Richtungsweisende Merkmale zur Religiösen Erziehung und Bildung im Lehrwerk von Papst Johannes Paul II.

Religious education has shared with progressive education a social agenda that has included issues such as peace, justice, and improved social relationships. Religious education is always carried out in specific social, political, religious and educational conditions. Today we are witnessing the process of denyingontic roots of religion, clash of two main types of vision of the human being and two different concepts of humanism – atheistic humanism and theistic humanism. Despite the negative trends, one can also point out some positive signs of renewed interest in religion and religious education. The undeniable reason for this kind of re-strengthening of the interest in religion was the pontificate of Pope John Paul II. This article is an attempt to show the important features of religious education based on reflection on the teachings of Pope John Paul II. Firstly, the concept of education in relation to God and, subsequently, in relation to the human being (who is the person in relation to God) is introduced. Next, the unique papal dialogue, which is full of faith and love, is presented. Finally, personalism as an essential feature of the educational message of Pope John Paul II is described.Religiöse Erziehung und Bildung haben mit der progressiven Erziehung eine soziale Agenda durchlaufen, die Themen und Fragestellungen wie Frieden, Gerechtigkeit und verbesserte soziale Verhältnisse umfasste. Die Religionserziehung vollzieht sich immer in spezifischen sozialen, politischen und bildungspolitischen Rahmenbedingungen. Wir werden heute Zeugen eines Prozesses, der die existenziellen Wurzeln der Religion negiert und bei dem die zwei Grundtypen des Menschenbildes sowie die beiden unterschiedlichen Konzepte des Humanismus aufeinander prallen – der atheistische und der theistische Humanismus. Trotz der sich daraus ergebenden negativen Trends lassen sich auch einige positive Zeichen eines neu erwachten Interesses an der Religion und an religiöser Erziehung und Bildung erkennen. Zweifellos war das Pontifikat von Johannes Paul II. der wesentliche Grund für das wieder erstarkte Interesse an der Religion. In diesem Artikel wird der Versuch unternommen, bedeutende und richtungsweisende Merkmale für die Religionserziehung zu erörtern, die sich den Reflexionen und dem Lehrwerk der Papstes entnehmen lassen. Zunächst wird das Konzept einer christlichen Erziehung und Bildung in der Beziehung zu Gott vorgestellt, anschließend wird der Mensch als Person – ebenso in seiner Beziehung zu Gott betrachtet. Der folgende Teil befasst sich mit der Erziehung in einem von Glauben und Liebe erfüllten Dialog. Abschließend wird der christliche Personalismus als grundsätzliche Leitidee in der Botschaft Johannes Pauls II. zu Erziehung und Bildung beschrieben

Richtungsweisende Merkmale zur Religiösen Erziehung und Bildung im Lehrwerk von Papst Johannes Paul II.

