Multilevel MPSoC Performance Evaluation: New ISSPT Model

To deploy the enormous hardware resources available in Multi Processor Systems-on-Chip (MPSoC) efficiently, rapidly and accurately, methods of Design Space Exploration (DSE) are needed to evaluate the different design alternatives. In this paper, we present a framework that makes fast simulation and performance evaluation of MPSoC possible early in the design flow, thus reducing the time-to-market. In this framework and within the Transaction Level Modeling (TLM) approach, we present a new definition of ISS level by introducing two complementary modeling sublevels ISST and ISSPT. This later, that we illustrate an arbiter modeling approach that allows a high performance MPSoC communication. A round-robin method is chosen because it is simple, minimizes the communication latency and has an accepted speed-up. Two applications are tested and used to validate our platform: Game of life and JPEG Encoder. The performance of the proposed approach has been analyzed in our platform MPSoC based on multi-MicroBlaze. Simulation results show with ISSPT sublevels gives a high simulation speedup factor of up to 32 with a negligible performance estimation error margin

Proceedings of the 5th International Workshop on Reconfigurable Communication-centric Systems on Chip 2010 - ReCoSoC\u2710 - May 17-19, 2010 Karlsruhe, Germany. (KIT Scientific Reports ; 7551)

ReCoSoC is intended to be a periodic annual meeting to expose and discuss gathered expertise as well as state of the art research around SoC related topics through plenary invited papers and posters. The workshop aims to provide a prospective view of tomorrow\u27s challenges in the multibillion transistor era, taking into account the emerging techniques and architectures exploring the synergy between flexible on-chip communication and system reconfigurability

Co-simulation techniques based on virtual platforms for SoC design and verification in power electronics applications

En las últimas décadas, la inversión en el ámbito energético ha aumentado considerablemente. Actualmente, existen numerosas empresas que están desarrollando equipos como convertidores de potencia o máquinas eléctricas con sistemas de control de última generación. La tendencia actual es usar System-on-chips y Field Programmable Gate Arrays para implementar todo el sistema de control. Estos dispositivos facilitan el uso de algoritmos de control más complejos y eficientes, mejorando la eficiencia de los equipos y habilitando la integración de los sistemas renovables en la red eléctrica. Sin embargo, la complejidad de los sistemas de control también ha aumentado considerablemente y con ello la dificultad de su verificación. Los sistemas Hardware-in-the-loop (HIL) se han presentado como una solución para la verificación no destructiva de los equipos energéticos, evitando accidentes y pruebas de alto coste en bancos de ensayo. Los sistemas HIL simulan en tiempo real el comportamiento de la planta de potencia y su interfaz para realizar las pruebas con la placa de control en un entorno seguro. Esta tesis se centra en mejorar el proceso de verificación de los sistemas de control en aplicaciones de electrónica potencia. La contribución general es proporcionar una alternativa a al uso de los HIL para la verificación del hardware/software de la tarjeta de control. La alternativa se basa en la técnica de Software-in-the-loop (SIL) y trata de superar o abordar las limitaciones encontradas hasta la fecha en el SIL. Para mejorar las cualidades de SIL se ha desarrollado una herramienta software denominada COSIL que permite co-simular la implementación e integración final del sistema de control, sea software (CPU), hardware (FPGA) o una mezcla de software y hardware, al mismo tiempo que su interacción con la planta de potencia. Dicha plataforma puede trabajar en múltiples niveles de abstracción e incluye soporte para realizar co-simulación mixtas en distintos lenguajes como C o VHDL. A lo largo de la tesis se hace hincapié en mejorar una de las limitaciones de SIL, su baja velocidad de simulación. Se proponen diferentes soluciones como el uso de emuladores software, distintos niveles de abstracción del software y hardware, o relojes locales en los módulos de la FPGA. En especial se aporta un mecanismo de sincronizaron externa para el emulador software QEMU habilitando su emulación multi-core. Esta aportación habilita el uso de QEMU en plataformas virtuales de co-simulacion como COSIL. Toda la plataforma COSIL, incluido el uso de QEMU, se ha analizado bajo diferentes tipos de aplicaciones y bajo un proyecto industrial real. Su uso ha sido crítico para desarrollar y verificar el software y hardware del sistema de control de un convertidor de 400 kVA

