50 lat badań Instytutu Ekologii PAN nad populacjami gryzoni

A review of rodent studies conducted in the Institute of Ecology is presented. The investigations took place both in the laboratory (mostly on Mus muscidus) and field conditions (first of all on Apodemus flavicollis, Clethrionomys glareolus and Microtus arvalis). The aim of the studies varied in time, and was always preceded by detailed, and often new, considerations on methods to be applied. Theoretical assumptions also evolved with time: from simple density-dependent approach to population demography, through the idea of the importance of population structures, to individualistic approach and neighborhood systems. A substantial part of the studies was aimed at interrelations between rodent species in heterogeneous habitats. The International Biological Program resulted in papers devoted to interrelations between rodent (secondary) productivity and basic habitat features (like food resources and their spatial distribution). Special attention was paid to confined populations, and among the long term (37 years) studies on a bank vole population inhabiting Crabapple Island

Ekologia: zmieniające się cele

Terminu „ekologia” po raz pierwszy użył Ernst Haeckel w 1869 r. Ekologia zajmuje się współzależnościami pomiędzy organizmami i ich środowiskiem i korzysta z dorobku wielu dyscyplin biologicznych (Fig. 1), a także innych nauk przyrodniczych i ścisłych. Przez wiele lat ważną częścią ekologii były badania nad populacjami, zwłaszcza zwierząt i ludzi. Należy tu wymienić modele wzrostu populacji proponowane przez Malthusa i Verhulsta (Fig. 2), które do chwili obecnej stanowią istotną część podręczników ekologii populacyjnej. Jednakże, w tej dziedzinie ekologii w ostatnich 50 latach zaszły istotne zmiany: odrębny problem stanowią badania nad stabilnością metapopulacji (Fig. 3), a w teorii pojedynczej populacji znaczną uwagę przykłada się do właściwości osobników, ich płci, wieku, sąsiedztwa i innych cech indywidualnych. Szybki rozwój cywilizacyjny i powstanie społeczeństw konsumpcyjnych stanowią źródło zmiennych celów jakim stawić musi czoło także wiedza ekologiczna. Począwszy od lat 60-tych ubiegłego stulecia zarysowała się międzynarodowa współpraca naukowa w ekologii: powstawały takie projekty jak Międzynarodowy Program Biologiczny ukierunkowany na określenie środowiskowych warunków maksymalizacji produkcji biologicznej, czy też program pod nazwą Człowiek i Biosfera - odpowiedź na narastającą degradację, zanieczyszczenia i zatrucia naturalnego środowiska. Współczesne zagrożenia ekologiczne to narastająca eksploatacja naturalnych zasobów, zwłaszcza kopalnych źródeł energii, oraz zubożenie zasobów biologicznych wyrażające się zmniejszeniem różnorodności biologicznej (Fig. 3). Współcześnie usiłuje się odpowiedzieć na pytanie jak poradzić sobie z rosnącą konsumpcją: jakie zużycie zasobów umożliwia obecny stan naszego globu? Z niniejszego, krótkiego przeglądu wynika iż rozwój wiedzy ekologicznej jest stymulowany potrzebami ludzkiej populacji, a ta wiedza stała się argumentem w prowadzeniu globalnej polityki rozwoju społeczeństw i ich przyszłości

Winter survival of <em>Apodemus flavicollis</em> in Crabapple island (NE Poland)

<Strong>Riassunto</strong>
 <strong>Sopravvivenza invernale di <em>Apodemus flavicollis</em> nell’isola di Crabapple (Polonia nord orientale).</strong>
 Nel corso di nove anni consecutivi (1994-2003), la sopravvivenza invernale di <em>Apodemus flavicollis</em> è stata indagata nell’isola di Crabapple (4 ha) tramite cinque serie annuali di trappolaggi condotte tra Aprile ed Ottobre. Le condizioni climatiche invernali sono state espresse tramite 22 variabili relative a piovosità, temperatura e precipitazioni nevose. La percentuale di animali sopravvissuti è variata dal 5,3% al 51,1%, senza mostrare alcuna relazione con le variabili climatiche e con la consistenza della popolazione a inizio inverno. Tra le variabili individuali considerate (età, stato riproduttivo, massa corporea), la maturità sessuale sembra essere l’unica a favorire la sopravvivenza invernale, in contrasto con le informazioni disponibili in letteratura