Political and legal doctrines as a teaching subject at legal studies in the Third Polish Republic

The article presents a historical analysis of the content of one subject offered since 1956 to the Polish students of law, namely the “History of political and legal doctrines.” Until the 1989 this subject was treated as an introduction and presentation of only false, non-scientific ideas, confronted with the only true Marxist theory of law and state. After 1990 the subject called “Political and legal doctrines” or “Political and legal ideas” was steadily developing, it gave the broad knowledge of different political ideas like liberalism, conservatism, socialism as well as knowledge of different understanding of law, beginning with natural law, positivism and so on. At the same time the subject was depreciated and treated as a second rank, the score for students steadily diminished or the subject became non-obligatory. The article describes the long discussion of researchers and academic teachers of “Political and legal doctrines” at the faculties of law, focusing on the content of subject, the scope of coursebooks, the methodology of research and the methods of teaching. But the most important argument is, that “political and legal doctrines” became actually – together with history of law – almost the only subject, giving the students understanding and knowledge about the connection between philosophy, social science and law. The vast horizons seem necessary for lawyers, if they don’t want to be excessive positivist and dogmatic practitioners of statutes. The knowledge of different doctrines should allow them in future to have critical and broaden attitude to statutes. The conclusion is, that without the studying of “Political and legal doctrines” the studies of law change into simple dogmatic legal training.The article presents a historical analysis of the content of one subject offered since 1956 to the Polish students of law, namely the “History of political and legal doctrines.” Until the 1989 this subject was treated as an introduction and presentation of only false, non-scientific ideas, confronted with the only true Marxist theory of law and state. After 1990 the subject called “Political and legal doctrines” or “Political and legal ideas” was steadily developing, it gave the broad knowledge of different political ideas like liberalism, conservatism, socialism as well as knowledge of different understanding of law, beginning with natural law, positivism and so on. At the same time the subject was depreciated and treated as a second rank, the score for students steadily diminished or the subject became non-obligatory. The article describes the long discussion of researchers and academic teachers of “Political and legal doctrines” at the faculties of law, focusing on the content of subject, the scope of coursebooks, the methodology of research and the methods of teaching. But the most important argument is, that “political and legal doctrines” became actually – together with history of law – almost the only subject, giving the students understanding and knowledge about the connection between philosophy, social science and law. The vast horizons seem necessary for lawyers, if they don’t want to be excessive positivist and dogmatic practitioners of statutes. The knowledge of different doctrines should allow them in future to have critical and broaden attitude to statutes. The conclusion is, that without the studying of “Political and legal doctrines” the studies of law change into simple dogmatic legal training

If the attitude to Roman Law is a measure of legal culture? Reflections on the example of the Third Reich