Élaboration d'un modèle d'abstraction des communications point-à-point pour une plateforme (SOC) multiprocesseur hétérogène

Les systèmes embarqués modernes -- Problématique -- Les communications dans un système-sur-puce -- Les modèles de communication pour MPSoC -- Les architectures de communication -- Abstraction des communications à haut niveau -- Génération des interfaces logiciel-matériel -- Une plateforme virtuelle hétérogène et extensible pour SPACE -- La plateforme CoreConnect d'IBM implémentée par Xilinx -- Le PowerPC405FX -- Intégration de l'ISS du PowerPC à SpaceLib -- DirectLink : Abstraction des communications point-à -point dans la plateforme virtuelle SPACE -- Paradigme du DirectLink -- Méthodologie -- Spécification des interfaces -- Connections module/module HW-HW -- Connexions module/module HW/SW ou SW/HW -- Connexions module/module SW/SW -- Design des composants SpaceLib -- Implications au niveau de la pile logicielle -- Abstraction du DirectLink dans SPACE -- Analyse, performances et discussion -- Validation du paradigme DirectLink -- Technique d'analyse des performances -- Performances du DirectLink -- Impact sur l'utilisation des ressources matérielles -- Accélération d'une application dans SPACE avec le DirectLink -- Extensibilité du paradigme à d'autres plateformes -- Comparaison avec d'autres travaux -- Améliorations suggérées à l'architecture de communication SPACE

Dependable Embedded Systems

This Open Access book introduces readers to many new techniques for enhancing and optimizing reliability in embedded systems, which have emerged particularly within the last five years. This book introduces the most prominent reliability concerns from today’s points of view and roughly recapitulates the progress in the community so far. Unlike other books that focus on a single abstraction level such circuit level or system level alone, the focus of this book is to deal with the different reliability challenges across different levels starting from the physical level all the way to the system level (cross-layer approaches). The book aims at demonstrating how new hardware/software co-design solution can be proposed to ef-fectively mitigate reliability degradation such as transistor aging, processor variation, temperature effects, soft errors, etc. Provides readers with latest insights into novel, cross-layer methods and models with respect to dependability of embedded systems; Describes cross-layer approaches that can leverage reliability through techniques that are pro-actively designed with respect to techniques at other layers; Explains run-time adaptation and concepts/means of self-organization, in order to achieve error resiliency in complex, future many core systems

