Sądownictwo powszechne na Ziemi Lubuskiej w pierwszych latach po II wojnie światowej. Stan badań

The Polish common court system was established after 1945 in the Lubusz Land and it was not a topic of in-depth considerations for historians and legal historians for a long time afterwards. However, the last decade has brought about a significant change in this respect. Numerous texts have been published on the history of the post-war common court system in the Lubusz Land, which are primarily devoted to the organization of the judiciary, legal decisions in criminal cases, and personnel. The paper presents the current state of research on the post-war common court system in Lubusz as well as certain research recommendations.Powstałe po 1945 r. polskie sądownictwo powszechne na Ziemi Lubuskiej przez długi czas nie było przedmiotem pogłębionych rozważań historyków i historyków prawa. W ostatniej dekadzie nastąpiła jednak znacząca zmiana. Opublikowano bowiem liczne prace na temat dziejów powojennego sądownictwa powszechnego na Ziemi Lubuskiej, poświęcone przede wszystkim organizacji sądownictwa, orzecznictwu w sprawach karnych oraz obsadzie personalnej. W artykule przedstawiono dotychczasowy stan badań nad powojennym sądownictwem lubuskim, a także sformułowano pewne postulaty badawcze

Sprawozdanie z XVII międzynarodowego kongresu średniowiecznego prawa kanonicznego w Canterbury

Report.Sprawozdanie

Z dziejów arbitrażu. Mikaël Schinazi, The Three Ages of International Commercial Arbitration. Cambridge Studies in International and Comparative Law, Cambridge University Press, 2021, ss. 400

The history of international commercial arbitration has not been of particular interest to researchers hitherto. This research gap is largely filled by Mikaël Schinazi's monograph entitled “The Three Ages of International Commercial Arbitration”, which was published in the Cambridge Studies in International and Comparative Law series by Cambridge University Press in 2021. The article periodizes the history of international commercial arbitration and distinguishes three eras: “the Age of Aspiration”, which was characterized by the particularism of arbitration law and the emergence of the first permanent arbitration tribunals; “the Age of Institutionalization”, which saw the emergence of international sources of arbitration law; and “the Age of Autonomy”, in which the specialization of arbitration as a method of dispute resolution took place. The paper employs scientific literature and historical sources, such as the judicial decisions of the courts of arbitration. The International Chamber of Commerce Court of Arbitration in Paris, one of the oldest and largest arbitration tribunals in the world, is a special place for M. Schinazi. The author's work is interdisciplinary, as it touches on economic and social history in addition to the legal (historical and legal) issues, which makes it an important reading material in the field of history and dogmatics of arbitration law.Historia międzynarodowego arbitrażu handlowego nie wzbudziła dotychczas szczególnego zainteresowania badaczy. Tę lukę badawczą w dużej mierze wypełnia monografia Mikaëla Schinaziego The Three Ages of International Commercial Arbitration, opublikowana w serii Cambridge Studies in International and Comparative Law przez Cambridge University Press w 2021 r. Autor dokonał periodyzacji historii międzynarodowego arbitrażu handlowego, wyróżniając trzy epoki: „aspiracji”, która charakteryzowała się partykularyzmem prawa arbitrażowego i powstaniem pierwszych stałych trybunałów arbitrażowych; „instytucjonalizacji”, w której pojawiły się międzynarodowe źródła prawa arbitrażowego, „autonomii”, w której nastąpiła specjalizacja arbitrażu jako metody rozstrzygania sporów. Autor wykorzystał literaturę naukową i źródła historyczne, takie jak orzecznictwo sądów arbitrażowych. Szczególne miejsce dla M. Schinaziego stanowi Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu, jeden z najstarszych i największych trybunałów arbitrażowych na świecie. Twórczość autora ma charakter interdyscyplinarny, gdyż oprócz zagadnień prawnych (historyczno-prawnych) dotyka także historii gospodarczej i społecznej, co sprawia, że jest to ważna lektura z zakresu historii i dogmatyki prawa arbitrażowego

