Folklor muzyczny jako element wielopłaszczyznowego procesu edukacji muzycznej

Music folklore constitutes an integral element of a multi-level music education. Its richness is visible not only in its music (folk songs, instrumental music), lyrics (the poetics of folk songs), but also in the abundance of connections with annual rituals and family traditions (functions and context), as well as history and politics (Cieszyn, Silesia). It shapes opinions and helps to sensitize the students to the changes of a traditional folklore in the light of cultural and social ones as well as those connected with the influence of the mass media and culture in today’s world

Ludowa kultura muzyczna Śląska Cieszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem Beskidu Śląskiego: folklor pieśniowy Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki : źródła repertuarowe a ich transformacje

The present monograph is a reflection of the author’s interests which were pursued for many years, which eventually resulted in the research in the musical folklore of Śląsk Cieszyński (especially in places located in its southern part i.e. Beskid Śląski – Istebna, Jaworzynka, Koniaków). It constitutes a natural continuation of previous explorations devoted to the vocal folklore of the Polish minority in Zaolzie (the part of Śląsk Cieszyński which today is a part of the Czech Republic). The purpose of the dissertation was to separate the present phase of the evolution of folk musical repertoire of the aforementioned area in the folklore – folklorism – folk perspective. Therefore the author’s idea had to do with a monographical treatment of the song repertoire in the genre-related and horizontal perspective (a musicological perspective and also an analysis according to the function and the content) and the establishment of its peculiar properties by conducting a comparative analysis of the early material (songbooks which were published since the end of the 19th century), the Zaolzie material and the material that was collected during the field research conducted in the years 2011–2015 in the Trójwsie area (Istebna, Jaworzynka, Koniaków – individual and group interviews). Moreover, the publication features descriptions of the transformations of source folklore – the folk and hybrid material. The author could not disregard the historical and political perspective (hence a chapter devoted to history), which exerted a decisive influence upon the development of the changes and transformations of folk culture (and of other types of culture as well). The last chapter contains the results of research in the familiarity of the children and young people from the schools of Śląsk Cieszyński (sixth-grade elementary school pupils and third-grade gimnazjum pupils) with the folk repertoire, which complement the present state and the functioning of musical folklore in the area that was discussed. A further merit of the work consists in the fact that until now no monograph devoted to a similar theme was published

W stronę etnomuzykologii stosowanej - Pracownia Muzyki Tradycyjnej IMiT

The text describes the activities of Traditional Music Laboratory of the Institute of Music and Dance, which was established on 17 June 2015 in Warsaw. The main objective of the Laboratory’s programs is to support traditional music transmission in a direct „master-apprentice” relationship and to facilitate an interdisciplinary, long-term collaboration between animators, researchers, scholars, artists, pedagogues and civil servants under subsidy of Polish Ministry of Culture and National Heritage. Ideas discussed in this paper arise from the content of the UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage (2003) as well as the assumptions of applied ethnomusicology (the International Council for Traditional Music, Study Group on Applied Ethnomusicology). The question that needs to be asked in the context of the above-mentioned perspectives is how to describe the problem of the continuity of the traditional forms of musical practices in the context of new phenomena, such as the “revival”, “return”, “revitalization” or “reconstruction”, in Poland. The paper focuses on a brief overview of educational and cultural actions taken by chosen NGOs, foundations and associations organized in an informal initiative known as the Forum of Traditional Music.Tekst dotyczy działalności Pracowni Muzyki Tradycyjnej, powołanej 17 czerwca 2015 roku przy Instytucie Muzyki i Tańca. Tłem inicjatyw podejmowanych w ramach Pracowni są idee wynikające z treści Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku oraz koncepcje działań w duchu etnomuzykologii stosowanej. Tekst porusza problem kontynuacji tradycyjnych form praktyki muzycznej w kontekście nowych zjawisk określanych mianem revival, „powrotu”, „rewitalizacji” lub „rekonstrukcji”. Prezentuje skrótowy przegląd modelowych działań edukacyjno-kulturalnych, prowadzonych przez stowarzyszenia i fundacje skupione wokół nieformalnej organizacji pod nazwą Forum Muzyki Tradycyjnej. Działania te stanowią podstawę systemowych, długofalowych programów, koordynowanych przez Pracownię i subwencjonowanych ze środków budżetowych MKiDN. Istotą programów Pracowni jest wspieranie bezpośredniego przekazu tradycji muzycznych w relacji „mistrz – uczeń” oraz interdyscyplinarna współpraca animatorów, badaczy, uczonych, artystów, pedagogów oraz urzędników państwowych

