Uwagi o potrzebie wzmocnienia praw pasażerów w przewozach multimodalnych w prawie Unii Europejskiej

The article discusses the current issues associated with the development and role of multimodal passenger transport, which is an ecological alternative to individual transport. The basic premise for undertaking the research was the important role of public transport due to the current problem of the climate crisis, the need to reduce CO2 emissions, and the activities of the European Union supporting its development. The aim of the research conducted by the authors was to identify difficulties related to the application of branch regulations on passenger rights in multimodal passenger transport. The authors analysed the rights of passengers, which in the current legal status are contained in separate regulations for each mode of transport while paying attention to the practical problem of the need to unify these rights when using several modes of transport during one trip. The current legal status causes difficulties in identifying and implementing individual passenger rights and is a significant obstacle to the development of multimodal passenger transport. The research method used is the dogmatic and legal method. The authors review non-normative acts issued by authorities and institutions, reports, and relevant scholarly literature. The article evaluates the regulatory models presented by the European Commission and presents possible solutions to increase the protection of passenger rights in this type of transport. Attention was also drawn to the difficulties associated with the application of the currently applicable branch regulations on passenger rights in multimodal passenger transport. In the summary, proposals for de lege ferenda in the form of a new regulation on passenger rights in multimodal transport are presented. The need for change resonates in the context of the growing environmental awareness of passengers seeking alternatives to individual transport in the form of safe travel by public transport and in light of attempts being made by the carriers themselves to introduce such solutions under internal  regulations.Artykuł omawia aktualne zagadnienia rozwoju i roli pasażerskich przewozów multimodalnych stanowiących ekologiczną alternatywę dla transportu indywidualnego. Podstawową przesłanką podjęcia badań była istotna rola transportu zbiorowego z uwagi na aktualny problem kryzysu klimatycznego, konieczność ograniczenia emisji CO2 oraz działań Unii Europejskiej wspierających jego rozwój. Celem prowadzonych przez autorów badań była identyfikacja trudności związanych ze stosowaniem gałęziowych rozporządzeń dotyczących praw pasażera w multimodalnych przewozach pasażerskich. Autorzy poddali analizie prawa pasażerów, które w obecnym stanie prawnym zawarte są w osobnych dla każdej gałęzi transportu regulacjach, zwracając jednocześnie uwagę na praktyczny problem potrzeby unifikacji tych praw w sytuacji korzystania z kilku gałęzi transportu w czasie jednej podróży. Obecny stan prawny powoduje trudności w identyfikacji i realizacji poszczególnych praw pasażerów oraz jest istotną przeszkodą w rozwoju multimodalnych przewozów pasażerskich. Zastosowaną metodą badawczą jest metoda dogmatycznoprawna. Autorzy dokonują przeglądu nienormatywnych aktów wydawanych przez organy i instytucje, raportów oraz literatury dotyczącej przedmiotu artykułu. W artykule dokonano oceny modeli regulacji zaprezentowanych przez Komisję Europejską, przedstawiono możliwe rozwiązania zwiększające ochronę praw pasażerów w tego rodzaju przewozach. Zwrócono również uwagę na trudności związane ze stosowaniem obowiązujących obecnie gałęziowych rozporządzeń dotyczących praw pasażera w multimodalnych przewozach pasażerskich. W podsumowaniu przedstawiono propozycje regulacji de lege ferenda w formie nowego rozporządzenia w zakresie praw pasażerów w przewozach multimodalnych. Potrzeba wprowadzenia zmian wybrzmiewa w kontekście rosnącej świadomości ekologicznej pasażerów poszukujących alternatywnych dla transportu indywidualnego sposobów bezpiecznego podróżowania transportem zbiorowym oraz podejmowanych przez samych przewoźników prób wprowadzenia takich rozwiązań w ramach regulacji wewnętrznych