The NSDAP programme of 1920 contained the point 19, where one reads “We demand replacement of Roman law, serving the materialistic world order, by the German community law”. This phrase was repeated by all Nazi lawyers and politicians, one can find it not only in Roland Freisler’s, Hans Frank’s and the statements of other politicians, but in almost all doctoral thesis, academic manuals and the like. The question here, is what did it mean. Analysis of the Nazi texts leads to the conclusion, that it was used to break with and justify rejection of many of the Roman general legal rules (paremiae), for instance “lex retro non agit”, “dura lex sed lex”, “nulla poena sine lege”, to annihilate and destroy the difference between “ius publicum and ius privatum”, and especially the Roman idea of property, understood as “ius utendi, fruendi et abutendi”. The verbal rejection of Roman legal tradition enabled justification of the deep changes in law, both criminal and civil, which not only presented the possibility of retroaction in criminal law, of which lex van der Lubbe was the best known but not unique example, it also served to deny the essence of property changing it into a kind of feudal possession, which meant that the owner had to act only on behalf and in the interest of the German people. Generally, because the Roman law meant certain formalism, clear formulation of legal notions and because the Nazis refused to accept any limitation of state activity, they frequently repeated that law is not in the statutes but it is in the hearts of Germans. It seems, that Roman law was also rejected in any totalitarian states, such regimes in principle reject any legal control over the scope of state activity. Carl Joachim Friedrich once stated, that they don’t even deserve the name “state”, because they don’t accept the legal basis of state power. Adam Lityński’s studies on Soviet law also confirm that Roman law and especially its most general rules, cannot be accepted by any totalitarian [email protected] im. Adama Mickiewicza w PoznaniuAkademie für Deutsches Recht (1933-1945). Protokolle des Ausschüsse, hrsg. v. W. Schubert, Bd. VIII, F. a. M. 1990.Anzinger A., Das Enteignungsrecht im nationalsozialistischen Staat, München 1935.Das Parteiprogramm. Wesen, Grundsätze und Ziele der NSDAP, hrsg. und erläutert v. A.Rosenberg, Franz Eher Nachf., München 1939.Fearnside W.W., Three innovations of National Socialist Jurisprudence, [w:] “Journal of Central European Affairs“ 1956, t. 16, nr 2.Freisler R., Wiedergeburt strafrechtlichen Denkens, Berlin 1940.Halbe A., Eigentum ist Verdienst. Ein Kampfschrift gegen und für Alle, Breslau 1931.Hedemann J.W., Recht des Eigentums und der Sachgüter, [w:] Grundlagen, Aufbau und Wirtschaftsordnung des nationalsozialistischen Staates, 2. Band: Der Aufbau des nazionalsozialistischen Staates, Gruppe 2: Die einzelnen Rechtsgebiete, 34, Berlin 1935.Larenz K., Rechts- und Staatsphilosophie der Gegenwart, Berlin 1935.Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917-1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, wyd. 2, Warszawa 2012.Maciejewski M., Ruch i ideologia narodowych socjalistów w Republice Weimarskiej, Warszawa – Wrocław 1985.Massow D. v., Die Tragweite des bisherigen Begriffe ‘Gleichheit vor dem Gesetz’ und „Gewährleistung des Eigentums’, Greifswald 1936.Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, wyd. 3, Wrocław 1985.Schweers W., Das neue deutsche Gemeinschaftsrecht und die Berechtigung seiner Gliederung in öffentliches Recht und Privatrecht, Bochum 1938.Schwerdtner P., Personen – Persönlichkeitsschutz und Rechtsfähigkeit im Nationalsozialismus, [w:] „Archiv für Rechts – und Sozialphilosophie“, Wiesbaden 1983, Beiheft 18 (Recht, Rechtsphilosophie und Nationalsozialismus).Thieme H., Aus der Vorgeschichte des Bürgerlichen Gesetzbuch, „Deutsche Juristen-Zeitung“, 39. Jhrg., 1934, H. 15.Wieacker F., Wandlungen der Eigentumsverfassung, Hamburg 1933.73-83152738

Demokracja a liberalizm – uwagi z perspektywy XXI w.

Nowadays the term “liberalism” is more and more used in political debates together with pejorative adjectives like “rotten”, “passed” and others. Instead of “liberal democracy” we hear about “sovereign democracy”, “independent democracy” and of course “national democracy”. Looking for the roots of such development, the author sees one of them in the identification of liberal ideas with the liberal economy. Although the deepened studies show, that even the most prominent liberals never were so orthodox like the libertarians, among them especially Hans-Hermann Hoppe, for whom no liberty is possible without absolute freedom of property, commerce and production. The idea is false, taking into account the liberals like John Maynard Keynes, even John Stuart Mill or Leonard Trelawney Hobhouse. The second misunderstanding is in the notion of democracy. Nowadays the most popular idea is that democracy means simply the political majority. That is the point in which the liberals were always very cautious, beginning with Benjamin Constant, Alexis de Tocqueville and John Stuart Mill. The liberals accepted democracy, but – according to the famous words of Mill – defined as the rule of majority, but with respect of minorities. It is clear, that this role of liberalism is nowadays in retreat. Democracy is often meant and understood as the sovereignty of the people, according to the words of Jean-Jacques Rousseau “unlimited, unalienable and indivisible”, and means freedom of nation and not freedom of individual. The historical experience shows that such “unlimited will of the people” was used as a veil for the most horrific political systems. But on the other hand, it is clear that under authoritarian regimes, liberalism, especially political liberalism, becomes the point of gathering of the opposition, as the examples of II French Empire, of fascist Italy, German III Reich, and communist regime confirm.Punktem wyjścia w niniejszym opracowaniu jest stwierdzenie faktu, że termin „liberalizm” nabiera pejoratywnego charakteru; w wypowiedziach polityków i publicystów pojawiają się określenia typu „zgniły” „upadły” czy „skompromitowany” liberalizm. Przyczyną tego zjawiska jest utożsamienie terminu „liberalizm” z nieograniczoną gospodarką wolnorynkową albo z absolutną, niemal anarchistyczną wolnością jednostki. To zjawisko nasiliło się szczególnie za sprawą szkoły chicagowskiej i libertarianizmu, czego najbardziej wymownym przykładem jest książka Demokracja – bóg, który zawiódł. Druga przyczyna to niewątpliwie stosunek klasycznych liberałów do demokracji. Liberałowie walczyli wprawdzie o powszechne prawa wyborcze (także dla kobiet), ale ich naczelnym zadaniem i ideałem było postawienie granic temu, co Jan Jakub Rousseau określił jako „nieograniczoną, suwerenną i niepozbywalną władzą ludu (narodu)”. Stąd określenie „demokracja liberalna” zawierało konkretną treść, taką jak prawa jednostki, rządy prawa, podział władzy. Jesteśmy aktualnie świadkami wzrostu popularności ideału Rousseau, mówi się przecież o „suwerennej demokracji”, woli narodu. To każe jednak pamiętać, że właśnie rządy autorytarne i totalitarne posługiwały się taką retoryką, mówiąc o demokracji jako o wyrazie woli narodu i nie przewidując żadnych dla tej woli ograniczeń. Czy to oznacza kres idei liberalnych? Historia poucza nas, że liberalizm stawał się ważną ideologią zawsze w momentach kryzysowych, jak np. w II Cesarstwie Francuskim, jak również po upadku III Rzeszy, dyktatury Francisco Franco i komunizmu. Można sądzić, że nie tyle liberalizm jako teoria ekonomiczna, ile liberalizm jako ograniczenie władzy absolutnej – nawet jeśli władza ta pochodzi z demokratycznych wyborów – będzie nadal spełniać tę funkcję

