Laboratorium miejskie jako instrument budowy miast neutralnych dla klimatu – przykłady dobrych praktyk

Cities are a key area for taking pro-ecological activities and creating innovative solutions. Through cooperation, innovation, investment and education, they can play an important role in achieving climate neutrality by 2050. Therefore, city districts or their selected spaces function as laboratories of transformative pro-climate solutions. This is due to the instrument, which is called as a urban laboratory (urban lab). The urban lab is an instrument of cooperation between city authorities, residents, entrepreneurs, scientific entities and other stakeholders whose aim is to develop innovative solutions to urban problems, supporting the construction of neutral cities. An urban lab can be defined in many ways – as a physical (office) space where innovative solutions are developed, but it can also be a separate area of the city, e.g. a district or a street. Urban lab can also be a system for creating and testing innovative products and services that are intended to support the sustainable development of the city and improve the quality of life of residents. The essence of this instrument is based on cooperation between city stakeholders in order to develop innovative solutions to urban problems and test them in urban space. The aim of the article is to characterize the use of city laboratories along with examples of good practice. The publication analyzed and defined various forms of urban labs operating in cities around the world. In addition, leading urban labs and selected pro-ecological projects that were implemented in districts of cities such as Barcelona and Amsterdam were characterized. The experiences and selected achievements of the Polish precursors of this instrument – Urban Lab Gdynia and Urban Lab Rzeszów – were also recalled. The analyzes and characteristics of the above examples of good practices may be a source of inspiration for other Polish cities that are currently and in the future implementing climate neutrality strategies in their areas. The author’s part of the work is to initiate research on the issues of popularization and ways of using the urban laboratory as an instrument for building climate-neutral cities in Poland.Laboratorium miejskie (ang. urban lab) jest to instrument współpracy między władzami miast, mieszkańcami, przedsiębiorcami, podmiotami naukowymi i innymi interesariuszami, której celem jest opracowywanie innowacyjnych rozwiązań dotyczących problemów miejskich, sprzyjających budowie neutralnych klimatycznie miast. Celem artykułu jest charakterystyka różnorodnych form funkcjonowania laboratoriów miejskich wraz z przykładami dobrych praktyk, tj. głównych obszarów miasta podlegających transformacji klimatycznej wraz z kluczowymi projektami. W obliczu konieczności przystosowywania się polskich miast do zmian klimatycznych, przykłady funkcjonowania tego instrumentu oraz realizowanych za ich pomocą projektów mogą stanowić cenne źródło inspiracji dla decydentów miejskich. Autorską częścią pracy jest zainicjowanie badań nad problematyką popularyzacji i sposobów wykorzystania laboratorium miejskiego jako instrumentu budowy neutralnych klimatycznie miast w Polsce

Potencjał chłodzący terenów zieleni na przykładzie parków miejskich Poznania i Wrocławia

Several studies indicate the cooling effect of urban greenery and their influence on mitigating the urban heat island effect. The results of studies can differ significantly based on various factors, with the primary factor being the research methods. This study aims to indicate a universal method for assessing the impact of green areas on the thermal environment using satellite images. Pilot studies were conducted for two cities, Poznań and Wrocław. Publicly available satellite scenes from Landsat 8–9 and Copernicus project data were used. The findings indicate that there are moderate variations in land cover between different cities, as well as significant differences in the number and types of parks. In Wrocław, 73 parks were identified, with 66% of them being forest parks. In Poznań, there were 48 parks, and 83% of them were predominantly grassy areas. In the case of surface waters and forest areas, the average land surface temperature was 28.8–30°C, while for squares and buildings, it was 36.2–36.7°C. Studies have shown that the range of the land surface temperature resulting from the land cover is about 11°C and that green areas play a crucial role in cooling the surroundings of parks. In Poznań, the average temperatures in the 0–100 m buffer were 0.6°C lower than in the 100–200 m buffer, in Wrocław this difference was 0.7°C. The temperature in the 0–100 m buffer was influenced by the vegetation index for parks (NDVI) and the height of buildings, and in the case of the 100–200 buffer around the park, also by the sealing of the surface. The methodology developed and adopted in the study of two cities allows for extending the research to other cities, even outside Poland.Celem niniejszych badań jest wskazanie uniwersalnej metody oceny wpływu terenów zieleni na termikę otoczenia z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych. Przeprowadzono pilotażowe badania dla dwóch miast: Poznania i Wrocławia. Wykorzystano publicznie dostępne sceny satelitarne Landsat 8–9 oraz dane projektu Copernicus, stąd wypracowana i przyjęta w badaniach dwóch miast metodyka pozwala na rozszerzenie badań na inne miasta, także poza Polską. Badania wykazały, że rozpiętość temperatury powierzchni ziemi wynikającej z pokrycia terenu wynosi około 11°C oraz że tereny zieleni odgrywają bardzo istotną rolę w chłodzeniu otoczenia parków. W Poznaniu średnie temperatury w buforze 0–100 m były o 0,6°C niższe niż w buforze 100–200 m, we Wrocławiu różnica ta wynosiła 0,7°C. Na temperaturę w buforze 0–100 m wpływ miał indeks wegetacji dla parków (NDVI) i wysokość budynków, a w przypadku bufora 100–200 wokół parku – także uszczelnienie powierzchni

