Filmden/senaryodan romana: Türkiye'de çeviri sinema romanlar (1944-1957)

Dünyada çeviri üzerine yapılan çalışmalarda, film ve çeviri ilişkisi altyazı ve dublaj konularıyla sınırlı kalmakta; Türkiye'de ise filmler çeviri araştırmalarında çok az yer bulmaktadır. Her iki durumda da çeviri edebiyat ile sinema arasındaki yakın ilişki göz ardı edilmektedir. Bu tezin amacı, çeviri popüler edebiyat ve sinema arasındaki ilişkileri sorunsallaştırmak ve yabancı filmlerin çeviri popüler edebiyatı etkilediğini ortaya çıkarmaktır. Bu çalışmada, erken Cumhuriyet dönemi Türkiyesi'nde özel yayınevlerinin çoğunun seyircinin filmlere olan ilgisinden faydalanmak istediği ve bu amaçla bir çok çeviri sinema roman yayımladığı bulgulanmıştır. Çeviri sinema romanlar ile yabancı filmler arasındaki karmaşık ilişkinin incelenmesi için bir sınıflandırma önerilmiş ve farklı gruplar altına giren, farklı zamanlarda basılmış (1944 ve 1957) iki çeviri sinema roman, barındırdıkları karmaşık çeviri yapılarını analiz etmek için inceleme konusu olarak seçilmiştir. Bu romanları oluşturuldukları bağlamdan soyutlamamak için 1933 ve 1960 arasında yayımlanmış olan çeviri ve yerli popüler sinema romanlardan meydana gelen bir veri tabanı oluşturulmuş ve bu veri tabanının eleştirel incelemesi yapılmıştır. Tüm bunların sonucunda; Türkiye'de ilk defa yapılan bu çalışma, erken cumhuriyet döneminde yabancı filmlerin -Türkiye'de gösterilsin ya da gösterilmesin- çeviri popüler edebiyatı etkilediğini, Türk edebiyatına yeni bir tür ?sinema roman- kazandırdığını ve Türk kültür repertuarına farklı çeviri tanımları getirdiğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, bu tez erken Cumhuriyet dönemi çeviri tarihi ile ilgili Türkiye'de yapılan çalışmaları tamamlayıcı nitelikte olup, çeviri sinema romanları çeviribilimin araştırma konusu olarak sunmuştur. Researches on the relationship between film and translation are mostly restricted to subtitling and dubbing in the world; as for Turkey, films are hardly subjects of translation studies. In any case, the close relationship between translated literature and cinema is disregarded. This thesis, by problematizing the relations between foreign films and novels, aims to reveal that foreign films are influential on translated popular literature. In the present study, it is discovered that in the early republican Turkey, many private publishers wanted to capitalize on the popularity of films and published numerous cinema novels. A classification is proposed for analyzing the complex relations between translated cinema novels and foreign films. Two translated cinema novels which fall under different groups and were published in different years (1944 and 1957), are taken as case studies with a view to explore the complex translation practices they harboured. In order to contextualize the novels, a database including translated and indigenous cinema novels published between 1933 and 1960 is established and its critical analysis is provided. As a result; this study, which will be the first in Turkey, concludes that in the early republican Turkey, foreign films ?whether screened or not- influenced the translated popular literature; introduced a new genre ?cinema novel- to Turkish literature and brought diverse aspects of translation into Turkish culture repertoire. Moreover; being complementary to the studies of translation which focus on the early republican Turkey, this thesis presents translated cinema novels as a reseach subject for translation studies

