Zmiany poziomu rozwoju gospodarczego województw w okresie pandemii COVID-19 z zastosowaniem metody porządkowania liniowego w ujęciu dynamicznym

The article presents the results of a study on assessing the direction and scale of changes in the level of economic development of voivodeships during the COVID-19 pandemic. A set of values for characteristics describing the economic situation in individual voivodeships was generated from the Local Data Bank via the website https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat. The method of linear ordering of multidimensional objects was applied, using the Strahl method in a dynamic approach, to normalize the variables. A synthetic Development Level Indicator (DWPR) was determined, encompassing 13 diagnostic variables, based on which the level of economic development of individual voivodeships was determined for the years 2019, 2020, and 2021, and for comparison, also for 2010 and 2015. Rankings of voivodeships were prepared, and the magnitude of changes in the level of economic development between 2019 and 2021 was calculated. The analysis showed a slight decrease in the DWPR indicator in 2020, which can be attributed to the effects of pandemic-related restrictions. However, in 2021, the indicator exceeded the pre-pandemic value in all voivodeships. The increase in DWPR was mainly influenced by the following factors: industrial sales, own revenues of municipalities, the number of newly created jobs, the number of business entities per 1000 working-age population, average wages, and GDP value. The values of these indicators significantly increased in 2021 compared to 2020, resulting in a significant growth in DWPR. The growth dynamics were uneven: changes in more developed voivodeships were faster than in others, leading to deepening regional development disparities. The negative impact of the pandemic on the economy did not prove to be long-lasting.Celem badań jest ocena skali zmian poziomu rozwoju gospodarczego województw w czasie pandemii COVID-19, ze szczególnym uwzględnieniem województwa wielkopolskiego, które zajmuje w całym badanym okresie stosunkowo wysokie miejsce w rankingu. Badania przeprowadzono na podstawie danych GUS. Zastosowano metodę porządkowania liniowego obiektów wielowymiarowych przy normowaniu zmiennych metodą Strahl w ujęciu dynamicznym. Wyznaczono syntetyczny wskaźnik poziomu rozwoju obejmujący 13 zmiennych diagnostycznych i porównano poziom rozwoju gospodarczego województw w latach 2019–2021 oraz w 2010 i 2015 r. Analiza wykazała niewielkie obniżenie wskaźnika w 2020 r., ale w 2021 r. we wszystkich województwach osiągnął on wartość wyższą niż przed pandemią. Dynamika wzrostu była nierównomierna – zmiany w województwach bardziej rozwiniętych były szybsze niż w pozostałych, co spowodowało pogłębienie regionalnych różnic rozwojowych

