania – perspektywy (Kraków 2015).Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIBaniak J., Między buntem i sprzeciwem a potrzebą akceptacji i zrozumienia. Kryzys tożsamości osobowej a świadomość religijna i moralna młodzieży gimnazjalnej. Studium socjologiczne, Kraków 2008.Berger P. L., Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, Kraków 1997.Biernat T., Sobierajski P., Młodzież wobec małżeństwa i rodziny. Raport z badań, Toruń 2007.Boguszewski R., Kontrowersje wokół różnych zjawisk dotyczących życia małżeńskiego i rodzinnego, „Komunikat z badań CBOS” 2008 nr 54.Brożek P., Tradycja religijna w środowisku pluralistycznym. Studium socjologiczne, Lublin 2000.Drąg P., Należy troszczyć się o zwykłe małżeństwa, „Wiadomości KAI” 2015 nr 16 s. 6.Dyczewski L., Rodzina, społeczeństwo, państwo, Lublin 1994.Dyczewski L., Wyobrażenia młodzieży o małżeństwie i rodzinie. Pomiędzy tradycją i nowoczesnością, Lublin 2009.Guzik A., Marzęcki R., Stach Ł., Pokolenie ’89. Aksjologia i aktywność młodych Polaków, Kraków 2015.Hipsz N., Społeczne oceny alternatyw życia małżeńskiego, „Komunikat z badań CBOS” 2013 nr 32.Kamiński K., Małżeństwo i rodzina w świadomości nupturientów. Studium socjologiczne, Lublin 2015 (mps pracy doktorskiej).Kamiński K., Wpływ religijności narzeczonych na poglądy dotyczące regulacji poczęć i przerywania ciąży, „Rocznik Teologii Katolickiej” 13(2014) nr 2 s. 101-114.Kaufmann F.-X., Kirche angesichts der Ambivalenzen der Moderne, [w:] „Nicht ausserhalb der Welt”. Theologie und Soziologie, M. Striet (red.), Freiburg im Breisgau 2014, s. 93-119.Kawińska M., Rodzina i związki niesakramentalne we wspólnocie parafialnej – kierunki przemian, [w:] Socjologia życia parafialnego: wspólnota i instytucja. Archidiecezja Warszawska w badaniach Polskiego Pomiaru Postaw i Wartości. S. H. Zaręba, A. Wysocki(red.), Warszawa 2015.Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego, Kielce 2005.Kowalczuk K., Sfery sacrum i profanum w życiu społecznym, „Komunikat z badań CBOS” 2015 nr 31.Kozak J., Dzieci postmoderny? Studium socjologiczne nad religijnością studentów, Sandomierz 2014.Kozak J., Rodzina w kryzysie? Esej socjologiczny z racji 120-lecia istnienia Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii nad modelami małżeństwa i rodziny w świadomości nupturientów, Lublin 2015.Kozielecki J., Koniec wieku nieodpowiedzialności, Warszawa 1995.Kryczka P., Rozwód w opinii społecznej, „Studia Socjologiczne” 1999 nr 1.Kwak A., Refleksje nad współczesną rodziną – kontrowersje, pytania, wartości, [w:] Współczesna rodzina polska. Przemiany, zagrożenia i wyzwania, A. Jabłoński, M. Szyszka, D. Gizicka (red.), Lublin 2014 s. 17-31.Kwak A., Współczesny świat zmian – alternatywy dla małżeństwa. [w:] Kobiety i mężczyźni w „postrodzinnym” świecie, E. Paprzycka, J. Czernecka (red.), Łódź 2014, s. 5-19.Kwestionariusz wywiadu EVS 2008 (Research International Pentor), [w:] Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, A. Jasińska-Kania (red.), Warszawa 2012Marczewski M., Sakramentalność małżeństwa w ujęciu Jana Pawła II, [w:] Ku prawdzie we wspólnocie człowieka i Boga. Studia dedykowane Ks. Stanisławowi Kowalczykowi, E. Balawajder, P. Nitecki, A. Jabłoński (red.), Sandomierz 1997 s. 479-484.Mariański J., Oczekiwania maturzystów polskich wobec Kościoła katolickiego, [w:] Rodzina w prawie. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. dr. hab. Ryszardowi Sztychmilerowi z okazji 65. rocznicy urodzin i 30-lecia pracy naukowej, M. Różański, J. Krzywkowska (red.), Olsztyn 2013 s.Mariański J., Sekularyzacja i ewangelizacja. Wartości prorodzinne w świadomości młodzieży szkół średnich, Lublin 2003.ORRK: jak pomagać parom niesakramentalnym?, „Wiadomości KAI” 2015 nr 17, s. 10-11.Pławecki S., Rozwiedzeni żyjący w powtórnych związkach jako problem moralno-duszpasterski, [w:] Nadzieje i zagrożenia współczesnej rodziny. Międzynarodowe sympozjum moralno-pastoralne Kraków 1994, W. Kawecki (red.), Warszawa 1995.Polak M., Społeczno-kulturowe uwarunkowania duszpasterstwa narzeczonych, „Teologia Praktyczna” 2(2001).Raport o stanie wiary. Z Ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, Kraków – Warszawa-Struga 1986.Roguska B., Oczekiwane zmiany w nauczaniu Kościoła, „Komunikat z badań CBOS” 2015 nr 32.Rychlicki C., Sakramentalny charakter przymierza chrześcijańskiego. Studium teologicznodogamtyczne, Płock 1997.Stepulak M. Z., Postawy młodzieży wobec miłości, małżeństwa i rodziny. Badania empiryczne maturzystów z diecezji siedleckiej, „Teologia Praktyczna” 8(2007).Więckiewicz B., Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży akademickiej. Stacjonarni studenci dziennikarstwa UKSW i UW (w druku).Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 297). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego). CBOS. Warszawa 2015.Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 297). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego). Warszawa 2015.Zdaniewicz W., Model katolickiej religijności, [w:] Postawy społeczno-religijne Polaków 1991-2012, L. Adamczuk, E. Firlit, W. Zdaniewicz (red.), Warszawa 2013.Zdrowe małżeństwa trzeba umacniać. Rozmowa z księdzem arcybiskupem Stanisławem Gądeckim, metropolitą poznańskim, przewodniczącym KEP, „Nasz Dziennik” 2015 nr 101.Ze wszystkiego można wykuć pałkę. Rozmowa z Leszkiem Kołakowskim, [w:] B. Wildstein, Profile wieku, Warszawa 2000.143-16