Jak odwrócić niekontrolowany rozwój miast: inteligentne niebiesko-zielone miasto

The phenomenon of urban sprawl is relatively widespread. At its root are a number of factors that have caused people to leave cities and settle relatively close to them. There are both positive and negative consequences of urban sprawl, but the latter are far more numerous, so solutions are needed. Therefore, four questions have been formulated for this paper: 1. What are the negative consequences of urban sprawl? 2. Are there positive aspects to the phenomenon? 3. Do the negative consequences outweigh the positive ones? 4. What should be done to mitigate the negative consequences of urban sprawl? This study aims to identify a set of actions that can reduce the identified negative consequences of urban sprawl. We believe that the key at the planning level is to implement the concept of the smart blue-green city, which respects social needs. The elements of the proposed solution have been selected with a view to reducing the phenomenon of urban sprawl, i.e. keeping people in the city, rather than designing the urban and suburban structure.Zjawisko rozlewania się miast jest stosunkowo powszechne. U jego podstaw leży szereg czynników, które spowodowały, że ludzie opuszczają miasta i osiedlają się blisko nich. Istnieją zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje rozlewania się miast, jednak te drugie zdecydowanie przeważają, więc potrzebne są odpowiednie rozwiązania. W związku z tym w artykule tym sformułowano cztery pytania: 1. Jakie są negatywne konsekwencje rozlewania się miast? 2. Czy istnieją pozytywne aspekty tego zjawiska? 3. Czy negatywne konsekwencje przeważają nad pozytywnymi? 4. Co należy zrobić, aby złagodzić negatywne konsekwencje niekontrolowanego rozwoju miast? Niniejsze badanie ma na celu zidentyfikowanie zestawu działań, które mogą zmniejszyć negatywne skutki rozlewania się miast. Uważamy, że kluczem do tego jest wdrożenie koncepcji Smart Blue-Green City, która uwzględnia potrzeby społeczne

Quaestiones Geographicae 43(4)

Z okazji 50-lecia czasopisma „Quaestiones Geographicae” serdecznie zapraszamy do lektury jubileuszowego numeru 43(4). Czasopismo „Quaestiones Geographicae” powstało w 1974 r. jako rocznik wydawany przez Instytut Geografii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jego założycielem i pierwszym redaktorem był profesor Stefan Kozarski. Od momentu powstania pismo publikuje artykuły w języku angielskim. Początkowo były to prace z zakresu geografii fizycznej i geografii człowieka, następnie zaczęły pojawiać się artykuły dotyczące planowania przestrzennego, zrównoważonego rozwoju, nauk o środowisku, systemów informacji geograficznej (GIS), turystyki i rekreacji. Obecnie „Quaestiones Geographicae” jest czasopismem wydawanym przez Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych oraz Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM

Koncentracja działalności gospodarczej w miastach należących do Polskiej Krajowej Sieci Miast Cittaslow