Drzewa jako element ryzyka związanego z anomaliami pogodowymi

Social awareness of the important role of trees in the natural environment and in the cultural landscape has existed for centuries, but it turns out to be extremely important today, in the era of progressive climate change. The multifaceted natural, social, health, cultural, aesthetic and economic benefits provided by trees, supported by many scientific studies, are converted into monetary values, which allows to effectively use their potential in building comfort and functionality of life in urban areas. For this reason, trees in many countries are considered a national good and the green capital of cities (Szczepanowska, Sitarski 2015), and the concept of “ecosystem services” and “green infrastructure” with trees in the main role is implemented in the spatial policy of territorial units around the world. The benefits of the presence of trees dominate the possible nuisance and losses caused by trees (Rosłon-Szeryńska 2019). Nevertheless, in Poland, one can notice many problems with trees in the space of human life. The main thread is the discussion on the security risk, and the number of decisions authorizing logging is increasing year by year. The threat to safety is currently one of the important reasons for the removal of trees (Krynicki, Witkoś 2016). It is related to the financial liability of the owner of the land for damage caused by the tree in case of negligence in its care and maintenance. The Nature Conservation Act (Journal of Laws of 2021, item 1098) lists trees that threaten the safety of equipment, people or property as well as the safety of road, rail and shipping traffic, and the removal of which requires a permit from the commune without incurring fees. title. However, the lack of a method specifying the criteria of risk assessment contributes to many types of fraud. Identifying the threat and quantifying the risk associated with trees present in the cultural landscape is the basis of a properly functioning tree management system. Knowledge about the frequency and effects of falling and breaking trees allows you to make rational decisions adequate to the scale of the risk. The aim of the article is to present the problem of the threat posed by trees in Poland against the background of selected European and American countries. As part of the work, statistics of accidents and damage caused by trees during storms in the years 2000–2021 were compiled. A regional coefficient for the risk of windbreaks and overturning has been established. Own research proved that the number and effects of accidents in Poland are at a similar (low) level as in the world. Therefore, trees should be protected by taking care of their condition. Risk management guidelines are provided. The results of the research are to contribute to a better management of trees in urban areas, but also to the improvement of human living conditions in cities.Drzewa stanowią zasadniczy element zielonej infrastruktury pełniący usługi ekosystemów. Jednak podstawą racjonalnego gospodarowania zadrzewieniem w miastach jest bilans korzyści i strat związany z ich obecnością w przestrzeni zurbanizowanej, zwłaszcza w dobie zmian klimatycznych i wzmagających się anomalii pogodowych. Celem artykułu jest przedstawienie problematyki zagrożenia ze strony drzew w Polsce na tle wybranych krajów Europy i Ameryki. W ramach pracy sporządzono statystyki wypadków i szkód powodowanych przez drzewa podczas wichur w latach 2000–2021. Powstał współczynnik regionalny ryzyka związanego z wiatrołomami i wywrotami. Badania własne udowodniły, że liczba i skutki wypadków w Polsce są na podobnym (niskim) poziomie co na świecie. Należy więc chronić drzewa, dbając o ich stan. Przedstawiono wytyczne do zarządzania ryzykiem. Wyniki badań mają przyczynić się do lepszego gospodarowania drzewami w przestrzeni zurbanizowanej, ale i do poprawy warunków życia człowieka w miastach

Rola komitetów rewitalizacji w procesie rewitalizacji na przykładzie województwa wielkopolskieg

Social participation should be the basis of revitalization activities. The necessity of socializing the revitalization process is emphasized in both domestic and foreign literature. In the literature, different levels and forms of social participation are distinguished. In Poland, the revitalization committee should be considered the highest form of public participation in the revitalization process, enabling the inclusion of stakeholders in the management of this process. According to the legislator, it acts as a liaison between the municipal authorities and other stakeholders of revitalization in matters related to the preparation, conduct and assessment of revitalization. Therefore, it is the most important body exercising social control over all elements of the revitalization process, and gives stakeholders a chance to exert a real impact on the course of revitalization activities. Numerous studies and reports show, however, that the revitalization committee is still an insufficiently practiced instrument of social participation, and some municipalities evade the statutory obligation to establish it. On the other hand, the scale of occurrence of consultative and advisory bodies performing functions similar to those of the revitalization committees in the case of programs adopted by non-statutory means deserves a positive assessment. The aim of the article is to assess the role and scope of activity of revitalization committees and similar advisory bodies in the revitalization process on the example of the Wielkopolska region. In order to reach the purpose of the desk-based data analysis and survey have been conducted.Partycypacja społeczna powinna stanowić podstawę działań rewitalizacyjnych. W literaturze fachowej wyróżnia się jej różne poziomy i formy. W Polsce za najwyższą formę udziału społeczeństwa w procesie rewitalizacji należy uznać komitet rewitalizacji. Stanowi on najważniejsze ciało sprawujące społeczną kontrolę nad wszystkimi elementami procesu rewitalizacji, a także daje interesariuszom szansę na wywieranie realnego wpływu na przebieg działań rewitalizacyjnych. Liczne opracowania i raporty wykazują jednak, że ciało to jest wciąż niewystarczająco praktykowanym instrumentem partycypacji społecznej. Celem artykułu jest ocena roli oraz zakresu aktywności komitetów rewitalizacji i ich odpowiedników w procesie rewitalizacji na przykładzie województwa wielkopolskiego. W badaniu wykorzystano metodę analizy danych zastanych i badania ankietowego

Regionalne zróżnicowanie instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w kontekście bioróżnorodności gruntów rolnych województwa wielkopolskiego

