Problemy (nie)etyczne a budowanie przewagi konkurencyjnej wyższych szkół niepublicznych

Changes in Poland’s higher education occur by leaps rather than through an evolutionary process. This is caused mostly by the need for institutional transformation of nonpublic HE institutions and the departure from Humboldtian model in favour of a market-oriented model (entrepreneurial university). This transition generates numerous ethical dilemmas. On the one hand, universities are expected to undertake pro publico bono activities. On the other hand, they are forced to operate under tough market rules. The need to find new sources of funding, to collaborate with external partners (also from the business community), the idea of knowledge transfer, competitive struggle, the wearing-out of existing marketing tools exhaustion - all these elements generate new problems and ethical dilemmas, many of which cannot be assessed in a clear-cut way. Apart from codes of ethics developed at university level or national level, an ethical audit could prove to be an ideal solution. This kind of audit, performed by independent institutions or business centres, would assess ethical behaviour within the university, both internally and externally, considering the transparency of its community links. Publicised and widely commented ethical audit reports could become a competitive advantage tool for universities which adhere to codes of ethics.Zmiany zachodzące obecnie w szkolnictwie wyższym w Polsce następują w sposób skokowy, a nie ewolucyjny. Jest to uwarunkowane przede wszystkim potrzebą instytucjonalnej transformacji uczelni niepublicznych oraz odchodzeniem od modelu uczelni funkcjonującej zgodnie z ideą Wilhelma Humboldta w stronę modelu szkoty wyższej będącej uczestnikiem gry rynkowej (uniwersytet przedsiębiorczy). Moment przejścia rodzi wiele dylematów natury etycznej. Z jednej strony od uczelni oczekuje się działań służących wyższym celom (pro publico bono) z drugiej są one zmuszone do funkcjonowania zgodnie z twardymi regułami rynkowymi. Konieczność pozyskiwania nowych źródeł finansowania, współpraca z partnerami zewnętrznymi (w tym biznesowymi), idea transferu wiedzy, walka konkurencyjna, wyczerpywanie się dotychczasowych narzędzi marketingowych są równoznaczne z pojawieniem się nowych, często wymykających się jednoznacznym ocenom, problemów i dylematów etycznych. Oprócz tworzenia uczelnianych czy ogólnopolskich kodeksów etycznych, idealnym rozwiązaniem może się stać poddawanie się audytowi etycznemu. Poprzez audyt - dokonywany przez niezależne instytucje czy ośrodki etyki biznesu - oceniane byłyby zachowania etyczne w danej uczelni, zarówno wewnątrz, jak i w odniesieniu do transparentności form współpracy z otoczeniem. Podawane do publicznej wiadomości i szeroko komentowane raporty z audytu etycznego mogą się stać jednym z narzędzi budowania przewagi konkurencyjnej uczelni przestrzegającej kodeksu etycznego