Różnorodzajowe ustalenie alternatywne w niemieckim prawie karnym

There is a view prevalent in both German judicature and German legal literature that, under certain circumstances, the court can convict a person without having determined the type of crime they have committed. Examples include a conviction on the grounds of ‘theft or receiving stolen goods’ in cases when stolen goods have been found in possession of the accused but how they had been obtained was not determined. This practice is not regulated by the statutes and has been considered unconstitutional by some scholars for breaching the principle of nullum crimen, nulla poena sine lege, the principle of the presumption of innocence, and the principle of legal certainty. Furthermore, one of the panels of the Federal Court of Justice voiced criticism of heterogeneous alternative convictions in 2014. This article systematizes the practice of alternative conviction in the German criminal procedure, further focusing on the type of the practice that causes most controversy. This is followed by a historical account showing how the legal institution of heterogeneous alternative conviction has developed, as well as covering the conditions for applications and all the doubts of a constitutional nature. The author shares the view of the Grand Panel for Criminal Matters at the Federal Court of Justice and the Federal Constitutional Court, which recognized that the current practice is in no breach of the Basic Law. However, a call is also expressed that alternative convictions be regulated by law.W niemieckim orzecznictwie i w doktrynie dominuje pogląd, że pod pewnymi warunkami możliwe jest skazanie oskarżonego, nawet jeśli sąd nie ustalił, jakiego typu przestępstwa się on dopuścił. Przykładem jest skazanie za „kradzież albo paserstwo”, jeśli u oskarżonego znaleziono skradzione rzeczy, ale nie wykazano, w jaki sposób je uzyskał. Tej nieuregulowanej przez ustawę praktyce zarzucano niekonstytucyjność ze względu na naruszenie gwarancji nullum crimen, nulla poena sine lege, zasady domniemania niewinności i zasady określoności. Do krytyków różnorodzajowego ustalenia alternatywnego (echte Wahlfeststellung) dołączył w 2014 r. jeden z senatów Trybunału Federalnego. Niniejszy artykuł systematyzuje rodzaje ustaleń alternatywnych w niemieckim procesie karnym, a następnie skupia się na ich najbardziej kontrowersyjnej odmianie. Przedstawiono historię kształtowania instytucji prawnej różnorodzajowego ustalenia alternatywnego oraz przesłanki jej stosowania. Omówiono też wszystkie wątpliwości natury konstytucyjnej. Autor zgodził się z Wielkim Senatem do Spraw Karnych Trybunału Federalnego i z Federalnym Sądem Konstytucyjnym, że obecna praktyka nie stanowi naruszenia Ustawy zasadniczej. Niemniej wyrażono postulat uregulowania ustaleń alternatywnych w ustawie

Theory or philosophy of law?

The article discusses the theory of law in terms of the extent to which it is part of jurisprudence, on the one hand, and a philosophical pursuit, on the other. The question is explored considering the historical development of the legal sciences and the situation of Polish theory of law in the latter half of the twentieth century. Also, the author relies on the analysis of selected theoreticallegal concepts, notably the so-called multiplane theory of law and the views thought of Zygmunt Ziembiński. The conclusions suggest that philosophy is inevitable in jurisprudence.The article discusses the theory of law in terms of the extent to which it is part of jurisprudence, on the one hand, and a philosophical pursuit, on the other. The question is explored considering the historical development of the legal sciences and the situation of Polish theory of law in the latter half of the twentieth century. Also, the author relies on the analysis of selected theoreticallegal concepts, notably the so-called multiplane theory of law and the views thought of Zygmunt Ziembiński. The conclusions suggest that philosophy is inevitable in jurisprudence

Jak zachęcić studentów socjologii do antycypacji społecznej i prognostyki societas futura? Udział fantastyki socjologicznej w dydaktyce akademickiej