Religious education has shared with progressive education a social agenda that has included issues such as peace, justice, and improved social relationships. Religious education is always carried out in specific social, political, religious and educational conditions. Today we are witnessing the process of denyingontic roots of religion, clash of two main types of vision of the human being and two different concepts of humanism – atheistic humanism and theistic humanism. Despite the negative trends, one can also point out some positive signs of renewed interest in religion and religious education. The undeniable reason for this kind of re-strengthening of the interest in religion was the pontificate of Pope John Paul II. This article is an attempt to show the important features of religious education based on reflection on the teachings of Pope John Paul II. Firstly, the concept of education in relation to God and, subsequently, in relation to the human being (who is the person in relation to God) is introduced. Next, the unique papal dialogue, which is full of faith and love, is presented. Finally, personalism as an essential feature of the educational message of Pope John Paul II is described.Religiöse Erziehung und Bildung haben mit der progressiven Erziehung eine soziale Agenda durchlaufen, die Themen und Fragestellungen wie Frieden, Gerechtigkeit und verbesserte soziale Verhältnisse umfasste. Die Religionserziehung vollzieht sich immer in spezifischen sozialen, politischen und bildungspolitischen Rahmenbedingungen. Wir werden heute Zeugen eines Prozesses, der die existenziellen Wurzeln der Religion negiert und bei dem die zwei Grundtypen des Menschenbildes sowie die beiden unterschiedlichen Konzepte des Humanismus aufeinander prallen – der atheistische und der theistische Humanismus. Trotz der sich daraus ergebenden negativen Trends lassen sich auch einige positive Zeichen eines neu erwachten Interesses an der Religion und an religiöser Erziehung und Bildung erkennen. Zweifellos war das Pontifikat von Johannes Paul II. der wesentliche Grund für das wieder erstarkte Interesse an der Religion. In diesem Artikel wird der Versuch unternommen, bedeutende und richtungsweisende Merkmale für die Religionserziehung zu erörtern, die sich den Reflexionen und dem Lehrwerk der Papstes entnehmen lassen. Zunächst wird das Konzept einer christlichen Erziehung und Bildung in der Beziehung zu Gott vorgestellt, anschließend wird der Mensch als Person – ebenso in seiner Beziehung zu Gott betrachtet. Der folgende Teil befasst sich mit der Erziehung in einem von Glauben und Liebe erfüllten Dialog. Abschließend wird der christliche Personalismus als grundsätzliche Leitidee in der Botschaft Johannes Pauls II. zu Erziehung und Bildung beschrieben

Nauczanie religii w szkole szansą dla ewangelizacji młodzieży

School religion classes play important role in the evangelization of youth. For many of young people the catechesis is the only contact with the Church. To accompany them on the roads to discover of God, one needs to catechists who are not only the teachers of religion but first of all witnesses of Christ. At that time such catechists may be called as the evangelizers

Bóg sam. O mniszkach kamedułkach w Polsce (1949-2009)

