15 research outputs found
Combining Conventional Statistics and Big Data to Map Global Tourism Destinations Before COVID-19
World Tourism Organization (UNWTO) is the major source of internationally comparable data on tourism. However, UNWTO data has two drawbacks: it focuses on international trips and ignores differences between regions within individual countries. Alternative sources of big data are increasingly used to enhance tourism statistics. In this paper, we combine traditional information sources with gridded population dataset and Airbnb data to address the limitations of UNWTO statistics. We produce a map of world tourism destinations measured by the number of tourism visits and tourism expenditure in 2019, before the COVID-19 pandemic. We then identify hot spots of tourism and compare the level of spatial concentration of tourism to that of global population and economy. The results illustrate how supply and demand shape the global distribution of tourism, highlight the dominance of domestic travels in global tourism mobility and may help planning tourism policy in the face of current global challenges
Spatial diversity of absorption of EU Assistance funds and the level of socio-economic development in Poland
The article presents the level and spatial structure of the absorption of EU funds within Cohesion Policy and Common Agricultural Policy during the 2007–2013 EU financial framework in Poland. The data analysed include all of the payments from European programmes, divided into two groups: the support dedicated for the development of agriculture and rural areas, and the cohesion policy. It has been demonstrated that the level and structure of delivery of these funds is spatially diversified. The index of the absorption of EU funds per capita is negatively correlated with the level of socio-economic development, which results from the allocation of payments dedicated for development of agriculture and rural areas. The distribution of cohesion funds is not correlated with the level of socio-economic development in poviats.The article presents the level and spatial structure of the absorption of EU funds within Cohesion Policy and Common Agricultural Policy during the 2007–2013 EU financial framework in Poland. The data analysed include all of the payments from European programmes, divided into two groups: the support dedicated for the development of agriculture and rural areas, and the cohesion policy. It has been demonstrated that the level and structure of delivery of these funds is spatially diversified. The index of the absorption of EU funds per capita is negatively correlated with the level of socio-economic development, which results from the allocation of payments dedicated for development of agriculture and rural areas. The distribution of cohesion funds is not correlated with the level of socio-economic development in poviats
Znaczenie kultury ludowej dla rozwoju turystyki na obszarze Borów Tucholskich
Celem niniejszej pracy jest wskazanie kultury ludowej Borów Tucholskich jako istotnego elementu w promocji regionu i podniesienia jego wartości turystycznej. Ważna jest prezentacja obecnego stanu funkcjonowania kultury i tradycji na tym terenie. Istotnym, aspektem jest również zwrócenie uwagi na promocje odrębności kulturowej mieszkańców Borów przez instytucje samorządowe czy organizacje społeczne, na różnego rodzaju imprezach kulturalnych i innych przedsięwzięciach. W artykule zaprezentowano przykłady obrzędów i zwyczajów praktykowanych wśród mieszkańców, gwarę, odmianę haftu, jaki wykonuje się na terenie Borów, zabudowania gospodarcze oraz tradycyjną kuchnię regionalną. W dalszej części nawiązano do produktów turystycznych, które tworzone są w oparciu o zasoby kultury ludowej, opisano wioski tematyczne oraz imprezy kulturalne, przyczyniające się do promocji regionu i wpływające na atrakcyjność turystyczną
Preferencje turystów z Chin dotyczące wyboru atrakcji odwiedzanych w Europie
The aim of the study is to learn the preferences of Chinese tourists in Europe in terms of the choice of tourist attractions which they visit. The article uses an original research procedure: for selected tourist attractions in European countries the numbers of reviews posted on TripAdvisor webpage in general and in Chinese are measured. This allows to determine which attractions in the countries in analysis are most visited by Chinese tourists, and which countries and what kinds of attractions are most popular among Chinese visitors. The results show that Chinese tourists are primarily focused on the most popular urban tourist destinations in Europe, and online reviews can be a valuable source of information on travel preferences of groups of tourists