Optimization and Mining Methods for Effective Real-Time Embedded Systems

L’Internet des objets (IoT) est le réseau d’objets interdépendants, comme les voitures autonomes, les appareils électroménagers, les téléphones intelligents et d’autres systèmes embarqués. Ces systèmes embarqués combinent le matériel, le logiciel et la connection réseau permettant le traitement de données à l’aide des puissants centres de données de l’informatique nuagique. Cependant, la croissance exponentielle des applications de l’IoT a remodelé notre croyance sur l’informatique nuagique, et des certitudes durables sur ses capacités ont dû être mises à jour. De nos jours, l’informatique nuagique centralisé et classique rencontre plusieurs défis, tels que la latence du trafic, le temps de réponse et la confidentialité des données. Alors, la tendance dans le traitement des données générées par les dispositifs embarqués interconnectés consiste à faire plus de calcul au niveau du dispositif au bord du réseau. Cette possibilité de faire du traitement local aide à réduire la latence pour les applications temps réel présentant des fortes contraintes temporelles. Aussi, ça permet d’améliorer le traitement des quantités massives de données générées par ces périphériques. Réussir cette transition nécessite la conception de systèmes embarqués de haute performance en explorant efficacement les alternatives de conception (i.e. Exploration efficace de l’espace des solutions), en optimisant la topologie de déploiement des applications temps réel sur des architectures multi-processeurs (i.e. la façon dont le logiciel utilise le matériel) , et des algorithme d’exploration permettant un fonctionnement plus intelligent de ces dispositifs. Des efforts de recherche récents ont conduit à diverses approches automatisées facilitant la conception et l’amélioration du fonctionnement des système embarqués. Cependant, ces techniques existantes présentent plusieurs défis majeurs. Ces défis sont fortement présents sur les systèmes embarqués temps réel. Quatre des principaux défis sont : (1) Le manque de techniques d’exploration de données en ligne permettant l’amélioration des performances des systèmes embarqués. (2) L’utilisation inefficace des ressources informatiques des systèmes multiprocesseurs lors du déploiement de logiciels là dessus ; (3) L’exploration pseudo-aléatoire de l’espace des solutions (4) La sélection de la configuration appropriée à partir de la listes des solutions optimales obtenue.----------ABSTRACT: The Internet of things (IoT) is the network of interrelated devices or objects, such as selfdriving cars, home appliances, smart-phones and other embedded computing systems. It combines hardware, software, and network connectivity enabling data processing using powerful cloud data centers. However, the exponential rise of IoT applications reshaped our belief on the cloud computing, and long-lasting certainties about its capabilities had to be updated. The classical centralized cloud computing is encountering several challenges, such as traffic latency, response time, and data privacy. Thus, the trend in the processing of the generated data of IoT inter-connected embedded devices has shifted towards doing more computation closer to the device in the edge of the network. This possibility to do on-device processing helps to reduce latency for critical real-time applications and better processing of the massive amounts of data being generated by the these devices. Succeeding this transition towards the edge computing requires the design of high-performance embedded systems by efficiently exploring design alternatives (i.e. efficient Design Space Exploration), optimizing the deployment topology of multi-processor based real-time embedded systems (i.e. the way the software utilizes the hardware), and light mining techniques enabling smarter functioning of these devices. Recent research efforts on embedded systems have led to various automated approaches facilitating the design and the improvement of their functioning. However, existing methods and techniques present several major challenges. These challenges are more relevant when it comes to real-time embedded systems. Four of the main challenges are : (1) The lack of online data mining techniques that can enhance embedded computing systems functioning on the fly ; (2) The inefficient usage of computing resources of multi-processor systems when deploying software on ; (3) The pseudo-random exploration of the design space ; (4) The selection of the suitable implementation after performing the otimization process

Cross-Layer Rapid Prototyping and Synthesis of Application-Specific and Reconfigurable Many-accelerator Platforms

