Otras inquisiciones contra la crisis de la imaginación: juego deleuziano y patafísico en Borges

En este ensayo proponemos una investigación de la obra de Jorge Luis Borges como respuesta a la actual crisis de la imaginación, proclamada como el problema central de los “tiempos postnormales” por Ziauddin Sardar (2010) y subrayada también desde otras perspectivas (ecocrítica, educación, posthumanismo). El objetivo principal es examinar diferentes modos de pensar e imaginar perceptibles en la obra de Borges, “otro inquisidor” en búsqueda de herejías maravillosas. El marco teórico del análisis está basado en los textos noológicos de Deleuze sobre el concepto del “juego ideal” (heterodoxo pensamiento antimetafísico que conceptualiza la diferencia y el sinsentido) y sobre la patafísica, proclamada por él como único término general que corresponde a todos los intentos de superar la metafísica. Proponemos la tesis de que el divergente, paradójico modo de pensar e imaginar en Borges, entre la literatura, la ciencia y la filosofía, es un tipo de patafísica, necesaria para afrontar la “postnormalidad”.    Palabras clave: Borges, Deleuze, patafísica, noología, imaginació

Roberto Bolaño: a user’s guide to literature

Literary recycling seems to be the domain of Roberto Bolaño, currently one of the most famous Latin American writers. Texts, meanings and values are in constant circulation in his novels. Rewriting his own materials as well as reading-writing books of others, he manages to keep the interchange and discussion in perpetual movement. This essay analyzes the types of rewriting and different uses of literature present in the works of Bolaño, as well as the relationship between fiction and reality that emerges from them. Focusing mainly on his vastest novels, Savage detectives and 2666, it searches for new, individual ways to read them. Bolaño’s most significant uses of literature described in this essay are: dialogues, appropriation, substitution, reconstruction, catalysis, exploitation and starting points. The basic process underlying them all is diagnosed and described as a specific hypotheses development, which applies not only to the literary world, but to the real one as well. The reality of Bolaño’s world is also discussed, specifically in its relation to the Lacanian theory of the Real and to the concept of literature as experience. The idea of the hypothesis presented in this article stems from multiple re-readings of Bolaño, as well as from the inspiration provided by pataphysics, the imaginary science invented by Alfred Jarry, and the writings of Jacques Derrida, Hal Foster and Ryszard Nycz

El mundo-telarańa de Roberto Bolańo (Estrella distante)

The world of Roberto Bolaño’s “spider’s web” (Distant Star)The work of Roberto Bolaño requires a reader equipped with erudition equal to the one necessary to read Borges. What is more, even Gérard Genette has yet to create a paradigm of intertextuality that would suffice to describe this phenomenon in the writings of the Chilean author. Our objective is to analyse Distant Star with the focus on the complexity and profundity of allusions concerning a Polish writer, Bruno Schulz. The metalepsis which introduces the figure of Schulz into the plot of Bolaño’s novel implies the necessity of investigating not only in the work of Schulz, but also in his biography, as well as in the pertinent metaliterature. Such proceedings will allow us to decipher and perhaps recreate the “spider’s web” which Bolaño “casts” on the world in order to subvert the traditional modes of communication.The world of Roberto Bolaño’s “spider’s web” (Distant Star)The work of Roberto Bolaño requires a reader equipped with erudition equal to the one necessary to read Borges. What is more, even Gérard Genette has yet to create a paradigm of intertextuality that would suffice to describe this phenomenon in the writings of the Chilean author. Our objective is to analyse Distant Star with the focus on the complexity and profundity of allusions concerning a Polish writer, Bruno Schulz. The metalepsis which introduces the figure of Schulz into the plot of Bolaño’s novel implies the necessity of investigating not only in the work of Schulz, but also in his biography, as well as in the pertinent metaliterature. Such proceedings will allow us to decipher and perhaps recreate the “spider’s web” which Bolaño “casts” on the world in order to subvert the traditional modes of communication

Roberto Bolaño: la declinación del «yo»

