Ludzie luźni w społeczeństwie Rzeczypospolitej szlacheckiej w kontekście badań nad cyklem życia

Vagabonds in the society of the Polish Nobles’ Commonwealth in the context of studies on life cycles (Summary)The purpose of the article is to present a new interpretation of the role played by vagabonds in the society of the Polish Nobles’ Commonwealth divided into estates. The proposed approach on the one hand bases on studies concerning the functioning of socially marginalized people in early modern France and Poland, with which Western historiographers are acquainted, and on the other on a new analysis of Polish source materials mainly relating to the times of Stanisław August Poniatowski. The article is divided into four parts, the first of which presents the output of Polish historiography on the topic of vagabonds. The results of studies describing groups similar to people who were not classified as belonging to any estate and had no permanent home (vagabonds) in Western societies are presented in the second part. The last section contains new findings which undermine some of the universal opinions of Polish historiographers. The last part presents conclusions which indicate greater social mobility than had been previously assumed and the significance of vagabonds in the functioning of the labour market.Vagabonds in the society of the Polish Nobles’ Commonwealth in the context of studies on life cycles (Summary)The purpose of the article is to present a new interpretation of the role played by vagabonds in the society of the Polish Nobles’ Commonwealth divided into estates. The proposed approach on the one hand bases on studies concerning the functioning of socially marginalized people in early modern France and Poland, with which Western historiographers are acquainted, and on the other on a new analysis of Polish source materials mainly relating to the times of Stanisław August Poniatowski. The article is divided into four parts, the first of which presents the output of Polish historiography on the topic of vagabonds. The results of studies describing groups similar to people who were not classified as belonging to any estate and had no permanent home (vagabonds) in Western societies are presented in the second part. The last section contains new findings which undermine some of the universal opinions of Polish historiographers. The last part presents conclusions which indicate greater social mobility than had been previously assumed and the significance of vagabonds in the functioning of the labour market

Zróżnicowanie majątkowe mieszkańców Grodna w 1794 roku

Artykuł poświęcony jest analizie zróżnicowania majątkowego mieszkańców Grodna w roku 1794. Współczynnik Giniego wynoszący 0,77 wskazuje na istnienie znacznych dysproporcji w stanie posiadania grodzieńskich gospodarstw domowych, porównywalnych z dużymi ośrodkami miejskimi Europy zachodniej. Analiza zróżnicowanie majątkowego dwóch zamieszkujących Grodno subpopulacji – chrześcijan i Żydów – wskazała na zachodzące między nimi poważne odmienności. Porównanie median i innych miar pozycyjnych pozwoliło stwierdzić, iż chrześcijanie dominowali wśród najbiedniejszych i najbogatszych gospodarstw, gdy tymczasem Żydzi przeważali w grupach środkowych (decyle od 5 do 9). Otrzymany tu wynik pozostaje w zdecydowanej sprzeczności z rezultatami analiz opartych wyłącznie na obserwacji średnich arytmetycznych, które sugerowałyby podobną sytuację majątkową przedstawicieli obydwu wyznań. Stanowi to poważne ostrzeżenie przed wykorzystywaniem do badania struktur majątkowych samych średnich arytmetycznych, bez sięgnięcia po inne miary statystyczne

Miejsce badań kwantytatywnych we współczesnej historiografii polskiej

The place of quantitative research in modern Polish historiography (Summary)The article discusses the use of quantitative methods in studies on Polish history. The database with information on tables and schedules in annual volumes of selected specialist (general and socio-economic history) journals and other periodicals was the basis for the deliberations. A statistical analysis of the data obtained showed a gradual decline in the use of quantitative methods. From the 1970s, tables and graphs took up less and less space in the periodicals and statistical techniques were gradually simplified. With the exception of “Przeszłość Demograficzna Polski” (Poland’s Demographic Past) this process continues. In the authors’ opinion this increases the gap between Polish and global socio-economic historiography.The place of quantitative research in modern Polish historiography (Summary)The article discusses the use of quantitative methods in studies on Polish history. The database with information on tables and schedules in annual volumes of selected specialist (general and socio-economic history) journals and other periodicals was the basis for the deliberations. A statistical analysis of the data obtained showed a gradual decline in the use of quantitative methods. From the 1970s, tables and graphs took up less and less space in the periodicals and statistical techniques were gradually simplified. With the exception of “Przeszłość Demograficzna Polski” (Poland’s Demographic Past) this process continues. In the authors’ opinion this increases the gap between Polish and global socio-economic historiography

Zróżnicowanie ekonomiczne właścicieli ziemskich w powiecie grodzieńskim w końcu XVIII wieku