The measures taken by farmers regarding fulfilling cross-compliance rules as well as the implementation of some Rural Development Programme projects, such as the environmental management scheme in the years 2004–2013 and agri-environmental-climate and ecological schemes in the years 2014–2020, have contributed to an improvement in the protection of biodiversity in rural areas. The article aims to present the spatial changes in the protection of agricultural land biodiversity following subsidies for the development of ecological and sustainable production in the Wielkopolskie Voivodeship. The spatial analysis rests on four indicators showing the number of applications granted as part of the packages of sustainable and ecological farming in relation to the total number of farms expressed in a percentage, the amount of money received for this purpose by ha of agricultural land, the share of farms receiving incentives by the total number of farms, and the share of agricultural land covered by incentives by the total area of farmland. The spatial scope of the analysis embraces the Wielkopolskie Voivodeship with poviats (counties) as basic units (by 31 poviat offices of the Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture). The research shows that the subsidies have positively affected the concentration of the agricultural land covered by environmental management incentives, as has been observed in the north-western part of the Wielkopolskie Voivodeship, where the greater use of economic instruments by farmers has resulted in the continuation of saving agricultural land by extensive farming, and thus the preservation and expansion of biodiversity.Do poprawy ochrony bioróżnorodności na obszarach wiejskich przyczyniają się działania podejmowane przez rolników w ramach spełniania norm i wymogów wzajemnej zgodności (ang. cross-compliance) oraz realizacja niektórych działań w ramach PROW, takich jak program rolnośrodowiskowy w latach 2004–2013, programy rolno-środowiskowo-klimatyczne i ekologiczny w latach 2014–2020. Celem artykułu jest przedstawienie zmian przestrzennych stanu ochrony bioróżnorodności gruntów rolnych wskutek wsparcia finansowego rozwoju produkcji ekologicznej i zrównoważonej w województwie wielkopolskim. Jako podstawę analizy przestrzennej przyjęto cztery wskaźniki, przedstawiające liczbę wniosków zrealizowanych w ramach pakietów rolnictwa zrównoważonego i ekologicznego w odniesieniu do ogólnej liczby gospodarstw rolnych wyrażonej w procencie, wielkość pozyskanej z tego tytułu kwoty w przeliczeniu na ha użytków rolnych, udział gospodarstw pobierających płatności w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych oraz udział powierzchni użytków rolnych objętych płatnościami w ogólnej powierzchni użytków rolnych gospodarstw. Zakres przestrzenny analizy obejmował terytorium województwa wielkopolskiego, a jako podstawowe jednostki przyjęto powiaty (w układzie 31 biur powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). Z badań wynika, że wsparcie finansowe miało pozytywny wpływ na koncentrację użytków rolnych objętych płatnościami rolnośrodowiskowymi i widoczne było w północno-zachodniej części województwa wielkopolskiego, gdzie w większym stopniu wykorzystane przez rolników instrumenty ekonomiczne spowodowały kontynuację oszczędzania gruntów rolnych poprzez ekstensywne gospodarowanie, a tym samym zachowanie i powiększanie stanu bioróżnorodności

Wyprowadzić się czy zostać? Preferencje mieszkaniowe z mieście postsocjalistycznym w fazie suburbanizacji

