„Promień ostry, który nas otwiera”. Światło w międzywojennej poezji Czesława Miłosza

In Czesław Miłosz’s poetry, light takes a special place. In my work, I have made an attempt to determine its role in the interwar poetry of the memberof the Żagary literary group, in which light takes various shapes which are often contrary to one another. One can look at them in search of not only a variability of artistic forms, but also for testimonies of the era and declarations of contemporary poetic worldview of the author of Three Winters (Trzy zimy). The clash with various interpretations of the word ‘catastrophism’ shows that light in Miłosz’s poetry leads far beyond the course of history.In Czesław Miłosz’s poetry, light takes a special place. In my work, I have made an attempt to determine its role in the interwar poetry of the memberof the Żagary literary group, in which light takes various shapes which are often contrary to one another. One can look at them in search of not only a variability of artistic forms, but also for testimonies of the era and declarations of contemporary poetic worldview of the author of Three Winters (Trzy zimy). The clash with various interpretations of the word ‘catastrophism’ shows that light in Miłosz’s poetry leads far beyond the course of history

Ludzki wymiar historii : Gustaw Herling-Grudziński, Konstanty A. Jeleński, Czesław Miłosz wobec historii, wspólnoty i sztuki

Despite their belonging to two separate literary generations, namely, those born around 1910 and 1920, Gustaw Herling-Grudziński, Konstanty A. Jeleński, and Czesław Miłosz represent the very same cultural formation. They were all Polish humanists moulded by the common paradigm of values founded upon the basis of shared reading list. In consecutive parts of her work, the author shows the ways in which Herling-Grudziński, Jeleński, and Miłosz, at subsequent stages of their lives, were entangled in history. Part One describes them as grappling with totalitarianism and the artist’s moral dilemmas, providing historical and political backdrop to the fates of future émigrés and indicating the ramifications of their choice to emigrate for their artistic work. The chapter entitled Wobec historii i polityki [Towards History and Politics] is a particularly close account of Herling-Grudziński’s discussion with the diagnosis contained in The Captive Mind over the course of nearly fifty years. Part Two of the book is devoted to the involvement of the said writers into Europe’s literary life. In the chapter Wobec wspólnoty [Towards Community] the author discusses their relationships with the Congress for Cultural Freedom. She gives the account of Jeleński’s output in both the field of literature and opinion journalism as the editor-in-chief of Parisbased monthly Preuves, as well as Herling-Grudziński’s contributions to a Rome-based magazine Tempo Presente. The book’s final part, entitled Wobec powinności artysty [Towards Artist’s Duty] is devoted to metaphysical and axiological problematics present in writings by Herling-Grudziński, Jeleński, and Miłosz. What was conspicuous in all they put their minds to – the literary art, the commentaries they worded, explanations they addressed to Western public opinion, and finally, in their endeavour to most adequately express their views on metaphysical foundations of art and existence – was their personal stigma and personal involvement. Thereby, the History, along with their histories, gained an individual human dimension

Droga ku spełnieniu: inicjacyjne sensy poematu Czesława Miłosza „Orfeusz i Eurydyka”

The Author follows relations between the Miłosz’s poem and the myth itself (its tradition), according to her, the thread of “sense inversion” and symbolic interpretation; consolidation of symbolic, metaphysical meanings and relations to reality deserve a special emphasis. It is a new proposal in poem’s interpretation.The Author follows relations between the Miłosz’s poem and the myth itself (its tradition), according to her, the thread of “sense inversion” and symbolic interpretation; consolidation of symbolic, metaphysical meanings and relations to reality deserve a special emphasis. It is a new proposal in poem’s interpretation