Konferencja katedr doktryn polityczno-prawnych: „Polska i Polacy w oczach cudzoziemców. Polacy wobec cudzoziemców”

Konferencja katedr doktryn polityczno-prawnych: „Polska i Polacy w oczach cudzoziemców. Polacy wobec cudzoziemców

Pojmowanie wolności w doktrynie narodowego socjalizmu

Celem rozważań Autora jest pokazanie, w jakim kontekście naziści posługiwali się słowem „wolność” i jak ją rozumieli. Dotyczy to przede wszystkim Hitlera – bo w typowej partii wodzowskiej, a taką niewątpliwie była NSDAP1, to wódz określał i wyznaczał rozumienie tego terminu. Źródłem są wypowiedzi publiczne, przede wszystkim przemówienia i publikacje Hitlera oraz innych działaczy NSDAP.Publikacja dofinansowana ze środków przyznanych w ramach dotacji dla Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego na rozwój młodych naukowców i doktorantó

Wojna i jej skutki jako ideologiczne źródło europejskiego faszyzmu

The First World War and its consequences constituted the soil, on which the fascists movements rose in all European countries, gathering people mainly on the basis of discontent and disagreement with the Treaty of Versailles. On the one hand, after the end of multinational imperial state, promise to respect the right of every nation to self-ruling was a popular idea; on the other hand, the Treaty of Versailles did not always respect the idea, e.g. in case of Slovakia, Austria or Hungarian. The so-called little treaty, concerning the minorities, was also treated as non-equal position of nation. The fascists movements based on this and began not only to identify everyone on the basis of national identity, but also to glorify war as a unique experience, as an example of heroism, something much better than pacifism. This idea was fundamental in education, beginning with children. It seems also very important to underline the fact, that most of the charismatic leaders of fascists movements personally took part in the First World War, treating the war as a splendid example of national community, it was the case not only of Mussolini and Hitler. The dream that the Treaty concluded after the Great War will be a guarantee of eternal peace, from the very beginning was contested by fascist movements, leading in the end to the Second World War.Pierwsza wojna światowa i jej skutki stanowiły podłoże, na którym w całej Europie wyrosły ruchy faszystowskie, zarówno faszyzm włoski, jak i niemiecki nazizm, belgijski reksizm, węgierscy strzałokrzyżowcy i inni. Chociaż tylko nieliczne zdobyły władzę, wszystkie jednak odwoływały się do programu walki ze skutkami wojny, najczęściej dążąc do nowej wojny. Z jednej strony I wojna światowa, która wywołała rozpad wielkich wielonarodowych imperiów, a w której padło hasło samostanowienia narodów, wymagała zdecydowanej identyfikacji jednostki ze względu na przynależność narodową, z drugiej zaś traktat wersalski nie zawsze respektował te narodowe dążenia, jak w przypadku Słowacji, Austrii czy Węgier. Niezadowolenie z ładu powojennego było istotnym podłożem dla ruchów faszystowskich. Drugim elementem była gloryfikacja i rehabilitacja wojny jako przeciwieństwa tchórzliwego pacyfizmu, jako wspaniałej postawy narodowej. W tym duchu wychowywano młodzież, a nawet dzieci. Wreszcie – co trzeba podkreślić – większość charyzmatycznych przywódców rozmaitych ruchów faszystowskich brała udział w I wojnie światowej, odbierając ją jako wielkie przeżycie wspólnoty. Dotyczyło to nie tylko Mussoliniego czy Hitlera. Pragnienie, by ład wersalski był ładem trwałym, od początku było zatem skazane na kontestację. W tej roli wystąpili faszyści, którzy doprowadzili do II wojny światowej