Researchers of urban mobility patterns and residential preferences of urban dwellers increasingly inquire whether these processes are universal or place-specific. It is also interesting in the context of processes taking place in post-industrial and post-socialist cities, considering their rapid demographic and spatial transformations (e.g. the process of shrinkage, which is simultaneous with the process of suburbanization). In turn, in the context of housing mechanisms, it is interesting how much the urban life cycle coincides with the life cycle of its households. To address this question, we conducted a study based on an extensive stated preferences survey (N = 1113) from Poland’s third-largest city – Lodz. It allowed us to statistically elaborate on the determinants of the preference to move from an existing home to a new location and to what extent the physical and social environment of the properties, defined through the lenses of urban amenities, affects such decisions. We found that 56% of respondents declared that they would prefer to live in a different neighbourhood than the ones they currently live. In line with the household’s life cycle model, age was the main driving factor, while urban amenities played a minor role in determining location preferences. The youngest age group preferred to live in the city centre, while late-middle age groups preferred to move to the suburbs. Also, people living in single-family houses strongly preferred to stay in their current location, compared to those inhabiting all other types of buildings.Badacze wzorców mobilności miejskiej i  preferencji mieszkaniowych mieszkańców miast zadają często pytanie, czy procesy te mają charakter uniwersalny, czy też są specyficzne dla konkretnych lokalizacji. Jest to interesujące szczególnie w miastach postindustrialnych i postsocjalistycznych w kontekście dynamicznie zachodzących w nich przemian demograficznych i przestrzennych (w tym ich jednoczesnego kurczenia się demograficznego i suburbanizacji). Natomiast w kontekście mieszkalnictwa interesujące jest, na ile cykl życia takich miast jest zbieżny z cyklem życia jego gospodarstw domowych. Aby odpowiedzieć na te pytania, na próbie 1113 osób przeprowadzono badanie deklarowanych preferencji mieszkaniowych trzeciego co do wielkości miasta w Polsce – Łodzi. Pozwoliło ono zidentyfikować czynniki decydujące o chęci wyprowadzenia się lub pozostania w obecnym miejscu zamieszkania, w tym to, w jakim stopniu na preferencje te wpływa otoczenie fizyczne i społeczne nieruchomości, czyli tzw. udogodnienia miejskie. Ponad połowa (56%) respondentów zadeklarowała, że wolałaby mieszkać w innej okolicy niż obecna. Zgodnie z modelem cyklu życia gospodarstwa domowego, głównym czynnikiem oddziałującym na preferencje mieszkaniowe w Łodzi jest wiek, podczas gdy udogodnienia miejskie odgrywają mniej istotną rolę. Najmłodsza grupa wiekowa deklaruje przy tym chęć mieszkania w centrum miasta, natomiast osoby ze średnich i najstarszych grup wiekowych preferują zamieszkiwanie przedmieść. Ponadto mieszkający w domach jednorodzinnych wolą pozostać w obecnej lokalizacji, w przeciwieństwie do osób zamieszkujących inne typy budynkó

Identyfikacja obszarów cichych w mieście. Studia przypadków Lublina i Radomia

Abstract: Protection from noise is one of the most important challenges of the modern world. The problem of assessing and managing environmental noise is addressed by Directive 2002/49/EC. One of the instruments proposed in it is the identification of quiet areas within agglomerations and outside agglomerations. This instrument was also introduced into the “Environmental Protection Law” (2001) in Poland. The identification of quiet areas is the responsibility of county councils and is binding for planning and zoning instruments. Although the identification of quiet areas in Europe is still in progress, it is noticeable that the degree of progress is different among European countries. In Poland, this instrument is treated marginally. The applicable legal acts do not specify what criteria should be used in the delimitation of quiet areas. Some guidance can be found in scientific publications and manuals prepared, among others, by the European Environmental Agency. The aim of this research is to identify quiet areas in two Polish cities: Lublin and Radom. Environmental noise protection programs and planning documents were analyzed for them. This allowed to recognize whether quiet areas were proposed for the studied cities. The main part of the article is the presentation of the results of surveys conducted among the residents of both cities, which resulted, among other things, in preliminary proposals of quiet areas. The presentation is preceded by a literature review of the identification and functioning of quiet areas in other European cities. The article concludes with an overview of the planning and design challenges in delimiting and developing quiet areas in the city. Reference is also made to the idea of soundscape and acoustic design. An analysis of the environmental noise protection programs for Lublin and Radom showed that no quiet areas were proposed for the first mentioned city, while 25 (in the 2013 program)/4 (in the 2018 program) quiet areas were proposed for the second. However, neither city has designated such areas by resolution. Surveys showed that, according to the majority of respondents, the identification of quiet areas is needed. As quiet areas, they most often indicated green and blue urban infrastructure objects with recreational functions. In the case of Radom, some of them coincide with the areas selected in the current program of environmental protection against noise. However, these indications are less numerous than in the case of Lublin. The vast majority of respondents indicate the important role of close accessibility of quiet areas. Based on a review of the literature and the practices of other cities, it was shown that quiet areas should be the subject of planning and design with the involvement of residents. It is also important to strengthen public education about quiet, noise and soundscapes.Ochrona przed hałasem stanowi jedno z ważniejszych wyzwań współczesnego świata. Problem oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku podejmuje Dyrektywa 2002/49/WE. Jednym z zaproponowanych w niej instrumentów jest tworzenie obszarów cichych na terenie aglomeracji oraz poza aglomeracją. Instrument ten został wprowadzony także do obowiązującej w Polsce ustawy Prawo ochrony środowiska (2001). Wyznaczenie obszarów cichych należy do kompetencji rad powiatów i jest wiążą[1]ce dla instrumentów planowania i zagospodarowania przestrzennego. Choć identyfikacja obszarów cichych w Europie nadal trwa, to zauważalny jest różny stopień zaawansowania poszczególnych krajów Europy. W Polsce instrument ten jest traktowany marginalnie. Celem badań jest identyfikacja obszarów cichych w dwóch miastach Polski: Lublinie i Radomiu. Dla nich przeprowadzono analizę dokumentów strategiczno-planistycznych oraz badania sondażowe wśród mieszkańców. Na koniec przedstawiono wyzwania planistyczne i projektowe w zakresie wyznaczenia i zagospodarowania obszarów cichych. Odniesiono się też do idei krajobrazu dźwiękowego i projektowania akustycznego