U-bywać : człowiek, świat, przyjaźń w twórczości Williama Blake'a

The book is an attempt at reading Blake’s literary and visual works as a form of thinking which, after Blake himself, we call the “fiery thought”, a reflection which derives from operations of imagination and friendship as the fundamental relation holding between the man and world. Imagination, for Blake, is an oppositional force which counters the permanent inclination towards a metaphysical petrification of reality and meaning. Whereas reason (Blake’s “Reasoning Power”) remains in the rigoristically defined space of decidibility stigmatizing ambiguity as the mere absence of clarity, imagination brackets the tendency towards plain meaning and unmistakable unequivocality. The poet is one-who-does-not-dwell and carves not quite his/her inscriptions for those-who-pass-by. The Marriage of Heaven and Hell clearly demonstrates that the poet is not a maker of signs but also their reader and interpreter, hence imagination is not a dramatic gesture of repelling the book but an appeal towards the alternative way of producing and interpreting books. Blake calls such an interpretation, individualistic and transgressive in character, “infernal” (The Marriage clearly announces “we often read the Bible together in its infernal or diabolical sense”) and, running against Luther’s principle of Eindeutichkeit, resembling Heidegger’s high praise of plurality and density of senses as the necessary condition of poetic thinking. The same holds true for the visual aspect of imagination: its eye critically rejects seeing through and as property and thus questions the priority of the economic framework of the visual field (Blake’s “looking through not with the eye”). Imagination presents itself as a force which pierces the armour of the alienated techno-scientific reason (what Nietzsche and Heidegger refer to as “calculating reason”) thus disclosing man as an unfinished, unready being not identical with itself. The “fiery thought” energized by imagination is radical responsibility in which - open to the Other as a form of endless questioning - 1 live in the space of unceasing interrogation. Hence man defines himself as fundamentally unready, as the most protruded point of the process of becoming, as bare and invitingly disclosed to that which-is-coming. To “be” according to the “fiery thought” is to “become towards the other while welcoming that which comes to encounter us”. Friendship, defined by Blake as “opposition”, is a labour which I undertake out of care and “anxious heart”. The friend is he/she who, critically reflecting upon reality, defies the temptation for static and well mapped positions (a counterpose to Urizen’s call Let each choose one habitation), and hence who also radically questions the very foundations of friendship itself. Architecture of Blake’s cities is a reflection of his construction of the human self, and thus it is a demonstration of mere monumentality characteristic of totalitarian political and epistemological systems subjected to the hegemony of Urizen in which man tends to be a mere datum subdued to and by the logic of mechanical production and consumption. In his visions of cities such as London, Jerusalem, Golgonooza or Babilon Blake posits a question of the epistemological inability of man to properly perceive and relate to space and place. The modern city is a dis-placed place, or an un-placed space which functions merely as a neutral container of man’s actions. For Blake, the city is not a coherent, closed arrangement of physical shapes but a series of dynamic, mutable visions and revelations, if not epiphanies. Whereas a degraded vision of the mechanical outer-directed man sees only physical forms of “chartered streets” and thus metaphorically transforms the town into a “Babylon”, the town becomes a "Jerusalem” when a historical movement sanitizing vision (Blake’s “cleansening of the doors of perception”) reveals city structures not as petrified in their earthly monumentality of the sacrifice- -based society but as exploded and radically destabilized by the luminosity of eternity and friendship (“Jesus is a Friend of sinners”) . Philosophy of Blake, far from being systematic or in any sense academic, avoids the position of the least effort, and therefore Blake’s epistemology is that of the difficult, problematic world of changing structures in which the reader, an experience which a scientific or scholarly researcher wants to avoid, constantly has to deal with discoveries which have not been the object of his research and which undermine the initial orientation of his interpretive work

Koniec baśni : o ["Panu Tadeuszu"] J. Słowackiego

"Baśń może kończyć się tak: I ja tam z gośćmi byłem, miód i wino piłem [...]. M, XII, 862 Ale może i tak: W trzy dni został szambelanem, W sześć dni rządcą prowincyji, W dni dwanaście został panem. Starą matkę wziął z chałupy, Król frejliną ją mianował, A plebana pożałował W biskupy... Pierwsza formuła zakończenia pojawia się w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza, druga - w bajce o Janku , co psom szył buty, wplecionej w scenę pierwszą I aktu Kordiana Juliusza Słowackiego. To drugie zakończenie, równie jak pierwsze konwencjonalne, choć rzadsze, polega na wymienieniu nagród lub kar, na jakie zasłużyli baśniowi bohaterowie, mówi o zmianie ich losów. Tę samą formułę spotykamy na początku pierwszego fragmentu cyklu nazwanego przez wydawców dzieł Juliusza Słowackiego [Panem Tadeuszem]: Sam Pan Tadeusz został w armii adiutantem, Regent - pisarzem, Sędzia - zboża liwerantem, Hrabia dowodzi nowych ułanów szwadronem; S, I, 1-3 (...)" (fragm.

The violence, outskirts and wildness of the nature. Image of the village in The Painted Bird by Jerzy Kosiński

The article concerns the subject of image of the Polish village present in The Painted Bird by Jerzy Kosiński. Analysis is made from a point of view of the cultural anthropology using categories: own – fereign, orbis interior – orbis exterior, centre – outskirts, journey, child. In the anthropological decoding of the novel, the author of the article uses the terms of anthropology of memory that are helpful in this regard: autobiography, autobiographical memory, and trauma. The Polish village of the times of the Holocaust, shown in the novel, turns out to be a space for the hero’s journey, close to nature, located in the distant periphery of culture and civilization. Yet it is not a journey of initiation. The reason is the lack of the last, third element characteristic of the classical scheme of the rites of passage according to Arnold van Gennep. Inhabitants of the countryside, their lives and beliefs are shown as consistent with the ethnographic and sociological studies of the topic. The novel belongs to a trend that critically treats rural themes in contemporary literature.Tekst porusza tematykę obrazów polskiej wsi, obecnych w Malowanym ptaku Jerzego Kosińskiego. Analizy dokonano z punktu widzenia antropologii kulturowej, między innymi poprzez kategorie: swój – obcy, orbis interior – orbis exterior, centrum – peryferie, wędrówka, dziecko. Przy antropologicznym dekodowaniu tekstu literackiego o charakterze autofikcji autor artykułu posługuje się pomocnymi w tym działaniu terminami antropologii pamięci: autobiografią, pamięcią autobiograficzną, traumą. Polska wieś czasów Holocaustu, ukazana w pozie J. Kosińskiego, okazuje się przestrzenią wędrówki głównego bohatera, bliską naturze, położoną w obszarze dalekich peryferii kultury i cywilizacji. Tragiczna w wielu wymiarach podróż, choć bliska inicjacyjnej wędrówce, jednak nie jest nią. Powodem jest brak ostatniego, trzeciego elementu charakterystycznego dla klasycznego schematu obrzędów przejścia według Arnolda van Gennepa. Mieszkańcy wsi, ich życie i wierzenia ukazane zostały jako zgodne z etnograficznymi i socjologicznymi opracowaniami tematu. Powieść należy do nurtu krytycznie traktującego tematykę wiejską we współczesnej literaturze