Technological advances of recent years laid the foundation consolidation of informatisationof society, impacting on economic, political, cultural and socialdimensions. At the peak of this realization, today, more and more everydaydevices are connected to the web, giving the term ”Internet of Things”. The futureholds the full connection and interaction of IT and communications systemsto the natural world, delimiting the transition to natural cyber systems and offeringmeta-services in the physical world, such as personalized medical care, autonomoustransportation, smart energy cities etc. . Outlining the necessities of this dynamicallyevolving market, computer engineers are required to implement computingplatforms that incorporate both increased systemic complexity and also cover awide range of meta-characteristics, such as the cost and design time, reliabilityand reuse, which are prescribed by a conflicting set of functional, technical andconstruction constraints. This thesis aims to address these design challenges bydeveloping methodologies and hardware/software co-design tools that enable therapid implementation and efficient synthesis of architectural solutions, which specifyoperating meta-features required by the modern market. Specifically, this thesispresents a) methodologies to accelerate the design flow for both reconfigurableand application-specific architectures, b) coarse-grain heterogeneous architecturaltemplates for processing and communication acceleration and c) efficient multiobjectivesynthesis techniques both at high abstraction level of programming andphysical silicon level.Regarding to the acceleration of the design flow, the proposed methodologyemploys virtual platforms in order to hide architectural details and drastically reducesimulation time. An extension of this framework introduces the systemicco-simulation using reconfigurable acceleration platforms as co-emulation intermediateplatforms. Thus, the development cycle of a hardware/software productis accelerated by moving from a vertical serial flow to a circular interactive loop.Moreover the simulation capabilities are enriched with efficient detection and correctiontechniques of design errors, as well as control methods of performancemetrics of the system according to the desired specifications, during all phasesof the system development. In orthogonal correlation with the aforementionedmethodological framework, a new architectural template is proposed, aiming atbridging the gap between design complexity and technological productivity usingspecialized hardware accelerators in heterogeneous systems-on-chip and networkon-chip platforms. It is presented a novel co-design methodology for the hardwareaccelerators and their respective programming software, including the tasks allocationto the available resources of the system/network. The introduced frameworkprovides implementation techniques for the accelerators, using either conventionalprogramming flows with hardware description language or abstract programmingmodel flows, using techniques from high-level synthesis. In any case, it is providedthe option of systemic measures optimization, such as the processing speed,the throughput, the reliability, the power consumption and the design silicon area.Finally, on addressing the increased complexity in design tools of reconfigurablesystems, there are proposed novel multi-objective optimization evolutionary algo-rithms which exploit the modern multicore processors and the coarse-grain natureof multithreaded programming environments (e.g. OpenMP) in order to reduce theplacement time, while by simultaneously grouping the applications based on theirintrinsic characteristics, the effectively explore the design space effectively.The efficiency of the proposed architectural templates, design tools and methodologyflows is evaluated in relation to the existing edge solutions with applicationsfrom typical computing domains, such as digital signal processing, multimedia andarithmetic complexity, as well as from systemic heterogeneous environments, suchas a computer vision system for autonomous robotic space navigation and manyacceleratorsystems for HPC and workstations/datacenters. The results strengthenthe belief of the author, that this thesis provides competitive expertise to addresscomplex modern - and projected future - design challenges.Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων ετών έθεσαν τα θεμέλια εδραίωσης της πληροφοριοποίησης της κοινωνίας, επιδρώντας σε οικονομικές,πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές διαστάσεις. Στο απόγειο αυτής τη ςπραγμάτωσης, σήμερα, ολοένα και περισσότερες καθημερινές συσκευές συνδέονται στο παγκόσμιο ιστό, αποδίδοντας τον όρο «Ίντερνετ των πραγμάτων».