Verhältnis zwischen der Theorie und Praxis in der Translationswissenschaft

Seit der zweiten Hälfte des zwanzigsten Jahrhunderts sind im theoretischen Bereich der Übersetzungswissenschaft wichtige Veränderungen zu beobachten. Von Cicero bis zur zweiten Hälfte des letzten Jahrhunderts verlagerte sich die ausgangssprachenorientierte Übersetzungsauffassung auf die zielsprachenorientierten. Somit haben sich immer mehr die zielsprachenorientierte Forschungen im Bereich der Übersetzungstheorie als ein übersetzungsrelevantes Phänomen durchgesetzt. Insbesondere haben die nach den 70’er Jahren entworfenen Übersetzungstheorien, in denen der Übersetzer immer mehr in das Zentrum des Forschungsinteresse rückt und entsprechende übersetzungsprozessualorientierte Ansätze sich aufdrängen, an Wichtigkeit eingebüßt. Nach diesen Ansätzen rücken normative Belange in Bezug auf erfolgreiche Übersetzung in Form von Prinzipien und Regeln in den Vordergrund. Heutzutage ist das Interesse an theoretische Forschungen besonders auf deskriptive Beschreibungen des Übersetzungsphänomens gerichtet. Damit die Theorie mit der Praxis übereinstimmt, sollte man vor allem die allgemeinen Grundsätze der Übersetzungstheorien, die Grundlage zur Praxis bilden, explizit verarbeiten. Wenn man auch nicht erwartet, dass die Übersetzungstheorien alle in der Praxis der Übersetzung entstandenen Probleme bewältigen können, ist aber trotzdem davon auszugehen, dass der Übersetzer, welcher über die allgemeine theoretische Grundlage verfügt, in seiner Übersetzungstätigkeit mehr Erfolg haben wird, weshalb die Praxis und Theorie voneinander recht gering abweichen werden. Die Auseinandersetzung mit diesem Tatbestand, also mit der Theorie, kann die Lösung der probablen Fehler erleichtern. Außerdem besteht somit die Möglichkeit, die Effizienz der Theorie auf die Anwendung herauszufinden und demzufolge kann die durch praktische Ausführung ermittelten Ergebnisse eine ganzheitliche Präzisierung der theoretischen Beschreibungen nach sich ziehen

Çeviri Etkinliği ve Türkçe'nin Kullanımı

Obwohl Hin- und Herübersetzungen eine wichtige Stellung im Lehrplan jeder Abteilung für Fremdsprachendidaktik einnehmen, kann nicht behauptet werden, daß sie ihre Ziele erreichen. Die vielfältigen Ursachen liegen meistens darin, daß die Fremd- und Muttersprachenkenntnisse der Studenten mangelhaft sind. Folglich möchten wir in dieser Studie die auf mangelhaften Türkischkenntnissen beruhenden Übersetzungsfehler linguistisch-didaktisch analysieren und die Relevanz der Muttersprache bei einer Übersetzung hevorheben. Zu diesem Zweck werden Klausurarbeiten der 3. Klasse der germanistischen Abteilung der naturwissenschaftlichen-philosophischen Fakultät der Mersin-Universität untersucht.Çeviri dersleri, yabancıdil eğitimi veren bölümlerin vazgeçilmeyen öğeleridir. Böylesine önemli olan bu derslerin amacına ulaştığını söylemek güçtür. Bunun nedeni öğrencilerin gerek anadil, gerekse yabancıdil bilgilerinin yetersizliğidir. İşte bu çalışmada, öğrencilerin Türkçeyi kullanımından kaynaklanan çeviri yanlışlıkları irdelenerek anadilin çeviri derslerindeki yeri vurgulanmaktadır. Bunun için ME.Ü Fen-Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü 3.yıl öğrencilerinin Almancadan Türkçeye Çeviri sınav kağıtları incelenmektedir

Einige kritische Gedanken zu den Grundlinien der Übersetzer-und Dolmetschenausbildung in der Türkei : Ziele und Erwartungen

Türkiye’de son yıllarda birçok üniversitede çeşitli dillere yönelik “mütercim-tercümanlık”, daha yeni bir tanımla “çeviribilim” bölümlerinin açılmasıyla birlikte çeviri eğitimi, bilimsel açıdan araştırmaya değer bir konu haline gelmiştir. Sayıları yıldan yıla artarak bugün 20’ye ulaşan çeviri bölümlerinin hedef ve temel ilkeleri, son on yıllarla ifade edilen evreli bir gelişim sürecinde kurumsallaşmaya yaklaşan “çeviribilim” alanı açısından araştırılmaya değer olgusal durum olarak karşımızda durmaktadır. Bu çalışmanın amacı, bir yandan Türkiye’deki üniversitelerin çeviri programlarını temel alarak sürdürülen eğitim-öğretim etkinliklerini, ortaya koydukları hedefler açısından ele alıp irdelemek; diğer yandan ise çeviri eğitimi uygulamaları ile çeviri eğitimine dönük olarak ortaya atılan yaklaşımlar arasındaki benzerlikleri - farklılıkları tartışmak, çeviri bölümlerinin eğitim-öğretim izlenceleri üzerinden çeviri eğitiminde görülen olası eksikliklere ve yetersizliklere ilişkin çözüm önerileri geliştirmektir.With the consecutive openings of translation departments in various languages, or with it newer definition called “translation studies” departments, education appears to be a subject worth researching. The targets and basic principles of the year by year increasing number of translation departments, which have reached by now the number of 20, are standing in front of us as a factual subject worth being researched due to the field of “translation studies”, which approached to be nearly administrative with its step by step developing process through the last ten years. The aim of this study is on the one hand to take the translation programs of universities in Turkey as a basis in order to investigate their curriculum activities according to their intended targets. On the other hand, this study aims to discuss the similarities and differences between the applied education in translation and the intended administrative approaches due to education in translation, as well as bringing suggestions to solve the probable shortcomings and insufficiencies to be seen in the education in translation, according to the curriculum schedules