Delimitacja Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego na tle ujęć historycznych
The paper focuses on the bydgosko-toruński composition of the functional and settlement aspects analyzed from the perspective of history and of the contemporary conditions determining the borderlines of this area. The appearance of the term of ‘the bydgosko-toruńska agglomeration’ at the turn of the 1960s and 1970s initiated a debate on the legitimacy of the isolation of the analyzed composition and treating it either as a whole or separately. The contemporary delimitation of the BTOM was worked out based on the aggregate urbanization index and was completed with the analysis of the functional connections – commuting to work.Artykuł dotyczy bydgosko-toruńskiego układu funkcjonalno-osadniczego analizowanego z perspektywy historycznej oraz współczesnych uwarunkowań determinujących granice tego obszaru. Wraz z pojawieniem się terminu „aglomeracja bydgosko-toruńska” na przełomie lat 60. i 70. XX w. zapoczątkowana została dyskusja na temat zasadności wydzielenia analizowanego układu oraz traktowania go jako całość bądź rozłącznie. Współczesną delimitację BTOM opracowano na podstawie sumarycznego wskaźnika urbanizacji i uzupełniono o analizę powiązań funkcjonalnych
Ład przestrzenny w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza z założeniami programu jego kształtowania
Ład przestrzenny jest głównym celem polityki przestrzennej
wszystkich szczebli planowania i zarządzania rozwojem. Jest to stan
uporządkowania przestrzeni, który uwzględnia uwarunkowania przyrodnicze,
społeczne i ekonomiczne zrównoważonego rozwoju. Ponieważ ład jest warunkowany
kulturowo, jego kryteria zależą od systemu aksjologicznego i kondycji moralnej społeczeństwa.
Ład jest subiektywny i zmienny w czasie, także z powodu dynamiki zmian w
środowisku życia człowieka. Jest on przestrzenny jest obrazem sposobu
organizacji życia społecznego (ładu społecznego). Celem opracowania jest wskazanie obszarów ładu i nieładu przestrzennego
w województwie kujawsko-pomorskim (także przykładów), zaproponowanie zasad jego
kształtowania i rekomendacji dla samorządów w zakresie polityki przestrzennej,
ukierunkowanych na ład w przestrzeni. Praca ma także wskazać sposoby działań,
umożliwiających kształtowanie postaw i świadomości społecznej w kwestii ładu.
System kształtowania przestrzeni w Polsce opiera się na
przepisach ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym [1] oraz na regulacjach
rozproszonych w kilkudziesięciu innych ustawach. Kształtowanie i prowadzenie
polityki przestrzennej odbywa się na szczeblu samorządu gminnego, poziomie
powiatu, województwa i kraju. Istniejące w Polsce prawo kształtowania
przestrzeni jest wadliwe i wymaga pilnej zmiany. Przygotowywany Kodeks
urbanistyczno-budowlany ma unormować kwestie formowania przestrzeni i ładu.
Metoda badania stopnia uporządkowania przestrzeni zależy od rodzaju
układu odniesienia przestrzennego. W skali miejsca bada się ład w aspekcie
fizjonomicznym (estetycznym, wizualnym, architektonicznym, np. budynku,
gospodarstwa, miejsca, ulicy, osiedla), natomiast w wymiarze lokalnym (okolicy,
wsi, obrębu, miasteczka, miasta, zespołu miejskiego, gminy, powiatu) analizuje
się aspekt morfologiczny ładu (strukturalny, lokalny, urbanistyczny,
krajobrazowy). Na poziomie regionu (województwa, kraju) badaniu podlega ład w
ujęciu funkcjonalnym (planistycznym, regionalnym, społeczno-ekonomicznym).
Kryteria identyfikacji oraz oceny ładu przestrzennego to
zestaw miar, które są pochodnymi subiektywnych metod i narzędzi analizy:
dokumentacyjnych (analiza planów, porównanie stanu faktycznego z planami oraz
innymi dokumentami), statystycznych (zestawianie danych statystycznych, np.
metoda wskaźnikowa), percepcyjnych (obserwacji, porównanie stanu faktycznego ze
wzorcami mentalnymi i wyobrażeniami o przestrzeni), lub mieszanych (porównanie
stanu faktycznego z dokumentami, statystyką i wyobrażeniami). Generalną zasadą
wyznaczania kryteriów ładu/nieładu przestrzennego w skali lokalnej powinno być
badanie zgodności położenia, formy i funkcji analizowanego obiektu, zbioru,
struktury, obszaru lub innego elementu przestrzeni z warunkami (predyspozycjami)
przestrzeni, sąsiedztwem (zagospodarowaniem w otoczeniu) i planem (przypisaną
rolą).