"Historia literatury polskiej" pióra Czesława Miłosza

The author examines creative principles of writings on literary history by Czesław Miłosz. Historia literatury polskiej is a bridge between traditional thinking about history of literature and redefining this issue. His proposition mirrors the creator’s loose thinking about central and secondary issues and becomes in a way a post-modern textbook for foreigners. Miłosz’s method, also utilized in his books Mój wiek XX and Wyprawa w Dwudziestolecie is based on specific, individual solutions; however, in order to see them, one must analyze the writer’s historical and creative method – suspending the discourse between literacy and orality. The history of literature described by Miłosz is clearly not a finite, complete synthesis, but rather – as H.R. Jauss put it – a provocation towards further research

Arabeska : szkice o poezji

The book contains the interpretations of Polish poetry, including the analyses of the poetic works of such writers as: Jerzy Żuławski, Leopold Staff, Czeslaw Milosz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski and Marcin Swietlicki. Introduction displays different artistic representations of an arabesque, namely a decorative ornament known from the Islamic countries, a romantic literary genre, a musical form and a dancing position. The author understands a detailed composition of an arabesque as a metaphor for the structure of a text; precisely, it is a canvas which consists of the intersecting ‘code-threads’ that eventually shape a creative form. Finally, an arabesque turns out to be a model of reading and interpreting literature. The book consists of three main parts. In the first part of the paper, the analyses of the lyrical forms of expression are presented, namely a cascade (Jerzy Żuławski), an arabesque (Adam Zagajewski) and a villanelle (Stanisław Barańczak). The second part of the book examines the relations between poetry and the literary tradition. Chapter II investigates the intersections of different traditions in context of the contemporary poetry, that is connections, adaptations, reinterpretations and transformations. The last part of the book considers an encounter with the Other understood as both the Other as a fellow-townsman and the other: a critic, a literary theorist, a writer, a Great Precursor. These three issues are connected in a common yearn for interpretation, emphasis on a single poem and focus on poetics.Abrams M. H.: Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka. Przeł. M.B. Fedewicz. Gdańsk 2003.Antologia angielskiej poezji metafizycznej XVII stulecia. Wyboru dokonał, przeł, wstępem opatrzył i oprac. S. Barańczak. Warszawa 1991.Arendt H. : Czym jest filozofia Existenz. Przeł. A. Wyka. „Literatura na świecie” 1985, nr 6.Attridge D. : Poetic Rhythm. An Introduction. Cambridge 2006.Bachelard G. : Miniatura. Przeł. K. Mokry, T. Markiewka. „Literatura na Świecie” 1999, nr 9.Bachelard G. : Poetyka marzenia. Przeł. i oprac. L. Brogowski. Gdańsk 1998.Bachelard G.: Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Wybór H. Chudak, przedmowa J. Błoński. Warszawa 1975.Bachtin M. : Twórczość Franciszka Rabelais’go a ludowa kultura średniowiecza i renesansu. Przeł. A. i A. Goreniowie. Kraków 1975.Balbus S. : Między stylami. Kraków 1996.Balbus S. : „Pierwszy ruch jest śpiewanie” (O wierszu Miłosza – rozpoznanie wstępne). W: Poznawanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety. Pod red. J. Kwiatkowskiego. Kraków 1985.Balcerzan E.: W stronę genologii multimedialnej. W: Genologia dzisiaj. Red. W. Bolecki, I. Opacki. Warszawa 2000.Łotman J. : Struktura tekstu artystycznego. Przeł. A. Tanalska. Warszawa 1984.Eliade M.: Okultyzm, czary, mody kulturalne. Tłum. I. Kania. Kraków 1992.Szurek J. : „My powstaniem i żyć będziem”. Pierwiastki narodowe i patriotyczne w poezji Jerzego Żuławskiego. W: Między literaturą a historią. Z tradycji idei niepodległościowych w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Pod red. E. Łoch. Lublin 1986.Mochnacki M. : O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. Oprac. Z. Skibiński. Łódź 1985.Stala M. : Przeszukiwanie czasu. Przechadzki krytycznoliterackie. Kraków 2004.Miłosz Cz. : Wiersze. T. 1-3. Kraków 1993.Tischner J. : Filozofia dramatu. Wprowadzenie. Paryż 1990.Wojda D.: Tekst jako anastylos. Przedmiot i ciało w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza. W: Codzienne, przedmiotowe, cielesne. Języki nowej wrażliwości w literaturze polskiej XX wieku. Red. H. Gosk. Izabelin 2002.Moczulski L. A. : Powitania. Kraków 1983.Wojda D. : "Zjadanie umarłych". Tradycja według Jarosława Marka Rymkiewicza. "Kronos" 2008, nr 2.Przybylski R. : To jest klasycyzm. Warszawa 1978.Curtius E. R.: Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. i oprac. A. Borowski. Kraków 1997.Marion J. L. : Intencjonalność miłości. Przeł. J. Brzozowski. W: Filozofia dialogu. Oprac. B. Baran. Kraków 1991.Sylabizm. Red. Z. Kopczyńska, M. R. Mayenowa. Wrocław 1956.Miłosz Cz. : Piesek przydrożny. Kraków 1998.