Ogrody twórczości

The first part of the book presents three main themes which, as a whole, are intended to be a framework for more specific descriptions in its second part. In the first chapter, entitled Real gardens against the myths, the author shows selected examples of landscape designs and discusses their utilitarian functions, their role in the religious cult, the mythical, symbolic and metaphorical contexts which have directly affected either programme assumptions of the gardens or a treatment of certain features of the landscape. The cultures of Egypt, Mesopotamia, Greece and Rome are discussed in these respects. The author addresses the intellectual foundation of English and sentimental gardens to clarify their strong ties with the ancient understanding of the landscape, describing on this background meaningful features of Arcadia park near Nieborów. The chapter concludes with a discussion of selected solutions in Little Sparta — a garden founded by Sue and Ian Hamilton Finlay near Edinburgh, Scotland. The second chapter, entitled Gardens of Imagination, discusses literary descriptions, abstracted from specific landscape implementations. Several examples of literature from different historical periods are invoked, with an emphasis on the role of sensuality. The author analyzes the fragments of the Egyptian Book of Gates, the epic of Gilgamesh, the Bible, Divine Comedy of Dante Alighieri, Charles Baudelaire’s Flowers of Evil. The third chapter, entitled The gardens of thought, raises general epistemological issues, first: in terms of the philosophical proposals for overcoming the fear of death, and second: in terms of theory of art viewed from the perspective of the twentieth-century crisis of the great narrations. The common theme of all the chapters is the Garden of Eden, whose main intentional “function” is to overcome the fear of death. This issue is discussed in the context of eschatological, agnostic, and nihilistic intuitions, organized according to their relationship with specific gardens (Chapter 1), with the literary themes (Chapter 2), and finally with the abstract contemplation on the condition of mankind and its representation in contemporary art (Chapter 3). Such a structure, inspired by Hegel’s description of the history of the Absolute, makes it easier to present the problems of gardens from various perspectives — specific relations with nature, aesthetic experience and thought of purely intellectual character. This approach, on the one hand, serves the clarity of argument by avoiding excessive complexity of description, and on the other, shows the complexity of the concept of “garden”, resulting from the build-up of different meanings over the millennia

Platona spory z helleńską kulturą religijną i artystyczną

"Przekonującą wydaje się hipoteza, że praktyczny umysł Greków doszedł do filozofii wskutek intuicyjnej potrzeby ekonomii myślenia. Helleni spotykali się z nazbyt wieloma znaczącymi tradycjami religijnymi, by możliwe było stworzenie jakiejś syntezy w postaci wielkiej pan-religii. Jednocześnie Grecy starali się unikać twardego dogmatyzmu w postaci sztywnego kanonu religijnego. Wykształcanie się filozofii można zatem tłumaczyć tym, że godzono się z lokalnymi tradycjami, poszukując zarazem takiego poziomu myślenia, które byłoby w znacznej mierze niezależne od mitologicznego kontekstu"

Filozofia, czyli służba Muzom : o potrzebie dialogu między filozofią a sztuką

The article attempts to challenge the validity of stereotypical evaluations of Plato’s reflection on art, which is often seen as a dogmatic attack on the artistic culture. The author argues, that one should treat art in dialectical rather than dogmatic model. He indicates the potential variety of interpretations of Plato’s Parmenides. A reference to dialectical method shows that Plato in his attitude to art has presented only one of two complementary dialectic poles: the founder of the Academy explicitly characterizes art negatively, but also calls for its defense. Author’s argumentation shows that the most important premises for reconstruction of Plato’s “theory of art” are included in the construction of the dialogues themselves, where aesthetic qualities are treated with comparable care as the logical structure of the line of argument. Author illustrates his reasoning with examples from Plato’s myth‑ crafting (Symposium, Phaedrus, Timaeus). The author discusses the meaning of the genealogical myth, included in the myth of the history of the universe, described by Plato’s Timaeus. In the conclusion, author contends that Plato’s dialectics may also assist our reflections on contemporary issues relating to both artistic culture and its theory

Wprowadzenie

"Pojęcie ogrodu ma — jak się wydaje — oczywiste znaczenie. Większość ludzi zetknęła się z różnymi formami ogrodu: ogródki przydomowe, ogródki jordanowskie, ogrody: botaniczne, zoologiczne, krajobrazowe. Do „ogrodów miejskich” można zaliczyć również skwery, bulwary czy parki. W tradycji mitycznej terminologią ogrodniczą określano również miejsca niedotknięte ręką człowieka, lecz szczególnie atrakcyjne estetycznie. W najszerszym znaczeniu można określić Ziemię jako „oazę” czy też „ogród życia” — w martwym Kosmosie."[…] (fragm.