Los temas más populares de los análisis de la obra de Roberto Bolaño conciernen a los elementos autobiográficos contenidos en sus novelas y a los dobles del autor. Muchos críticos tratan de “abrir” sus textos con la “llave factográfica” y descubrir la verdad sobre Bolaño, describir su modo de mezclar la realidad con fantasía. En otras palabras, uno de los problemas centrales de la obra de Bolaño es el fenómeno de la autoficciñon. En vez de participar en la discusión terminológica concerniente a ese concepto, en este ensayo propongo un acercamiento a varios rostros de Bolaño a través de la yuxtaposición de tres ideas: el dialogismo de Mijaíl Bajtín, el parallax como modo de operar de Hal Foster y, sobre todo, el “sujeto siléptico” del investigador polaco Ryszard Nycz. Las tres herramientas teóricas sirven para describir el proceso de la “declinación” de la propia identidad por parte del escritor. El ensayo está compuesto por una paralela con textos de Jorge Luis Borges, una respuesta a otras lecturas críticas de Bolaño y un análisis de las pesquisas literarias descritas por el aturo chileno. Lo concluye un acercamiento al “salvajismo” bolañano, condición del autor perceptible en su laberíntico paradigma del “yo”

El héroe lector: Ulises y otros Rides on the storm de Roberto Bolaño

El presente ensayo investiga el problema del héroe en la obra del escritor chileno Roberto Bolaño (1953-2003) en el contexto del mundo degradado, los héroes antiguos y la evolución de la forma de la novela. En la “Introducción a los problemas de una sociología de la novela” Lucien Goldmann describe este género como “la transposición al plano literario de la vida cotidiana en la sociedad individualista nacida de la producción para el mercado”. Según el pensador rumano, el desarrollo de la forma de la novela corresponde a la evolución de la sociedad. Siguiendo a Goldmann, que pretende describir los etapas de la evolución de la novela en varios estadios de capitalismo, en el presente trabajo intentamos leer la obra de Bolaño como representante de la época del capitalismo globalizado. Yuxtaponemos sus escritos con varios textos analizados por Goldmann con el objetivo de proponer una reflexión sobre el “héroe problemático”, su “búsqueda degradada” y la relación del autor con el lector, invitado a participar en dicha búsqueda, en la obra del escritor chileno

Los maniquíes de Bruno Schulz y Roberto Bolaño: sobre la red intertextual en "Estrella distante"

This article is intended as an approach to the intertextuality in the works of Roberto Bolaño. One of the countless direct references in his novel Distant star concerns a Jewish-Polish writer, Bruno Schulz, which seems particularly beneficial for the achievement of the goals of this text. The reader discovers the mention of Schulz in the last chapter of Distant star, which should prompt him or her to reread the book, in search of other manifestations of the presence of the Polish writer in said novel. This article focuses on the analysis of only one of the points of tangency between the two authors, one that unites the short story “Mannequins” of Bruno Schulz with the mannequins that appear in Distant star. The fact that even a partial analysis results very prolific reveals the importance of the schulzian intertext and the complexity of the connections displayed by Bolaño. In order to carry out an adequate investigation, two interpretative strategies have been applied: the Model Bolaño (derived from the Model Author of Umberto Eco) and the reader-detective (based on different fragments of the texts of Roland Barthes and Stanley Fish).El objetivo de este artículo es un acercamiento a la intertextualidad en la obra de Roberto Bolaño. Una de las innumerables referencias intertextuales directas en su novela Estrella distante concierne a Bruno Schulz, autor judío-polaco, que consideramos particularmente interesante para la realización de nuestro objetivo. Al descubrir la mención de Schulz en el último capítulo de la novela, el lector debe efectuar una relectura del libro, en busca de otras manifestaciones de la presencia del autor polaco en el texto. Proponemos analizar solamente un punto de tangencia entre los dos escritores, el que une el cuento “Los maniquíes” de Schulz con los maniquíes que aparecen en el libro de Bolaño. De este modo, intentamos evidenciar la importancia del intertexto schulziano y el complejo mecanismo de las conexiones subrayadas por el autor chileno. Para realizar una investigación adecuada aplicamos dos estrategias interpretativas: Bolaño Modelo (derivado del Autor Modelo de Umberto Eco) y lector-detective (creado a base de fragmentos de los escritos de Roland Barthes y Stanley Fish)