Żuławski J. : Wiersze. Wybór A. Z. Makowiecki. Warszawa 1982.Jaspers K. : Rozum i egzystencja. Nietzsche a chrześcijaństwo. Przeł. Cz. Piecuch. Warszawa 1991.Miłosz Cz. : Postwar Polish Poetry. An Anthology. Selected and Translated by Czesław Miłosz. Garden City, New York 1965.Hopkins G. M. : Look up at the Skies! Poems and prose chosen and introduced by Rex Warner. London 1972.Miłosz Cz. : Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku. Warszawa 1987.Starobinski J. : Racine i poetyka spojrzenia. W: Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji. Oprac. W. Karpiński, przeł. S. Cichowicz. Warszawa 1974.Poe E. A. : Arabeski. T. 1 i 2. Wybrał, przeł. i wstępem poprzedził S. Wyrzykowski. Warszawa 1922.Maj B. : Zmęczenie. Kraków 1986.Thalmann M.: Labirynt. Przeł. A. Sąpoliński. „Pamiętnik Literacki” 1978, z. 3.Nietzsche F. : Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo. Przeł. W. Berent. Warszawa 1990.Nawarecki A. : Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne. Katowice 2003.Gorczyńska R.: Szkic wieczności. „Zeszyty Literackie” 1986, nr 14.Śliwiński P. : Modernizm i hermeneutyka upadku. W: Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia. Red. K. Meller, Warszawa 2009.Rymkiewicz J. M. : Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie. Warszawa 1967.Wysłouch S. : Literatura a sztuki wizualne. Problemy metodologiczne. W: Między tekstami. Red. J. Ziomek. Warszawa 1992.Maciejewska I. : Leopold Staff: warszawski okres twórczości. Warszawa 1973.Wójcik W. : Leopold Staff o Dantem. W: Po Dantem. Wybór materiałów z VIII Konferencji Pracowników Naukowych i Studentów Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej UŚ. Red. J. Olejniczak. Katowice 1996.Rymkiewicz J. M. : Rozmowy polskie w latach 1995-2008. Warszawa 2009.Baudelaire Ch. : Sztuka romantyczna. Red. R. Engelking. Komentarz i przypisy C. Pichois. Gdańsk 2003.Rymkiewicz J. M. : Juliusz Słowacki pyta o godzinę. Warszawa 1989.Marçais G..: Sztuka islamu. Przeł. H. Morawska. Warszawa 1979.Świetlicki M. : Wiersze. Kraków 2011.Słowacki J.: Dzieła. T. 11. Pisma prozą. Red. J. Krzyżanowski. Oprac. W. Floryan. Wrocław 1959.Pelc J. : Barok – epoka przeciwieństw. Warszawa 1993.Stala M. : Metafora w liryce Młodej Polski. Warszawa 1988.Pawelec D. : Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty. Katowice 1992.Morant H. de : Historia sztuki zdobniczej od pradziejów do współczesności. Tłum. E. Birkenmajer. Warszawa 1983.Pijoan J. : Sztuka islamu. W: Sztuka świata. T. 4. Red. J. Mrozek. Warszawa 1990.Barthes R.: S / Z. Przeł. M. P. Markowski, M. Gołębiewska. Warszawa 1999.Cirlot J. E. : Arabeska. W: Tegoż: Słownik symboli. Przeł. I. Kania. Kraków 2000.Miłosz Cz. : Widzenia nad Zatoką San Francisco. Kraków 1989.Deleuze G. , Guattari F. : Kłącze. Przeł. B. Banasiak. „Colloquia Communia” 1988 nr 1-3.Bielik–Robson A. : Sześć dni stworzenia. Harolda Blooma mitologia twórczości. W: H. Bloom: Lęk przed wpływem. Teoria poezji. Przeł. A. Bielik–Robson, M. Szuster. Kraków 2002.Dante A. : Boska Komedia. Przeł. E. Porębowicz. Wrocław 1977.Miłosz Cz. : Księgi biblijne. Przekłady z języka greckiego i hebrajskiego. Kraków 2003.Poprawa A. : Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza. Wrocław 1999.Przybyszewski S. : Confiteor. W: Tegoż: Wybór pism. Oprac. R. Taborski. Wrocław 1966.Dziadek A.: Na marginesach lektury. Szkice teoretyczne. Katowice 2006.Olejniczak J. : O poezji Marcina Świetlickiego. Rozpoznanie wstępne. W: Nowa poezja polska: twórcy – tematy – motywy. Red. T. Cieślak i K. Pietrych. Kraków 2009.Wyka K. : Młoda Polska. T. 1. Kraków 1987.Krynicki R. : Niepodlegli nicości. Wybrane i poprawione wiersze i przekłady. Warszawa 1988.Nyczek T. : Kos. O Adamie Zagajewskim. Kraków 2002.Platon: Ion. W: Tegoż: Hippiasz Mniejszy. Hippiasz Większy. Ion. Tłum. W. Witwicki. Warszawa 1958.Rymkiewicz J. M. : Co to jest drozd. Warszawa 1973.Szymański W. P. : Outsiderzy i słowiarze. Eseje. Szkice. Interpretacje. Wrocław 1973.Barańczak S. : Zaufać nieufności. Osiem rozmów o sensie poezji 1990-1992. Red. K. Biedrzycki. Kraków 1993.Stala M. : Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Kraków 1997.Woźniak–Łabieniec M. : Klasyk i metafizyka. O poezji Jarosława Marka Rymkiewicza. Kraków 2002.Dembiński B. : Teoria Idei. Ewolucja myśli Platońskiej. Katowice 2004.Kwiatkowski J. : Remont Pegazów. Szkice i felietony. Warszawa 1969.Moczulski L. A. : Głosy powrotu. Kraków 1981.Buber M. : Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Wybrał i przeł. J. Doktór. Warszawa 1992.Hobsbaum P. : Metre, Rhythm and Verse Form. London and New York 2007.Miłosz Cz. : Historia literatury polskiej. Przeł. M. Tarnowska. Kraków 2010.Grzędzielska M. : Kaskada. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1964, z. 2.Żuławski J. : Prolegomena. Uwagi i szkice. Lwów 1902.Jastrun M. : Wstęp. W: L. Staff: Wybór poezji. Wyboru dokonał M. Jastrun, przypisy i oprac. M. Bojarska. Wrocław 1985.Tatarkiewicz W. : Dzieje sześciu pojęć. Warszawa 2006.Ligęza W. : Trwanie dźwięku. Muzyka i muzyczność w poezji Czesława Miłosza. W: Intersemiotyczność. Literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Studia. Red. S. Balbus, A. Hejmej, J. Niedźwiedź. Kraków 2004.Nietzsche F. : Wola mocy. Próba przemiany wszystkich wartości. (Studya i fragmenty). Przeł. S. Frycz i K. Drzewiecki. Warszawa 1910.Gromczyński W. : Egzystencjalizm Jean-Paul Sartre’a. W: Filozofia współczesna. Red. Z. Kuderowicz. Tom I. Warszawa 1983.Rymkiewicz J. M. : Metafizyka. Warszawa 1963.Jaworski M. : Rewersy nowoczesności. Klasycyzm i romantyzm w poezji oraz krytyce powojennej. Poznań 2009.Valéry P. : Estetyka słowa. Szkice. Wybór A. Frybesowa. Przeł. D. Eska, A. Frybesowa. Warszawa 1971.Rymkiewicz J. M. : Thema regium. Warszawa 1978.Eliade M.: Mity, sny i misteria. Przeł. K. Kocjan. Warszawa 1994.Poulet G. : Romantyzm. Przeł. P. Taranczewski. W: Tegoż: Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne. Wybór J. Błoński i M. Głowiński. Warszawa 1977.Miłosz Cz. : Nad Wigrami. „Kultura” (Paryż) 1984, nr 10.„Jedną mową przemawiają żywi i umarli…” Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Beata Chmiel. „Przegląd Powszechny” 1985, nr 12.Miłosz Cz. : Ogród nauk. Lublin 1986.Barańczak S. : Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów. Poznań 1992.Janion M. : Gorączka romantyczna. Kraków 2000.Barańczak S. : Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu. Kraków 1980.Konopnicka M. : Poezje. Oprac. A. Brodzka. Warszawa 1963.Schulz B. : Sklepy cynamonowe. Sanatorium pod klepsydrą. Kraków 1957.Stierlin H. : Skarby Orientu. Architektura i sztuka islamu od Isfahanu po Tadż Mahal. Przeł. P. Wrzosek, G. Majcher, K. Maleszko. Warszawa 2002, s. 76.Makowiecki A. Z. : Wstęp. W: J. Żuławski: Wiersze. Wybór A. Z. Makowiecki. Warszawa 1982.Eliot T. S.: Poezje. Wybór M. Sprusiński. Kraków 1978.Maciejewska I. : Leopold Staff: lwowski okres twórczości. Warszawa 1965.Eliot T. S. : Wybór poezji. Wybór tekstów i komentarze K. Boczkowski, W. Rulewicz. Wrocław 1990.Grabowski A. : Wiersz. Forma i sens. Kraków 1999.Klejnocki J. : Bez Utopii? Rzecz o poezji Adama Zagajewskiego. Wałbrzych 2002.Barańczak S. : Biografioły. Poczet 56 jednostek sławnych, sławetnych i osławionych. Poznań 1991.Schlegel F. : Rozmowa o poezji. Przeł. J. Ekier. W: Pisma teoretyczne niemieckich romantyków. Wybrał i oprac. T. Namowicz. Wrocław 2000.Błoński J. : Czym był, czym mógł być klasycyzm. W: Tegoż: Odmarsz. Kraków 1978.Zagajewski A.: Jechać do Lwowa i inne wiersze. Londyn 1985.Stankowska A. : Miłosz – klasyk? W: Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia. Red. K. Meller. Warszawa 2009.Barańczak S. : Poezja i duch Uogólnienia. Kraków 1996.Kwiatkowski J. : Magia poezji. (O poetach polskich XX wieku). Wybór M. Podraza–Kwiatkowska, A. Łebkowska. Kraków 1995.Żuławski J. : Wiersze wybrane. Wybrał i wstępem opatrzył M. Jastrun. Warszawa 1965.Man P. de : Harolda Blooma „Lęk przed wpływem”. Przeł. M. Szuster. „Literatura na Świecie” 2003, nr 9-10.Stefanowska Z. : Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu. Warszawa 1976.Sośnicki D. : Listopadowe wędrówki umarłego. „Czas Kultury” 2006 nr 4.Keller L. : Piranesi i mit spiralnych schodów. Przeł. M. Dramińska–Joczowa. „Pamiętnik Literacki” 1976, z. 1.Ettinghausen R., Grabar O., Jenkins–Madina M. : Sztuka i architektura islamu 650-1250. Przeł. J. Kozłowska, I. Nowicka, K. Pachniak. Konsultacja naukowa M. Redlak. Warszawa 2007.Poeta w krawacie. Ze Stanisławem Barańczakiem rozmawiają Michał Okoński i Adam Szostkiewicz. „Tygodnik Powszechny” 1994, nr 51-52.Barańczak S. : Wybór wierszy i przekładów. Warszawa 1997.Miłosz Cz. : Ziemia Ulro. Kraków 2000.Stala M. : Trzy nieskończoności. O poezji Adama Mickiewicza, Bolesława Leśmiana i Czesława Miłosza. Kraków 2001.Opacki I. : Uroda i żałoba czasu. Romantyzm w liryce Bolesława Leśmiana. W: Tegoż: Poetyckie dialogi z kontekstem. Szkice o poezji XX wieku. Katowice 1979.Merton T. : Poezja i kontemplacja. „Znak” 1959 nr 61/62.Schlegel F. : Fragmenty. Przeł. C. Bartl. Oprac. i komentarzami opatrzył M. P. Markowski. Kraków 2009.Tatarkiewicz W. : Historia filozofii. T. 1-4. Warszawa 1968.Polkowski J. : Drzewa. Wiersze 1983-1987. Kraków 1987.Słowacki J.: Dzieła. T. 2. Poematy. Oprac. E. Sawrymowicz. Wrocław 1949.Określona epoka. Nowa Fala 1968-1993. Antologia poezji. Oprac. T. Nyczek. Kraków 1994.Barańczak S. : Dziennik poranny. Poznań 1972.