Fibule legionowe ze stanowiska w Kwiatkowie, gm. Brudzew. Uwagi na temat technik i technologii produkcji

The artefacts described in the paper come from the Przeworsk culture settlement in Kwiatków, where more than 100 fibulae were discovered. Among the artefacts acquired were three knee-shaped brooches with a semi-circular shield on the head. One of them was discovered in a well; the other two came from the surface of the site. This paper is mostly concerned with issues related to the technological aspects of the production of these items. In addition to the analysis of traces of craftsmanship found on the fibulae, XRF tests were performed to determine the material from which they were made. This approach allows one to supplement the typological findings and reconstruct the process of creating a given object. The brooches were microscopically examined for traces of craftsmanship. The attempt to determine the foundry method which had been applied failed to produce the expected results. Usually, individual instances of knee-shaped fibulae have been recorded at sites in Poland and other countries, such as the Czech Republic. In Kwiatków, however, the discovery contained as many as three such artefacts, though they had not been made in a workshop of one craftsman, although two display a high level of similarity.The artefacts described in the paper come from the Przeworsk culture settlement in Kwiatków, where more than 100 fibulae were discovered. Among the artefacts acquired were three knee-shaped brooches with a semi-circular shield on the head. One of them was discovered in a well; the other two came from the surface of the site. This paper is mostly concerned with issues related to the technological aspects of the production of these items. In addition to the analysis of traces of craftsmanship found on the fibulae, XRF tests were performed to determine the material from which they were made. This approach allows one to supplement the typological findings and reconstruct the process of creating a given object. The brooches were microscopically examined for traces of craftsmanship. The attempt to determine the foundry method which had been applied failed to produce the expected results. Usually, individual instances of knee-shaped fibulae have been recorded at sites in Poland and other countries, such as the Czech Republic. In Kwiatków, however, the discovery contained as many as three such artefacts, though they had not been made in a workshop of one craftsman, although two display a high level of similarity

The Medieval Stone Cemetery in Siemienice near Kutno

Among the old collection of the Archaeological Museum in Cracow, under the inventory numbers MAK/3478, 3664, 4255, there lie the furnishings from the graves in Siemienice. The miniature bronze axe belongs to the type II acc. to N.A. Makarov. It’s a devotional artifact – Christian amulet associated with the cult of the Norwegian King St. Olaf (Olaf II Haraldsson, 995–1030), the import from Kievan Rus’. The iron spearheads belong to the types IV and V acc. to A. Nadolski, while the battle axe belongs to the type Vc acc. to A. Nadolski. The iron handle and fragments of iron hoop was a part of small wooden bucket. The miniature clay pot belongs to a group of vessels with a cylindrical neck typical for Mazovia. The features from Siemienice represented so-called stone graves – a skeleton burials covered with cobbles, which make up stone cemeteries. It can be surmised that the set dates back to the second half of the 11th century or to the beginning of the 12th century. It’s an examples of the grave of the end-stage phase of the druzhina culture. The sparse and, unfortunately, only partially preserved furnishings from the burials in the stone graves in Siemienice, which are presented here, supplement the knowledge concerning archaeological materials obtained from Polish stone cemeteries in the 19th century and at the beginning of the 20th century.W Muzeum Archeologicznym w Krakowie pod nrami inwentarzowymi MAK/3478, 3664, 4255 przechowywane jest wyposażenie z grobów w Siemienicach koło Kutna: miniaturowy topór z brązu (typ II wg N. A. Makarova, import z Rusi, związany z kultem św. Olafa), dwa żelazne groty włóczni (typy IV i V wg A. Nadolskiego), żeleźce topora (typ Vc wg A. Nadolskiego), żelazne fragmenty obręczy i kabłąk (elementy wiadra klepkowego) oraz miniaturowe naczynie gliniane (z cylindryczną szyjką). Obiekty z Siemienic zaliczały się do grobów kamiennych (pochówki szkieletowe przykryte brukiem składające się zwykle na kamienne cmentarzyska). Można je datować na schyłkową fazę kultury drużynnej (2. połowa XI – początek XII w.)

Źródła nieceramiczne z początku wczesnego średniowiecza ze strefy chełmińsko-dobrzyńskiej