Rozwój folklorystyki na Śląsku Cieszyńskim : pierwsze badania

As early as at the beginning of Śląsk Cieszyński there were conducted first instances of field research devoted to the collection of song repertoire (1819 – the appeal of the Association of the Friends of Music of the Austrian Empire in Vienna – Společnost přáatel hudby rakouskĕho mocnářctvi). This action prompted the reaction of priests, teachers, the supporters of the social movement, which was testimony of their considerable historical – especially regional – awareness. Further area explorations were conducted by both Polish and Czech scholars. Successive collections of songs were compiled (A. Cinciała, B. Hoff, R. Zanibal. P. Stalmach, W. Kisza, A. Hławiczka, K. Hławiczka, J. Tacina, K. Piegza, F. Pustówka, J.S. Bystroń and others), which to this constitute an invaluable source of folk vocal repertoire

Formy taneczne w fortepianowych utworach Miłosza Magina - na podstawie wybranych utworów

The article consists of three parts. In the first one, the author presents a concise description of Polish situation after World War II. She also describes the situation of artists in the new reality. the second part is a portraiture of Miłosz Magin – Polish pianist and composer, who has been living in Paris since 1960. In the last part the author writes about dance styles in selected pieces for piano. The analysis was conducted based on three composition cycles: 1) Tryptyk polski (Triptyque polonais), 2) Miniatury polskie (Miniatures polonaises), 3) Obrazki z Polski (Images de Pologne). The cycles were composed in 1967 and 1987 and their difficulty levels are diverse. Magin used basic Polish dances such as polonez, kujawiak, mazur, oberek and krakowiak. They are tripartite, preceded by an intro and concluded by a coda. the composer used tonality-extended scales specific for Polish folk music. In the instrumental part there are several parallel fifths. Even though Magin has lived abroad for years, he preserved Polish spirit in the mentioned pieces.Artykuł składa się z trzech części. W części pierwszej autorka prezentuje krótką charakterystykę sytuacji w Polsce po II wojnie światowej. Omawia również sytuację artystów w tej nowej rzeczywistości. Kolejna część to opis sylwetki mieszkającego od 1960 roku w Paryżu polskiego pianisty i kompozytora Miłosza Magina, a także rys jego działalności kompozytorskiej oraz osiągnięcia artystyczne jako pianisty. W części trzeciej autorka omawia formy taneczne w wybranych utworach fortepianowych. Podstawą do przeprowadzonych analiz były trzy cykle fortepianowe: 1) Tryptyk polski (Triptyque polonais), 2) Miniatury polskie (Miniatures polonaises), 3) Obrazki z Polski (Images de Pologne). Cykle pochodzą z lat 1967 i 1987 i są zróżnicowane pod względem trudności pianistycznych. Magin wykorzystał tu podstawowe tańce polskie, jak: polonez, kujawiak, mazur, oberek czy krakowiak. Mają one budowę 3-częściową, poprzedzone są wstępem i zakończone codą. Kompozytor wykorzystuje skale charakterystyczne dla polskiej muzyki ludowej, które opracowywał w tonalności rozszerzonej. W akompaniamencie pojawiają się równoległe kwinty. Mimo że kompozytor przebywał poza krajem od wielu lat, zachował w omawianych utworach polski charakter i polskiego ducha

Tradycja gromadzenia materiałów folklorystycznych na Śląsku : historia zbieractwa pieśni ludowych regionu pszczyńskiego w zarysie