Το μέλλον επιφυλάσσει την πλήρη σύνδεση και αλληλεπίδραση των συστημάτων πληροφορικής και επικοινωνιών με τον φυσικό κόσμο, οριοθετώντας τη μετάβαση στα συστήματα φυσικού κυβερνοχώρου και προσφέροντας μεταυπηρεσίες στον φυσικό κόσμο όπως προσωποποιημένη ιατρική περίθαλψη, αυτόνομες μετακινήσεις, έξυπνες ενεργειακά πόλεις κ.α. . Σκιαγραφώντας τις ανάγκες αυτής της δυναμικά εξελισσόμενης αγοράς, οι μηχανικοί υπολογιστών καλούνται να υλοποιήσουν υπολογιστικές πλατφόρμες που αφενός ενσωματώνουν αυξημένη συστημική πολυπλοκότητα και αφετέρου καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα μεταχαρακτηριστικών, όπως λ.χ. το κόστος σχεδιασμού, ο χρόνος σχεδιασμού, η αξιοπιστία και η επαναχρησιμοποίηση, τα οποία προδιαγράφονται από ένα αντικρουόμενο σύνολο λειτουργικών, τεχνολογικών και κατασκευαστικών περιορισμών. Η παρούσα διατριβή στοχεύει στην αντιμετώπιση των παραπάνω σχεδιαστικών προκλήσεων, μέσω της ανάπτυξης μεθοδολογιών και εργαλείων συνσχεδίασης υλικού/λογισμικού που επιτρέπουν την ταχεία υλοποίηση καθώς και την αποδοτική σύνθεση αρχιτεκτονικών λύσεων, οι οποίες προδιαγράφουν τα μετα-χαρακτηριστικά λειτουργίας που απαιτεί η σύγχρονη αγορά. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια αυτής της διατριβής, παρουσιάζονται α) μεθοδολογίες επιτάχυνσης της ροής σχεδιασμού τόσο για επαναδιαμορφούμενες όσο και για εξειδικευμένες αρχιτεκτονικές, β) ετερογενή αδρομερή αρχιτεκτονικά πρότυπα επιτάχυνσης επεξεργασίας και επικοινωνίας και γ) αποδοτικές τεχνικές πολυκριτηριακής σύνθεσης τόσο σε υψηλό αφαιρετικό επίπεδο προγραμματισμού,όσο και σε φυσικό επίπεδο πυριτίου.Αναφορικά προς την επιτάχυνση της ροής σχεδιασμού, προτείνεται μια μεθοδολογία που χρησιμοποιεί εικονικές πλατφόρμες, οι οποίες αφαιρώντας τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες καταφέρνουν να μειώσουν σημαντικά το χρόνο εξομοίωσης. Παράλληλα, εισηγείται η συστημική συν-εξομοίωση με τη χρήση επαναδιαμορφούμενων πλατφορμών, ως μέσων επιτάχυνσης. Με αυτόν τον τρόπο, ο κύκλος ανάπτυξης ενός προϊόντος υλικού, μετατεθειμένος από την κάθετη σειριακή ροή σε έναν κυκλικό αλληλεπιδραστικό βρόγχο, καθίσταται ταχύτερος, ενώ οι δυνατότητες προσομοίωσης εμπλουτίζονται με αποδοτικότερες μεθόδους εντοπισμού και διόρθωσης σχεδιαστικών σφαλμάτων, καθώς και μεθόδους ελέγχου των μετρικών απόδοσης του συστήματος σε σχέση με τις επιθυμητές προδιαγραφές, σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης του συστήματος. Σε ορθογώνια συνάφεια με το προαναφερθέν μεθοδολογικό πλαίσιο, προτείνονται νέα αρχιτεκτονικά πρότυπα που στοχεύουν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της σχεδιαστικής πολυπλοκότητας και της τεχνολογικής παραγωγικότητας, με τη χρήση συστημάτων εξειδικευμένων επιταχυντών υλικού σε ετερογενή συστήματα-σε-ψηφίδα καθώς και δίκτυα-σε-ψηφίδα. Παρουσιάζεται κατάλληλη μεθοδολογία συν-σχεδίασης των επιταχυντών υλικού και του λογισμικού προκειμένου να αποφασισθεί η κατανομή των εργασιών στους διαθέσιμους πόρους του συστήματος/δικτύου. Το μεθοδολογικό πλαίσιο προβλέπει την υλοποίηση των επιταχυντών είτε με συμβατικές μεθόδους προγραμματισμού σε γλώσσα περιγραφής υλικού είτε με αφαιρετικό προγραμματιστικό μοντέλο με τη χρήση τεχνικών υψηλού επιπέδου σύνθεσης. Σε κάθε περίπτωση, δίδεται η δυνατότητα στο σχεδιαστή για βελτιστοποίηση συστημικών μετρικών, όπως η ταχύτητα επεξεργασίας, η ρυθμαπόδοση, η αξιοπιστία, η κατανάλωση ενέργειας και η επιφάνεια πυριτίου του σχεδιασμού. Τέλος, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η αυξημένη πολυπλοκότητα στα σχεδιαστικά εργαλεία επαναδιαμορφούμενων συστημάτων, προτείνονται νέοι εξελικτικοί αλγόριθμοι πολυκριτηριακής βελτιστοποίησης, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τους σύγχρονους πολυπύρηνους επεξεργαστές και την αδρομερή φύση των πολυνηματικών περιβαλλόντων προγραμματισμού (π.χ. OpenMP), μειώνουν το χρόνο επίλυσης του προβλήματος της τοποθέτησης των λογικών πόρων σε φυσικούς,ενώ ταυτόχρονα, ομαδοποιώντας τις εφαρμογές βάση των εγγενών χαρακτηριστικών τους, διερευνούν αποτελεσματικότερα το χώρο σχεδίασης.Η αποδοτικότητά των προτεινόμενων αρχιτεκτονικών προτύπων και μεθοδολογιών επαληθεύτηκε σε σχέση με τις υφιστάμενες λύσεις αιχμής τόσο σε αυτοτελής εφαρμογές, όπως η ψηφιακή επεξεργασία σήματος, τα πολυμέσα και τα προβλήματα αριθμητικής πολυπλοκότητας, καθώς και σε συστημικά ετερογενή περιβάλλοντα, όπως ένα σύστημα όρασης υπολογιστών για αυτόνομα διαστημικά ρομποτικά οχήματα και ένα σύστημα πολλαπλών επιταχυντών υλικού για σταθμούς εργασίας και κέντρα δεδομένων, στοχεύοντας εφαρμογές υψηλής υπολογιστικής απόδοσης (HPC). Τα αποτελέσματα ενισχύουν την πεποίθηση του γράφοντα, ότι η παρούσα διατριβή παρέχει ανταγωνιστική τεχνογνωσία για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων σύγχρονων και προβλεπόμενα μελλοντικών σχεδιαστικών προκλήσεων