Zmiany instytucjonalne w szkolnictwie wyższym w kontekście wyzwań współczesności

The author ponders over institutional redefinition of universities operating on the international education market. In his opinion, institutional transformation is the key competitive advantage of a university in the ever faster changing environment. The problem of institutional transformation is considered in two contexts: on the one hand, as ‘historical necessity’ which the managements of universities must tackle (the context of internationalisation or the Bologna process appear here as necessary, ‘statutory’ aspects of transformation). On the other hand, institutional transformation is considered as a creative management process: conscious, based on knowledge and understanding of market-driven management to prevent universities from turning into brick-and-mortar backwater. In this context, institutional transformation appears as market strategy, less or more effective, based largely on trial and error rather than any ‘golden mean’. The author refers to two models: a Humboltian university and the American concept of entrepreneurial university. In his opinion, both models co-exist in contemporary higher education, and we are witnessing clashing arguments and views elevating the former while simultaneously discrediting the other. The author does not intend to propose a final resolution of this dispute, and any authoritative assertions made earlier than two years in advance may be perceived as charlatanry. Moreover, another vision of university has appeared on the horizon, labelled ad hoc as ‘knowledge-based university’. The author’s intent was to identify trends, more or less advanced, in increasingly commercialised higher education: globalisation and regionalisation of universities with parallel departure from the model of national universities; decentralist transformations of university structures; relations between universities and industry; competitive pressure from other players active in the education sector.Autor zastanawia się nad zagadnieniem redefinicji instytucjonalnej szkół wyższych funkcjonujących na międzynarodowym rynku edukacyjnym. Wyraża opinię, że transformacja instytucjonalna jest najważniejszym elementem budowania przewagi konkurencyjnej uczelni w coraz szybciej zmieniającym się otoczeniu. Problem transformacji instytucjonalnej rozpatrywany jest tu w dwóch kontekstach: z jednej strony -ja ko „dziejowa konieczność”, z którą kadry zarządzające uniwersytetów muszą się zmierzyć (pojawia się tu kontekst umiędzynarodowienia czy proces boloński jako konieczne, „ustawowe” aspekty transformacji). Z drugiej strony - jako proces zarządzania kreatywnego (świadomego, opierającego się na wiedzy i rozumieniu mechanizmów działania sił rynkowych kierowania rozwojem uniwersytetu), tak aby nie stał się on marmurowym skansenem. W tym kontekście transformacja instytucjonalna jest rodzajem mniej lub bardziej skutecznej strategii rynkowej, opartej w większym stopniu na metodzie prób i błędów niż na metodzie „złotego środka”. Autor odwołuje się do dwóch modeli uniwersytetu: modelu humboldtowskiego oraz amerykańskiej idei „uniwersytetu przedsiębiorczego”. Wyraża opinię, iż obecnie szkolnictwo wyższe znajduje się na etapie współistnienia obu tych modeli, w obliczu ścierania się racji i poglądów nobilitujących Humboldtowską ideę uniwersytetu, przy jednoczesnej dyskredytacji wizji „uniwersytetu przedsiębiorczego” i vice versa. Autor nie zamierza stawiać „kropki nad i”, tym bardziej że formułowanie autorytarnych tez z wyprzedzeniem większym niż dwuletnie może być postrzegane jako szarlataneria. Ponadto na horyzoncie pojawiła się już wizja uniwersytetu przyszłości, nazwanego ad hoc „uniwersytetem opartym na wiedzy”. Zamiarem autora było wskazanie na pewne mniej lub bardziej zaawansowane tendencje zachodzące w obszarze komercjalizującego się szkolnictwa wyższego: globalizację i regionalizację uniwersytetów, przy jednoczesnym odchodzeniu od modelu uniwersytetów narodowych, odśrodkowe przeobrażenia struktur szkół wyższych, relację uniwersytety-przedsiębiorstwa, presję konkurencji ze strony innych graczy rynkowych działających w sektorze edukacji

Etyczni - ekonomiczni - efektywni. Odpowiedzialne kształcenie menedżerów przez szkoły wyższe

The authors reflect on responsible training of managers at schools of higher education in the light of Wojciech Gasparski’s ‘3E’ concept (Ethics - Economics - Effectiveness). According to that concept, it is possible to find the ‘golden mean’ by combining strategie management, focused on economic success, and the idea of corporate social responsibility. The authors attempt to diagnose how schools of higher education should train managers to address the ethical triad of management. They place their deliberations in a broader discourse by analysing how broad social changes redefine the role of schools of higher education and what 'responsible training’ actually means in the modern globalised world. In the authors’ opinion, responsible training of managers (in the sense of programmes/ curricula) cannot be fully delivered by ‘irresponsible schools’ i.e. ones where the governing bodies fail to understand developments of the modern world.Autorzy zastanawiają się nad zagadnieniami odpowiedzialnego kształcenia menedżerów przez szkoły wyższe w świetle koncepcji „3E” (etyka - ekonomia - efektywność) Wojciecha Gasparskiego. Zgodnie z tą koncepcją istnieje możliwość znalezienia „złotego środka” łączącego sferę zarządzania strategicznego, ukierunkowanego na osiągnięcie sukcesu ekonomicznego, z postulatami koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu. Autorzy próbują zdiagnozować, jak powinny kształcić szkoły wyższe, aby wyjść naprzeciw postulatom etycznej triady zarządzania. Swoje rozważania sytuują w szerszym dyskursie, dzięki próbom przeanalizowania, w jaki sposób zmiany o charakterze ogólnospołecznym wpływają na redefinicję roli szkół wyższych, i co właściwie oznacza we współczesnym zglobalizowanym świecie pojęcie „kształcenie odpowiedzialne". Zdaniem autorów, odpowiedzialne (w rozumieniu programowym) kształcenie menedżerów nie może być w pełni realizowane przez uczelnie „programowo nieodpowiedzialne”, czyli takie, których władze nie rozumieją zjawisk współczesnego świata

Development of professional competences in Russia and Lithuania: an example of successful international cooperation in the field of adult education