Zjawisko lektury w twórczości Roberta Bolaña. Strategie i praktyki odbioru autora, bohaterów i czytelnika

Przedmiotem podjętych w niniejszej rozprawie badań jest zjawisko lektury w twórczości Roberta Bolaña. Problem ten analizowany jest w trzech aspektach: jako repertuar strategii i praktyk czytelniczych prezentowanych przez bohaterów powieści i opowiadań Bolaña oraz zestaw strategii autorskich umożliwiających pisaniu przybranie postaci lektury, a także jako potencjalny, interaktywny fenomen odpowiedzi odbiorcy na czytany tekst. Celem pracy jest wyprowadzenie z tekstów prozatorskich Bolaña swoistej „teorii” lektury. Badanie strategii i praktyk lekturowych bohaterów, autora i potencjalnych czytelników odbywa się w szerokim teoretycznoliterackim i filozoficznym kontekście komunikacji literackiej i wizji literatury jako rozmowy oraz doświadczenia. Jest to uwarunkowane charakterystyką refleksji poświęconej lekturze, eksplicytnie tudzież implicytnie, przez Bolaña, dla którego stanowi ona zjawisko wielowymiarowe i można uznać ją za synekdochę wszelkich procesów kognitywnych. Do głównych kontekstów pracy należą zatem, z jednej strony, estetyka efektu Wolfganga Isera i hermeneutyczna filozofia Hansa-Georga Gadamera, z drugiej – praktyki lekturowe Rolanda Barthes’a i Jacquesa Derridy, a także badania komunikacji literackiej Aleksandry Okopień-Sławińskiej oraz Richarda Gerriga, psychologa kognitywnego. W celu opisania „przestrzeni lektury”, czyli miejsca „spotkania” autora z czytelnikiem, sięgam także, między innymi, do teorii integracji konceptualnej Gilles’a Fauconniera i Marka Turnera. Koncepcja „przestrzeni lektury” pochodzi z poświęconej Derridzie rozprawy Michała Pawła Markowskiego Efekt inskrypcji, modyfikuję ją jednak, stosując ją do opisu nie tylko strategii i praktyk lekturowych autora przedstawiającego swoje pisanie jako czytanie, lecz także potencjalnego, heterogenicznego i złożonego performansu czytelnika dzieł Bolaña. Rozprawa podzielona jest na cztery główne części. Pierwsza z nich zatytułowana jest Prolegomena teoretycznoliterackie i zawiera zestawienie filozoficznych oraz teoretycznoliterackich koncepcji kluczowych dla prowadzonych w rozprawie analiz. W części drugiej, Strategie i praktyki odbioru bohaterów, rozpoczyna się ściśle „bolañologiczna” analiza „topologii” (termin Markowskiego) przestrzeni lektury Bolaña, czyli pseudoempiryczne studium czytelniczych przypadków opisanych w jego utworach, na którego podstawie naszkicowana zostaje autorska teoria lektury – „bebechohermeneutyka”. Trzecia część rozprawy, Strategie i praktyki odbioru autora, składa się z dwóch rozdziałów, poświęconych autorowi dwojako rozumianemu jako czytelnik: dosłownie i narratologicznie. Rozdział pierwszy to analiza performansów lekturowych oraz eksplicytnych poglądów Bolaña na czytanie, przedstawionych w jego esejach. Postawa autora jako czytelnika zestawiona zostaje z pozycjami zajmowanymi przez jego bohaterów i z bebechohermeneutyką. Rozdział drugi rozszerza badania o „topografię” (termin Markowskiego) przestrzeni lektury, czyli studium strategii narracyjnych pozwalających ukazać pisanie jako czytanie, narrację jako lekturę i konwersację. W czwartej części pracy: Strategie i praktyki odbioru czytelnika, przedmiotem rozważań jest potencjalny performans odbiorcy dzieł Bolaña i powstająca w jego trakcie amalgamatyczna przestrzeń lektury, uwarunkowana opisaną wcześniej topologią i topografią. Strategie i praktyki lekturowe bohaterów i autora układają się w swoisty poradnik dla czytelnika, który, jeśli zechce, może przyjąć potencjalną, proponowaną przez Bolaña aktywną, krytyczną, a zarazem fabulacyjną dyspozycję odbiorczą. Analiza topologii, topografii, strategii narracyjnych oraz sytuacji komunikacyjnej utworów Bolaña pozwala na wytworzenie szczególnej definicji autora jako „autora holistycznego”, reprezentowanego mentalnie przez czytelnika, lecz odbieranego jako „prawdziwy”, a także na opisanie doświadczenia lektury jako spotkania z autorem w przestrzeni lektury, gdzie między nadawcą a aktywnym odbiorcą-uczestnikiem wytwarza się amalgamatyczna sytuacja wspólnej uwagi. Kwestia ta łączy się z refleksją poświęconą paradoksalnie zespojonym w dziełach Bolaña immersji oraz interaktywności. Pracę zamyka podsumowanie, zawierające ostateczny opis wytwarzanej w doświadczeniu czytelnika amalgamatycznej przestrzeni lektury utworów Bolaña i opatrzone ilustrującymi ją grafikami oraz Postscriptum bebechohermeneutyczne, swoisty dodatek, rozszerzający przeprowadzone w pracy analizy teoretycznoliterackie o aspekt etyczny. Bolaño, co potwierdza analiza jego dzieł, rewitalizuje komunikację literacką jako szczególny typ porozumienia, działającego także na odległość – fizyczną i czasową. Bebechohermeneutyka oraz kluczowe dla niej Bolañowskie pojęcie „simonel”, swoisty „nierozstrzygalnik”, skłania do namysłu nad pozycją badacza wobec tekstu i rewaloryzacji „naiwnych” strategii i praktyk odbiorczych. Koncepcja amalgamatycznej przestrzeni lektury pozwala natomiast połączyć interpretację kontekstową z formalną