The Polish National Cittaslow Network associates small cities which, in line with the slow city concept, strive towards sustainable development and ensurance of proper relations between economic development, care of the natural environment and improved quality of life of the city residents. The development of Polish slow cities should rely on the local, endogenous potential. Thus, an opportunity for every slow city to develop is through the support to local producers and development of local production, and in particular the support of the dominant branches that could allow the city to achieve some specialisation. The aim of this study has been to analyse the concentration of business activity in the member cities of the Polish National Cittaslow Network, and to identify potential areas for specialisation of each city. The study covered 36 cities which belong to the Polish National Cittaslow Network. To evaluate the degree of concentration of the PKD sections (Polish Classification of Business Activities) in this cities, Florence’s location quotient was applied. The value of this index in year 2022 and the dynamics of its change in years 2018–2022 were calculated. The classification of the PKD sections in every city was also performed, thereby distinguishing four clusters. Based on the study, it has been demonstrated which PKD sections corresponded to the highest degree of the concentration of business activities. The sections which can be referred to as the “engines of the local economy” have been identified. Other clusters of the PKD sections have been also distinguished, which have been named as: developing sections, sections losing importance, sections of the marginal importance for the local economy. The study results have a practical dimension as they point to potential directions in the specialisation of the Polish slow cities.Polska Krajowa Sieć Miast Cittaslow zrzesza małe miasta, które zgodnie z założeniami koncepcji slow city dążą do zrównoważonego rozwoju i zapewnienia odpowiednich relacji między wzrostem gospodarczym, dbałością o środowisko i poprawą jakości życia mieszkańców. Rozwój polskich slow cities powinien odbywać się w oparciu o lokalny, endogeniczny potencjał. Szansą poszczególnych miast w tym zakresie jest więc wspieranie producentów lokalnych i rozwój lokalnej wytwórczości, a w szczególności wspieranie branż dominujących, w których miasta mogłyby osiągnąć specjalizację. Celem badań była analiza koncentracji działalności gospodarczej w miastach należących do polskiej sieci Cittaslow oraz identyfikacja obszarów specjalizacji poszczególnych miast. Badaniami objęto 36 miast należących do sieci. Do oceny stopnia koncentracji sekcji PKD w tych miastach wykorzystano iloraz lokalizacji Florence’a. Obliczono wartość tego wskaźnika dla roku 2022, jak również jego dynamikę zmian w okresie 2018–2022. Przeprowadzono też klasyfikację sekcji PKD w poszczególnych miastach, wyróżniając cztery skupienia. Na podstawie badań wykazano, w których sekcjach PKD występuje w miastach największy stopień koncentracji działalności gospodarczej. Zidentyfikowano sekcje, które w danych miastach można nazwać „kołami napędowymi” ich lokalnej gospodarki. Zidentyfikowano także pozostałe skupienia sekcji PKD: sekcje rozwojowe, sekcje tracące na znaczeniu, sekcje o marginalnym znaczeniu dla lokalnej gospodarki. Wyniki badań mają wymiar praktyczny, wskazują bowiem kierunki specjalizacji lokalnej badanych slow cities

Konkurencyjność regionalnych rynków pracy na pograniczu ukraińsko-polskim: analiza porównawcza

New challenges of world economic development affect the functioning of labour markets at the international, national and regional levels. The article presents the results of the analysis of the competitiveness of the labour markets in the adjacent border regions of Ukraine and Poland at the national level and in the cross-border dimension. Based on the RCI 2.0 calculation methodology, the effectiveness of the development of labour markets in the Ukrainian-Polish borderland was assessed. Relying on the results of the survey conducted in the form of in-depth interviews, the main trends in the formation of demand and supply for labour force in the border regions of Ukraine were determined. The article examines the impact of the war in Ukraine on the structure of job seekers and the dynamics of migration processes to neighboring EU countries, including Poland as one of the main recipient countries of refugees from Ukraine. The results of the study make it possible to assess the prospects for the development of the labour markets and are of practical importance for the development of effective tools for regulating the labour markets of both countries.Globalne wyzwania wpływają na funkcjonowanie rynków pracy na poziomie międzynarodowym, krajowym i regionalnym. Artykuł przedstawia wyniki analizy konkurencyjności rynków pracy w regionach przygranicznych Ukrainy i Polski na poziomie krajowym oraz w wymiarze transgranicznym. Na podstawie wskaźnika RCI 2.0 oceniono efektywność rozwoju rynków pracy na pograniczu ukraińsko-polskim. Opierając się na wynikach badania przeprowadzonego w formie wywiadów pogłębionych, określono główne trendy w kształtowaniu popytu i podaży siły roboczej w regionach przygranicznych Ukrainy. Artykuł prezentuje wpływ wojny na Ukrainie na strukturę osób poszukujących pracy oraz dynamikę procesów migracyjnych do sąsiednich krajów UE, w tym Polski jako jednego z głównych krajów przyjmujących uchodźców z Ukrainy. Wyniki badania umożliwiają ocenę perspektyw rozwoju rynków pracy oraz mają praktyczne znaczenie dla opracowania skutecznych narzędzi regulacji rynków pracy obu krajów