Omawiając przyczyny dewastacji przestrzeni i nieładu należy
poczynić rozróżnienie pomiędzy źródłami ładu/nieładu, a przyczynami, symptomami
i skutkami nieładu. Źródłami ładu przestrzennego są: prawo stanowione, polityka
przestrzenna oraz inwestycyjna samorządów, świadomość społeczna i postawy
mieszkańców, a także praktyki inwestorów. Zaburzenia tych źródeł wywołują
nieład. Symptomy nieładu przestrzennego są dostrzegalne i odczuwalne przez
użytkowników przestrzeni, natomiast skutki społeczne i ekonomiczne są bardzo
poważne i trudniejsze do identyfikacji oraz oszacowania.
Przyczyny nieładu przestrzeni mają charakter ogólnopolski –
najważniejsze z nich to: ułomne i niespójne prawo, brak rządowej polityki
przestrzennej, brak hierarchiczności planowania, odrębność planowania
przestrzennego i społeczno-gospodarczego oraz utrwalone przekonanie o równoznaczności
prawa własności z prawem do zabudowy.
Problemy przestrzenne w województwie kujawsko-pomorskim mają
zróżnicowany charakter. Są to problemy estetyczne, strukturalne i funkcjonalne.
Występują one łącznie lub samodzielnie na obszarze całego województwa, ze
szczególnym natężeniem wokół większych miast i na styku różnych funkcji
(sposobów użytkowania przestrzeni). Najpoważniejsze z nich to: rozpraszanie
zabudowy, nieład architektoniczno-urbanistyczny, deformowanie przestrzeni przez
inwestycje górnicze i energetyczne (kopalnie surowców mineralnych i farmy
wiatrowe), lokalizowanie inwestycji uciążliwych (np. przemysłu rolniczego) w
pobliżu osad ludzkich, niespójność relacji obszarów posiadających potencjał
rozwoju, słabe powiązania między miejscami zamieszkania i pracy, produkcji i
konsumpcji, itp. Inwestycje w odnawialne źródła energii przy zachowaniu zasad
ładu przestrzennego nie muszą wywoływać negatywnych skutków dla krajobrazu. Przykłady
zarówno dobrych i niekorzystnych dla ładu przestrzennego praktyk na ternie
województwa można mnożyć. Identyfikacja problemów i konfliktów przestrzennych w
województwie kujawsko-pomorskim pozwoliła wskazać na przyczyny prawne jako
główne źródło nieładu przestrzennego. Skutkiem złego prawa jest dewastacja
przestrzeni w aspekcie urbanistycznym i funkcjonalnym.
Obszary ładu przestrzennego nie mają charakteru ciągłego. Tworzą
je przede wszystkim tereny objęte ochroną prawną: parki narodowe i
krajobrazowe, następnie kompleksy leśne, historyczne centra średniowiecznych
miast lokacyjnych oraz tereny zaprojektowane i zrealizowane według przyjętego
planu. Współcześnie istnieją już metody i narzędzia kształtowania ładu w przestrzeni.
Nowoczesne metody projektowania i realizacji budynków oraz zespołów
urbanistycznych pozwalają unikać tworzenia obiektów i obszarów zabudowy niespójnych
z otoczeniem.
W ramach projektu zrealizowano badanie socjologiczne opinii oraz
postaw mieszkańców województwa względem ładu przestrzennego, obejmujące cztery
studia przypadków: 1) duże miasto – Toruń (ład przestrzenny z perspektywy
obywatelskiej); 2) małe miasto – Golub-Dobrzyń (ład z perspektywy kulturowej);
3) gmina podmiejska – Lubicz (ład przestrzenny z perspektywy instytucjonalnej)
i 4) gmina rolnicza – Kęsowo (ład z perspektywy funkcjonalnej). Ponadto
przeanalizowano związki ładu przestrzennego z ładem społecznym. Główne wnioski z
badania: skuteczna i racjonalna polityka przestrzenna powinna być tworzona przy
udziale mieszkańców i z uwzględnieniem interesów inwestorów; podstawowym
problemem społecznym w zakresie ładu jest słabo ukształtowana tożsamość lokalna
mieszkańców i wynikający z niej brak zainteresowania jakością przestrzeni życia;
konieczne są nowe metody uczestnictwa społeczności lokalnej w rozwoju
przestrzennym oraz edukacja estetyczna; na obszarze województwa dominują: niska
aktywność społeczna, niski poziom zainteresowania sprawami lokalnymi,
powszechne niezrozumienie sensu dbania o ład przestrzenny, zwłaszcza w formie
rygorów prawnych.