Muzyka jako dialog ducha ze zmysłowością

The author of the article raises the issue of the possibilities of capturing the qualitative criteria of the work of art. He refers to the anonymous author of Dialekseis, explaining the reasons of the birth of relativism in the reception of works of culture. Next, he presents the assumptions by Plato, Aristotle and Maximus of Tyro concerning the relationship between music and way of thinking, and its influence on listeners’ axiological sensitivity. He uses the criticism of Cyprian K. Norwid’s axiological way of thinking, which makes it easier to capture reductionistic aspects of thinking in the so called critical art (T. Adorno, A. Danto). In conclusion, he points to a positive potential of education in which the pillars would be music and philosophy

Rocznik Lubuski (t.31, cz.2): Pogranicze Lubusko-Brandenburskie po II wojnie światowej

Pogranicze Lubusko-Brandenburskie po II wojnie światowejPod redakcją:<br> Czesława Osękowskiego<br>i RobertaSkobelskieg

The Cultural Causes of the Rise and Fall of Sumer and the Egyptian Old Kingdom

CEL NAUKOWY: Głównym celem artykułu jest poszerzenie optyki hermeneutycznej, poprzez uwzględnienie procesów zachodzących w kulturach wczesnopiśmiennych. Realizacja tego zamierzenia umożliwia uzyskanie pełniejszej – niż dotąd – odpowiedzi na pytanie: jakie cechy kultury sprzyjają integracji społecznej, a które są kryzysogenne? Analizy przedstawione w artykule służą wyznaczeniu pola badań określających cechy uprawnionych interpretacji procesów społecznych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule poruszany jest problem zasadności opisów kultur wczesnohistorycznych, których kontekst społeczny jest fragmentaryczny a opisy pochodzące z epoki są silnie zabarwione mitologią. Wykorzystano podstawowe metody filozoficzne: analiza porównawcza i metafilozoficzna, połączona z hermeneutyką i elementami dialektyki filozoficznej.  PROCES WYWODU: Artykuł rozpoczyna się szkicem przedstawiającym etapy poprzedzające powstanie pierwszych kultur historycznych; szeroka perspektywa opisu, ukazuje pełniejszy sens pierwszych znanych narracji, w których istotnym motywem jest odpowiedź na pytania o źródła człowieczego świata. Analizowane są wybrane treści literatury Egiptu i Sumeru; wskazane zostały istotne podobieństwa i różnice obydwu kultur, omówiona  została rola realizacji wielkich zespołów architektonicznych dla procesów społecznych.  WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza porównawcza Starego Państwa w Egipcie oraz Sumeru, umożliwiła uchwycenie  procesów kulturotwórczych w społeczeństwach o niskim poziomie czytelnictwa. Określenie cech przekazu religijnego o wysokim udziale metamorficznego myślenia– jest raczej poprawne; natomiast całe wyrażenie może łatwiej byłoby zastąpić - Charakterystyka cech przekazu religijnego o wysokim stopniu metamorficznego myślenia . Analiza zarazem wskazała ograniczone możliwości zrozumienia społeczeństw przedfilozoficznych ukształtowanych w innych  kontekstach. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Analiza porównawcza pozwoliła wskazać celowość dalszych prac badawczych, ujawniając braki w dotychczasowych opracowaniach perspektyw z zakresu filozofii religii, psychologii społecznej czy teorii twórczości; pozwoliła wstępnie dookreślić postulat Piotra Steinkellera badania kultur „na ich własnych warunkach”; na poziomie ogólnym pozwoliła zarysować obszar badawczy, który może dostarczyć nowych argumentów wyjaśniających przyczyny wyhamowania tempa rozwoju kultur wczesnopiśmiennych, a także dookreślić ogólne hipotezy odnośnie tych cech społeczno-kulturowych, które stymulują przyspieszenie tempa rozwoju oraz tych, które go utrudniają, generując sytuacje kryzysowe.CEL NAUKOWY: Głównym celem artykułu jest poszerzenie optyki hermeneutycznej poprzez uwzględnienie procesów zachodzących w kulturach wczesnopiśmiennych. Realizacja tego zamierzenia umożliwia uzyskanie pełniejszej – niż dotąd – odpowiedzi na pytanie: które cechy kultury sprzyjają integracji społecznej, a które są kryzysogenne? PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule poruszany jest problem zasadności opisów kultur wczesnohistorycznych, których kontekst społeczny jest fragmentaryczny, a opisy pochodzące z epoki są silnie zabarwione mitologią. Wykorzystano podstawowe metody filozoficzne: analizę porównawczą i metafilozoficzną, połączoną z hermeneutyką i elementami dialektyki filozoficznej. PROCES WYWODU: Artykuł rozpoczyna się szkicem przedstawiającym etapy poprzedzające powstanie pierwszych kultur historycznych; szeroka perspektywa opisu ukazuje pełniejszy sens pierwszych znanych narracji, w których istotnym motywem jest odpowiedź na pytania o źródła człowieczego świata. Analizowane są wybrane treści literatury Egiptu i Sumeru; wskazane zostały istotne podobieństwa i różnice obydwu kultur, omówiona została rola realizacji wielkich zespołów architektonicznych dla procesów społecznych. Analiza struktur instytucjonalnych Egiptu i Sumeru pozwoliła przejść do uogólnionych konkluzji odnośnie do przyczyn poważnych kryzysów i sposobów ich przezwyciężenia. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza porównawcza Starego Państwa w Egipcie oraz Sumeru umożliwiła uchwycenie procesów kulturotwórczych w społeczeństwach o niskim poziomie czytelnictwa. Charakterystyka cech przekazu religijnego o wysokim stopniu metamorficznego myślenia pozwoliła ukazać najważniejsze błędy interpretacji opierających się na kryteriach współczesnego pragmatyzmu. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Analiza porównawcza pozwoliła wskazać celowość dalszych prac badawczych, ujawniając braki w dotychczasowych opracowaniach perspektyw z zakresu filozofii religii, psychologii społecznej czy teorii twórczości; wstępnie dookreśliła postulat Piotra Steinkellera badania kultur „na ich własnych warunkach”; na poziomie ogólnym pomogła zarysować obszar badawczy, który może dostarczyć nowych argumentów wyjaśniających przyczyny wyhamowania tempa rozwoju kultur wczesnopiśmiennych, a także wskazać ogólne hipotezy dotyczące tych cech społeczno-kulturowych, które stymulują przyspieszenie tempa rozwoju, oraz tych, które go utrudniają, generując sytuacje kryzysowe. Analizy przedstawione w artykule można interpolować na badania współczesnych procesów społecznych, osłabiając dogmatyczne tendencje oparte na schematach interpretacyjnych

