Czy czytanie może (u)leczyć? O terapeutycznych wartościach literatury

Artykuł z numeru 2-3/2015 internetowego czasopisma edukacyjnego"Trendy

Проект модерності у ранніх німецьких романтиків

The article deals with the main principles of the Modernity project, initiated by German romantics on the break of 18–19th centuries.У статті розглядаються основні засади проекту Модерності, що його започаткували на пограниччя ХVIII–ХІХ ст

Mit, obrzęd i duchowość Afryki w Czarnych słowach Anny Świrszczyńskiej

Myth, Ritual and Spirituality of African people in Anna Świrszczyńska’s “Black Words”. The paper provides an analysis of poem collection entitled “Black words. Negro stylizations” published by polish poet Anna Świrszczyńska (Swir) in 1967. It studies the ways in which the African subjects are constructed, mostly in the aspect of their relations to the non-human beings: animals, monsters, plants and personalized natural phenomena. It is argued that Świrszczyńska refers to indigenous beliefs (animism, totemism, fetishism, magic) in order to question Western anthropocentrism and propose alternative perspectives, emphasizing fierce and unconscious human motivations. In the poems the radical otherness of black Africans is highlighted, but nonetheless the collection expresses a sense of solidarity, especially with black women and elderly people

Ja mam tylko jeden świat. Program nauczania języka polskiego w klasach łączonych – II etap edukacyjny

Program nauczania przedmiotu język polski w ramach II etapu edukacyjnego z uwzględnieniem wymagań reformy programowe

Екзотичні пригодницькі романи для юнацтва в українській та польській літературах: два структурні типи з огляду на національну ідентичність

The presented research is based on the assumption that as the genre of the exotic adventure novel for youngsters was making its way into the literatures of the nations that have experienced being colonized, such as the Polish and the Ukrainian ones, the emerging ideological and didactic functions differed from those associated with the genre in Western European literatures.Дослідження ґрунтується на припущенні, що при запозиченні жанру екзотичного пригодницького роману для юнацтва до літератур націй, які зазнали колонізації, зокрема польської та української, актуалізуються відмінні ідеологічно-дидактичні функції, ніж у західноєвропейських літературах

Trendy nr 2-3/2015

Numer 2-3 z 2015 roku czasopisma internetowego Trendy poświęcony zagadnieniom dotyczącym edukacji czytelniczej i promocji czytelnictwa. Autorzy – teoretycy i praktycy – skupiają się na samym procesie czytania na czytelnikach i różnych działaniach prowadzonych w bibliotekach szkolnych, pedagogicznych i publicznych

Studium porównawcze ekwiwalencji polskiego czasu przeszłego czasowników o aspekcie niedokonanym i czasów przeszłych w języku francuskim