Na początku listopada 2009 roku minęła kolejna 60-ta rocznica, przybycia do Złoczewa, a tym samym i do Polski, mniszek kamedułek. W porównaniu z męską gałęzią zakonu historia mniszek w Polsce jest bardzo skromna. Kameduli wpisali się przecież już w początki chrystianizacji ziem polskich, i co prawda z przerwami, istnieją do dnia dzisiejszego. Jakże inaczej sytuacja przedstawia się w odniesieniu do mniszek kamedułek. Jednak i one doczekały się swoich okrągłych rocznic. Każda rocznica staje się okazją do podziękowania Bogu, różnym dobrodziejom i fundatorom, a także samej wspólnocie monastycznej za miniony czas. Spoglądając na to, co się wydarzyło, można dokonywać także pewnych podsumowań, uczynić swoisty rachunek sumienia. Niniejsza książka ma się stać pamiątką, śladem minionych 60 lat pobytu mniszek kamedułek w Polsce. Taki ślad potrzebny jest, być może nie tyle samym mniszkom, ile tym, którzy się z nimi stykają. Może ona trochę pomóc poznać i zrozumieć rzeczywistość życia mniszego. Książka ta jest także formą podziękowania autora i jego rodziny za wszelkie dobro, które otrzymaliśmy od mniszek kamedułek. Wspólnotę poznałem dzięki pochodzącemu ze Złoczewa śp. ks. Wojciechowi Sowie (1956-2007). Z nim to właśnie bywałem bardzo często w gościnnych murach złoczewskiego klasztoru. Ks. Wojciech wielokrotnie wspominał, że wzrastał w cieniu kamedułek. Wspólnie z nim przygotowywałem do wydania książkę, która była pokłosiem Jubileuszu 50 lat pobytu mniszek w Złoczewie, który miał miejsce w 1999 roku. Chciałbym także w ten sposób wyrazić Bogu wdzięczność za osobę tego kapłana i prosić, aby przyjął go do Swojego Domu. Jak do tej pory klasztor złoczewski nie doczekał się wyczerpującego opracowania historycznego. W ostatnich latach możemy jednak zauważyć więcej publikacji o mniszkach złoczewskich. Są to przede wszystkim publikacje prasowe, ale nie tylko. Na szczególną uwagę zasługuje zbiór artykułów wydany jako pokłosie obchodzonego przez mniszki Jubileuszu 50-lecia pobytu w Złoczewie. Książka składa się zasadniczo z dwóch części. W pierwszych trzech rozdziałach odwołano się do historii kamedułek w Polsce, przede wszystkim do dziejów wspólnoty złoczewskiej, jednak nie tylko. Nowy rozdział w historii kamedułek w Polsce związany jest na pewno z 1997 rokiem, kiedy to powstała nowa fundacja mniszek, w miejscowości Tyszowce (niedaleko Zamościa). Ta część została oparta przede wszystkim na materiale archiwalnym przechowywanym w Archiwum Klasztoru Mniszek Kamedułek. Drugą część tworzą różne teksty, których zadaniem jest przybliżenie duchowości, charyzmatu i codzienności wspólnoty monastycznej. Nie zapominajmy, że dotykamy wspólnoty klauzurowej, której głównym zadaniem jest oddawanie chwały Bogu, zwłaszcza poprzez wspólną modlitwę liturgiczną oraz wypraszanie potrzebnych łask dla Kościoła, świata i konkretnych osób. Tę część otwiera tekst (wywiad) Tadeusza Pulcyna, który opisuje życie wspólnoty mniszek pod opieką Złoczewskiej Pani. Wydaje się, że ta część książki może posłużyć, jako źródło refleksji nad życiem mniszek. Może stać się także zachętą do skorzystania z możliwości pobytu w domu rekolekcyjnym – Pustelni św. Romualda w Złoczewie, który stanowi cześć kompleksu klasztornego. Warto tu przyjechać, aby zaznać ciszy i samotności, które są charyzmatem wspólnoty kamedulskiej, rozlewającym się na przybywających gości