The role of LMX and organizational climate in improving performance and effectiveness of local public administration: evidence from the Metropolis GZM

Wraz z transformacją administracji publicznej i pojawieniem się nowych koncepcji zarządzania publicznego poprawa wyników działania i efektywności lokalnej administracji publicznej stała się ważnym celem polityki regionalnej w wielu krajach. Jednak aby poprawa taka była możliwa, konieczne jest rozpoznanie w tych organizacjach czynników ją warunkujących. W konsekwencji celem artykułu jest określenie wpływu na wyniki działania i efektywność lokalnej administracji publicznej takich czynników organizacyjnych, jak: jakość relacji między przełożonym a podwładnym i organizacyjny klimat uczenia się. Artykuł prezentuje rezultaty badań ankietowych przeprowadzonych we wszystkich 41 urzędach miasta/gminy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM). Model związków odnośnie do jakości relacji wymiany między liderem a członkami zespołu (LMX), organizacyjnym klimatem uczenia się oraz wynikami działania i efektywnością (OEP) urzędów miasta/gminy został poddany analizie z wykorzystaniem modelowania równań strukturalnych (SEM).Since the 1990s, along with the transformation of public administration and the emergence of new concepts of public management, the improvement of organisational effectiveness and performance (OEP) of local public administration has become an important goal of regional policies in many countries. The OEP of local public administration has started to be considered as an essential factor affecting the process of regional socio-economic development. However, to improve the performance of local public administration, factors influencing the OEP of public administration organizations need to be determined. Consequently, the purpose of this paper is to identify how such factors as the quality of relations between leaders and subordinates as well as learning climate influence the OEP of public administration organizations. Method/approach: The paper presents the results of a survey research conducted among 153 employees of municipal offices in the Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolis (i.e. Metropolis GZM). A model of relationships between LMX, organizational learning climate, and the OEP was examined with the use of Structural Equation Modeling and path analysis. Findings: It was found that the LMX affected the OEP only indirectly through its impact on organizational learning climate which in turn influences the OEP. Therefore, the study also revealed that organizational learning climate mediated the relationship between the LMX and the OEP. Originality: The presented results of the study have provided empirical evidence regarding the influence of LMX and organizational climate on the OEP of public organizations which was hitherto absent in the literature on the subject. A novel conclusion from this study is that the high quality of relationships between leaders and subordinates and organizational learning climate improve the OEP of local public administration organizations. Highly effective local public administration can become a driver of the regional development promoting new ideas, innovation and local incentives