Gestión de jerarquías de memoria híbridas a nivel de sistema

Tesis inédita de la Universidad Complutense de Madrid, Facultad de Informática, Departamento de Arquitectura de Computadoras y Automática y de Ku Leuven, Arenberg Doctoral School, Faculty of Engineering Science, leída el 11/05/2017.In electronics and computer science, the term ‘memory’ generally refers to devices that are used to store information that we use in various appliances ranging from our PCs to all hand-held devices, smart appliances etc. Primary/main memory is used for storage systems that function at a high speed (i.e. RAM). The primary memory is often associated with addressable semiconductor memory, i.e. integrated circuits consisting of silicon-based transistors, used for example as primary memory but also other purposes in computers and other digital electronic devices. The secondary/auxiliary memory, in comparison provides program and data storage that is slower to access but offers larger capacity. Examples include external hard drives, portable flash drives, CDs, and DVDs. These devices and media must be either plugged in or inserted into a computer in order to be accessed by the system. Since secondary storage technology is not always connected to the computer, it is commonly used for backing up data. The term storage is often used to describe secondary memory. Secondary memory stores a large amount of data at lesser cost per byte than primary memory; this makes secondary storage about two orders of magnitude less expensive than primary storage. There are two main types of semiconductor memory: volatile and nonvolatile. Examples of non-volatile memory are ‘Flash’ memory (sometimes used as secondary, sometimes primary computer memory) and ROM/PROM/EPROM/EEPROM memory (used for firmware such as boot programs). Examples of volatile memory are primary memory (typically dynamic RAM, DRAM), and fast CPU cache memory (typically static RAM, SRAM, which is fast but energy-consuming and offer lower memory capacity per are a unit than DRAM). Non-volatile memory technologies in Si-based electronics date back to the 1990s. Flash memory is widely used in consumer electronic products such as cellphones and music players and NAND Flash-based solid-state disks (SSDs) are increasingly displacing hard disk drives as the primary storage device in laptops, desktops, and even data centers. The integration limit of Flash memories is approaching, and many new types of memory to replace conventional Flash memories have been proposed. The rapid increase of leakage currents in Silicon CMOS transistors with scaling poses a big challenge for the integration of SRAM memories. There is also the case of susceptibility to read/write failure with low power schemes. As a result of this, over the past decade, there has been an extensive pooling of time, resources and effort towards developing emerging memory technologies like Resistive RAM (ReRAM/RRAM), STT-MRAM, Domain Wall Memory and Phase Change Memory(PRAM). Emerging non-volatile memory technologies promise new memories to store more data at less cost than the expensive-to build silicon chips used by popular consumer gadgets including digital cameras, cell phones and portable music players. These new memory technologies combine the speed of static random-access memory (SRAM), the density of dynamic random-access memory (DRAM), and the non-volatility of Flash memory and so become very attractive as another possibility for future memory hierarchies. The research and information on these Non-Volatile Memory (NVM) technologies has matured over the last decade. These NVMs are now being explored thoroughly nowadays as viable replacements for conventional SRAM based memories even for the higher levels of the memory hierarchy. Many other new