The role of hormonal therapy in osteoporosis

W społeczeństwach rozwiniętych na okres po menopauzie przypada 1/3 długości życia kobiety. Występujący w tym czasie deficyt estrogenów istotnie wpływa na przebieg wielu procesów metabolicznych przyczyniając się do rozwoju chorób, a w konsekwencji pogorszenia jakości życia. Do tkanek estrogenozależnych należą między innymi kości. Brak ochronnego wpływu estrogenów prowadzi do przesunięcia dynamicznej równowagi przemian kostnych w kierunku resorpcji, przez co zmniejszeniu ulega masa kostna, pogorsza się jej jakość i zwiększa ryzyko niskoenergetycznych złamań. W ostatnich latach poglądy na temat stosowania estrogenowo-gestagennej terapii hormonalnej stały się bardzo kontrowersyjne. Wyniki licznych badań klinicznych nie są jednoznaczne, a argumenty zarówno za, jak i przeciw często podyktowane emocjami. Potwierdzono, że terapia hormonalna zapobiega pogarszaniu jakości kości oraz wpływa ochronnie na kość zmniejszając ryzyko złamań osteoporotycznych. Racjonalna analiza korzyści w stosunku do ryzyka oraz wnikliwa ocena stanu zdrowia pacjentek umożliwia optymalny wybór terapii. Indywidualizacja w doborze leków zmniejszających ryzyko złamań pozwala na skorzystanie z dostępnych dobrodziejstw terapii hormonalnej z równoczesnym zachowaniem jej bezpieczeństwa. (Endokrynol Pol 2011; 62 (1): 61-64)In developed societies, the post-menopausal period covers approximately one third of a woman’s life. The deficit of oestrogens observed during the post-menopausal period significantly affects the course of many metabolic processes, causing a number of diseases and in consequence diminishing quality of life. Among others, bones belong to oestrogen-dependent tissues. The deficit of the protective influence of oestrogens compromises the dynamic balance of the bone transformation process towards resorption, thus reducing bone mass and quality, while increasing the risk of low-energy fractures. In recent years, differing views on the application of oestrogen/gestagen therapy have reached the level of controversy. The results of numerous clinical studies are far from unequivocal, with the whole subject one of heated debate. It has been confirmed that hormonal therapy prevents bone quality deterioration, while opening a protective umbrella around the bone, reducing the risk of osteoporotic fractures. A rational approach to weighing possible advantages against possible risks and a thorough evaluation of a patient’s health condition allows for optimal therapy selection. (Pol J Endocrinol 2011; 62 (1): 61-64

Osteoporoza związana z ciążą – opis przypadku

Loss of bone mineral density (BMD) – usually temporary – occurs during pregnancy and lactation. Pregnancy associated osteoporosis (PAO) is an uncommon disease of unknown etiology. We present a case of a 35-year old woman with PAO, manifesting initially at the end of the first pregnancy as back pain. It reappeared in the second pregnancy, four years later. X-ray revealed multilevel compression fractures of Th12, L1, L2. DEXA showed L2-L4 T-score: -3.3 SD, hip T-score: -2.09 SD. Laboratory findings were irrelevant. She was put on antiresorptive treatment, calcium and vitamin D. Although there has been an improvement in BMD, the patient is a definite candidate for vertebral kyphoplasty due to disabling pain.W czasie ciąży i laktacji dochodzi do utraty gęstości masy kostnej, jednak najczęściej jest ona przejściowa. Osteoporoza związana z ciążą (pregnancy associated osteoporosis – PAO) jest rzadką chorobą o nieznanej etiologii. Prezentujemy przypadek 35-letniej kobiety, u której choroba manifestowała się początkowo pod koniec pierwszej ciąży bólem pleców. Pojawiły się one także w drugiej ciąży, cztery lata później. Rtg ujawniło wielopoziomowe złamania kompresyjne Th12, L1, L2. Densytometria wykazała T- score L2-L4: -3,3 SD, T-score z bliższego końca kości udowej: -2,09 SD. Wyniki badań laboratoryjnych nie wykazały istotnych patologii. Chora została poddana leczeniu przeciwresorpcyjnemu, preparatami wapnia i witaminy D. Mimo, że nastąpiła poprawa w zakresie parametrów densytometrycznych, ból w dalszym ciągu znacznie upośledza życie pacjentki i powoduje, że jest ona kandydatką do vertebroplastyki

The role of anorexia nervosa in secondary osteoporosis development with the risk for low energy fractures