Kwestia włościańska i reforma sądowa Aleksandra II na łamach ,,Gazety Sądowej Warszawskiej” (1873–1915). Ocena z perspektywy poglądów Józefa Kasznicy na istotę prawa

The aim of the article is to present selected issues devoted to the peasant and judicial reforms on the pages of the “Gazeta Sądowa Warszawska” [Warsaw Legal Gazette] legal periodical. By simultaneously referring to the legal and naturalistic views of Józef Kasznica, a law professor, on the main features of law, arguments are presented which support the thesis that the peasant and court reforms in the Kingdom of Poland were largely a political creation and not a legal one. These included the issues characterized on the pages of “the Gazette” after the introduction of both reforms, such as: contradictions occurring in the legislation of the Kingdom of Poland; a lack of trust of lawyers living on the territories of the Kingdom of Poland in the new legal institutions; and the utilitarian, rather than deontological, character of the legal norms.Celem artykułu jest przedstawienie wybranych zagadnień poświęconych reformie włościańskiej i sądowej na łamach periodyku prawniczego ,,Gazeta Sądowa Warszawska”. Jednocześnie powołując się na prawno-naturalne poglądy profesora prawa Józefa Kasznicy na temat głównych cech prawa, przywołano argumenty na potwierdzenie tezy, że reformy włościańska i sądowa w Królestwie Polskim były w dużej mierze tworem politycznym, nie prawnym. Należały do nich zagadnienia charakteryzowane na szpaltach ,,Gazety” po wprowadzeniu obu reform, takie jak: sprzeczności występujące w prawodawstwie Królestwa Polskiego, brak zaufania prawników zamieszkujących obszar Królestwa Polskiego do nowych instytucji prawnych czy utylitarny, a nie deontologiczny charakter norm prawnych

Egzekucja przez zarząd przymusowy według kodeksu postępowania cywilnego z 1930 roku na przykładzie majątków osobistych i fideikomisowych książąt pszczyńskich w latach 1934–1939

The present article is devoted to the application of the interwar provisions of the Code of Civil Procedure of 1930 on compulsory administration on the example of the enforcement proceedings against Prince Jan Henryk XV Hochberg von Pless. These proceedings were conducted against the real estate which belonged to the Duke of Pszczyna and his numerous industrial enterprises, which were both his personal property and a part of the fideicommissum estates of the Hochberg family. By employing the case study method, the paper attempts to present various practical problems related to the activities of the compulsory administrators of the estates of the Duke of Pszczyna. An analysis concerning the issue of the effects of the status of the properties which were under administration as components of the fideicommissum estate was carried out. Also an attempt was made to present the way in which the administrators performed their duties regarding the repayment of the debt to the main creditor and attached creditors, reporting obligations as well as the ‘sanation’ of the debtor's properties and improvement of their economic situation. A part of the article is devoted to the rules and regulations, the organization, and the functioning of the board’s administration. An analysis of the administrator's relationship with the debtor and his family was also carried out.Artykuł jest poświęcony stosowaniu międzywojennych przepisów kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r. o zarządzie przymusowym na przykładzie postępowania egzekucyjnego przeciwko ks. Janowi Henrykowi XV Hochberg von Pless. Postępowanie to było prowadzone względem nieruchomości i licznych przedsiębiorstw przemysłowych księcia pszczyńskiego, należących zarówno do jego majątku osobistego, jak i dóbr fideikomisu familijnego Hochbergów. Autor starał się – metodą case study – pokazać różne problemy praktyczne związane z działalnością zarządców przymusowych majątków księcia pszczyńskiego. Poddał analizie zagadnienie skutków statusu dóbr stanowiących przedmiot egzekucji jako części składowych majątku fideikomisu, a także podjął próbę prezentacji sposobu wykonywania obowiązków przez zarządców w zakresie spłaty wierzyciela głównego i wierzycieli przyłączonych, obowiązków sprawozdawczych oraz „sanacji” dóbr dłużnika i poprawy ich sytuacji ekonomicznej. Część artykułu poświęcił regulaminowi oraz organizacji i funkcjonowaniu administracji zarządu. Poddał także analizie relacje zarządcy z dłużnikiem i jego rodziną