classes of emerging memory technologies such as transparent and plastic, three-dimensional(3-D), and quantum dot memory technologies have also gained tremendous popularity in recent years...En el campo de la informática, el término ‘memoria’ se refiere generalmente a dispositivos que son usados para almacenar información que posteriormente será usada en diversos dispositivos, desde computadoras personales (PC), móviles, dispositivos inteligentes, etc. La memoria principal del sistema se utiliza para almacenar los datos e instrucciones de los procesos que se encuentre en ejecución, por lo que se requiere que funcionen a alta velocidad (por ejemplo, DRAM). La memoria principal está implementada habitualmente mediante memorias semiconductoras direccionables, siendo DRAM y SRAM los principales exponentes. Por otro lado, la memoria auxiliar o secundaria proporciona almacenaje(para ficheros, por ejemplo); es más lenta pero ofrece una mayor capacidad. Ejemplos típicos de memoria secundaria son discos duros, memorias flash portables, CDs y DVDs. Debido a que estos dispositivos no necesitan estar conectados a la computadora de forma permanente, son muy utilizados para almacenar copias de seguridad. La memoria secundaria almacena una gran cantidad de datos aun coste menor por bit que la memoria principal, siendo habitualmente dos órdenes de magnitud más barata que la memoria primaria. Existen dos tipos de memorias de tipo semiconductor: volátiles y no volátiles. Ejemplos de memorias no volátiles son las memorias Flash (algunas veces usadas como memoria secundaria y otras veces como memoria principal) y memorias ROM/PROM/EPROM/EEPROM (usadas para firmware como programas de arranque). Ejemplos de memoria volátil son las memorias DRAM (RAM dinámica), actualmente la opción predominante a la hora de implementar la memoria principal, y las memorias SRAM (RAM estática) más rápida y costosa, utilizada para los diferentes niveles de cache. Las tecnologías de memorias no volátiles basadas en electrónica de silicio se remontan a la década de1990. Una variante de memoria de almacenaje por carga denominada como memoria Flash es mundialmente usada en productos electrónicos de consumo como telefonía móvil y reproductores de música mientras NAND Flash solid state disks(SSDs) están progresivamente desplazando a los dispositivos de disco duro como principal unidad de almacenamiento en computadoras portátiles, de escritorio e incluso en centros de datos. En la actualidad, hay varios factores que amenazan la actual predominancia de memorias semiconductoras basadas en cargas (capacitivas). Por un lado, se está alcanzando el límite de integración de las memorias Flash, lo que compromete su escalado en el medio plazo. Por otra parte, el fuerte incremento de las corrientes de fuga de los transistores de silicio CMOS actuales, supone un enorme desafío para la integración de memorias SRAM. Asimismo, estas memorias son cada vez más susceptibles a fallos de lectura/escritura en diseños de bajo consumo. Como resultado de estos problemas, que se agravan con cada nueva generación tecnológica, en los últimos años se han intensificado los esfuerzos para desarrollar nuevas tecnologías que reemplacen o al menos complementen a las actuales. Los transistores de efecto campo eléctrico ferroso (FeFET en sus siglas en inglés) se consideran una de las alternativas más prometedores para sustituir tanto a Flash (por su mayor densidad) como a DRAM (por su mayor velocidad), pero aún está en una fase muy inicial de su desarrollo. Hay otras tecnologías algo más maduras, en el ámbito de las memorias RAM resistivas, entre las que cabe destacar ReRAM (o RRAM), STT-RAM, Domain Wall Memory y Phase Change Memory (PRAM)...Depto. de Arquitectura de Computadores y AutomáticaFac. de InformáticaTRUEunpu