Methodenprobleme in der Translationswissenschaft

Dieser Beitrag bearbeitet und behandelt die Funktion der Methodologie beim Erwerb wissenschaftlicher Erkenntnisse in Bezug auf das Verstehen des Übersetzungsvorgangs. Wie bekannt ist das Problem der Methodologie eines der meist diskutierten Themen in der Übersetzungswissenschaft. Obwohl inzwischen eine Reihe von wissenschaftlichen Ansätzen zu diesem Thema existiert, hat die Übersetzungswissenschaft noch keinen theoretischen Rahmen entwickelt, in dem der betreffende Forschungsgegenstand definiert wird. Aus diesem Grund unterscheiden sich die Arten der Angehensweise von übersetzungswissenschaftlichen Problemen. Außerdem scheinen die Definitionsbemühungen hinsichtlich des Forschungsgegenstandes der Übersetzungswissenschaft und der Methodenprobleme der übersetzungswissenschaftlichen Ansätze nicht unbedingt zufrieden stellende Antworten auf die Fragen in diesem Bereich zu liefern. Das Definitionsproblem der genauen theoretischen und methodologischen Orientierung der Übersetzungswissenschaft in der allgemeinen Wissenschaftswelt hängt neben ihrem strittigen Standort als einer neuen Disziplin auch von zwei weiteren Grundfaktoren ab: 1. Probleme, mit denen man bei der Festlegung einer vereinenden Übersetzungstheorie konfrontiert ist, da die Übersetzung einen vielseitigen und komplexen Objektbereich umfaßt; 2. ungenügende Forschungen in Bezug auf methodologische Ansätze in der Übersetzungswissenschaft. Wie bekannt profitiert man bei der Entwicklung einer Übersetzungstheorie auch von der Methodologie anderer Disziplinen. Diese Methoden sind wie vielseitige Mittel, die bei der Lösung von Problemen in Bereichen wie übersetzungswissenschaftliche Forschungen, Didaktik des Übersetzens und Übersetzungsprozess angewandt werden können. Diese Methoden werden außerdem einen Beitrag dazu leisten, definierende Übersetzungsmethoden hinsichtlich über-setzungswissenschaftlicher Ansätze für das Verstehen des Übersetzungsvor-ganges zu entwickeln

Türkçe-İngilizce için istatistiksel bilgisayarlı çeviri sistemi

Bu bildiride, Türkçe İngilizce dil çifti için istatistiksel bilgisayarlı çeviri sistemi anlatılmaktadır. İki dil arasındaki yapısal farklılıklardan kaynaklanan problemler, biçimbirimsel analiz yapılarak eklerin ayrı gösterimi ile ortadan kaldırılmıştır. Yaklaşım sözcük öbeği tabanlı çözücü ile test edilmiştir. Sistem performansı, eklerin bigram tabanlı gruplandırılması ile iyileştirilmiştir. Önerilen metot ile standart modele kıyasla daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. 22000 cümlelik paralel metinler ile oluşturulan sistemin performansı tatmin edici olmasa da bir başlangıçdır

The Translation Problem Of The “بصر/ba-sa-ra” Verb And its Derıvatıves in Turkısh Quran Translatıons