Two stages of pottery development, corresponding to the structure of vessel assemblages, have been identified in the Chełmno-Dobrzyń region: an initial settlement stage (latter half of the 7th and early 8th century), characterised by a low level of occupation within this region, and a stage of intensified settlement activity (8th and 9th centuries), marked by significantly more dynamic development. In addition to analysis of pottery assemblages, detailed comparative studies have also been carried out on non-ceramic artefacts from this microregion. The material culture representing the onset of the early medieval period includes various categories of artefact made of bone, antler, clay and metals (Cnotliwy 1998, p. 366; Dulinicz 2001, p. 115). Antler combs and fittings, stone moulds, iron and bronze spurs as well as items of jewellery highlight the craftsmanship of their makers and point to their high material value. A small number of these artefacts are of similar form to items from reliably dated assemblages, and are, therefore, good chronological indicators.Some non-ceramic finds were produced at household level in unaltered form for many years because the raw materials needed to make them were readily available, or because they involved simple production processes that did not require specialist workshops. This category of find often still occured well into the early medieval period. It is difficult to determine whether exceptional artefacts (combs, spurs and decorative accessories) which could only be made by someone with the appropriate skills and a specialist workshop were made locally by a migrant craftsman or were imported. The category of finds presented herein does not resolve the issue of defining a more precise chronology for the assemblages which they represent; it does, however, confirm that they are related to the initial phase of the early medieval period.W artykule zaprezentowano wybrane elementy kultury materialnej, związane z najstarszą fazą wczesnego średniowiecza. Omówiono przedmioty o wyjątkowym charakterze, będące świadectwem wysokiej umiejętności ich wytwórców. Wśród nich znalazły się grzebienie, oprawki z poroża, kamienne formy odlewnicze, żelazne i brązowe ostrogi oraz elementy biżuterii.

ZAPINKI PROWINCJONALNORZYMSKIE ODKRYTE NA STANOWISKU 30 W PERKOWIE NA KUJAWACH

Zarys treści. Przedmiotem niniejszego opracowania są znalezione na stanowisku w Perkowie zapinki, które można zaliczyć do produktów prowincjonalnorzymskich. Stanowią one nieliczną, choć bardzo ważną grupę wśród ogromnej liczby zróżnicowanego chronologicznie materiału źródłowego ze wspomnianego stanowiska. Fibule są reprezentowane przez egzemplarze typów: A.18, A.22, A.65, A.73, A.247. Poza nimi znaleziono też dwie zapinki tarczowate: z grup III i II.8 według K. Exnera. Wszystkie odkryte na stanowisku artefakty datowane są od początku młodszego okresu przedrzymskiego po okres wędrówek ludów, czyli przez cały okres istnienia kultury przeworskiej. Zarówno liczba wyrobów importowanych, jak i tych miejscowej proweniencji stawia stanowisko w Perkowie w rzędzie najciekawszych pozostałości kultury przeworskiej. Niezwykle rzadko mamy do czynienia ze stanowiskami, na których możemy prześledzić rozwój danej jednostki kulturowej – od jej wykrystalizowania się aż do zaniku

Skarb z epoki brązu z Bolesławca, pow. wieruszowski

The paper presents a hoard of bronze objects from Bolesławiec, Wieruszów District, deposited within the Upper Silesian-Małopolska zone of the Lusatian urnfields. The hoard comprises ornaments and devices used to fasten clothing that are indicative of both an interregional context and local production centres. The hoard dates to Phase IV/Phase V of the Bronze Age, or perhaps a somewhat later period, and fits with the picture of complex and intense cultural processes taking place in the Upper Silesian-Małopolska zone at the time

Źródła nieceramiczne z początku wczesnego średniowiecza ze strefy chełmińsko-dobrzyńskiej

Two stages of pottery development, corresponding to the structure of vessel assemblages, have been identified in the Chełmno-Dobrzyń region: an initial settlement stage (latter half of the 7th and early 8th century), characterised by a low level of occupation within this region, and a stage of intensified settlement activity (8th and 9th centuries), marked by significantly more dynamic development. In addition to analysis of pottery assemblages, detailed comparative studies have also been carried out on non-ceramic artefacts from this microregion. The material culture representing the onset of the early medieval period includes various categories of artefact made of bone, antler, clay and metals (Cnotliwy 1998, p. 366; Dulinicz 2001, p. 115). Antler combs and fittings, stone moulds, iron and bronze spurs as well as items of jewellery highlight the craftsmanship of their makers and point to their high material value. A small number of these artefacts are of similar form to items from reliably dated assemblages, and are, therefore, good chronological indicators. Some non-ceramic finds were produced at household level in unaltered form for many years because the raw materials needed to make them were readily available, or because they involved simple production processes that did not require specialist workshops. This category of find often still occured well into the early medieval period. It is difficult to determine whether exceptional artefacts (combs, spurs and decorative accessories) which could only be made by someone with the appropriate skills and a specialist workshop were made locally by a migrant craftsman or were imported. The category of finds presented herein does not resolve the issue of defining a more precise chronology for the assemblages which they represent; it does, however, confirm that they are related to the initial phase of the early medieval period.W artykule zaprezentowano wybrane elementy kultury materialnej, związane z najstarszą fazą wczesnego średniowiecza. Omówiono przedmioty o wyjątkowym charakterze, będące świadectwem wysokiej umiejętności ich wytwórców. Wśród nich znalazły się grzebienie, oprawki z poroża, kamienne formy odlewnicze, żelazne i brązowe ostrogi oraz elementy biżuterii.