Metabolic syndrome is associated with similar long-term prognosis in non-obese and obese patients. An analysis of 45 615 patients from the nationwide LIPIDOGRAM 2004-2015 cohort studies

Aims We aimed to evaluate the association between metabolic syndrome (MetS) and long-term all-cause mortality. Methods The LIPIDOGRAM studies were carried out in the primary care in Poland in 2004, 2006 and 2015. MetS was diagnosed based on the National Cholesterol Education Program, Adult Treatment Panel III (NCEP/ATP III) and Joint Interim Statement (JIS) criteria. The cohort was divided into four groups: non-obese patients without MetS, obese patients without MetS, non-obese patients with MetS and obese patients with MetS. Differences in all-cause mortality was analyzed using Kaplan-Meier and Cox regression analyses. Results 45,615 participants were enrolled (mean age 56.3, standard deviation: 11.8 years; 61.7% female). MetS was diagnosed in 14,202 (31%) by NCEP/ATP III criteria, and 17,216 (37.7%) by JIS criteria. Follow-up was available for 44,620 (97.8%, median duration 15.3 years) patients. MetS was associated with increased mortality risk among the obese (hazard ratio, HR: 1.88 [95% CI, 1.79-1.99] and HR: 1.93 [95% CI 1.82-2.04], according to NCEP/ATP III and JIS criteria, respectively) and non-obese individuals (HR: 2.11 [95% CI 1.85-2.40] and 1.7 [95% CI, 1.56-1.85] according to NCEP/ATP III and JIS criteria respectively). Obese patients without MetS had a higher mortality risk than non-obese patients without MetS (HR: 1.16 [95% CI 1.10-1.23] and HR: 1.22 [95%CI 1.15-1.30], respectively in subgroups with NCEP/ATP III and JIS criteria applied). Conclusions MetS is associated with increased all-cause mortality risk in non-obese and obese patients. In patients without MetS obesity remains significantly associated with mortality. The concept of metabolically healthy obesity should be revised