The subject of the article is social anticipation, contained in two different perspectives – scientific (sociological forecasting) and literary (science fiction with particular emphasis on its subgenre, i.e. sociological fiction). The intersection of these two cognitive areas made it possible to show the multifaceted nature of changes in social structures and their potential direction or character. Therefore, the considerations aimed to consider the status of social fiction in the context of contemporary sociology, as well as the possibility of its use in academic teaching. The presentation of selected forms of ‘cybernetic modelling’ of literary societies of the future made it possible to compare these constructs to the findings in the field of the conventional social sciences, including primarily in relation to stratification factors, issues of social inequality, but also mutual relations between people and communities. The main conclusion from the analyses carried out in this way was to determine the degree of saturation of the narrative of literary works from the presented area with strictly sociological elements, as well as the accuracy in their presentation and the logical sequence of development. It is worth adding here that the richness of social fiction literature results from many sources, including utopianism (issues of anti-utopias and dystopias), post-apocalyptic works, futurology and so-called alternative histories. The volume of works in the field of social fiction has also been significantly expanded – going beyond the commonly known works by Yevgeny Zamyatin, Aldous Huxley, George Orwell or Janusz A. Zajdel – and extended to contemporary novels and comic books or adaptations – both film, as well as serials. Thanks to the analyses contained in this study, sociologists can consider the use of literary social anticipations in their teaching – as a comparative material, but also as stimulating sociological forecasting itself.Tematem artykułu jest antycypacja społeczna, zawarta w dwóch odmiennych perspektywach – naukowej (prognostyka socjologiczna) oraz literackiej (fantastyka naukowa ze szczególnym uwzględnieniem jej subgatunku, czyli fantastyki socjologicznej). Skrzyżowanie tych dwóch obszarów poznawczych pozwoliło na ukazanie wieloaspektowości zmian struktur społecznych oraz ich potencjalnego kierunku czy też charakteru. Celem rozważań stała się zatem próba odpowiedzi na pytanie o status fantastyki socjologicznej w kontekście współczesnej socjologii, a także o możliwość jej wykorzystania w dydaktyce akademickiej. Prezentacja wybranych form „cybernetycznego modelarstwa” literackich społeczeństw przyszłości umożliwiła porównanie tych konstruktów z ustaleniami w zakresie konwencjonalnych nauk społecznych, w tym przede wszystkim w odniesieniu do czynników stratyfikacyjnych, zagadnień nierówności społecznych, a także wzajemnych relacji między ludźmi i zbiorowościami. Zasadniczym wnioskiem z tak przeprowadzonych analiz było określenie stopnia nasycenia narracji dzieł literackich prezentowanego obszaru przez elementy stricte socjologiczne, również dokładność w ich przedstawianiu oraz logiczne następstwo rozwoju. Bogactwo literatury social fiction wynika z wielu źródeł: utopistyki (zagadnień antyutopii i dystopii), dzieł postapokaliptycznych, futurologii czy tzw. historii alternatywnych. Dokonano także znacznego poszerzenia wolumenu dzieł z zakresu fantastyki socjologicznej, wychodząc poza znane powszechnie pozycje Jewgienija Zamiatina, Aldousa Huxleya, George’a Orwella czy też Janusza A. Zajdla i rozciągając ją na ukazujące się współcześnie powieści i komiksy czy też ekranizacje, zarówno filmowe, jak i serialowe. Dzięki zawartym w niniejszym studium analizom socjologowie mogą zastanowić się nad wykorzystaniem literackich antycypacji społecznych w dydaktyce – jako materiału porównawczego, a także stymulującego samą prognostykę socjologiczną

Sądowa ocena zasadności umieszczenia osoby z zaburzeniami psychicznymi w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody (wybrane zagadnienia)