Śliwiński P. : Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Warszawa 2007.Polkowski J. : Oddychaj głęboko. Kraków 1981.Platon: Menon. Przeł., objaśnieniami i ilustracjami opatrzył W. Witwicki. Warszawa 1959.Rymkiewicz J. M. : Rozmowy polskie latem roku 1983. Warszawa 1996.Rymkiewicz J. M. : Konwencje. Łódź 1957.Stankowska A. : „żeby nie widzieć oczu zapatrzonych w nic”. O twórczości Czesława Miłosza. Poznań 2013.Franaszek A. : Krytyk zaślepiony. „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 36, [7.09.1997].Trznadel J. : Hańba domowa. Warszawa 1996.Rymkiewicz J. M. : Przez zwierciadło. Kraków 2003.Miłosz Cz. : O podróżach w czasie. Wybór i oprac. J. Gromek. Kraków 2004.Praz M. : Mnemosyne. Rzecz o powinowactwie literatury i sztuk plastycznych. Tłum. W. Jekiel. Warszawa 1981.Miłosz Cz. : Na brzegu rzeki. Kraków 1994.Dudek J. : Europejskie korzenie poezji Czesława Miłosza. Kraków 1995Pszczołowska L. : Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław 1997.Hopkins G. M. : 33 wiersze. Wybór, przekład, wstęp i opracowanie S. Barańczak. Kraków 1992.Zagajewski A. : Dzikie czereśnie. Wybór wierszy. Kraków 1992.Żuławski J. : Intermezzo. (Poezje). Kraków 1897.Woźniak–Łabieniec M. : Klasyk w czasach zarazy. O Jarosławie Marku Rymkiewiczu. W: PRL – świat (nie)przedstawiony. Red. A. Czyżak, J. Galant, M.Jaworski. Poznań 2010.Heuckelom K. Van : „Patrzeć w promień od ziemi odbity”. Wizualność w poezji Czesława Miłosza. Warszawa 2004.Miłosz Cz. : To. Kraków 2000.Zaleski M. : Zamiast. O twórczości Czesława Miłosza. Kraków 2005.Moczulski L. A. : Narzędzia i instrumenty. Kraków 1978.Platon: Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton. Tłum. W. Witwicki. Warszawa 1958.Pomian K. : Sartre – Filozof ludzkiej egzystencji. W: Filozofia i socjologia XX wieku. Pod red. B. Baczko. Część II. Warszawa 1965.Przybylski R. : Esencja i egzystencja w kosmicznej biografii Juliusza Słowackiego; Śmierć i metempsychoza w proklamacjach religijnych Juliusza Słowackiego. W: Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje. Sympozjum Warszawa 10-11 grudnia 1979. Pod red. M. Janion i M. Żmigrodzkiej. Warszawa 1981.Reale G. : Historia filozofii starożytnej. T. 1. Przeł. E. I. Zieliński. Lublin 1993.Eco U.: Od drzewa do labiryntu. Studia historyczne o znaku i interpretacji. Przeł. G. Jurkowlaniec, M. Surma–Gawłowska, J. Szymanowska, A. Zawadzki. Warszawa 2009.Śliwiński P. : Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej. Kraków 2002.Barańczak S. : Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986-1988. Paryż 1988.Eliot T. S. : Sweeney Agonistes. Fragmenty arystofanicznego melodramatu. Tłum. J. M. Rymkiewicz. „Dialog” 1977, nr 2.Nycz R. : Sylwy współczesne. Problem konstrukcji tekstu. Wrocław 1984.Kołakowski L. : Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955-1968. T. 1. Przedmowa, wybór, oprac. Z. Mentzel. Warszawa 1989.Platon: Timajos. Kritas albo Atlantyk. Przeł. i oprac. P. Siwek. Warszawa 1986.Łukasiewicz J. : Rytm czyli powinność. Szkice o książkach i ludziach po roku 1980. Wrocław 1993.Janion M. : Pleśń i pieśń. O „Moim dziele pośmiertnym” Jarosława Marka Rymkiewicza. „Życie Warszawy” 1995, nr 188.Staff L. : Poezje zebrane. T. 1-2. Warszawa 1967.Jastrun M. : Wstęp. W: J. Żuławski: Wiersze wybrane. Wybrał i wstępem opatrzył M. Jastrun. Warszawa 1965.Woźniakowski J. : Arabeska w literaturze i sztuce wczesnego romantyzmu. W: Pogranicza i korespondencje sztuk. Pod red. T. Cieślikowskiej, J. Sławińskiego. Wrocław 1980, s. 194.Łapiński Z. : Jak współżyć z socrealizmem. Londyn 1988.Okopień–Sławińska A. : „Przedmieście” jako inna „Piosenka o końcu świata”. Przyczynek do opisu sztuki poetyckiej Czesława Miłosza. W: Poznawanie Miłosza 2.Część pierwsza 1980-1998. Pod red. A. Fiuta. Kraków 2000.Kleiner J. : Słowacki. Wrocław 1969.Pycka W. : Myśl Sokratesa na tle wcześniejszych koncepcji uprawiania filozofii. Lublin 2012.