Koncepcja ogólna przygotowania danych do nauczania obcokrajowców gramatyki i słownictwa języka polskiego

Zadanie pt. Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

The Longue Durée in Polish Towns: Agriculture from the Sixteenth to the Nineteenth Century

The paper deals with the ruralisation of small Polish towns in the long-term perspective. This is a particularly important trend because the urban network in Po- land was, with the exception of a few cities, dominated by small towns. The present state of research suggests that for more than 50 percent of the inhabitants of these towns, agriculture was a primary source of income. This issue is reconsidered here using the example of small towns in southern Poland (in the period 1772–1918, the western part of Austrian Galicia). The following questions are addressed in detail: area and structure of agricultural land, size distribution of urban farms, general economic conditions for urban agriculture, types of farming, self-sufficiency in grain production, and strategies of urban farmers. These are examined above all on the basis of primary sources: the first Austrian land cadastre of 1785 (the Josephine Cadastre) and population censuses from the eighteenth to the twentieth century. The results of this research suggest that involvement in agriculture among town-dwellers was on the whole relatively stable until the mid-nineteenth century, but varied considerably from individual to individual depending on a range of factors (e.g. material status). They also indicate that agriculture had more of a supplementary than a primary role in urban families’ income structure.The paper deals with the ruralisation of small Polish towns in the long-term perspective. This is a particularly important trend because the urban network in Po- land was, with the exception of a few cities, dominated by small towns. The present state of research suggests that for more than 50 percent of the inhabitants of these towns, agriculture was a primary source of income. This issue is reconsidered here using the example of small towns in southern Poland (in the period 1772–1918, the western part of Austrian Galicia). The following questions are addressed in detail: area and structure of agricultural land, size distribution of urban farms, general economic conditions for urban agriculture, types of farming, self-sufficiency in grain production, and strategies of urban farmers. These are examined above all on the basis of primary sources: the first Austrian land cadastre of 1785 (the Josephine Cadastre) and population censuses from the eighteenth to the twentieth century. The results of this research suggest that involvement in agriculture among town-dwellers was on the whole relatively stable until the mid-nineteenth century, but varied considerably from individual to individual depending on a range of factors (e.g. material status). They also indicate that agriculture had more of a supplementary than a primary role in urban families’ income structure

Polskie i zagraniczne podręczniki do nauczania języka polskiego jako obcego na poziomie średnim

Zadanie pt. Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

From the Poznan School of Applied Linguistics to the Cracow School of Comparative Glottodidactics. The past, the present and the future of Polish Glottodidactics

To present the emergence and transformation of Polish glottodidactics, the authors refer to the earlier works of Miodunka and Gębal. The former divides the post-war history of teaching PAFL into three periods: 1) the period of applying linguistics to teaching PAFL (1950–1992), 2) the period of the development of Polish glottodidactics (1993–2003), and 3) the period of Polish glottodidactics based on European standards (2004– ). The paper ends with reflections on the emergence and evolution of comparative glottodidactics

Derywacja stylistyczna w nauczaniu obcokrajowców różnych odmian współczesnej polszczyzny

Referring to the notion of stylistic derivation introduced to the Polish linguistics by Jerzy Bartmiński, the author regards a colloquial (conversational) style as the basic one. He considers, on the basis of analysis, model texts from various textbooks of Polish to belong to a neutral and elaborated variants of the colloquial style, while the texts from • medical, humanistic and technical textbooks of Polish, he presents as the derivates of the colloquial style introducing at the same time the notion of derivation of the first and the second degree. He speaks about the derivation of the first degree when a new stylistic variant includes lexical, grammatical and syntagmatic means known also in the colloquial style, yet selected with care to create a new homogenous text. The derivation of the second degree takes place when a new stylistic variant includes lexical, grammatical and syntagmatic means not known in the conversational style

Polish-Portuguese bilingualism in Brazil : speaking Polish and translating Polish literature

The article author takes up again the issue of Polish-Portuguese bilingualism and recalls his research conducted in Brazil in the mid-nineties of the 20th century. He begins with a presentation of the research methodology and its territorial conditioning. He presents bilingualism as a group phenomenon, characteristic for most Brazilians of Polish descent (the author of the article highlights the differences between big cities, small towns and colonies). Next, he recalls the ways of becoming bilingual, which enables him to analyse individual cases of bilingualism and its variability over time. The article concludes with the three case studies described in the monograph published in 2003. The author presents successes achieved by the described people due to their knowledge of Polish language

Elity w małych miastach prywatnych Małopolski w XVII i XVIII wieku

W artykule zostało podjęte zagadnienie elit mieszczańskich w małych miastach Małopolski w okresie nowożytnym. Szczególną uwagę skupiono na osobach piastujących najwyższe urzędy miejskie: radnych i wójtów sądowych oraz na różnicach ustrojowych między miastami prywatnymi a królewskimi. Przejawiały się one m.in. w odmiennej hierarchii urzędów i większej rotacji urzędników. Omówiono też kwestie statusu prawnego mieszczan w dobrach szlacheckich i małomiasteczkowej elity majątkowej