Świetlicki pod wulkanem. Wybrane motywy i obrazy poetyckie z wierszy Marcina Świetlickiego a Pod Wulkanem Malcolma Lowry’ego

Artykuł poświęcony korelacjom tropów i tematów w poezji Marcin Świetlickiego oraz prozie Malcolma Lowry'eg

Leżenia (o jednej z figur dyskursu geriatrycznego)

„Na razie — powiada nieco zagadkowo Marcin Świetlicki w jednym ze swych późnych utworów — bohater umieszczony jest w dzianiu”. Co oznacza ta deklaracja? Odpowiedzi mogą być zapewne różne, ale bez większego ryzyka można by powiedzieć, że chodzi przede wszystkim o zaprzeczenie proklamowanej we wcześniejszym tomie „nieczynności”, sugestię istnienia ciągów dalszych, zapewnienie, że kropka w żadnym razie nie zamyka kreślonych przez poetę historii. Jednocześnie finalny neologizm — środek przez Świetlickiego używany stosunkowo rzadko — konotuje co najmniej dwa skojarzania. Pierwsze związane jest z dość przekornym, być może parodyjnym wręcz odwołaniem do języka filozofii i rozmaitych formuł, za pomocą których ich autorzy próbują na nowo nazwać i ująć jakiś aspekt ludzkiej egzystencji

Chronologia grobów z bronią odkrytych na cmentarzysku kultury bogaczewskiej z okresu wpłyów rzymskich i wędrówek ludów w Paprotkach Kolonii, stan. 1, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich

Paprotkų Kolonijos (Suvalkų vaivadija, Milkų gmina) kapinynas, aptiktas 1983 metais, yra Didžiųjų Mozūrų ežerų krašto pietinėje dalyje. Archeologiniai tyrinėjimai buvo pradėti 1991 metais. Per penkis sezonus surasti 192 kapai ir deginimo vietos, esančios pietinėje ir pietrytinėje kapinyno dalyje (II pav.). Remiantis tyrinėjimų duomenimis, kapinynas buvo naudojamas nuo vėlyvojo iki romėniškojo laikotarpio pabaigos arba ankstyvojo romėniškojo laikotarpio pradžios iki tautų kraustymosi laikotarpio E periodo imtinai.Ginkluotė Paprotkų Kolonijos kapinyne sudaro septynias senienų kategorijas – skydų dalys – du umbai, viena rankena ir dešimt apkalų – vinių, dešimt ietigalių be užbarzdų ir dešimt strėlių antgalių, taip pat pavienis kirvis ir kovos peiliai, kartais kartu su makštimis. Atsižvelgiant į labai dažnus literatūroje nesutarimus dėl kovos peilių paskirties, analizuojant šią senienų kategoriją, apžvelgti visi peiliai. Iš viso išnagrinėta 20 kapų kompleksų ir 6 atsitiktiniai radiniai, aptikti įvairiose kapinyno vietose (II pav.).Iš dvidešimt analizuotų kapų penkis galima priskirti ankstyvajam romėniškajam laikotarpiui. Kapinyno naudojimo pradžiai priskirtinas kapas Nr. 33, datuojamas periodu A3–B1. Likę keturi kapai skirtini periodui B2:10B(?), 100, 126A ir 163. Brandžiam B2 periodui bei pereinamajam laikui tarp ankstyvojo ir vėlyvojo romėniškojo laikotarpio priskirtini kiti kapai: Nr. 49 ir 139. Daugiausia kapų skirtini pereinamam periodui tarp ankstyvojo ir vėlyvojo romėniškojo laikotarpio – 44, 67, 72, 94, 107–108, bei vėlyvojo romėniškojo laikotarpio pradžiai – 25, 71, 130, 143. Tuo tarpu trys kapai, datuojami vėlyvuoju romėniškuoju laikotarpiu, priklauso arba jo ankstyvajam periodui – kapai 99, 160, arba jų chronologiniai rėmai gana platūs – apima C2 periodo pradžią – kapas 7C. Neturint pakankamai duomenų tiksliai chronologijai, vieną kapą – Nr. 140 – reikia datuoti visu kapinyno egzistavimo laikotarpiu, t. y. nuo periodo A3 – B1 iki E imtinai. Daug apimančiais chronologiniais rėmais reikia datuoti ir visus radinius, surastus ne kapų kompleksuose.Paprotkų Kolonijos kapinyno ginklai yra interregioniniai – ietigaliai, skydų dalys, taip pat ir charakteringi tik vakarų baltų ginkluotei – įtveriamieji strėlių antgaliai, kirvis, kovos peiliai. Išskiriant paskutinę grupę ginklų, atkreiptas dėmesys į šiuos požymius: ašmenys, ilgesni kaip 10 cm, masyvios proporcijos, ašmenų ornamentika, susidedanti iš interregioninių elementų, ir dažnai nėra intensyvaus jų naudojimo pėdsakų