Żuławski J. : Szkice literackie. Książki – Myśli – Ludzie. Warszawa 1913.Kowalczykowa A. : Pejzaż romantyczny. Kraków 1982.Borkowska E. : Philosophy and Rhetoric. A Phenomenological Study of Gerard Manley Hopkin’s Poetry. Katowice 1992.Pawelec D. : Pokolenie 68. Wybrane zagadnienia języka artystycznego. W: Cezury i przełomy. Studia o literaturze polskiej XX wieku. Pod red. K. Krasuskiego. Katowice 1994.Schlegel F. : Mowa o mitologii. W: Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja. Wybór i oprac. A. Kowalczykowa. Warszawa 1975.Otwinowska B. : „Concors discordia” Sarbiewskiego w teorii konceptyzmu. „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 3.Stępień T. : Napis na murze. W: Leksykon szkolny. Gatunki paraliterackie, publicystyczne i użytkowe. Red. M. Pytasz. Gorzów Wielkopolski 1993.Sadowski W. : Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków 2004.Janion M. , Żmigrodzka M. : Romantyczne tematy egzystencji. W: Nasze pojedynki o romantyzm. Red. D. Siwicka, M. Bieńczyk. Warszawa 1995.Komendant: Dom w Milanówku. „Twórczość” 1999, nr 6.Fiut A. : Moment wieczny. Poezja Czesława Miłosza. Paryż 1987.Słownik schulzowski. Oprac. i redakcja W. Bolecki, J. Jarzębski, S. Rosiek. Gdańsk 2003.Bloom H. : Lęk przed wpływem. Teoria poezji. Przeł. A. Bielik–Robson, M. Szuster. Kraków 2002.Vincenz A. : Wstęp. W: Helikon sarmacki. Wątki i tematy polskiej poezji barokowej. Oprac. A. Vincenz. Wrocław 1989.Podraza–Kwiatkowska M. : Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków 1994.Maciejewski M. : „Rozeznać myśl wód...” (Glosy do liryki lozańskiej). W: Liryki lozańskie Adama Mickiewicza. Strona Lemanu: antologia. Oprac. M. Stala. Kraków 1998.Miłosz Cz. : Zaczynając od moich ulic. Warszawa 1987.Opacki I. : „Anioł ognisty, mój anioł lewy…”. W: Juliusza Słowackiego rym błyskawicowy. Analizy i interpretacje. Red. S. Makowski. Warszawa 1980.Łoś J. : Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju. Warszawa 1920.Barańczak S. : Chirurgiczna precyzja. Elegie i piosenki z lat 1995-1997. Kraków 1998.Rymkiewicz J. M. : Wiersze polityczne. Warszawa 2010.Woźniak–Łabieniec M. : Obecny. Nieobecny. Krajowa recepcja Czesława Miłosza w krytyce literackiej lat pięćdziesiątych w świetle dokumentów cenzury. Łódź 2012.Pawelec D. : Czytając Barańczaka. Katowice 1995.Opacka–Walasek D. : Pasaże liryczne. Katowice 2013.Miłosz Cz. : The History of Polish Literature. New York, London 1973.Jonas H. : Religia gnozy. Przeł. M. Klimowicz. Kraków 1994.Chlebowski B. : Poezya polska po r. 1863. W: Dzieje literatury pięknej w Polsce. Część I. Oprac. S. Tarnowski i in. Kraków 1918.Żuławski J. : Eseje. Wyboru dokonał J. Żuławski. Warszawa 1960.Heydel M. : Obecność T. S. Eliota w literaturze polskiej. Wrocław 2002.Orska J. : Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006. Kraków 2006.Kłosiński K. : Poezja żalu. Katowice 2001.Liryki lozańskie Adama Mickiewicza. Strona Lemanu: antologia. Oprac. M. Stala. Kraków 1998. Lurker M. : Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach. Przeł. R. Wojnakowski. Kraków 1994Richard J.-P. : Poezja i głębia. Przeł. T. Swoboda. Gdańsk 2008.Borowczyk J. : „Śni mi się córeczka, ucieczka…”: o „Muzyce środka” Marcina Świetlickiego. „Polonistyka” 2008, nr 4.Opacki I. : „W środku niebokręga”. Poezja romantycznych przełomów. Katowice 1995.Jakobson R. : W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism. Red. M. R. Mayenowa. T 1-2. Warszawa 1989.Kreczmar J. : Wstęp. W: J. Żuławski: Eseje. Wyboru dokonał J. Żuławski. Warszawa 1960.Miłosz Cz. : Wiersze ostatnie. Kraków 2006.Linde M. S. B.: Słownik Języka Polskiego. T. 2. Lwów 1855.Słowacki J. : Krąg pism mistycznych. Oprac. A. Kowalczykowa. Wrocław 1997.Piasecka M. : Mistrzowie snu. Mickiewicz – Słowacki – Krasiński. Wrocław 1992.Olejniczak J. : Powroty w śmierć. Katowice 2009.Dobrzyńska T. , Kopczyńska Z. : Tonizm. Wrocław 1979.Błoński J. : Miłosz jak świat. Kraków 1998.Scholem G. : Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki. Przeł. I. Kania. Warszawa 2007, s. 86.Pietrych K. : „[…] gdybym chciał wam powiedzieć to wszystko, o czym milczę” – doświadczenie choroby w „Chirurgicznej precyzji”. W: „Obchodzę urodziny z daleka…”. Szkice o Stanisławie Barańczaku. Red. J. Dembińska–Pawelec, D. Pawelec. Katowice 2007.Eliade M. : Sacrum. Mit. Historia. Wybór esejów. Wyboru dokonał M. Czerwiński. Przeł. A. Tatarkiewicz. Warszawa 1993.Biedrzycki K. : Świat poezji Stanisława Barańczaka. Kraków 1995.Rymkiewicz J. M. : Klasycyzm, ale jaki? Bo był też sowiecki. „Życie” 1997, [7.07.1997].Kowalczykowa A. : Wstęp. W: J. Słowacki: Krąg pism mistycznych. Oprac. A. Kowalczyko