The article is devoted to economic inequalities among the landowners of the poviat of Grodno in the late eighteenth century. The source basis for the research is made up of the protocols of the Perpetual Offering to the Army, also known as the ‘offering of the tenth grosz’, an early income tax imposed on the owners of the secular and Church estates. The results show a very high wealth differentiation among the researched population. In addition to a small and very wealthy elite in the poviat, there was a large number of petty nobility (three-fourths of the surveyed population) with estates so small that they were exempted from the tax due to insufficient income. The Gini coefficient values describing the income concentration in the country are around 0.95 and do not change much when the method of income calculation is modified.Artykuł poświęcony jest nierównościom ekonomicznym występującym wśród właścicieli ziemskich zamieszkujących powiat grodzieński w ostatnich latach XVIII w. Podstawę źródłową prowadzonych badań stanowią protokoły ofiary wieczystej na wojsko znanej też jako ofiara 10. grosza – wczesnego podatku dochodowego, którym objęci byli właściciele dóbr ziemskich oraz duchownych. Uzyskane rezultaty wskazują na bardzo wysokie zróżnicowanie majątkowe wśród badanej populacji. Obok nielicznej i bardzo bogatej elity na terenie powiatu licznie występowała drobna szlachta (3/4 badanej populacji), której majątki były tak małe, że zostały zwolnione z podatku ze względu na zbyt niskie dochody. Wartości współczynnika Giniego opisującego koncentrację dochodów w powiecie wynoszą ok. 0,95 i nie ulegają poważnym zmianom w przypadku modyfikowania sposobu kalkulowania dochodów

Rewolucja militarna jako czynnik modernizacyjny skarbowości w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim – przykład wojny inflanckiej (1557–1570)

This study aims to present new calculations of the costs of the First Northern War (1557–1570) incurred by Lithuania, Poland, and Prussia. The article draws attention to the fact that the war expenditures on the mercenary troops and the costs of their maintenance resulted in institutional reforms in the Polish Crown and the Grand Duchy of Lithuania. Most important among them were the changes in the tax system, and the management of the royal demesne. The tremendous cost of the war was one of the reasons for the Union of Lublin in 1569.Celem artykułu jest zaprezentowanie nowych wyliczeń kosztów I wojny północnej (1557–1570) poniesionych przez stronę litewską, polską i pruską. W tekście zwrócono uwagę na fakt, że wydatki wojenne poniesione na armię zaciężną i koszty jej obsługi pociągnęły za sobą reformy instytucjonalne zarówno w Koronie, jak Wielkim Księstwie Litewskim. Wśród nich najważniejsze były zmiany w systemie podatkowym i sposobie zarządzania domeną monarszą. Nadzwyczajny koszt wojny był jedną z przyczyn zawarcia w 1569 r. unii w Lublinie

Demograficzne konsekwencje zróżnicowania społecznego w osiemnastowiecznej Polsce

The historical literature relatively often emphasises the social and economic differentiation of pre-modern populations but rarely attempts to analyse this phenomenon quantitatively, especially in the case of the society of the pre-partitioned Polish-Lithuanian Commonwealth. Housing conditions, hygiene, diet, the nature of professional activity or the level of security all influenced the biological standard of living, which can be studied, among other things, using demographic methodology. The article indicates social differentiation of such demographic parameters as adult life expectancy, household size, structure, and age of leaving the household.W literaturze historycznej stosunkowo często podkreśla się zróżnicowanie społeczne i ekonomiczne dawnych populacji, ale rzadko zjawisko to analizowane jest kwantytatywnie, zwłaszcza w przypadku społeczeństwa Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warunki mieszkaniowe, higiena, dieta, charakter aktywności zawodowej czy poziom bezpieczeństwa wpływały na biologiczny standard życia, który można badać m.in. za pomocą metodologii demograficznej. Artykuł wskazuje społeczne zróżnicowanie takich parametrów demograficznych, jak dalsze trwanie życia osób dorosłych, wielkość i struktura gospodarstw domowych oraz wiek opuszczania gospodarstwa domowego

Spacer po utartych ścieżkach. O spotkaniach białostoczan z kulturą

Projekt został dofinansowany ze środków z budżetu Miasta Białegostoku.Katarzyna Sztop-Rutkowska: [email protected] SocLabInstytut Socjologii Uniwersytet w Białymstoku15

Znaczenie wspólnych badań historycznych i paleoekologicznych nad wpływem człowieka na środowisko. Przykład ze stanowiska Kazanie we wschodniej Wielkopolsce

The aim of the article is to present the potential of interdisciplinary research on the human impact on the environment in the past on the example of a site in Greater Poland (Wielkopolska). It uses high-resolution palaeoecological analyses of peat archives from the Kazanie peat bog as well as archaeological and historical materials reflecting the settlement and economic activity of the inhabitants of Pobiedziska and surrounding villages throughout last 1200 years.Celem artykułu jest przedstawienie potencjału interdyscyplinarnych badań nad wpływem człowieka na środowisko w przeszłości na przykładzie Wielkopolski. Zostaną w nim wykorzystane wysokorozdzielcze analizy paleoekologiczne źródeł przyrodniczych wydobytych z torfowiska Kazanie oraz materiały archeologiczne i historyczne obrazujące osadnictwo i aktywność gospodarczą mieszkańców Pobiedzisk i okolicznych wsi w ciągu ostatnich 1200 lat

Who has not been colonized? About the uses of the broad concepts

This paper discusses phenomenon of the postcolonial studies proliferation. Concepts once created to describe experiences of colonized nations and societies are nowadays applied to former colonial powers and other European countries. The examples that relate primarily to the works on the Polish postcolonial experience indicate the advantages and disadvantages of such an approach. On the one hand postcolonial theory provides an interesting fresh perspective and sheds a new light on the history and the present day of many European countries, but this new view comes with the price of blurring the subject of postcolonial studies. Any attempt to avoid such a situation is difficult since postcolonial studies by their very nature are open to the multiplicity of discourses and appreciation of the importance of minorities [email protected] w Białymstok