Aporetyka mitu i sztuki w Platońskiej dialektyce

The author sketches the history of the concept of myth and recalls main objections against the poetic mythmaking from Xenophanes to Pericles. He subsequently discusses the genesis of Plato&rsquo;s approach to myth and art, and explains sources of the debate concerning the role of hermeneutics of poetry between Socrates and Protagoras. In discussing arguments in Symphosium he indicates reasons for which the main topic of the dialogue, which is the art of drama, is represented only implicitly by reference to the theatrical arrangement of the Symphosium itself. In his account of the main myths in Phaedrus and Gorgias he stresses essential elements of the Plato&rsquo;s didactic programme, pointing out to Parmenides in which his dialectics has been most fully developed. In conclusion he elaborates on the meaning of the myths Timaeus. Finally, referring to Nicolai Hartmann, he argues that foundation of rational thought clears the ground for the aesthetics to emerge.The author sketches the history of the concept of myth and recalls main objections against the poetic mythmaking from Xenophanes to Pericles. He subsequently discusses the genesis of Plato&rsquo;s approach to myth and art, and explains sources of the debate concerning the role of hermeneutics of poetry between Socrates and Protagoras. In discussing arguments in Symphosium he indicates reasons for which the main topic of the dialogue, which is the art of drama, is represented only implicitly by reference to the theatrical arrangement of the Symphosium itself. In his account of the main myths in Phaedrus and Gorgias he stresses essential elements of the Plato&rsquo;s didactic programme, pointing out to Parmenides in which his dialectics has been most fully developed. In conclusion he elaborates on the meaning of the myths Timaeus. Finally, referring to Nicolai Hartmann, he argues that foundation of rational thought clears the ground for the aesthetics to emerge

‘Solidarity’ White Cross and its History. A Contribution to the History of the Identity of Gorzów Wielkopolski