The Romantic Posthuman and Posthumanities

This dissertation focuses on the way Romantic-period philosophers, artists and writers were critically engaged with various Romantic-period disciplines, those branches of learning that were complexly enmeshed with the inhuman and putting increasing pressure on the concept of “the human.” Over the course of five chapters, this study pursues the problematic of “the human” across the borders of philosophy, where Immanuel Kant entertains extraterrestrials while organizing the new discipline of pragmatic anthropology; the early and late illuminated work of poet-engraver William Blake, which enables us to think the inhumanities within the human; the closet drama and poetry of Percy Bysshe Shelley, which think the inhumanity of life; and the fiction of Mary Shelley, as a thought experiment about the end of man and posthuman survival of man’s cultural achievements. “The Romantic Posthuman and Posthumanities” analyzes the human at its borders with the inhuman in Romantic literature. It examines the erosion of these borders through the way key disciplines (aesthetics, literature) were thematized in literary texts by Blake and the Shelleys. This thesis makes the case that a theoretical thinking about the end of man, of a humanism associated with man and his disciplinary formations, and a reflection on what comes after this end, all have their inception in Romantic thought. Here, Romanticism is a sign of history for man’s fragilization, for a privileged conception of man and of a certain understanding of life, a counter-discourse to Enlightenment humanism. What emerges – and this is the real importance of this endeavour – is a more comprehensive portrait of the ways in which the human and a decidedly humanistic understanding of life in the long Romantic period were widely and complexly enmeshed with – to follow Blake – an “innumerable company” of inhumans, including ether, rocks, plants, infusoria, and animals. This study reflects on our contemporary lives within what is increasingly being called the “posthumanities,” and hopes that as we move towards this new humanities we will acknowledge and better understand our debt to Romantic thought, our model for a hybridized interdisciplinary thought wherein art and science, human and inhuman are frequently entwined