Ksiądz Jerzy Pawlik - życie i działalność (1919-2009)

Priest Jerzy Pawlik was a fascinating person. A lot of interests, knowledge, contacts, journeys, experiences, activity - this all makes a character worth familiarising with, above all in the context of its activity for the Church and society. He was a particularly intriguing character for a historian because in the life of priest Pawlik there were many unexplained dependencies - a perfect search area for historians. The author of this dissertation emphasised three main stages in the life and activity of priest Jerzy Pawlik based on which he constructed his deduction. At the first stage he examined the origins of priest Pawlik, the conditions in which he grew up, learnt and developed. Religiousness, curiosity of the world and eagerness to acquire knowledge after completing a general school and a grammar school - interests acquired at home, he continued in the priestly formation. The first years of the priestly ministry of priest Pawlik took place in the times of regime, Nazi and communist, which usurped the right to control all the fields of human lives, including faith. The second stage of the life of priest Pawlik was his pastoral, catechism and social activity in Katowice diocese, in the period of extermination activities on the part of German occupant authorities, times very difficult for the Upper Silesian Church, and then the activity of communists eliminating the Church from the public life. Priest Pawlik was then a charity activist, tutor of the youth and organiser of pilgrimages. A particularly important area for him, apart from a didactic activity in the Silesian Theological Seminary in Kraków and journalistic activity, was influencing the youth, which he reached through scouting and tourism. He also practised his own interests, gained more licences and extended his book collection. In that time he was within the interest of the Security Services of the Polish People’s Republic (PRL), initially as a person dangerous to the system, then as a candidate for a position of a secret collaborator. The third stage in the life of priest Pawlik was the time when with the consent of primate Stefan Wyszyński he was a pastor of Poles in the Eastern Europe and an expert of the Polish Episcopate concerning economic migration of Poles to German Democratic Republic, Czechoslovakia, Hungary and Romania, while staying under constant invigilation by the Security Service. The life and activity of priest Jerzy Pawlik was researched by the dissertation’s author by means of a biographic method, typical for historical studies. He mainly used the resources collected in the Archdiocese Archives in Katowice - those were documents selected by the author called “heritage after priest Jerzy Pawlik”, a personal portfolio of priest Pawlik, correspondence with the Primate of Poland Stefan Wyszyński and reports directed to bishops in Poland and various institutions. The other significant research source was a collection of registering and observational files, including formal documents, cipher texts and notes; working portfolios of the Ministry of Internal Affairs, a personal portfolio TW “Polakowski” passport files and miscellaneous materials referring to priests from the terrain of former Katowice voivodeship, collected in the Institute of National Remembrance in Katowice. The author used in his work also documents from the Institute of National Rememberance in Warsaw, as well as from the Archives of the Catholic Lublin University (KUL). For research purposes the author tried to get to the documents gathered by the Government Plenipotentiary Office for the Documents of Secret Services of the former German Democratic Republic in Berlin. The author also used the materials from the Family Archives, obtained from the discovered personal documents, and also interviews conducted with the family of priest Pawlik as well as the correspondence exchanged with the bishops and clergymen from Katowice archdiocese, which allowed for detailed presentation of many events from his life. Thus, the erudite biography of priest Pawlik was created, based on the sources. The analysis of various documents, in some cases examined for the first time, allowed for explaining unfamiliar or insufficiently interpreted facts from the life of the priest. The author also exchanged correspondence with the Archives of the Conference of the Episcopate of Poland, the Museum of Polish Scouting in Warsaw and conducted a search query in the Archives of the Parish named after Saint Wojciech in Radzionków. In preparing this dissertation the author also used the studies and articles about priest Jerzy Pawlik, as well as his own chronicle notes concerning priesthood in the eastern bloc countries. Selected documents from the Archdiocese Archives in Katowice and the Family Archives of priest Jerzy Pawlik are presented in the annex to the dissertation. The intention of the dissertation’s author was to depict the character of priest Jerzy Pawlik in wide interpersonal relations, in the context of an epoch in which he lived. Based on those relations the dissertation’s author examined the relationships of priest Pawlik with the Security Service in PRL, in particular his frequent foreign journeys and passport formalities and he tried to find out whether priest Pawlik decided on collaboration. The author attempted to explain the activities and motivations of priest Pawlik: Was the direct cooperation with the Episcopate of Poland related to migration priesthood undertaken by him as a “bishop of RWPG countries”? Was the historical knowledge held by priest Pawlik in priesthood contacts genuinely objective or was it a colourful narration? How did scouting and pilgrimage affect the character of priest Pawlik? Owing to a reliable search query the author was able to reconstruct the most important events from the life and activity of priest Pawlik both in the Upper Silesian Church and in Poland. The materials researched demonstrated high involvement of priest Pawlik in his priesthood: scouting, pilgrimage, the youth group, and later in the organisation and functioning of migration priesthood. The interests and passions of priest Pawlik affected greatly the development of his priesthood activity, which enabled his development in various circumstances. The priesthood experiences with the youth familiarised him with the problems of people who decided to emigrate. Describing priest Pawlik as a “bishop of RWPG countries” was only a convention, as a respect to his priesthood activity and merits for the issues of the youth and migrants. On the basis of the analysis of the documents collected in the Institute of National Remembrance and church and family documents, the author claims that priest Pawlik did not collaborate with the Security Services. His contacts with the Security Services was only occasional, connected mostly with a passport procedure. He refused to collaborate and in the interviews his answers were careful and evasive. The research material did not confirm collaboration but it helped in depicting measures which the Security Services used to exert pressure, impede activities and attempt to gain a collaborator. The author of the dissertation believes that priest Pawlik will become inspiration not only for acquiring knowledge on the region, but also for searching for one’s own active place in the Church. In the life and activity of priest Pawlik there are still unexplored areas, in particular his activity in Bulgaria, Czechoslovakia and USSR, which are worth studying. It would also be worth comparing the priesthood activity of priest Jerzy Pawlik with the activity of Bishop Szczepan Wesoły, bishop of Polish migration, and also extend the documents researched with foreign materials