Hawajski kodeks karny z 1850 roku

The Penal Code of the Kingdom of Hawaii of 1850 was a comprehensive and modern codification. However, it was not an original creation of the islanders. It was drafted by a young American jurist William L. Lee on the basis of a draft of the criminal code for the state of Massachusetts. The code fit into the rapid transformations of the island’s society under the influence of the white newcomers, including radical Protestant missionaries, arriving from the US from 1820 onwards. It introduced new law for the natives, however, it was not a codification the main purpose of which was to bring order and systematize earlier norms. The Hawaiian Code perpetuated a morality that was new to the natives; it was a Christian morality conceived in puritanical terms. It paid a lot of attention to the regulation of sex crimes as well as behaviors related to the production and sale of alcohol, while the protection of property was based on a European, rather than traditional, understanding of this law. The modernity of the Code consisted not only in the clear formulation of the provisions defining the types of criminal acts. The strength of the 1850 Act lies in its general part, with its definition of guilt and attempt, its definition of justification, and its regulation of participation in a crime.Kodeks karny Królestwa Hawajów z 1850 r. stanowił kodyfikację kompleksową i nowoczesną. Nie był jednak oryginalnym dziełem mieszkańców wysp. Opracował go młody amerykański prawnik William L. Lee na podstawie projektu kodeksu karnego dla stanu Massachusetts. Kodeks wpisywał się w gwałtowne przemiany wyspiarskiego społeczeństwa, dokonujące się pod wpływem białych przybyszów, w tym radykalnych protestanckich misjonarzy, przybywających z USA od 1820 r. Wprowadzał nowe prawo dla tubylców i nie był kodyfikacją, której głównym celem było uporządkowanie i usystematyzowanie wcześniejszych norm. Hawajski kodeks utrwalał nową dla tubylców, chrześcijańską moralność pojmowaną na sposób purytański. Wiele uwagi poświęcono w nim uregulowaniu przestępstw natury seksualnej, a także zachowań związanych z produkcją i sprzedażą alkoholu, zaś ochronę własności oparto na europejskim, a nie tradycyjnym, rozumieniu tego prawa. Nowoczesność kodeksu polegała nie tylko na jasnym sformułowaniu przepisów definiujących typy czynów zabronionych. Mocną stroną aktu z 1850 r. jest część ogólna, z definicją winy i usiłowania, określeniem kontratypów i uregulowaniem problemu udziału z przestępstwie

Historia legislacyjna dekretu Rady Regencyjnej z 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury

The Decree of the Regency Council of 31 October 1918 on the Protection of Monuments of Art and Culture was the first Polish legal regulation dedicated to the protection of monuments. This act allowed for the creation of the legal foundations necessary to build an organizational structure connected with the protection of monuments, and it also defined the framework for future protection. The decree and the historical background accompanying its adoption is discussed in detail in legal literature, but less space is devoted to the legislative history of the work on this act (pre-legislative history). It is repeatedly emphasized in the literature devoted to this subject matter that the issuance of legal regulations concerning monuments, at such an early stage of the formation of the Polish state, testifies to the importance of this topic and the visionary qualities of the contemporary political elites. Meanwhile, the adoption of the decree on the protection of monuments of art and culture was as important as other public and social matters to the decision makers of the time; consequently, the circumstances of the adoption of the decree should not be overly exaggerated.Dekret Rady Regencyjnej z 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury był pierwszą polską regulacją prawną poświęconą ochronie zabytków. Akt ten pozwolił stworzyć podstawy prawne potrzebne do zbudowania struktury organizacyjnej związanej z ochroną zabytków, a także określił ramy przyszłej ochrony. W piśmiennictwie prawniczym szczegółowo omówiono dekret oraz historyczne tło towarzyszące jego przyjęciu, ale mniej miejsca poświęcono historii legislacyjnej prac nad tym aktem (pre-legislative history). W literaturze często podkreśla się, że wydanie przepisów prawnych dotyczących zabytków na tak wczesnym etapie tworzenia się państwa polskiego świadczy o ważkości tego tematu i wizjonerstwie ówczesnych elit politycznych. Tymczasem przyjęcie dekretu o opiece nad zabytkami sztuki i kultury było dla ówczesnych decydentów równie ważne co inne sprawy publiczne i społeczne, dlatego nie należy zbyt mocno amplifikować okoliczności przyjęcia dekretu