Wartości codzienne i podstawowe w świadomości młodzieży maturalnej w Puławach

Wartości codzienne, podstawowe czy ostateczne, niezwykle ważne w życiu każdego człowieka, mają charakter religijny lub pozareligijny. Autor opracowania skupia się na omówieniu wybranych wartości uznawanych przez maturzystów puławskich. Grupa wiekowa została wybrana nieprzypadkowo. W tym właśnie wieku szczególnie przeżywa się kryzys tożsamości, w tym kryzys tożsamości religijnej czy moralnej. Wybory dokonywane przez młodzież w badanej grupie wiekowej często są swoistą ambiwalencją oraz wskazują na brak stabilizacji w tym trudnym czasie dla młodzieży

Wartości codzienne, sensotwórcze i ostateczne w świadomości maturzystów puławskich

26155

Dom rodzinny w opinii młodzieży polskiej

Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie61966

Johannes Paul II. als moralische Autorität in der polnischen Gesellschaft

The Author of the article assumes that the charisma of John Paul II – at least in the symbolic sphere – has impeded intensifying trends in Polish society toward moral permissivism and relativism in everyday life. In Polish society, the image of John Paul II remains not only as a moral authority and a model, but above all, he is seen as a person who throughout his whole life proved his worth as someone important to the core of Polish society. As an authority linked to the sacred sphere, he was, at the same time very human. Even among those who believe that in Polish society there are essentially no authorities left to look up to, one can find many people who are still inclined to recognize the Polish Pope as a significant moral authority. There is no doubt that John Paul II had a positive influence on the religiosity and general image of the Church in Poland, even though it is somehow difficult to measure that empirically. Experiences related to the Pope’s illness, and later, to his death had a significant impact on many Poles from throughout society. One can question whether Polish Catholicism with its folk and mass nature will retain its prevailing character, now when Pope John Paul II is gone. Even if the impact of John Paul II on Polish moral and religious awareness will be decreasing, it still will be important and significant for some period of time. The strong impact of this exemplary Polish Pope is also going to slow down the secularization process of Polish society. All sociological data indicate that the influence of John Paul II on religiosity in his homeland will last for years to come, and hence, Poland will probably remain as a “specific case” in Europe with regards to the role religion plays in society

Rodzina środowiskiem wychowania moralnego

Today, a family is becoming an emotional community and losing the features of a permanent institution (de-institutionalisation). It has evolved from formal relationships, which were dominant in the past, to personal relationships and those based on emotional ties, which are observed today. Expectations about the quality of family life are changing. In the context of the ongoing socio-cultural changes in a family, a question arises about the state and prospects of moral education in a family. Does it continue to be the basic institution that shapes the moral identity of man, or is it losing some of its socialisation and educational functions to other instances? Is a family still a dynamic environment for moral education? What style of upbringing is dominant in Polish families? Some of these issues are addressed in this article.Współcześnie rodzina staje się raczej wspólnotą emocjonalną, traci cechy trwałej instytucji (dezinstytucjonalizacja). Zmiana przebiega od stosunków bardziej rzeczowych dawniej do stosunków osobowych i opartych na więziach uczuciowych – obecnie. Zmieniają się oczekiwania co do jakości życia rodzinnego. W kontekście dokonujących się przemian społeczno-kulturowych w rodzinie pojawia się pytanie o stan i perspektywy wychowania moralnego w rodzinie. Czy jest ona w dalszym ciągu podstawową instytucją kształtowania moralnej tożsamości człowieka, czy też traci część swoich funkcji socjalizacyjno-wychowawczych na rzecz innych instancji? Czy rodzina jest w dalszym ciągu dynamicznym środowiskiem wychowania moralnego? Jaki styl wychowania dominuje w polskich rodzinach? Niektóre z tych kwestii podejmujemy w niniejszym artykule