Dalszy przebieg procesów kształtowania przestrzeni w
województwie kujawsko-pomorskim jest uzależniony od zmian prawa, przede
wszystkim od wprowadzenia Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. W wyniku reformy
prawa negatywne procesy przestrzenne mogą zostać wyhamowane, a niekorzystne
zjawiska ograniczone. Brak reakcji ustawodawcy spowoduje pogłębianie się
procesów chaotycznej suburbanizacji i niekontrolowanego rozpraszania zabudowy,
niszczenia krajobrazu i dewastacji środowiska przyrodniczego.
Założenia polityki kształtowania ładu przestrzennego muszą
uwzględniać zarówno istniejące uwarunkowania przyrodnicze, społeczne i
gospodarcze, jak i możliwości działania samorządu województwa. Wymogi ochrony
przestrzeni to zestaw warunków, które muszą być spełniane przez politykę
przestrzenną. Obejmują wskazania planistyczne, społeczne i ekonomiczne. Wśród
wymogów ochrony przestrzeni do uwzględnienia w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa znajdują się: postulat wprowadzenia kryteriów
ekonomicznych do planowania przestrzennego i monitorowanie procesów przestrzennych.
Kujawsko-pomorski program kształtowania ładu przestrzennego powinien
stanowić dla samorządu wojewódzkiego i władz lokalnych punkt odniesienia dla
polityki przestrzennej i działań kształtujących przestrzeń. Jego konkretyzacją
powinien być plan działań w zakresie kształtowania ładu przestrzennego w
województwie. Obydwa dokumenty powinny być skoordynowane ze strategią rozwoju i
planem zagospodarowania województwa.
Regionalne zasady i standardy kształtowania ładu
przestrzennego obejmują wskazania, które powinny być uwzględniane w działaniach
planistycznych, projektowych oraz inwestycyjnych w województwie, realizowanych
na zlecenie lub współfinansowane przez Województwo. Zasady te nie odbiegają
znacząco od ogólnie przyjętych reguł planowania i zagospodarowania
przestrzennego. Między innymi powinny one uwzględniać podstawy rozwoju zrównoważonego.
Rekomendacje w zakresie kształtowania ładu przestrzennego
zostały sformułowane dla jednostek samorządu terytorialnego, administracji
budowlanej, ustawodawcy, instytucji i organizacji zajmujących się problematyką
mającą wpływ na kształtowanie ładu przestrzennego, oraz dla uczestników
konkursów architektoniczno-urbanistycznych.
Wśród propozycji przedsięwzięć oddziałujących na postawy i
zachowania społeczeństwa znalazła się koncepcja miejsca „Przestrzenie kultury”
jako przykład możliwych rozwiązań edukacyjno-kulturowych ukierunkowanych na
kształtowanie świadomości społecznej. Inną propozycją jest warstwa „Ład
przestrzenny” w geoportalu województwa, zarządzanym przez Infostradę Kujaw i
Pomorza, jako narzędzie partycypacji społecznej, wspomagające kształtowanie
ładu przestrzennego. Ponadto województwo powinno podjąć działania edukacyjne i
kulturotwórcze w celu kształtowania świadomości mieszkańców i urzędników,
działając regionalnie i włączając się w projekty ogólnopolskie.
W dalszej części opracowania przedstawiono propozycje zmian
regulacji prawnych kształtujących ład przestrzenny, z których duża część jest
zbieżna z dezyderatami zawartymi w projekcie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego.