“??? /Ba-sa-ra” fiili ve bu fiilden türeyen kelimeler Kur’ân-ı Kerîm’de önemli bir yer teşkîl etmektedir. Bu sebeple âyetlerin doğru bir şekilde anlaşılması için bu fiilin ve türevlerinin dikkatlice analiz edilmesi gerekmektedir. Bu fiil ve türevleri göz, görme hissi, bilmek, tefekkür etmek, ibret almak, basiretle görmek, kalp gözü gibi anlamlarda kullanılmaktadır. “??? /ba-sa-ra” fiilinin ve türevlerinin en temel anlamı, bir şeyin zuhûr etmesi ve ortaya çıkmasıdır. Diğer anlamlarını bu anlamıyla ilişkili olarak kazanmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm’de “??? /ba-sa-ra” fiili ve türevleri hem göz hem de akıl ve kalp ile görmeyi, sezmeyi, zihnî bir kavramayı ifâde etmektedir. Ancak meâllerde bu fiil ve türevleri genellikle “görmek” anlamıyla ilişkilendirilerek çevrilmektedir. Bilmek ve anlamak anlamlarına ise çoğu zaman vurgu yapılmamaktadır. Bu sebeple biz bu makalemizde bu fiilin ve türevlerinin meâllerdeki çeviri problemi üzerinde durmaya çalışacağız.The verb “??? /Ba-sa-ra” and its derivatives constitute an significant place in the Qur'an. For this reason, this verb and its derivatives are need to be analyzed carefully in order to understand the verses correctly. This verb and its derivatives are used referring to the meanings such as eye, sense of sight, knowing, contemplating, taking a lesson, to see with foresight and eye of the heart. The basic/core meaning of the verb “??? /ba-sa-ra” and its derivative “Basirah” is the appearance and occurrence of something. It gains other meanings in relation with that basic meaning. In the Holy Qur’an, the verb “??? /ba-sa-ra” verb means not only to see with eyes, but also to see with mind and heart, perceiving and mental comprehension. But in the translations, these verbs and their derivatives usually are translated by being associated with the meaning of “to see with eye”. For this reason, in this article we will try to focus on the translation problem of this verb and its derivatives

Cultural transformation and translation: Kültürel dönüşüm ve çeviri olgusu

Along with the cultural transformation and renewal process of the world, the need for reinterpretation in the field of translation has come to the fore. The increase in cultural activities and transformations has led to the emergence of new dimensions in the communication and interaction of societies. Especially after the second half of the 20th century, the rapid social, economic and cultural mobility, which started to gain a new dimension, intensified the cultural interaction, and also led to the production of many written and oral works in this field. The dimensions of cultural data transfer, including these produced works, have begun to increase. The most important role in the transfer of these data between cultures and languages ​​is the translation institution, which has the importance of a cultural carrier beyond being a purely linguistic transmission tool. In this study, firstly, the concept of culture is examined within the general framework. Following this, the concept of translation and its relationship with the phenomenon of culture are discussed. In the study, an answer is sought to the question of what exactly is understood from the concept of culture. Finally, the complementarity effect of the concepts of translation and culture is emphasized. ​Extended English summary is in the end of Full Text PDF (TURKISH) file. Özet Dünyanın geçirdiği kültürel dönüşüm ve yenilenme süreci ile çeviri sürecini yeniden yorumlanma ihtiyacı ön plana çıkmaya başlamıştır. Kültürel faaliyetlerin ve dönüşümlerin yaşanmasındaki artış toplumların iletişim ve etkilişimde de yeni boyutların ortaya çıkmasına neden olmuştur.  Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra yaşanmaya başlayan hızlı sosyal, ekonomik ve kültürel hareketlilik yeni bir boyut kazanmaya başlayan kültürel etkileşimin yoğunlaşmasını sağlarken bu alanda birçok yazılı ve sözlü eserin üretilmesine de yol açmıştır. Üretilen bu eserler de dahil olmak üzere kültürel veri transferinin boyutları da artmaya başlamıştır. Bu verilerin kültürler ve diller arasında transferindeki en önemli rol ise salt dilsel aktarım aracı olmasından öte kültürel bir taşıyıcılık önemi de haiz olan çeviri müssesesindedir. Bu çalışmada ilk olarak kültür kavramı genel çerçeve içerisinde ele alınarak irdelenmektedir. Bunu müteakiben ise çeviri kavramı ve kültür olgusu ile olan ilişkisi ele alınmaktadır. Çalışmada kültür kavramından tam olarak neyin anlaşılmakta olduğu sorusuna cevap aranmaktadır. Nihai olarak ise çeviri ve kültür kavramlarının birbirine yaptığı tamamlayıcılık etkisi üzerinde durulmaktadır