The purpose of the article is to determine how the judicial evaluation of the appropriateness of admitting a person with mental disorders to a psychiatric hospital is carried out, from the perspective of meeting psychiatric-psychological and formal prerequisites. The considerations undertaken focus on the analysis of the prerequisites for admission to a psychiatric hospital in the so-called emergency and observation mode. The file research was carried out at the district court in Poznań and included cases from 2018–2020. The results of the research showed that it is necessary to introduce legislative changes consisting, among other things, in the introduction of a statutory deadline within which the court is obliged to issue a decision on the validity or lack of grounds for admission to a psychiatric hospital; as well as the amendment of Article 23 of the Act on the Protection of Mental Health in such a way that admission to a hospital would require approval by the head of the ward (the doctor in charge of the ward) within 24 hours of admission, and the head of the hospital would notify the court of the above within 72 hours of admission.Celem artykułu jest ustalenie, w jaki sposób przebiega sądowa ocena zasadności przyjęcia osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego z perspektywy spełnienia przesłanek psychiatryczno-psychologicznych oraz przesłanek formalnych. Podjęte rozważania koncentrują się wokół analizy przesłanek przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w tzw. trybie nagłym i obserwacyjnym. Badania aktowe przeprowadzono na terenie okręgu Sądu Okręgowego w Poznaniu i objęły one sprawy z lat 2018–2020. Wyniki badań pokazały, że konieczne jest wprowadzenie zmian legislacyjnych polegających m.in. na wprowadzeniu ustawowego terminu, w którym sąd obowiązany jest wydać orzeczenie w przedmiocie zasadności albo braku podstaw przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, a także znowelizowaniu art. 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w taki sposób, aby przyjęcie do szpitala wymagało zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 24 godzin od chwili przyjęcia, a kierownik szpitala zawiadamiałby o powyższym sąd w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia

Wynagrodzenie opiekuna

The article aims to construct an optimal model of remuneration for legal guardians in Polish law. As a result of the analysis, the most favourable direction of interpretation of Article 162 of the Family and Guardianship Code is indicated. It is shown that the admissibility of awarding remuneration in a non-monetary form should be accepted, as well as the admissibility of the court indicating different sources of financing for the guardian’s remuneration in specific parts. It is proposed that this provision should be amended in order to  increase its flexibility, by creating the possibility of granting the guardian a one-off remuneration during the relationship, including – several such remunerations for individual periods of time. It was also proposed to introduce a new time frame for the execution of a claim for remuneration and to correct the regulation excluding the guardian’s right to remuneration. The proposals are aimed at increasing the adequacy of the legal guardian’s remuneration to a dynamic situation, and appropriate remuneration is in the interest of both parties. It should be emphasized that the issue of the guardian's remuneration has not been the subject of a separate study for over a decade, and the submitted recommendations are mostly innovative.Przedmiotem publikacji jest próba skonstruowania optymalnego modelu wynagradzania opiekuna za sprawowanie opieki w prawie polskim. W tym celu poddano szczegółowej analizie dogmatycznej treść art. 162 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyniku której wskazano najkorzystniejszy pod względem skutków społecznych kierunek jego wykładni. Wykazano, że de lege lata należy przyjąć dopuszczalność przyznania wynagrodzenia w postaci niepieniężnej, a także dopuszczalność wskazania przez sąd różnych źródeł finansowania wynagrodzenia opiekuna w określonych częściach. De lege ferenda zaproponowano nowelizację tego przepisu zwiększającą jego elastyczność przez stworzenie możliwości przyznawania opiekunowi wynagrodzenia jednorazowego podczas trwania stosunku opieki, w tym kilku takich wynagrodzeń za poszczególne odcinki czasu. Zaproponowano również wprowadzenie innych niż dotychczas ram czasowych realizacji roszczenia o wynagrodzenie oraz korektę regulacji wyłączającej prawo opiekuna do wynagrodzenia. Zgłoszone propozycje zmierzają do zwiększenia stopnia adekwatności wynagrodzenia opiekuna do dynamicznej sytuacji, w której potrzeby pupila i nakład pracy opiekuna są zmienne, a należyte wynagrodzenie leży w interesie obu stron stosunku opieki. Należy podkreślić, że problematyka wynagrodzenia opiekuna nie była od ponad dekady przedmiotem odrębnego opracowania, a zgłoszone postulaty mają w większości charakter nowatorski

Status normatywny przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi w reżimie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczyciela akademickiego