W pracy odnotowano najważniejsze założenia projektowanego systemu kształtowania
przestrzeni, jakim jest Kodeks urbanistyczny. Określono także kryteria oceny
planowania i realizacji inwestycji, mających wpływ na stan przestrzeni,
wspieranych środkami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Kujawsko-Pomorskiego 2014-2020.
W części końcowej pracy sformułowano – na podstawie
doświadczeń zebranych w rezultacie przeprowadzonych analiz – propozycje
monitoringu ładu przestrzennego. Monitoring zagospodarowania i ładu
przestrzennego powinien być prowadzony na wszystkich szczeblach planowania. W
skali województwa powinien opierać się na dostępnych bazach danych, przede
wszystkim na: BDOT10k, BDL GUS, mapie sozologicznej, danych gminnych oraz PZPW
i SRW. Analizy przestrzenne powinny mieć charakter topologiczny (rzeczywisty kształt
i zasięg występowania zjawisk) i statystyczny (w układzie gmin i obrębów
ewidencyjnych). Propozycje wykonania dodatkowych analiz i ekspertyz zawierają
wykaz opracowań, które są ważne dla kwestii ładu. Wśród nich są: ocena kosztów
społecznych i ekonomicznych nieładu w woj. kujawsko-pomorskim, szczegółowa prognoza
demograficzna województwa, audyt krajobrazowy (do którego zobowiązane są
samorządy gminne).
Wśród wielu wniosków zawartych w pracy należy zwrócić uwagę
na te dotyczące systemu funkcjonowania planowania i zagospodarowania
przestrzennego. Mówią one, że w obowiązujących w Polsce regulacjach prawnych
problemem jest zakres władztwa planistycznego w zarządzaniu przestrzenią i
ładem przestrzennym. Państwo praktycznie zaniechało zarządzania tą sferą i czas
najwyższy, aby struktury państwa zaczęły realizować jeden ze swoich
podstawowych obowiązków, jakim jest sprawne planowanie, w sposób istotny
współdecydujące o warunkach życia w Polsce. Fetysz ochrony prywatnej własności
ponad dobro wspólne (publiczne) i jego kosztem, wylansowany przez liberalne prawo i ugruntowywany przez sądy administracyjne, musi zostać zarzucony. Interes społeczny związany z
ochroną przestrzeni wspólnej nie może być zdominowany doraźnym zyskiem. Rynek
nieruchomości to element gry o przestrzeń, w tym głównie przestrzeń wspólną, i nie może na nim przeważać gospodarka wolnorynkowa. Aktualnie miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego powstają praktycznie tylko na zamówienie właścicieli terenów lub
ich pełnomocników, w granicach własności, a nie w granicach optymalnych,
uzasadnionych urbanistycznie. Organom sporządzającym plany miejscowe trudno
jest bronić racjonalnych i uzasadnionych dobrem wspólnym celów, przy wadliwym
prawie. Gminom będzie łatwiej zarządzać przestrzenią, gdy będzie miała czytelne
wsparcie w dobrej regulacji prawnej.
