Wyzwania dla nowej starości – esej gerontologiczny

The purpose of the essay is to forecast a picture of the elderly and the macro problems resulting from an aging population. The article takes up the question of what older adults, i.e. today’s forty- and fifty-year-olds, will be like in 20-30 years. What professions will emerge in connection with the aging population, what changes will occur in the labor market, and  in care and social assistance? What will social relations, dialogue with other generations be like? Will and how will the experience and social perception of old age shift? In planning solutions (for the future), it is important to take into account the diverse needs of older adults, as well as socioeconomic, cultural and technological trends. My hypothesis is that as a result of aging processes, seniors in the “young-old” group will be more socially and professionally active than they are now and the life space of the next generation of aging people will expand. On the other hand, old age proper – the cohort of “the old-old” and “the oldest-old” cohort, people,” who are usually chronically ill, often lonely, and have impaired functional independence, will be covered by institutional care, using digital technologies.Celem artykułu jest naszkicowanie obrazu osób starszych oraz makroproblemów wynikających ze starzenia się społeczeństwa. W artykule podjęty został namysł nad tym, jacy za 20–30 lat będą starsi dorośli, czyli dzisiejsi czterdziesto-, pięćdziesięciolatkowie? Jakie zawody powstaną w związku ze starzeniem społeczeństwa, jakie zmiany nastąpią na rynku pracy, a jakie w opiece i pomocy społecznej? Co będzie cechować relacje społeczne, dialog z innymi pokoleniami? Czy i jak zmieni się sposób doświadczania i społeczne postrzeganie starości? Planując rozwiązania (z) przyszłości, należy uwzględnić różnorodne potrzeby starszych dorosłych, trendy społeczno-ekonomiczne oraz kulturowe i technologiczne. Stawiam tezę, że w wyniku procesów starzenia się społeczeństw seniorzy z grupy „młodych-starych” będą bardziej niż obecnie aktywni społecznie i zawodowo, a przestrzeń życiowa (life space) kolejnych pokoleń ludzi starzejących się ulegnie poszerzeniu. Natomiast starość właściwa – kohorta „old-old” i „oldest-old”, osób zazwyczaj przewlekle chorujących, częstokroć samotnych, z osłabioną samodzielnością funkcjonalną zostanie objęta instytucjonalną opieką, wykorzystującą cyfrowe technologie

Prawa osób starszych

"Seniorzy, pokolenie III wieku, pokolenie laureatów... Te eufemizmy zarezerwowane są i określają ludzi powyżej sześćdziesiątki. Świat stanął wobec zmiany demograficznej - ludzkość się intensywnie starzeje. W najbliższych trzydziestu latach liczba osób starszych na Ziemi potroi się. Zgodnie z przewidywaniami demografów w niedalekiej przyszłości poważnie zostaną zachwiane proporcje między ludnością w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Po raz pierwszy w dziejach ludzkości liczba sześćdziesięciolatków przewyższy liczbę dzieci poniżej piętnastego roku życia! Osoby, które ukończyły 60. rok życia, będą stanowiły blisko 20 procent ogółu ludzkości, co oznacza, że będzie ich około 2 miliardy."(...

Cztery rodzaje edukacji gerontologicznej w Polsce – sytuacja obecna i przyszłe potrzeby

An increased interest in gerontological (old age) education has been recently observed in Poland. It is moreover claimed that this discipline has undergone a rapid development. This observation is particularly true in the context of the Universities of Third Age (U3A) movement. In this paper, we would like to revise current concepts, developed for the purpose of gerontological education, and then contribute to the overall discussion to stress that there is a need to include all education-oriented activities related to old age and ageing in various aspects as one integrated theoretical concept. We would like to address this topic in a holistic manner. However, we aim to connect the aspect of the recent development of old age-focused educational activities carried out in Poland with some data that has not been published before. This will provide an option to understand the development of education of these concepts in Poland as well as help to identify the drawbacks of this process. We will contribute an in-depth evaluation of this process in Poland and outline future needs which have to be met to use all opportunities to prepare both the present and future society for the rapid ageing of Poland’s population

Preferencje metodologiczne w zakresie andragogiki prezentowane w tekstach opublikowanych w wybranych polskich czasopismach

Status naukowy andragogiki/teorii edukacji dorosłych jako autonomicznej dyscypliny naukowej pozostaje w fazie wznoszącej. W artykule odnoszę się do jednego z obszarów konstytuowania się dyscypliny, to jest do metod prowadzenia badań naukowych, ze wskazaniem paradygmatów i koncepcji służących procesowi budowania teorii naukowej. W oparciu o analizę treści artykułów zawartych w czterech wiodących tytułach naukowych periodyków ukazuję współczesne sposoby definiowania andragogiki, udzielam odpowiedzi na pytania o obszar badań, strategie podejmowanych eksploracji, ich paradygmatyczne umocowanie, wybrane metody i zastosowane techniki oraz potencjalne uznanie środowiska dla przedstawicieli danej szkoły metodologicznej

Opiekun osoby starszej

"Celem opracowania jest przedstawienie modeli opieki rodzinnej, środowiskowej i instytucjonalnej oraz zakresu zadań opiekunów człowieka starego, rekrutujących się z najbliższej rodziny, środowiska i instytucji wyspecjalizowanych w tych działaniach."(...