Demograficzny i gospodarczy potencjał małych miast południowej Polski od końca XVI do początku XIX wieku

Artykuł prezentuje nowe spojrzenie na wybrane aspekty funkcjonowania małych miast w przedrozbiorowej Polsce w kontekście domniemanych procesów agraryzacji. Na przykładzie południowej Małopolski (od 1772 r. zachodniej części Galicji) analizuje dotychczas wykorzystywane, ale i nowe źródła, np. księgi metrykalne, umożliwiające oszacowanie wielkości zaludnienia małych miast. Szeroka gama źródeł, głównie lokalnej proweniencji, została wykorzystana do ustalenia wagi podstawowych typów aktywności gospodarczej podejmowanej przez mieszczan, czyli rolnictwa, rzemiosła i handlu. Artykuł zamykają rozważania na temat roli wieku XIX dla sytuacji demograficzno-gospodarczej małych miast południowej Małopolski. Demographic and economic potential of small towns in southern Poland from the end of the sixteenth to the early nineteenth centuryThe article captures some aspects of functioning of small towns in the pre-partitioned Poland in the context of alleged processes of agrarisation of towns. On the example of southern Poland (from 1772 on, the western part of Galicia) it analyses historical sources, both already used and new ones, such as parish registers which make it possible to estimate the population of small towns. A broad array of sources, mainly of local provenance, was used to establish the value of basic types of economic activities undertaken by townsmen, i.e. farming, crafting, and trading. The article closes with the reflections on the role played by the nineteenth century in the demographic and economic situation of towns in southern Lesser Poland (Małopolska)

Polish language glottodidactics and migrant schoolchildren

Autor artykułu wychodzi od przedstawienia historii używania terminów "język polski jako obcy", "język polski jako drugi", "język polski jako odziedziczony". Ponieważ dorobek glottodydaktyki polonistycznej w zakresie nauczania języka polskiego jako obcego w latach 1950-2015 został podsumowany w monografii Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie - stan obecny - pespektywy W. T. Miodunki (2016), autor omawia krótko najważniejsze prace naukowe na temat nauczania języka polskiego jako odziedziczonego (Laskowski 2009; Lipińska, Seretny 2012; Besters-Dilger i in. (red.) 2016; Pułaczewska 2017), zwracając szczególną uwagę na dwie ostatnie, zawierające rezultaty nowatorskich badań przeprowadzonych w Niemczech. Następnie przechodzi do prezentacji monografii na temat nauczania polszczyzny jako języka drugiego, uwzględniając także wyniki badań pedagogów, psychologów i socjologów zajmujących się sytuacją uczniów z doświadczeniem migracyjnym (Gębal 2018; Nikitorowicz 2007; Błeszyńska 2010; Januszewska, Markowska-Manisty 2017; Halik, Nowicka, Połeć 2006; Grzymała-Moszczyńska i in. 2015). Artykuł kończy się stwierdzeniem, że glottodydaktyka polonistyczna wyraźnie dzieli się w ostatnich latach na trzy duże obszary badań: nauczanie języka polskiego jako obcego, nauczanie polszczyzny jako języka odziedziczonego uczniów szkół polonijnych oraz nauczanie języka polskiego jako drugiego uczniów z doświadczeniem migracyjnym.The author of the article begins by presenting the history of the terms: Polish as a foreign language, Polish as a second language, Polish as an inherited language. Since the achievements of the glottodidactics of Polish as a foreign language in years 1950-2015 were summarised in the monograph Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie - stan obecny - perspektywy [Polish language glottodidactics. Origins - current state - prospects] written by W. T. Miodunka (2016), the author briefly discusses the most important academic books concerned with the didactics of Polish as an inherited language (Laskowski 2009; Lipińska Seretny 2012; Besters-Dilger i in. (red.) 2016; Pulaczewska 2017), paying particular attention to the last two titles, which contain the results of innovative research conducted in Germany. The author proceeds to present monographs on the teaching of Polish as a second language, taking into account research findings of educationalists, psychologists and sociologists interested in the situation of schoolchildren who have experienced migration (Gębal 2018; Nikitorowicz 2007; Błeszyńska 2010; Januszewska, Markowska-Manisty 2017; Halik, Nowicka, Połeć 2006; Grzymała-Moszczyńska i in. 2015). In the conclusion of the article it is stated that in recent years the glottodidactics of the Polish language has been clearly divided into three vast research areas: the didactics of Polish as a foreign language, teaching Polish as an inherited language to students of Polish community schools abroad and teaching Polish as a second language to migrant schoolchildren