XXIX Ogólnopolski Zjazd Historyków Ustroju i Prawa oraz Doktryn Polityczno-Prawnych „Znaczenie historii prawa dla współczesnego dyskursu prawniczego”, Toruń, 21–22 września 2023 r.

Report.Sprawozdanie

Prawo karne materialne Pierwszej Republiki Czechosłowackiej

The criminal law of the First Czechoslovak Republic was based on the Austrian criminal code of 1852, which was in force in the lands of Bohemia and Moravia, as well as on the Hungarian criminal code of 1878, which was in force in Slovakia and Carpathian Ruthenia. The regulations set by those codes were considered outdated by many scholars in the newly independent Czechoslovakia. Therefore, several significant laws were passed in order to reform the country’s criminal law, including the Act for the Defense of the Republic of 1923, the Act on the Judiciary over Youth of 1931, and the Act for the Protection of Honor of 1933. Even though these acts modernized some parts of the criminal law, the two 19th-century codes still constituted its foundations. Two drafts of a new criminal code were prepared; however, they were never passed. More significant reforms of the criminal law were impossible not only due to a lack of political interest but also because of concerns regarding the costs and the presence of judiciary conservatism in Czechoslovakia.Prawo karne Pierwszej Republiki Czechosłowackiej opierało się na austriackim kodeksie karnym z 1852 r. na terenie Czech i Moraw oraz na kodeksie karnym węgierskim z 1878 r. na Słowacji i Rusi Zakarpackiej. Regulacje tych kodeksów były przez wielu uczonych uznawane za przestarzałe w dobie niepodległej Czechosłowacji. Uchwalono zatem kilka istotnych ustaw reformujących prawo karne, m.in. ustawę o ochronie Republiki z 1923 r., ustawę o sądownictwie nad młodzieżą z 1931 r. oraz ustawę o ochronie czci z 1933 r. Choć zmodernizowały one niektóre elementy prawa karnego, to dziewiętnastowieczne kodeksy pozostały jego podstawą. Przygotowano też dwa projekty kodeksu karnego, jednak nigdy ich nie uchwalono. Poważniejsze reformy były niemożliwe ze względu na brak zainteresowania politycznego, jak również na obawy co do ich kosztów i na czechosłowacki konserwatyzm prawniczy

Powstanie i działalność Cywilnego Sądu Specjalnego województwa warszawskiego i m.st. Warszawy podległego Delegaturze Rządu na Kraj (listopad–grudzień 1942 – 4 września 1944 r.)

The article presents the legal basis of the judiciary which was subjected to the Government Delegation for Poland as well as the history of the establishment and activities of the Civil Special Court in Warsaw. The paper takes into account the lawyers involved in its activities, its modus operandi, and the units which cooperated with the court. The study also portrays persons convicted by the Civil Special Court, the charges formulated against them as well as the circumstances of the execution of the death sentences passed by the court.Artykuł przedstawia podstawy prawne sądownictwa podległego Delegaturze Rządu na Kraj, a także historię powołania i działalność Cywilnego Sądu Specjalnego w Warszawie z uwzględnieniem prawników zaangażowanych w jego działalność, sposób działania oraz jednostki współpracujące z sądem. W artykule ukazano również osoby skazane przez Cywilny Sąd Specjalny, formułowane przeciwko nim zarzuty oraz okoliczności wykonania wydanych wyroków śmierci