W drodze na Jasną Górę z Prymasem Stefanem Wyszyńskim

Przemierzając w 2020 roku szlak pielgrzymi z Torunia na Jasną Górę będziemy przywoływać postać Prymasa Stefana Wyszyńskiego. W jego życiorysie chcemy szukać inspiracji dla naszego życia osobistego. Nich te rozważania będą dla nas także sposobem przygotowania się na beatyfikację Prymasa Tysiąclecia. Każdego dnia naszego pielgrzymowania przybliżymy jeden z pobytów Prymasa w granicach obecnej diecezji toruńskiej

Sanktuaria katolickie w polskim krajobrazie religijnym. Interdyscyplinarna analiza wybranych ośrodków kultu w Polsce.

W rozprawie doktorskiej pod tytułem „Sanktuaria katolickie w polskim krajobrazie religijnym. Interdyscyplinarna analiza wybranych ośrodków kultu w Polsce” podjęłam próbę zrozumienia fenomenu przestrzeni sanktuarium; jej popularności i wszelkich zachodzących w niej symbolicznych działań, interakcji i procesów. Wielowiekowe zjawisko odwiedzania sanktuariów, które obecnie jest bardzo popularne w naszym kraju, staje się szczególnie interesujące badawczo, gdy założymy, że podlega ono takim samym przekształceniom jak cały społeczny świat. Mam tu na myśli globalne i lokalne procesy, takie jak rozwój turystyki i Internetu, zmiana struktury czasu wolnego, poprawa jakości życia w naszym kraju i wiążący się z nim wzrost oczekiwań. To, że żyjemy w czasach, w których podróżowanie jest jak nigdy dotąd łatwe i bezpieczne, dostęp do samochodów coraz bardziej powszechny, informacje na temat każdego miejsca kultu są dostępne w Internecie, a czas na odwiedzenie go łatwiej znaleźć po prostu w weekend niż w kościelne święto, znacząco – moim zdaniem – wpływa na całe zjawisko. W konsekwencji zmienia się też sposób zarządzania sanktuariami, które starając się wychodzić naprzeciw potrzebom odwiedzających, często zaczynają stosować nowoczesne metody zarezerwowane do tej pory dla organizacji biznesowych, a także narzędzia i procedury charakterystyczne dla gastronomii, handlu i usług. Praca jest oparta na wynikach własnych badań empirycznych. Badania prowadziłam w sanktuariach katolickich; w Gietrzwałdzie, na Jasnej Górze, w Licheniu, w Krakowie-Łagiewnikach, w Kalwarii Zebrzydowskiej, w Niepokalanowie, w Świętej Lipce, w Piekarach Śląskich, na Wiktorówkach w Tatrach. Łącznie w ciągu prawie dwóch lat (maj 2010 – luty 2012) odwiedziłam badane sanktuaria 35 razy. Przeprowadziłam 70 wywiadów swobodnych z dyspozycjami zgodnie z trzema scenariuszami, 49 wywiadów ze spotkanymi na miejscu odwiedzającymi sanktuaria osobami, 9 ze specjalistami i 12 z uczestnikami Warszawskiej Pieszej Pielgrzymki na Jasną Górę. Zebrany w trakcie badania terenowego materiał badawczy – teksty transkrypcji wywiadów, pełen notatek dziennik badacza, dokumentację fotograficzną z każdego badawczego wyjazdu, zdecydowałam się analizować na trzy sposoby. Stworzyłam pogłębione opisy – charakterystyki każdego z sanktuariów, przeprowadziłam analizę ramową czynności wizyty w miejscu kultu oraz analizę metaforycznego sposobu myślenia badanych o sanktuarium. Całość przeprowadzonej analizy ma charakter stopniowy, wyniki kolejnych jej etapów są na coraz głębszym i bardziej szczegółowym poziomie. Poniżej przedstawiam wybrane spośród wniosków, jakie sformułowałam na podstawie przeprowadzonych przez mnie badań. Sanktuarium jako miejsce kultywowania tradycji Dla wielu badanych już sam przyjazd, szczególnie do starego sanktuarium (Jasna Góra, Kalwaria Zebrzydowska, Święta Lipka, Piekary Śląskie) był przejawem wyrazu szacunku dla katolickiej tradycji i celebracji