Zagadnieniem przewodnim niniejszej rozprawy doktorskiej jest problem ekwiwalencji czasu przeszłego w języku polskim i czasów przeszłych w języku francuskim ze szczególnym uwzględnieniem czasowników o aspekcie niedokonanym. Celem poniższej pracy jest opracowanie zestawu reguł, które będą mogły być stosowane w tłumaczeniu tekstów literackich i nieliterackich z języka polskiego na język francuski. Kontrastywne opisy problemów tłumaczenia między językiem francuskim a innymi językami europejskimi są dostępne w formie opracowań naukowych i popularnonaukowych. Prace poświęcone tej tematyce w ujęciu porównawczym języka polskiego i języka francuskiego są jednak nieliczne. Na szczególną uwagę zasługują opracowania Barbary Kuszmider oraz Hélène Włodarczyk, które analizują problem tłumaczenia z punktu widzenia aspektualno-temporalnego. Poniższa praca wpisuje się w nurt badań aspektualnych, poświęcona jest jednak wyłącznie problemowi tłumaczenia niedokonaności w czasie przeszłym. Brak jest bowiem szczegółowego opisu tego zagadnienia, którego złożoność wzrasta przy szczegółowej analizie. Zakres użyć czasowników niedokonanych w czasie przeszłym jest w języku polskim bardzo szeroki i obejmuje, oprócz wartości tradycyjnie związanych z niedokonanością, także szereg znaczeń faktualnych. Czasowniki niedokonane są wtedy spotykane w kontekstach dokonanych, które muszą być odróżnione od ich użycia w kontekstach niedokonaności. Z drugiej strony, trudność tłumaczenia wiąże się z faktem, że język francuski posiada rozbudowany system czasów gramatycznych. Polskiemu czasowi przeszłemu mogą, w zależności od kontekstu, odpowiadać różne czasy francuskie. Analiza ekwiwalencji czasów opiera się na mechanizmie funkcjonowania aspektu. Aspekt w języku francuskim funkcjonuje jednak w inny sposób niż w języku polskim, co stanowi podstawowy problem dla takiego przedsięwzięcia. Aspekt, który leży u podstaw ekwiwalencji czasów, jest centralnym zagadnieniem niniejszej pracy. Przy opracowaniu reguł tłumaczenia posłużono się semantyczną teorią aspektu Stanisława Karolaka. Jej autor wychodzi z założenia, że aspekt jest zjawiskiem uniwersalnym. Badanie aspektu wymaga rozróżnienia między formą a treścią, czyli wartością aspektualną danej formy w specyficznym kontekście. W celu analizy wartości aspektualnych Stanisław Karolak proponuje wyróżnienie kategorii pojęć prostych, które są podstawowym budulcem pojęć złożonych. Analiza oparta na bazie pojęć prostych pozwala na wypracowanie reguł tłumaczenia opartych na ekwiwalencji wartości aspektualnych, a nie ekwiwalencji form, które są jedynie ich wykładnikami. W oparciu o semantyczną teorię aspektu opracowano zestaw reguł i wskazówek tłumaczenia, które stanowią odpowiedź na postawiony problem badawczy. Rezultaty badań przedstawiają się w następujący sposób. Obszerna część została poświęcona zasadom tłumaczenia czasowników niedokonanych w użyciach faktualnych, których odpowiednikiem jest passé composé. Faktualność posiada bowiem dwa podstawowe znaczenia, a mianowicie znaczenie ogólne o wartości doświadczenia życiowego, tak zwane użycia parfait d’expérience, oraz szczegółowego o wartości rezultatu widocznego w teraźniejszości. Problem polegał przede wszystkich na rozgraniczeniu możliwości użyć faktualnych w języku polskim. Przeprowadzony test czasowników w Vendlerowskich kategoriach pokazał zasadnicze dla tłumaczenia różnice w zakresie użycia. Na uwagę zasługuje, między innymi, podział czasowników telicznych ze względu na rezultat konieczny lub niekonieczny. Kolejny problem stanowiły użycia aktualne stosowane w narracji w czasie przeszłym. Zasady użycia zostały oparte na kategoriach temps indivis i temps divisé. Następne reguły tłumaczenia są bezpośrednio oparte na semantycznej teorii aspektu Stanisława Karolaka. W strukturze opracowania kierowano się ekwiwalencją między czasem przeszłym w języku polskim, a poszczególnymi czasami w języku francuskim. Przedstawione zostały zasady warunkujące ekwiwalencję użyć niedokonanych w obydwu językach. W opracowaniu opisane zostały konfiguracja habitualno-potencjalna oraz limitatywno-habitualna, z uwzględnieniem pojęcia habitualności i iteratywności, a także towarzyszące im środki leksykalne. Następnie, uwaga została poświęcona zagadnieniu tłumaczenia w kontekście okoliczników czasu, a mianowicie wyrażeń frekwencji, lokalizatorów temporalnych, kwantyfikatorów oraz kwantyfikatorów krotności ograniczonej. Ze względu na fakt, że te same wyrażenia spełniają różne funkcje, przykładowo lokalizatora temporalnego lub kwantyfikatora, zostały one przeanalizowane łącznie w celu pokazania różnic w interpretacji i co się z tym wiąże zasad tłumaczenia na język francuski. W ostatniej kolejności przedstawiono ekwiwalencję czasu przeszłego polskich czasowników niedokonanych i czasów dokonanych w języku francuskim. Szczególnie istotne było rozróżnienie użycia passé simple od passé composé, ponieważ brak jest między nimi jasno definiowalnej opozycji temporalnej. Układ pracy odzwierciedla tok analizy problemu badawczego. Pierwszy rozdział pracy ma charakter wprowadzenia do tematu i skoncentrowany jest na opisie opozycji czasów przeszłych w języku francuskim w oparciu o współczesne badania językoznawcze. Wyróżniono następujące typy opozycji czasów przeszłych, a mianowicie temporalną, stylistyczną, a przede wszystkim opozycję aspektualną, według których przeanalizowano funkcjonowanie czasów gramatycznych. Obserwacje podsumowano przedstawiając zestawienie wartości i rodzajów użycia każdego z analizowanych czasów przeszłych. Te rozważania prowadzą w drugim rozdziale do kontrastywnej analizy pojęcia aspektu w badaniach historycznych i współczesnych. Szczególna uwaga poświęcona została wyborowi metody badania aspektu oraz argumentom stojącym za wyborem metody onomazjologicznej. Rozdział trzeci poświęcony jest opisowi semantycznej teorii aspektu Stanisława Karolaka, na której podstawie kontynuowano badania w rozdziale czwartym i piątym. Opracowanie zamyka krótki opis zjawisk, które są trudne do przetłumaczenia