W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost częstości występowania jadłowstrętu psychicznego (AN, anorexia nervosa). Problem dotyczy zwłaszcza dziewcząt i młodych kobiet, ale coraz częściej dotyka także chłopców i młodych mężczyzn. Anorexia nervosa jest czynnikiem ryzyka rozwoju osteoporozy wtórnej. Zaburzenia metaboliczne, występujące u pacjentów z AN doprowadzają do pogorszenia jakości kości i w konsekwencji do zwiększenia ryzyka złamań. Ich następstwa są główną przyczyną śmiertelności chorych z AN. U podstaw zmian jakości kości wymienia się zaburzenia hormonalne (m.in. hypoestrogenizm, wzrost greliny i peptydu Y, nieprawidłowe stężenia leptyny i endokanabinoidów) oraz wynikające z tego faktu zakłócenia mechanizmu regulacji resorpcji kostnej (układ RANK/RANKL/OPG). Ryzyko pozakręgowych osteoporotycznych złamań kości u kobiet z AN jest znacząco wyższe niż u zdrowych rówieśniczek. Poprawa gęstości mineralnej kości następuje dopiero po uzyskaniu znaczącego wzrostu masy ciała. Przeciwdziałanie utracie wagi, nadzór nad prawidłowym odżywianiem są kluczem do osiągnięcia prawidłowej szczytowej masy kostnej, zmniejszenia ryzyka osteoporozy i złamań niskoenergetycznych kości. (Endokrynol Pol 2011; 62 (1): 45-47)Anorexia nervosa (AN) has in recent years become considerably more common. The disease primarily affects girls and young women, and also boys and young men. AN is a risk factor for secondary osteoporosis. AN-related metabolic disturbances lead to diminished bone quality and increased risk of fractures. The consequences of low energy fractures are the main causes of death in women with AN. Hormonal disturbances (e.g. hypoestrogenism, increased levels of ghrelin and Y peptide, changes in leptin and endocannabinoid levels), as well as the mechanisms involved in bone resorption (RANK/RANKL/OPG), are considered to be of great importance for anorectic bone quality. The risk of osteoporotic, non-vertebral fractures in AN patients is significantly higher than in healthy women. An improvement of bone mineral density is possible after substantial body mass increase. Weight loss, in conjunction with a well-balanced, controlled diet, is the key to correct peak bone mass levels, and diminishes the risk of osteoporosis with its consequence of low energy bone fractures. (Pol J Endocrinol 2011; 62 (1): 45-47

Kompleksowe leczenie osteoporozy

Osteoporoza należy do chorób o zasięgu społecznym. Lekarz rodzinny (LR) powinien dążyć do przekazania swoim pacjentom jak najpełniejszej wiedzy na temat tej choroby i sposobów jej zapobiegania. Odpowiednie postępowanie profilaktyczne może nie tylko opóźnić wystąpienie choroby i spowolnić jej przebieg, ale nawet nie dopuścić do ujawnienia zaburzenia. Przekazanie informacji o znaczeniu stylu życia, zachęcanie do odpowiedniej suplementacji witaminą D3 i preparatami wapnia może zapewnić bardziej aktywny udział pacjentów w trosce o zachowanie zdrowia. W razie stwierdzenia przez LR wyższego niż 20% 10-letniego ryzyka złamania należy włączyć terapię farmakologiczną lekami rekomendowanymi do leczenia osteoporozy. W razie wątpliwości LR kieruje chorego na konsultację bądź leczenie w poradniach specjalistycznych. W razie wystąpienia złamań kostnych LR powinien zwrócić uwagę na to, czy i w jaki sposób kontynuowane jest leczenie specjalistyczne. Należy dążyć do zapewnienia kompleksowej opieki nad chorym, w tym działań rehabilitacyjnych oraz pomocy psychologicznej. Niniejsza praca ma być pomocą dla LR w podejmowaniu decyzji terapeutycznych w praktykach podstawowej opieki zdrowotnej

Pregnancy, lactation and bone mineral density

Abstract Evidence shows that pregnancy and lactation lead to the decrease of bone mineral density (BMD), which is related to mobilization of skeletal calcium. Numeorous mechanisms are involved in maternal adaptation to the increased demand for calcium. BMD has been proved to return to the baseline level after weaning. Pregnancies and long or repeated periods of feeding do not seem to determine the diagnosis of osteoporosis in later life. In fact, women with multiple pregnancies have been shown to have the same or higher BMD and lower fracture risk compared with nulliparous women. Pregnancy and lactation-associated osteoporosis (PLO) is a rare disease entity. It manifests itself as low back pain, and often leads to a number of vertebral compression fractures and, therefore, to potentially serious health consequences

