Literary Competitions Organised by the Ministry of Culture and Arts in 1949–1950 in the Light of Archive Records

The subject of this paper are these literary competitions organized by Ministry of Culture and Arts in the late 1940s and early 1950s. Analysys of the materials from archivesenabled to tackle the issues: these competitions are one of the many aspect of stalinism offensive. Competitions encouraged writers for moving problems of socialist realism, they enforced artists for submission in accordance with Government of country.In article characterized six competitions. Most curious was “Third competition on mass song”, in which took part important writer Tadeusz Różewicz

Writers, Literature and Censorship in Poland. 1948–1958

The book describes the system of communist censorship in Poland in the years 1948–1958, as well as its effects on the development of literature. It is the first literary studies work which takes up the subject in such broad and systematic terms. The book is divided into three main parts: an attempt at synthesis (theory and practice of censorship), special cases (censorship of specific writers), authorial strategies (the authors’ ways of dealing with censorship) and contexts. The most important conclusion which can be drawn from the research is that out of many small changes emerges an image of a very significant one. Numerous small cuts and alterations build up to an image of Polish literature of the 1940s and 1950s as a whole. A whole that was always dependant on and subservient to politics

Wstęp

PrefaceWstęp do numeru „Sztuki Edycji” zatytułowanego „Poza historią literatury – egodokumenty

Słowo wstępne

51

Wstęp

Preface.Wstęp do numeru

Wykluczanie tradycji. Cenzurowanie międzywojennej literatury kobiecej w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku (na przykładzie twórczości Zofii Nałkowskiej)

The article raises the subject of censorship referring to Zofia Nałkowska’s pre-war works published in 1945–1956, against the background of considerations on women’s writing of that period in the communist reality. The bases of the article are censorial views concerning texts submitted by the most prominent Polish publishing companies specialising in fiction in the 1940s and 1950s, materials from “PIW”, “Książka i Wiedza”, “Iskry”, “Czytelnik”, “Nasza Księgarnia”.Literary and cultural traditions of the interwar period in 1940s and 1950s, particularly during Stalinism, were questioned due to historically obvious reasons, pushing into oblivion not only political or social achievements of the Second Polish Republic, but also aesthetic ideas. In the years 1918–1939, women’s writing flourished, following European and international trends. It was created by such distinguished authors as Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa, Irena Krzywicka, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, but also by an elite of less influential penmen. After the Second World War, the wave of women’s writing became significantly weakened; it even withered for a moment. Many reasons contributed to that situation: the death of some artists, writers’ emigration, tragic war experiences, which dominated their works and caused the change of matters raised by them, but also deliberate action of authorities who influenced the literary life in the Polish People’s Republic, including censorship.Nałkowska was a prolific writer who became crucial for the history of Polish literature and who even after the war period created works at the highest level. She received sufficient recognition in the literary milieu of her time, which was extremely difficult to achieve as penmen fought for its approval. In 1953, when Stalin reached the apogee of his power, on the occasion of the fiftieth anniversary of the writer’s creative work, a collective edition of her works was prepared. The article describes the complicated editorial history of “female” novels: Niedobra miłość, Granica, but also Pisma wybrane (two different editions: 1954 and 1956). On the grounds of their reconstruction, several conclusions were presented. Nałkowska was such a prominent figure that it was her status, not works, that influenced the activity of GUKPPiW. “Female” novels and short stories written by Nałkowska are marginalized in the 1940s and 1950s at the cost of post-war texts, which appears to be an element of a broad-based plan of “cultural assault”. In propagandistic images of reality there is no place for a description of the individuality of female condition as any social disparities cannot be depicted.W artykule podjęto zagadnienie cenzurowania przedwojennego dorobku Zofii Nałkowskiej publikowanego w latach 1945–1956 na tle rozważań o sytuacji kobiecego piśmiennictwa tej doby funkcjonującego w realiach komunistycznych. Źródłową podstawą artykułu są cenzorskie opinie na temat tekstów zgłoszonych przez najważniejsze polskie wydawnictwa publikujące literaturę piękną w latach czterdziestych i pięćdziesiątych; materiały PIW-u, Książki i Wiedzy, Iskier, Czytelnika, Naszej Księgarni.Tradycje literackie i kulturowe dwudziestolecia w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku, a zwłaszcza w okresie stalinowskim, kwestionowano ze względów oczywistych historycznie, spychając w niepamięć nie tylko dorobek polityczny czy społeczny II Rzeczypospolitej, ale także idee estetyczne. W latach 1918–1939 bujnie rozwinęła się w Polsce, doganiając trendy europejskie i światowe, literatura kobieca, tworzona przez autorki tej miary, co Zofia Nałkowska, Maria Kuncewiczowa, Irena Krzywicka, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, ale i przez całą plejadę gwiazd mniejszej wielkości. Po drugiej wojnie światowej fala twórczości kobiecej wyraźnie słabnie, na pewien moment – nawet zamiera. Powodów jest wiele: śmierć i emigracja części artystek, tragiczne doświadczenia wojenne, które zdominują ich twórczość i spowodują zmianę tematyki, a także – co jest najważniejszą tezą artykułu – świadome działania władz kreujących życie literackie w Polsce Ludowej, w tym – cenzury.Nałkowska była pisarką płodną, ważną dla historii literatury, piszącą na najwyższym poziomie i po wojnie. Cieszyła się wielkim uznaniem w środowisku literackim, o którego pozyskanie toczyła się przecież bitwa. W 1953 roku, w apogeum stalinizmu, przypadało pięćdziesięciolecie jej twórczości, z okazji którego przygotowano edycję zbiorową dzieł. W artykule opisano skomplikowane edytorskie losy „kobiecych” powieści: Niedobrej miłości, Granicy, a także właśnie – Pism wybranych (dwa różne wydania: z 1954 i 1956 roku). Na podstawie ich rekonstrukcji zaprezentowano kilka wniosków. Nałkowska była osobowością na tyle znaczącą, że to jej pozycja, a nie dorobek, wpłynęła na schematy działania GUKPPiW. „Kobiece” powieści i opowiadania Nałkowskiej marginalizuje się w latach czterdziestych i pięćdziesiątych kosztem jej tekstów powojennych, co wydaje się elementem szerzej zakrojonego planu „ofensywy kulturalnej”. W propagandowym obrazie rzeczywistości nie ma miejsca na opis odrębności kobiecej kondycji, bo nie można zdawać relacji z jakichkolwiek dysproporcji społecznych