Procesy koncentracji ziemi w Polsce w świetle paradygmatu rozwoju D.C. Northa

The subject of this paper is the process of land ownership consolidation. The primary goal of the research is to address the question of whether a connection exists between institutional conditions arising from various historical experiences in Polish regions and the dynamics of land ownership concentration processes in Poland, and whether this can lead to a spatially diversified model of development for Polish agriculture. The research was conducted based on a critical analysis of literature concerning institutional aspects of rural areas and data from the General Agricultural Censuses of 2010 and 2020. The research results are presented in the form of process mapping. As indicated by the conducted studies, land ownership concentration processes are advancing in Polish agriculture, leading to the emergence of industrial agriculture, which may contradict the paradigm of sustainable development. However, in spatial terms, these processes occur unevenly, and their scale and dynamics depend on different historical experiences. Concentration processes are primarily visible in western and northern Poland, regions where an almost complete population exchange occurred as a result of World War II, leading to a disruption of institutional continuity. In Southeastern and Central Poland, these processes occur more slowly. This may lead to the formation of a dual model of agricultural development in Poland, where, on the one hand, industrial agriculture will operate, striving for increased competitiveness through productivity growth, and, on the other hand, sustainable agriculture will develop (in Southeastern and Central Poland).Przedmiotem rozważań w niniejszej pracy są problemy związane z procesem koncentracji własności ziemi. Głównym celem badań jest odpowiedź na pytanie, czy istnieje związek pomiędzy uwarunkowaniami instytucjonalnymi, wynikającymi z różnych doświadczeń historycznych polskich regionów, a dynamiką procesów koncentracji własności ziemi w Polsce i czy może to doprowadzić do zdywersyfikowanego przestrzennie modelu rozwoju polskiego rolnictwa. Badania zostały przeprowadzone w oparciu o krytyczną analizę literatury przedmiotu dotyczącej aspektów instytucjonalnych obszarów wiejskich oraz dane z Powszechnych Spisów Rolnych z 2010 i 2020 r. Wyniki przedstawiono w formie mapowania procesów. Na podstawie badań można stwierdzić, że w polskim rolnictwie postępują procesy koncentracji własności ziemi, prowadzące do powstawania rolnictwa industrialnego, co może stać w sprzeczności z paradygmatem zrównoważonego rozwoju. W wymiarze przestrzennym procesy te zachodzą jednak nierównomiernie, a ich skala i dynamika zależą od odmiennych doświadczeń historycznych. Przede wszystkim procesy koncentracji widoczne są w zachodniej i północnej Polsce, czyli w regionach, w których w rezultacie II wojny światowej nastąpiła niemalże całkowita wymiana ludności, co doprowadziło do zerwania ciągłości instytucjonalnej. W Polsce południowo-wschodniej i centralnej procesy te zachodzą wolniej. Może to przyczynić się do ukształtowania dualnego modelu rozwoju rolnictwa w Polsce, w którym to z jednej strony funkcjonować będzie rolnictwo industrialne dążące do wzrostu konkurencyjności poprzez wzrost produktywności, a z drugiej strony rozwijać się będzie rolnictwo zrównoważone (w południowo-wschodniej i centralnej Polsce)

Poziom rozwoju mieszkalnictwa w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

The aim of this article is to present and assess the level of housing development in the municipalities that make up Metropolis GZM. The study analyzes the spatial variation of the housing development index and documents changes in the housing situation since the establishment of the Metropolis GZM in 2017. An indicator-based method is used to determine the level of housing development. The data utilized in the study are sourced from the Local Data Bank and housing market reports published by the National Bank of Poland. The results indicate that the Metropolis GZM is dominated by municipalities with a high or medium level of housing development, which account for 51.2% of the municipalities in the metropolitan area. The two best-performing sub-regions in terms of housing development are Bytomski and Gliwicki. Approximately 17% of municipalities have a low level of housing development. A positive trend is the increase in the housing development level in municipalities surrounding the metropolis, which has reached the level of municipalities in the metropolitan core by 2022. Rural municipalities have shown a significant increase in housing development over the six years studied. Municipalities with a low level of housing development are characterized, among other things, by insufficient results in housing construction, particularly in the areas of social and municipal housing. The highest level of housing development is found in municipalities focused on improving housing standards and implementing social rental housing.Celem artykułu jest przedstawienie i ocena stopnia rozwoju mieszkalnictwa w gminach tworzących GZM. W badaniu skoncentrowano się na analizie przestrzennego zróżnicowania wskaźnika rozwoju mieszkalnictwa oraz wskazano na zmiany, które zaszły od momentu powstania Metropolii. Zastosowano metodę wskaźnikową, korzystając z danych pochodzących z Banku Danych Lokalnych oraz Narodowego Banku Polskiego. Wyniki badania wskazują, że w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii dominują gminy o wysokim lub średnim poziomie rozwoju mieszkalnictwa. Najlepsze pod względem rozwoju mieszkalnictwa są dwa podregiony – bytomski i gliwicki. Niski poziom rozwoju mieszkalnictwa dotyczy około 17% gmin. Pozytywnym zjawiskiem był wzrost poziomu rozwoju mieszkalnictwa w gminach stanowiących otoczenie Metropolii, który w 2022 r. osiągnął poziom gmin wchodzących w skład rdzenia Metropolii. W gminach wiejskich odnotowano znaczący wzrost poziomu rozwoju mieszkalnictwa w badanych latach