_____________________________________________________________________
[1] Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zm. Dalej: „ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym”
The impact assessment of closures the sugar factory in Unisław on the development of local community
The aim of the study was to present the results of local development research in the municipality of Unisław. Main motive to take research there was the liquidation of the sugar factory, which operated in the community for over 120 years. An attempt was made to determine the impact of plant closure on the local market. The secondary data were used, as well as questionnaire survey with the inhabitants of Unisław. The research has shown that the liquidation of sugar factory did not affect on the municipality economic situation, expressed by objective gauges. The expected increase in unemployment did not take place. People who have lost their jobs have found new employment or availed their right to retire. This also involves the phenomenon of economic migration – change of residence dictated finding a new job. There were no changes in the structure of agricultural production. Sugar beet producers have found new recipient of the raw material in Chełmża, where the sugar refinery still exists. Changes – assessed as significant – are noticeable by the local community. In the opinion of locals, the liquidation of sugar factory had a big impact on the development of the community and entailed the many negative changes. The respondents believe that the factory area, should be further developed a new features, such as: any other industry, commercial or residential area. Thus one can try to assess the impact of the liquidation of an industrial plant using objective measures, however, this allows you not to capture the real impact on local development, because the sugar factory in Unisław still exists in the minds of local residents.Celem opracowania jest próba określenia wpływu likwidacji cukrowni, funkcjonującej przez ponad 210 lat, na rozwój lokalny gminy Unisław w województwie kujawsko-pomorskim. W pracy wykorzystano dane wtórne, jak również bezpośredni wywiad kwestionariuszowy z mieszkańcami Unisławia. Na podstawie mierników i wskaźników poziomu rozwoju lokalnego gminy, nie zauważono bezpośredniego wpływu zamknięcia cukrowni, jednak wykazano, że zakład ciągle funkcjonuje w świadomości mieszkańców. Niestety, zabudowania cukrowni wyburzono, a gmina nie ujęła tego obszaru w programie rewitalizacji
Problemy i wskaźniki w badaniu innowacji i produktów turystycznych na obszarach wiejskich w Polsce (na przykładzie woj. wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego)
The impact of National Rural Network’s initiatives on socio-economic development of Podlaskie Voivodeship in Poland
National Rural Network is an important instrument for rural development in Poland. NRN is an instrument of the Rural Areas Development Programme. The main objective of NRN is to support the rural areas of the European Union by providing information, experiences and good practices for sustainable rural development. These measures are intended to improve the quality of life of rural residents and the conditions of their work. The aim of the paper is to demonstrate whether the implementation of NRN initiatives contributes to socio-economic development of rural areas in Podlaskie Voivodship. In order to achieve this objective, the projects supported by NRN for the years 2010-2017 were reviewed, and the numbers of the projects in individual poviats were compared to the changes in values of socio-economic development indicators derived from the Central Statistical Office data
Creation possibilities of social capital in rural areas of kujawsko-pomorskie voivodeship based on funds from the European Union
The article discusses the problem of the possibilities of shaping social capital in kujawsko-pomorskie voivodeship, by absorbing funds from UE – Rural Development Program, in the financial perspective 2007–2013. Among all of 22 priorities from RDP only 8 of them were chosen – those which may have the biggest influence for the social capital growth in voivodeship area. The data form Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture (ARMA), for all gminas of kujawsko-pomorskie were used in this paper. The payment value indicator for all priorities per capita in PLN was created. Furthermore the gminas classification was prepared by using the Ward’s hierarchical cluster analysis. The priorities for economic activity differentiation in rural areas and micro-enterprises development were highly correlated. They were mainly used in gminas with the highest level of UE funds for young farmers absorbing. Also the level of absorbing the UE funds from all of LEADER axis priorities was high and they were all correlated. The biggest influence of the level of RDP program funds absorbtion for social capital creation of rural areas was observed in gminas of żniński and inowrocławski poviats and also in the NE part of kujawsko-pomorskie vovivodeship (gminas of golubsko-dobrzyński, wąbrzeski, grudziądzki and brodnicki poviats). The spatial distribution of the value of UE payment indicator per 1 person depends on the age of farm managers. In addition, it refers to the historical-ethnographic regions in the kujawsko-pomorskie voivodeship.Artykuł podejmuje problem pełniejszego wykorzystania możliwości kształtowania kapitału społecznego na obszarach wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, poprzez absorpcję środków z Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w perspektywie finansowej 2007–2013. Wyodrębniono osiem działań PROW, które zdaniem autorów oddziaływały na wzmocnienie kapitału społecznego i dokonano analizy przestrzennej ich absorpcji w odniesieniu do potencjału ludnościowego badanego obszaru. Stwierdzono, że działania skierowane na wsparcie różnicowania działalności gospodarczej na obszarach wiejskich oraz na rozwój mikroprzedsiębiorstw istotnie korelowały ze sobą i były wykorzystywane najczęściej w gminach o najwyższym wskaźniku absorpcji pomocy dla młodych rolników. Rozkład przestrzenny wskaźnika absorpcji działań osi LEADER także są istotnie powiązane ze sobą. Wykazano, że największy wpływ absorpcji środków z PROW na kształtowanie kapitału społecznego na obszarach wiejskich widać w gminach powiatów żnińskiego, inowrocławskiego oraz w północno-wschodniej części województwa w powiatach golubsko-dobrzyńskim, wąbrzeskim, grudziądzkim i brodnickim