Integracja problemów chemii środowiska w programie nauczania chemii ogólnej w szkołach średnich

At currant education situation, high school students in Latvia are enabled either to master branches of natural sciences - chemistry, physics and biology as separate courses, or to acquire an integrated course of natural sciences. In both cases, the curriculum contains various environmental problems. The standard of secondary education in chemistry, as well as in other subjects of natural sciences, foresee the formation of clear comprehension about different environmental problems together with other results obligatory for students to achieve. The mastering of environmental problems comes about during the familiarization with all the basic chapters of chemistry course - general, inorganic and organic chemistry. The teaching of general chemistry course is especially problematic in several aspects because its comparatively abstract content conflicts with the students’ more pronounced concrete way of thinking at this age. Besides, there is no possibility to use neither laboratory exercises nor teacher’s demonstrations during the teaching/learning of many themes in this course. These problems should be solved, because a stable general chemistry knowledge basis is essential prerequisite for further successful mastering of inorganic and organic chemistry in high school. The work with different descriptions of environmental chemistry (descriptive texts further in our research) as a tool for the teaching/learning of chemical regularities is a good possibility to link the abstractive for the student theoretical content of the subject with his/her everyday experience, situations existing in real life. Therefore a theoretical investigation was performed to develop a scientific justification for the exploitation of texts containing environmental chemistry information for the mastering of general chemistry course in high school. The theoretical investigation was accomplished by employing the results of the analysis of students’ reading competence formation published in the education and psychology literature and by joining it with the specificity of the chemistry course mastering, as well as by leaning on authors’ personal experience obtained during long years of chemistry teaching. As a result of the above-mentioned, a justification was formed for the elaboration of the work with texts on four levels considering the fact that a student should apply more and more complicated skills for the performance of every following exercise. Assuming that the teaching/learning process should be divided in several phases - initiation, comprehension and reflection, the exploitation of exercises corresponding to all these phases was analyzed in the paper.W obecnym łotewskim systemie edukacji uczniowie szkół średnich są zobowiązani do opanowania wiedzy z zakresu głównych dziedzin nauk przyrodniczych - chemii, fizyki i biologii - w formie osobnych kursów lub ukończenia zintegrowanego kursu nauk przyrodniczych. W obu przypadkach program obejmuje różnorodne zagadnienia dotyczące ochrony środowiska. Zrozumienie problemów ochrony środowiska następuje w czasie zapoznawania się ze wszystkimi podstawowymi działami chemii: ogólnej, nieorganicznej i organicznej. Nauczanie chemii ogólnej jest szczególnie trudne, ponieważ jej abstrakcyjne treści kolidują z bardziej konkretnym sposobem myślenia charakterystycznym dla wieku uczniów. Nadto dla wielu tematów tego działu nie ma możliwości realizacji zajęć laboratoryjnych ani demonstracji wykonanych przez nauczyciela. Trudności te należy rozwiązać, ponieważ wiedza z chemii ogólnej jest niezbędnym warunkiem do dalszego, skutecznego nauczania chemii nieorganicznej i organicznej w szkole średniej. Przeprowadzono teoretyczne badania, których celem było opracowanie naukowego uzasadnienia wykorzystania tekstów zawierających informacje o chemii środowiska do nauczania chemii ogólnej w liceum. Cele badań teoretycznych zostały osiągnięte poprzez zastosowanie wyników analizy kompetencji czytania uczniów opublikowanych w literaturze dydaktycznej i psychologicznej w połączeniu ze specyfiką prowadzenia kursu chemii, a także na podstawie osobistych doświadczeń autorów, uzyskanych w trakcie długich lat nauczania chemii