Ogólne zasady komunikacji między pacjentem i lekarzem

W artykule przedstawiono ogólne zasady komunikacji oraz problemy spotykane w relacjach lekarzy z pacjentami. Ponadto określono bariery i błędy popełniane we wzajemnych kontaktach, podkreślono podstawowe zasady przekazywania informacji zaś analizę wpływu cech nadawcy, odbiorcy i kontekstu sytuacyjnego potraktowano jako punkt wyjścia do pracy nad poprawą porozumiewania się. Szczególną rolę przypisano umiejętnościom interpersonalnym lekarzy rodzinnych kształtujących postawy i udział pacjentów w procesie leczenia

Terapia hormonalna w osteoporozie

W społeczeństwach rozwiniętych na okres po menopauzie przypada 1/3 długości życia kobiety. Występujący w tym czasie deficyt estrogenów istotnie wpływa na przebieg wielu procesów metabolicznych, przyczyniając się do rozwoju chorób, a w konsekwencji pogorszenia jakości życia. Do tkanek estrogenozależnych należą między innymi kości. Brak ochronnego wpływu estrogenów prowadzi do przesunięcia dynamicznej równowagi przemian kostnych w kierunku resorpcji, przez co zmniejsza się masa kostna, pogorsza się jej jakość i zwiększa ryzyko niskoenergetycznych złamań. W ostatnich latach poglądy na temat stosowania estrogenowo-gestagennej terapii hormonalnej stały się bardzo kontrowersyjne. Wyniki licznych badań klinicznych nie są jednoznaczne, a argumenty zarówno za, jak i przeciw często podyktowane emocjami. Potwierdzono, że terapia hormonalna zapobiega pogarszaniu jakości kości i wpływa ochronnie na kość, zmniejszając ryzyko złamań osteoporotycznych. Racjonalna analiza korzyści w stosunku do ryzyka oraz wnikliwa ocena stanu zdrowia pacjentek umożliwiają optymalny wybór terapii. Indywidualizacja w doborze leków zmniejszających ryzyko złamań pozwala na skorzystanie z dostępnych dobrodziejstw terapii hormonalnej z równoczesnym zachowaniem jej bezpieczeństwa. (Endokrynol Pol 2011; 62 (zeszyt edukacyjny II): 19–22)In developed societies, the post-menopausal period covers approximately one third of a woman’s life. The deficit of oestrogens observed during the post-menopausal period significantly affects the course of many metabolic processes, causing a number of diseases and in consequence diminishing quality of life. Among others, bones belong to oestrogen-dependent tissues. The deficit of the protective influence of oestrogens compromises the dynamic balance of the bone transformation process towards resorption, thus reducing bone mass and quality, while increasing the risk of low-energy fractures. In recent years, differing views on the application of oestrogen/gestagen therapy have reached the level of controversy. The results of numerous clinical studies are far from unequivocal, with the whole subject one of heated debate. It has been confirmed that hormonal therapy prevents bone quality deterioration, while opening a protective umbrella around the bone, reducing the risk of osteoporotic fractures. A rational approach to weighing possible advantages against possible risks and a thorough evaluation of a patient’s health condition allows for optimal therapy selection. (Pol J Endocrinol 2011; 62 (education supplement II): 19–22

Czy przewlekły kaszel u osoby dorosłej może nie mieć podłoża organicznego? Kaszel na tle psychogennym

Kaszel jest naturalnym odruchem obronnym organizmu pozwalającym na usunięcie z dróg oddechowych drażniących substancji i ciał obcych. Kiedy trwa przewlekle, staje się znaczącym problemem dla chorego i częstą przyczyną wizyt w gabinecie lekarskim. Intensywny i uporczywy kaszel powoduje silny dyskomfort i wyraźnie obniża jakość życia, a jego powikłania mogą poważnie zaburzyć funkcjonowanie organizmu. Etiopatogeneza bywa złożona, stąd często trudno wykryć przyczynę przewlekłego kaszlu. Dokładna analiza źródeł jest jednak konieczna i wymaga szczegółowych badań. Niepowodzenia w leczeniu przewlekłego kaszlu mogą wywoływać u lekarza poczucie bezradności i skłaniać ku przedwczesnej diagnozie kaszlu o podłożu funkcjonalnym lub psychogennym. Przewlekły kaszel w zaburzeniach organicznych pojawia się w chorobach układu oddechowego, układu pokarmowego, układu krążenia i układu nerwowego, jak również chorobach nowotworowych oraz w wyniku pojawienia się skutków ubocznych stosowanych leków. Może mieć również podłoże nieorganiczne. Wynika wówczas z doświadczanego przez chorego silnego wewnętrznego napięcia w sferze ciała i psychiki. Czynniki emocjonalne wywołujące kaszel zwykle nie są przez chorego uświadomione, jednocześnie przeżywanie bólu i innych dolegliwości związanych z przewlekłym kaszlem jest realnym doświadczeniem dla chorego. Bywa, że kaszel jest jedynym dla pacjenta, dostępnym i skutecznym sposobem zwrócenia na siebie uwagi otoczenia. Jest oznaką protestu lub - nie wprost - wołaniem o pomoc i opiekę. Zlekceważenie pacjenta, czy przypisanie mu chęci manipulacji otoczeniem w konsekwencji stygmatyzuje go i pozostawia w samotności z dodatkowym poczuciem winy. Lekarz zmotywowany by w atmosferze wsparcia i zrozumienia pomóc pacjentowi w szerszym spojrzeniu na chorobę, może odkryć wiele emocjonalnych przyczyn kaszlu, a tym samym ułatwić pacjentowi proces zdrowienia poprzez nacisk na leczenie przyczynowe