The article depicts the history of the White Cross. It was made in 1981 on the occasion of the outdoor Mass, organised by the Independent Self-Governing Trade Union (Polish: NSZZ) “Solidarity”. Later the Cross was moved to the vicinity of the [Gorzów] Cathedral. In 1982 when the Union was suspended and then disbanded under martial law by the Communist authorities the place around the Cross became the meeting point for Solidarity activists. On August 31, 1982, the White Cross was the place where five to ten thousand people gathered to start the most numerous rally in the history of Gorzów. In March 1983 under pressure from the authorities the diocese decided to move the Cross again, that time to Żeromski Street, where a new church was being built. There the White Cross was again unveiled in 1986, and a year later a commemorative plaque was added. In the years that followed replicas and miniatures of the White Cross appeared in various places in Gorzów; thus, the White Cross has become one of the symbols of the town and an element of its identity.Artykuł opisuje losy Białego Krzyża. Został on wykonany w roku 1981 z okazji mszy polowej, którą zorganizowali związkowcy z NSZZ „Solidarność”. Następnie przeniesiono go pod katedrę. W roku 1982 stał się miejscem spotkań działaczy „Solidarności”, która w okresie stanu wojennego była zawieszona a następnie zlikwidowana przez władze komunistyczne. 31 sierpnia 1982 r. pod Białym Krzyżem rozpoczęła się największa manifestacja w historii Gorzowa Wielkopolskiego. Uczestniczyło w niej 5-10 tys. mieszkańców miasta. Na skutek nacisku władz kierownictwo diecezji w marcu 1983 r.zdecydowało o przeniesieniu Białego Krzyża na ul. Żeromskiego, gdzie budowano nowy kościół. Tu Biały Krzyż ponownie odsłonięto w roku 1986, a rok później umieszczono koło niego tablicę pamiątkową. W kolejnych latach repliki i miniatury Białego Krzyża ustawiono w różnych miejscach miasta. Stał się w ten sposób jednym z symboli miasta i jego tożsamości

How German Marienkirche became Polish Cathedral of the Assumption of Blessed Virgin Mary

Celem artykułu jest prześledzenie procesu powstania w Gorzowie stolicy Administratury Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej – w latach 1945–1972 faktycznie największej diecezji w kraju. Na proces ten składały się dwa elementy: 1) odgórne decyzje władz Kościoła katolickiego oraz 2) działania lokalnej administracji. Jak wynika z analizy akt znajdujących się w Archiwum Państwowym w Gorzowie Wielkopolskim decyzja władz kościelnych nosiła cechy przypadku. Od połowy sierpnia 1945 r. poszukiwano odpowiedniej siedziby na ulokowania władz diecezji. Naturalnym, największym ośrodkiem na tym terenie był Szczecin. Ten jednak odpadł prawdopodobnie z uwagi na swoje peryferyjne położenie, w dodatku nie gwarantujące pozostania w Polsce. Z drugiej strony ks. Edmund Nowicki trafił przypadkowo do Gorzowa już w sierpniu 1945 r. Był to pierwszy, większy ośrodek miejski na terenie planowanej Administratury. Został tu niezwykle życzliwie przyjęty przez przedstawicieli lokalnej administracji rządowej z Pełnomocnikiem Rządu Florianem Kroenke na czele. W decyzji ulokowania stolicy Administratury w Gorzowie widział on wzmocnienie zabiegów o uczynienie z Gorzowa stolicy Ziemi Lubuskiej. Aby przekonać ks. Nowickiego co do swojego nastawienia, w kościele, który miał się stać katedrą, na koszt miasta wykonano szereg prac remontowych, co doskonale pokazują akta przeanalizowane na potrzeby niniejszego artykułu, które zachowały się w Archiwum Państwowym w Gorzowie Wielkopolskim.The purpose of this article is to investigate the process of erection in Gorzów the capital of Apostolic Administration of Kamień Pomorski, Lubusz, and Prelature of Piła – in fact the biggest diocese in Poland in the years 1945–1972. This process was composed of two elements: 1) decisions of the higher authorities of the Catholic Church, and 2) activity of the local government. As follows from the analysis of files in the State Archive in Gorzów Wielkopolski, the decision of the Church authorities was accidental. From mid August 1945 they were in search of a suitable seat for the diocese authorities. The natural, biggest centre in this area was Szczecin, but it was rejected, probably because of its peripheral location, and lack of guarantee that it will remain in Poland at that. On the other hand, Rev. Edmund Nowicki came accidentally to Gorzów as early as in August 1945. It was the first bigger town centre in the planned Administration’s territory he came to. He was extremely friendly welcomed by the local government administration headed by the Government Representative Florian Kroenke. In the decision to locate the capital of the Apostolic Administration in Gorzów he saw support to his efforts to make Gorzów capital of the Lubusz Land. To convince Rev. Nowicki of his favourable attitude, he ordered several renovations works in the church that had to become cathedral which were made at the city’s expense. This is perfectly demonstrated in the files preserved in the State Archive in Gorzów Wielkopolski