Percepcja krajobrazów województwa pomorskiego w opinii jego mieszkańców

Huge and unfavorable changes have been taking place for decades in the spatial structure, physiognomy and functioning of the landscape in Poland. At the same time, in recent years, social pressure has been increasing to protect valuable landscapes from devastation (petitions, demonstrations of residents, etc.). The few scientific studies on the social perception of landscape reveal a picture of a diversified level (rather low or moderate) of social awareness of the importance of landscape quality for its users’ living conditions. The aim of the article is to assess the quality of the Pomeranian Voivodeship landscapes and the changes taking place within them, as well as the level of awareness of landscape quality importance among the inhabitants of the region. This assessment is based on a questionnaire research on the landscapes’ perception (perception-based approach) and the space valorization among the inhabitants of the voivodship carried out in 2021 as part of the landscape audit (resulting from a statutory obligation). Altogether 2.455 inhabitants from all 20 poviats of the Pomeranian Voivodeship, including 100 communes (out of all 123 communes) participated in the study. The results of the study showed a sense of a strong relationship between the inhabitants and the place of their residence, with relatively low social activity for their neighborhoods. In the opinions, attachment to one’s own town translates into a relatively high level of satisfaction with the appearance of the place of residence and high interest in investments carried out in its vicinity. At the same time, a large group of respondents negatively assessed the changes taking place in their neighborhoods, expressing a desire to have more influence on the shape of their living space and the appearance of the residential place. The conducted research was the first of its kind in the voivodship.Celem artykułu jest ocena jakości krajobrazów województwa pomorskiego oraz zmian w nich zachodzących, jak również poziomu świadomości znaczenia jakości krajobrazów wśród mieszkańców regionu. Ocena ta bazuje na badaniu percepcji krajobrazów i waloryzacji przestrzeni wśród mieszkańców województwa, przeprowadzonym w 2021 r. w ramach realizowanego w województwie audytu krajobrazowego. W badaniu udział wzięło 2455 respondentów, pochodzących ze wszystkich 20 powiatów województwa pomorskiego. Wyniki badania wskazały na poczucie silnego związku mieszkańców województwa pomorskiego z miejscem zamieszkania, przy relatywnie niskiej aktywności społecznej na rzecz swojej miejscowości. Jednocześnie liczna grupa respondentów negatywnie oceniła zmiany zachodzące w ich otoczeniu, wyrażając chęć posiadania większego wpływu na kształtowanie przestrzeni i  wygląd miejsca zamieszkania. Przeprowadzone badanie było pierwszym tego typu w województwie

Usługi ekosystemowe w zarządzaniu układami przyrodniczymi

Idea przygotowania publikacji, która prezentuje obecny stan wiedzy na temat usług ekosystemowych w Polsce, powstała w związku z realizacją projektu „Usługi świadczone przez główne typy ekosystemów w Polsce – podejście stosowane” (ECOSERV-POL). Książka stanowi swoiste kompendium wiedzy, przedstawiające możliwości praktycznego wykorzystania koncepcji usług świadczonych przez różne ekosystemy, a jednocześnie może być wykorzystywana jako podręcznik na poziomie akademickim i służący zainteresowanym ekspertom-praktykom. Publikacja  ukazuje   się   równolegle w wersji papierowej oraz w wersji elektronicznej na ogólnodostępnej stronie: https://ecoservpol.amu.edu. pl/podrecznik/

Film and place in an intercultural perspective India-Europe film connections

Książka „Film and place in an intercultural perspective: India-Europe film connections” przedstawia złożone relacje między filmem a miejscem i przestrzenią w perspektywie międzykulturowej, posługując się do tego analizą powiązań filmowych między Indiami a Europą. Indyjski przemysł filmowy wytwarza ponad 1500 filmów rocznie, a po roku 2000 stał się globalnym fenomenem, wykraczającym daleko poza granice Indii i Azji Południowej. Ekspansja ta doprowadziła do zainteresowania Europą przez indyjskich filmowców, którzy zaczęli poszukiwać coraz bardziej egzotycznych dla nich lokalizacji filmowych. Dlatego też książka opisuje i wyjaśnia rolę, jaką film (jako zjawisko kulturowe) oraz wytwarzający go przemysł filmowy (jako zjawisko społeczno-gospodarcze) odgrywają w tworzeniu powiązań kulturowych i współpracy gospodarczej pomiędzy Indiami a Europą