jej korzeni. W trakcie badań wielokrotnie rozmawiałam zarówno z osobami, które przychodziły do danego miejsca dlatego, że tak zostały nauczone przez swoich dziadków i rodziców, jak i z takimi, które znajdowały się w nim właśnie po to, by uczyć katolickiej religijności swoje potomstwo. Spotkałam też osoby, których świadomość religijna, której wyrazem była wizyta w sanktuarium, zwiększała się w krytycznych momentach życia, takich jak ciężka choroba lub strata kogoś bliskiego. Czasami jednak do osobistego wypracowywania i „wymyślania” tradycji nie jest potrzebny żaden życiowy przełom. Niektórzy badani podejmowali po prostu decyzję, że chcą tradycyjnie regularnie odwiedzać sanktuaria i w ten sposób tworzyć osobisty lub rodzinny sens swojej religijności i wiary. Warto podkreślić, że wszystkie opisane w pracy niezwykle różnorodne sposoby postrzegania sanktuarium jako miejsca kultywowania tradycji łączyły dwie cechy – przekonanie o potrzebie stałości i mniejszej lub większej regularności jego odwiedzin oraz odbywanie wizyt wspólnie z innymi osobami: rodziną, parafią, grupą. Myślę, że ma to związek z ogromną potrzebą religijności rozumianej jako chęć przynależenia do jakiejś tradycji, która jednak – jak zauważa Hervieu-Leger – pozostawia oczywiście nieograniczoną możliwość składania układów sensów, które mogą ją tworzyć, i manipulowania nimi. Odpoczynek usprawiedliwiony Religia jest domeną czasu wolnego. Zorganizowanie go w taki sposób, by móc odwiedzić sanktuarium, niejednokrotnie jest trudne. Potęguje to tylko uroczystą atmosferę wyjątkowości, kiedy w końcu udaje się go znaleźć. W szczególny sposób jest ona udziałem tych odwiedzających miejsce kultu, dla których wizyta w sanktuarium jest swego rodzaju odpoczynkiem usprawiedliwionym, chwilą wytchnienia, czasem wolnym tylko dla siebie, który można wykorzystać w dowolny sposób. Takiego zabiegu usprawiedliwiania dokonują przede wszystkim kobiety, których sytuacja często wymusza sposób myślenia, który nie pozwala im „tracić” pieniędzy ani czasu na urlop i wakacje. Na co dzień zajmują się ważniejszymi sprawami: domem, pracą, rodziną. A jeśli są już na emeryturze, stają się pełnoetatowymi babciami. Wielokrotnie słyszałam narzekanie, że matce i pani domu trudno jest przyjechać do sanktuarium ze względów organizacyjnych. Bynajmniej nie chodzi tu o załatwienie spraw logistycznych, takich jak przejazd i zakwaterowanie na miejscu, tylko o organizację życia domowego pod swoją nieobecność. Często mąż i ojciec nie jest osobą, na której w tej kwestii można polegać. Wymagania zapracowanych dzieci względem babć mogą być tak duże, że jedna z badanych, z którą rozmawiałam w jednym z miejsc kultu, mówiła o sobie, że jest babcią na przepustce. „Bywanie” w sanktuariach „Bywanie” w sanktuariach to pewien styl odwiedzania sanktuariów, którego głównym cel stanowi poznawanie jak największej liczby miejsc. Nie chodzi jednak tylko o samo ich zobaczenie. Osoby, które bywają w sanktuariach, lubią spędzać w nich czas, mają opracowany pewien standardowy sposób przeżywania takiego pobytu, co więcej, często tworzą swoje prywatne klasyfikacje miejsc kultu, którymi z chęcią się dzielą, polecając sobie jakieś miejsca jako warte odwiedzenia. „Bywanie” w sanktuariach wykracza poza polskie granice poprzez ustanowioną w świadomości badanych hierarchię miejsc kultu, na szczycie której znajdują się największe światowe sanktuaria, z Watykanem na czele. Interesującym wydaje mi się zbadanie polskich zagranicznych pielgrzymki i biorących w nich udział osób