Race and racism in Alfred Szklarski’s novels Tomek na Czarnym Lądzie and Tomek u źródeł Amazonki

Różnica rasowa jest częstym tematem poruszanym w badaniach postkolonialnych. Studia te analizują obecne w dyskursie kolonialnym sposoby kreacji wizerunków tubylców i przybyłych imperialistów. Wyraźnie zaznaczone opozycje Europejczyk–nie-Europejczyk, cywilizowany–zacofany, ludzki–zwierzęcy, wskazują na „białą” hegemonię i dominację. Stereotypizacja, animalizacja oraz reifikacja ludów podbitych dodatkową ją wzmacniają. Praca podejmuje kwestie rasy i rasizmu w powieściach podróżniczo–przygodowych Alfreda Szklarskiego „Tomek na Czarnym Lądzie" i „Tomek u źródeł Amazonki".The racial difference is a frequent subject brought up in postcolonial examinations. These studies are analysing current in the colonial discourse ways of the creation of images of natives and arrived imperialists. Clearly marked oppositions European-no-European, civilized-backward, human-animal, are pointing on "white" the hegemony and the dominance. Stereotypes, animalizacja and reification of conquered people additional are strengthening it. The work is taking issues of the race and the racism in travel-adventure novels of Alfred Szklarski „Tomek na Czarnym Lądzie" and „Tomek u źródeł Amazonki"

La riscrittura al femminile del mito nel panorama letterario slavo del XX-XXI secolo

Questo numero speciale della rivista Lingue e Linguaggi è un volume monografico dal titolo La riscrittura al femminile del mito nel panorama letterario slavo del XX-XXI secolo. I saggi in esso contenuti, ad opera di insigni autori del panorama nazionale e internazionale, scaturiscono dal Progetto di Rilevante Interesse Nazionale (De)costruzione del mito nella letteratura femminile contemporanea in Russia e in Polonia. Uno studio comparato (P.R.I.N. 2015), che ha messo in evidenza come le scrittrici di area slava partecipino dell’attuale scenario letterario nazionale esercitando una forte influenza a partire dagli assunti filosofici specifici delle loro opere per giungere ad una forma estetica caratterizzata da un’eterogeneità di stili. Gli autori qui pubblicati evidenziano come le scrittrici contemporanee, russe e polacche in particolare, ma anche serbo-croate, ricorrendo frequentemente al gioco letterario di “demitologizzazione” e “remitologizzazione”, realizzino nelle loro opere un vero e proprio “bricolage multimitico” oppure scelgano il genere fiabesco, il fantasy, se non addirittura il gotico-horror per l’affermazione di una nuova visione del mondo. Gli undici saggi, che costituiscono la struttura compositiva di questa monografia, individuano nelle nuove mitopoiesi il luogo di scontro ideologico, di emancipazione e di affermazione identitaria dove i temi trattati dell’amore, della morte, dell’arte rivelano tutto il loro potenziale assumendo il valore di “integrazione” simbolica della donna