„Czuję się jak eksponat…” – rozmowa z Profesorem Tadeuszem Aleksandrem

The article is dedicated to the personage of Tadeusz Aleksander, one of the leading Polish educators and andragogues, a scholar whose personality has left a positive mark on many students of Jagiellonian University, College of Business and Entrepreneurship in Ostrowiec Świętokrzyski, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, and Wszechnica Polska University in Warsaw. In the autobiographical story, he shares with his former student memories of his origin, experiences of school years and studies. He recalls his first professional work. He mentions his mentors, tells about his interests. With abstemious silence he omits information about numerous successes and achievements, awarded prizes, and honors. He shares the reflection on what is most important in life – healthy family, hard work, diligence and resistance to unfavorable external conditions.Artykuł poświęcony jest sylwetce Tadeusza Aleksandra, jednego z czołowych polskich pedagogów i andragogów, uczonemu, który swą osobowością odcisnął pozytywne piętno na wielu rocznikach studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wyższej Szkoły Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, a ostatnio Wszechnicy Polskiej Szkoły Wyższej w Warszawie. W przedstawianej opowieści autobiograficznej Profesor dzieli się wspomnieniami o swoim pochodzeniu, o doświadczeniach z lat szkolnych i studiów. Przywołuje pierwszą pracę zawodową. Wspomina swoich mentorów, opowiada o zainteresowaniach. Skromnym milczeniem pomija informacje o licznych sukcesach i dokonaniach, przyznanych nagrodach, zaszczytach i wyróżnieniach. Dzieli się refleksją o tym, co w życiu najważniejsze – zdrowa rodzina, pracowitość, sumienność i odporność na niekorzystne zewnętrzne uwarunkowania

Współpraca rodziców ze szkołą w dziele wychowania dzieci

"Początki pedagogizacji rodziców w Polsce są sprzężone z pracami Komisji Edukacji Narodowej. Wiele zasług na tej niwie należy do Janusza Korczaka. Także Florian Znaniecki, Helena Radlińska, a kilka dziesięcioleci później - Aleksander Kamiński w swych dziełach podejmowali wątki włączania szkoły w nurt życia społecznego. Postulat podmiotowego, interakcyjnego stosunku łączącego członków trzech zbiorowości składających się na substancję szkoły doczekał się swej realizacji dopiero w latach 90. XX wieku."(...

Measurement and Pedagogical Diagnosis of Phonoholism Among Adolescents

Research objectives: Adolescence is one of the most difficult developmental periods. Studies have documented ill-being among adolescents (Chen & Lucock, 2022; Alimoradi et al., 2022; Lakkunarajah et al., 2022; Li et al., 2022). Furthermore, compared to adults, adolescents are vulnerable to smartphone addiction (Kwon et al., 2013). The aim of the present study was to investigate the extent to which mobile phone use bears the hallmarks of excessive smartphone addiction or so-called phonoholism (Barabsa, 2018). Research methods: The Polish version of the Mobile Phone Problem Use Scale for Adolescents (MPPUSA) was used (Krzyżak-Szymańska; 2018). A total of 684 adolescents aged between 12 and 18 years took part in the study. They were students from three schools – one primary and two secondary schools (a high school + technical school and a technical school + vocational school). The surveys are representative of these institutions. A short description of the context: As the scale has more than nine different cultural adaptations, the Polish data can be related to current global trends. Research findings: The results show that 14% of Polish adolescents are at risk and 3% use mobile phones problematically. Statistically significant relationships were found between the variable describing phone use among adolescents and both gender and type of school. Conclusions and/or recommendations: The MPPUSA only partially meets the needs of pedagogical diagnosis. There is little evidence from adolescents or data relating to students’ perspectives on phonoholism. The school pedagogue or class teacher should ask specific, multidimensional questions when diagnosing the problem. They should also use the clues from this preliminary diagnosis of the phenomenon in everyday school life concerning internet use

Instytucjonalny system wsparcia osób starszych

"Celem artykułu jest przedstawienie instytucjonalnego systemu wsparcia osób starszych w kontekście diagnozy zakresu prosenioralnej polityki społecznej i jakości pracy socjalnej realizowanej w małopolskiej i krakowskich instytucjach pomocy społecznej."(...

Aktywizacja, rozwój, integracja: ku niezależnej starości

Praca recenzowana / peer-reviewed pape