The article presents one of the directions of international cooperation in the field of adult education. It is review of a monographic book on professional competences, prepared jointly by andragogy researchers in Russia (Pushkin Leningrad State University in St. Petersburg) and Lithuania (Vytautas Magnus University in Kaunas). The authors put the Russian-Lithuanian publication on the background of the significant in modern European andragogy achievements of St. Petersburg's research community, and adult education conferences organized there annually for more than a decade

How? - Where to? About the changes and chellenges of adult education in Poland in the years 1989-2013

The purpose of this article is to present the changes that have taken place in Polish adult education in the years 1989-2013 under the influence of multiple factors, i.e. social, economic, political and those relating to civilization on the whole. This article is an attempt to answer the following questions: does modern adult education in Poland meet the expectations of society?; is it a driving force behind modernization?; and, does it respond to the needs of the modern labour market? These issues have been presented in an international context, in the light of statistical data and from the perspective of original reading of the literature of the subject.Celem artykułu jest przedstawienie zmian, jakie zaszły w polskiej edukacji dorosłych w latach 1989-2013 pod wpływem wielorakich czynników: cywilizacyjnych, społecznych, gospodarczych i politycznych. Artykuł jest próbą odpowiedzi na następujące pytania: czy współczesna edukacja dorosłych w Polsce spełnia oczekiwania społeczne? czy jest motorem modernizacji? czy odpowiada na potrzeby współczesnego rynku pracy? Zagadnienia te zostały zaprezentowane w kontekście międzynarodowym, w świetle danych statystycznych oraz przez pryzmat autorskiego odczytania literatury przedmiotu

Józef Półturzycki in the face of folk high schools. Notes on the basis of the renewal of Polish folk high schools in the years 2016–2022

The authors dedicate their text to the memory of Professor Józef Półturzycki, recalling his contribution as the author and editor-in-chief of the “Andragogy Yearbook” and the inspirer of activities aimed at preserving the knowledge of folk high schools in the social (and academic) memory from the 1990s to the second decade of the 21st century, i.e. at the time when these institutions were almost forgotten. The sketch touches on selected threads regarding the revival of the Polish folk high school movement on the basis of the Folk High Schools Development Programme for the years 2020–2030 and the Polish Network of Folk High Schools (PNFHS). The participation of both authors in the 1st All-Polish Folk High School Festival in Koszałkowo in the summer of 2022 was the inspiration to take up these issues

Folk High Schools in the Educational Work Concepts of rev. Antoni Ludwiczak

The sketch familiarizes the readers with the conceptual-organizational and popularization work of rev. Antoni Ludwiczak to develop civic education and after- and non-formal educational work in local environments, done by him for four decades of the first half of the 20th century, and his extraordinary – although a bit forgotten today – role in shaping independent Polish adult education in the first years after regaining independence in 1918. The article pays special attention to that educator connected with the Catholic Church and Folk Reading Rooms Society in terms of propagating in the Polish territory the Scandinavian idea and concept of work of boarding folk high schools, and to the successful attempt of its adaptation and implementation in Wielkopolska (Polish) rural communities (Dalki n. Gniezno, 1921). The final part of the papers shows the impact of educational experiments of rev. A. Ludwiczak in Folk High School in Dalki on popularization and development of the entire Polish folk high schools movement in the twenty year period between the two World Wars, and on formation of civic and patriotic attitudes of Polish residents of rural areas

Walne Zgromadzenie Członków Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego

The sketch presents the main findings of the General Assembly of Members of the Academic Andragogic Society (Akademickie Towarzystwo Andragogiczne), which took place in Łódź on June 27, 2022. These include: granting honorary membership of the Society to Professors Ewa Skibińska and Jerzy Semków, evaluation of the activities of the Academic Andragogic Society and its Main Council in the years 2017–2022, election of dr hab. Hanna Solarczyk-Szwec as the President of AAS (ATA) for the years 2022–2025, and the appointment of the collective statutory bodies of the Society (Main Council, Audit Committee, Peer Court) for the 10th term of office.Szkic prezentuje główne ustalenia Walnego Zgromadzenia Członków Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego, które odbyło się w Łodzi 27 czerwca 2022 r. Należą do nich: nadanie honorowego członkostwa stowarzyszenia prof. Ewie Skibińskiej i prof. Jerzemu Semkowowi, ocena działalności Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego i jego Zarządu Głównego w latach 2017–2022, wybór dr hab. Hanny Solarczyk-Szwec na prezesa ATA na lata 2022–2025 oraz ustalenie składów statutowych ciał kolegialnych Towarzystwa (Zarząd Główny, Komisja Rewizyjna, Sąd Koleżeński) na X kadencję