The subject of the analysis in the article is the issue of a disciplinary offence of minor importance of an academic teacher, and the fundamental research problem concerns the normative status of this legal construction. In particular, the author aims to determine whether the institution of minor offence is an element of the structure of the sanctioned norm in academic disciplinary law, or whether it is related to the principles of assessment of punishment. The considerations are conducted based on the conjugated norms theory derived from criminal law and the fiveelement structure of the disciplinary offence. In this respect, an approach which has not yet been considered in detail in the doctrine is proposed, since it applies the achievements of criminal law methodology to the structure of a disciplinary offence. The conducted analysis verified the validity of the claim that an incident of minor importance constitutes a privileged type of disciplinary offence of an academic staff member, despite the lack of statutory typification of this legal construct.Przedmiotem analizy w artykule jest problematyka przewinienia dyscyplinarnego mniejszej wagi nauczyciela akademickiego, a zasadniczy problem badawczy dotyczy statusu normatywnego tej konstrukcji prawnej. Autor w szczególności zmierza do ustalenia, czy instytucja przewinienia mniejszej wagi stanowi element struktury normy sankcjonowanej w akademickim prawie dyscyplinarnym, czy też jest związana z zasadami wymiaru kary. Rozważania opierają się na, zaczerpniętej z prawa karnego, teorii norm sprzężonych oraz pięcioelementowej strukturze przewinienia dyscyplinarnego. W tym zakresie zaproponowane zostało ujęcie nierozważane dotąd szczegółowo w doktrynie, albowiem wykorzystujące dorobek metodologii prawa karnego do struktury przewinienia dyscyplinarnego. Przeprowadzona analiza zweryfikowała prawdziwość twierdzenia o tym, że wypadek mniejszej wagi stanowi typ uprzywilejowany przewinienia dyscyplinarnego nauczyciela akademickiego, pomimo braku ustawowej typizacji tego konstruktu prawnego

Climate law in European Union legislation. Does it already exist?

In July 2021, Regulation (EU) 2021/1119 of the European Parliament and of the Council on the establishment of a framework for achieving climate neutrality entered into force. In this context, it is therefore important to determine whether a conceptual category such as ‘climate law’ can indeed be distinguished in EU legislation and, if so, what is the meaning of this notion? To this end, the notion of ‘European climate law’ is analysed. The dogmatic-legal method is primarily used as the research method in this study. A theoretical-legal method is also used to highlight certain themes related to legal institutions. The research is narrowed down to selected normative acts that are part of the EU legislation – the provisions of normative acts related to the functioning of the EU are analysed. The main conclusions in the paper focus on the application of the term ‘climate law’ in the selected EU regulations. This is juxtaposed with the category of the legal system sensu stricto and sensu largo. The analysis carried out confirms the thesis that Regulation (EU) 2021/1119 of the European Parliament and of the Council of 30 June 2021 on the establishment of a framework for achieving climate neutrality should be classified as climate law sensu largo

A developed conception of the sources of law: the context of the role of political justification, custom and precedent

The study analyses the ‘developed concept of sources of law’ created by Zygmunt Ziembiński in the second half of the 1960s, which was extremely important in Polish legal theory. Its main feature is a departure from the exclusivity of treating legal regulations as a source of law. While legislative competence plays a primary role in the conception, the inclusion of a norm in the system of law is also determined by other factors. The most characteristic in this context is the presence, in addition to the rules of exegesis (interpretative, inferential and conflict-solving), of three other factors discussed in this paper: political justification (legitimizing the legal system as a whole), customs (social norms introduced into the legal system by judicial decisions) and precedent (confirming an extra-legal norm or creating a legal norm after the acceptance of such an act by legal doctrine). This is why the concept not only breaks the positivist theoretical-legal paradigm, but also creates a realistic picture of the sources used in the decision-making processes of applying the law.The study analyses the ‘developed concept of sources of law’ created by Zygmunt Ziembiński in the second half of the 1960s, which was extremely important in Polish legal theory. Its main feature is a departure from the exclusivity of treating legal regulations as a source of law. While legislative competence plays a primary role in the conception, the inclusion of a norm in the system of law is also determined by other factors. The most characteristic in this context is the presence, in addition to the rules of exegesis (interpretative, inferential and conflict-solving), of three other factors discussed in this paper: political justification (legitimizing the legal system as a whole), customs (social norms introduced into the legal system by judicial decisions) and precedent (confirming an extra-legal norm or creating a legal norm after the acceptance of such an act by legal doctrine). This is why the concept not only breaks the positivist theoretical-legal paradigm, but also creates a realistic picture of the sources used in the decision-making processes of applying the law