Innowacje w procesach zarządzania zasobami ludzkimi przedsiębiorstw województwa warmińsko-mazurskiego

Organizations, regardless of their division criteria, strive to achieve a competitive position on the market in which they operate. For this purpose, they use various strategies aimed at optimal use of their resources. Management theorists and practitioners emphasize that the success of any organization depends primarily on the quality of competences of employees who are able to respond to new challenges resulting from ongoing changes, including: in the implementation of the latest technologies. In this context, there is a question about innovative activities in the field of human resources management (HRM), which should result in an increase in the competitiveness of a given entity. Hence, the aim of the research was to identify innovative activities in HRM task areas. The research was conducted in 110 organizations operating in the Warmian-Masurian Voivodeship. The research used the diagnostic survey method and descriptive statistics. Based on the results obtained, it can be concluded that the innovation of personnel processes is carried out mainly in the field of recruitment and selection of employees, their professional development and evaluation, as well as in the scope of streamlining personal administrative activities. Limited use of innovative solutions in all task areas of personnel functions is unfavorable because it may reduce the pro-innovation activity of employees.Organizacje, niezależnie od kryteriów ich podziału, dążą do uzyskania konkurencyjnej pozycji na rynku, na którym działają. W tym celu stosują różne strategie, m.in. wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w obszarze zadaniowym zarządzania zasobami ludzkimi. W tym kontekście zachodzi pytanie o innowacyjne działania w realizacji funkcji personalnej, które w konsekwencji powinny skutkować wzrostem konkurencyjności danego podmiotu. Zauważa się, że istniejące publikacje dotyczą zazwyczaj dużych podmiotów biznesowych. Występuje zaś niedostatek empirycznych opracowań odnoszących się do przedmiotowych praktyk w podmiotach MSP. Stąd celem badań była identyfikacja działań innowacyjnych w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi (zzl), głównie w podmiotach mikro, małych i średnich według liczby zatrudnionych pracowników. Badania przeprowadzono w 110 podmiotach działających w województwie warmińsko-mazurskim. Na podstawie uzyskanych rezultatów można stwierdzić, że działania innowacyjne w zakresie zzl realizowane są przede wszystkim w obszarach doboru, rozwoju zawodowego oraz oceniania pracowników. Zakłada się, że prezentowany artykuł wpisze się w minimalizowanie luki badawczej

Poprzemysłowe obiekty zombie a “lex developer” – zaprzepaszczona szansa na ich ożywienie?

Many cities in Poland were affected by the crisis in the 1990s due to the political transformation. Large production factories had to close their operations, leaving properties that have turned into zombie buildings. The fight against this type of real estate requires appropriate legal regulations, which are rather missing in Poland. However, individual provisions of “lex developer” or the new Act on Spatial Planning and Development seem to provide some opportunity to take action in these areas. This article aims to present the problem of zombie buildings, especially concerning post-industrial areas, and to check whether the provisions of “lex developer” and changes in the Spatial Planning and Development Act can affect the revival of this type of facility in Poland.W latach 90. XX w. wiele miast Polski zostało dotkniętych kryzysem z powodu transformacji ustrojowej. Duże zakłady produkcyjne musiały zamknąć działalność, pozostawiając po sobie nieruchomości, które z czasem zamieniły się w budynki zombie. Walka z tego typu nieruchomościami wymaga odpowiednich regulacji prawnych, których w Polsce raczej brakuje. Jednak niektóre przepisy „lex developer” czy nowej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dają, jak się zdaje, pewną szansę na podjęcie działań na tych obszarach. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie problemu budynków zombie, zwłaszcza na terenach poprzemysłowych, oraz sprawdzenie, czy przepisy „lex developer” i zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym mogą wpłynąć na odrodzenie się tego typu obiektów w Polsce