Motywacja pacjenta a przestrzeganie zasad terapii w chorobach przewlekłych

Skuteczność leczenia w chorobach przewlekłych zależy w dużym stopniu od współpracy z pacjentem. Lek niezażywany nie działa. Na wytrwałość w leczeniu (persistens) oraz zgodność z zaleceniami medycznymi (compliance) wpływają między innymi zrozumienie przez pacjenta istoty choroby i celu leczenia, koszty terapii, częstość stosowania leku, dostęp do lekarza, jego umiejętności interpersonalne, osobowość pacjenta, schorzenie, które się leczy oraz choroby współistniejące. Część z tych czynników można modyfikować, oczekując przebiegającej równolegle do poprawy współpracy oraz poprawy wyników leczenia

Metabolic syndrome and bone

Ostatnia dekada przyniosła wzrastające obciążenie społeczno-ekonomiczne dwoma palącymi problemami: ogromnym wzrostem występowania otyłości na całym świecie oraz - w związku ze starzeniem się społeczeństwa - dużym odsetkiem ludzi dotkniętych osteoporozą. Otyłość trzewna, wyrażona zwiększonym obwodem talii, jest w świetle aktualnych wytycznych zasadniczą komponentą zespołu metabolicznego (MS, metabolic syndrome). Dotychczas nie łączono występowania obu jednostek chorobowych, gdyż w badaniach udowadniano ochronny wpływ dużej masy ciała na gęstość mineralną kości (BMD, bone mineral density). Wiadomo jednak, że tkanka tłuszczowa jest aktywną endokrynnie tkanką wydzielającą wiele czynnych biologicznie związków mających wpływ także na kość, a adipocyt i osteoblast wywodzą się ze wspólnej komórki prekursorowej. Coraz więcej dowodów przemawia za wspólną determinantą genetyczną obu chorób. Pojawiają się także dane pochodzące z badań eksperymentalnych oraz epidemiologicznych, mówiące, że sama otyłość, a także poszczególne elementy zespołu metabolicznego mogą mieć negatywny wpływ na kościotworzenie. Udowodniono na przykład, że u chorych z tym rozpoznaniem zarówno gęstość mineralna kości, jak i ryzyko złamania były zwiększone. Zjawisko to obserwowano także w przypadku wysokich wartości ciśnienia tętniczego. Do tej pory nie wyjaśniono przekonująco sprzeczności między zwiększoną gęstością mineralną kości a dużym ryzykiem złamania niskoenergetycznego u chorych z cukrzycą typu 2. W pracy omówiono doniesienia i kontrowersje związane ze współistnieniem i wzajemnymi interakcjami między elementami zespołu metabolicznego a osteoporozą i jej powikłaniami.In recent years an increasing socioeconomic burden of two pressing problems has been observed: enormous prevalence of obesity and - along with aging of populations - great number of people affected with osteoporosis. Visceral obesity, expressed by increased waist circumference, is according to the latest guidelines a crucial component of metabolic syndrome (MS). So far the two entities have not been linked, as studies have proven beneficial effect of increased body weight on bone mineral density (BMD). It has been shown however, that adipose tissue is actually an endocrine tissue, secreting numerous biologically active substances that influence also bone. Moreover, an adipocyte and osteoblast derive from a common precursor cell. There is also increasing number of evidence showing common genetic determination of the diseases. Data from experimental and epidemiological studies proves that obesity itself as well as remaining components of MS might have negative influence on bone. BMD as well as fracture risk have been shown to be raised in patients diagnosed with MS. The same has been observed for high blood pressure. What’s more, contradiction between high BMD and - simultaneously - high fracture risk in subjects with type 2 diabetes has not been convincingly explained. The paper discusses reports and controversies on coexistence and interactions between MS and osteoporosis and its complications