Tożsamość kulturowa społeczności małomiasteczkowej

The problem of cultural identity has been presented on the basis o f the local community o f Sławków, a small town situated in the borderland between Silesia and the Małopolska Region. Its residents are marked by a strong feeling of internal and emotional bonds with the liv in g place. Sławków has never experienced bigger migration movements that is why it is a demographically stable town. The majority o f the residents constitute native people, which makes it possible to continue traditions. The historical past contributed to the development o f a specific atmosphere and colouring o f this town, both in terms o f its looks, and its socio-educational structure. The author aims to define and in v e s tiga te the main factors raising cultural awareness consisting in the sense o f belonging and local identification among the small-town community. He intends to have a look at the phenomenon of localness from the “internal” point o f view, taking into account, at the same time, the influence the objective phenomena have on the components o f social awareness. According to the principle o f a humanistic factor it was claimed that the town is a social fact which should be analysed the way it manifests its e lf in the awareness of the members of a given community. In other words, the attempts were made to construct the image o f a town within the sphere o f common experience and joint actions o f its residents. The attention was paid to a characteristic o f the culture transmission system which functions both in the intra-social relations, prominence being given to direct and informal interactions as well as its institutional activity. What was analysed constituted socio-cultural activity o f people l iv ing in this town, and its conditions, as well as the influence o f mass culture. It was evident that spacious closeness which characterises the community from Sławków, a specific type o f interpersonal contacts, and a clearly outlined internal system o f bonds and distances constitute the plane on which a specific local culture is being created and transmitted. It creates favourable conditions for the group membership, and roots for the community. It was established that the sense of social satisfaction and frustration, related to the experiences of town residents (in terms of socio-economic conditions, aesthetics, safety) as well as migration tendencies and the feeling o f stabilization, influences local identity. Also, the attention was drawn to the attitudes o f social a ctivity reflected in local enterprises. The main dimensions o f the cultural identity o f the small-town community were analysed. The emphasis was put on social experiencing and valorising the local space. The relationship with an ordered space o f a small town manifests its e lf in the form o f objective ecological relations, as well as depicts the sense of emotional attachment. The space as value constitutes the main integrative element. Residents from Sławków find their place in space owing to symbols as they are a part o f the identification plane. They refer to their “own history” , to their important group experiences. These are the element o f collective memory, and, as a means o f conveying essential information for the group existence, function as identity symbols. The local historical tradition functioning in the social awareness was discussed. What was being investigated constituted people’s deep thoughts and knowledge on their roots, the history of their own community, even though it is an anecdote or fiction-based legend. Thus, it is not the history understood as a follow up o f epochs and events, but the history which is being lived on, and mitologised in a peculiar way. The local historical tradition is an essential component o f the subjective awareness o f belonging to the local community, raising, at the same time, the feeling o f one’s own special value and old-fashionness among Sławków residents. I t is nobilitating in character, allowing for contrasting their own town with surrounding places o f a poorer and less colourful past. What was shown was a dimension o f “familiarity-alienation” , one o f the most important cultural categories playing a v ita l role in the process of shaping the cultural identity. Here, the answer to the following questions was searched: how do the members of the community under investigation define themselves in relation to strangers, how are “the others’ perceived, and what constitutes their “otherness” , which factors (norms, patterns of behaviour, opinions, evaluations) underlie the process o f shaping the sense of one’s own separateness. The research revealed a stable function o f negative stereotypes o f strangers (both in local and regional terms), and a stereotype o f “natives” being positive in the most. The awareness o f community and cultural separateness was visible in the nicknames given to the residents o f neighbouring towns and villages. Also, a strong distinction between “ the native” and “the foreign” was noticed, related to the a ttitudes o f sitting Sławków community to the people coming from other regions o f Poland