The following paper aims to indicate that the enchanting folk song of the Pszczyna region has fascinated numerous collectors. The longstanding tradition of gathering folk materials in Silesia, including the Pszczyna region, resulted in an abundant collection of songs, dances and rites, illustrating its originality. The love for native cultural traditions made the local folk music bands draw on ethnographic sources, which proved how valuable the Pszczynian song was for them. This song played a significant role in preserving the Polish language and customs in the region

Folklor dziecięcy

Child folklore is the area of folklore composed of word, word-music, visual and graphic products. The author of the article deals with the issue of child folklore, treating it from a start the notion created for children and by children. Thus, a child is presented here as a conscious fun creator through getting to know manipulative games aiming at learning the body, the activities, the circle of the closest relatives, childhood singing repertoire, namely lullabies and traditional-mimetic forms. Child folklore also covers child products being an adaptation of the elements of adult culture. Microforms, such as counting- outs, rhymes, “language twisters” focused on semantics or phony play an important role. Child mental-physical specificity determines the features of creativity, i.e. memorization, existence in performance, syncretism, openness and occasional nature. Songs are accompanied by movement, and a drama, not a choreographic arrangement

Cechy stylistyczne pieśni ludowych regionu pszczyńskiego w świetle zbiorów etnograficznych Mariana Cieśli

The subject of the article entitled Stylistic features of folk songs of Pszczyna region in the light of the ethnographic collections by Marian Cieśla is the analysis of selected folk songs of Pszczyna region from the ethnographic collections by Marian Cieśla, a Silesian folklore researcher. The author of the article concentrates on the stylistic analysis of these songs taking into account their scale, structure of the melody line, metro-rhythmic factor and formal structure. In conclusion, the author emphasizes the role of native cultural traditions, the manifestations of which are folklore bands in Pszczyna region

Sytuacja kobiet muzykantek w Polsce – studium przykładów od początku XX wieku do dziś

The situation of women-musicians in Poland – a case study from the beginning of the XX century to the present dayThe aim of this article is to identify the changes, based on the biographies of selected women-musicians, which affected traditional musical culture from the strict adherence to roles and functions for both genders to the total collapse of these barriers. There are no observations concerning women-musicians in the XIX century or in the centuries before, neither in Polish ethnography nor in the ethomusicological literature. Women probably played musical instruments, but only at home or while tending domestic animals, however there is a lack of any source confirmation of public performances of women musicians. On account of the rare literature on the topic of gender studies in the field of Polish traditional music and the lack of the gender-thread in the remaining ethnomusicological literature, information on the topic of the current position of women-musicians was gathered first of all during interviews with them and with their families. The analysis is related to the way they speak about their own activities, performances, experiences. The author refers to opinions of only some selected interviewees, the most characteristic of particular generations. The first generation is represented by women born near the end of the XIX century, the second by women born before World War II, the third by women born directly after World War II. Women born after the 50’s and 60’s of the XX century are part of the fourth generation, because at that time the differences in the gender situation had become less apparent. Sytuacja kobiet muzykantek w Polsce – studium przykładów od początku XX wieku do dziśCelem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie przebiegu zmian zachodzących w tradycyjnej kulturze muzycznej, na postawie życiorysów wybranych muzykantek, począwszy od ścisłego przestrzegania ról i funkcji obydwu płci, dochodząc do całkowitego rozluźnienia tego podziału. W polskiej literaturze etnograficznej lub etnomuzykologicznej nie ma żadnych adnotacji o kobietach muzykantkach w XIX wieku lub wiekach wcześniejszych. Prawdopodobnie kobiety grały na instrumentach muzycznych tylko w domu lub przy wypasie zwierząt, jednak brak jakichkolwiek potwierdzeń źródłowych publicznych występów kobiet muzykantek. Ze względu na szczupłość literatury dotyczącej zagadnień w obszarze gender studies z zakresu polskiej muzyki tradycyjnej oraz pomijanie wątku płciowego w pozostałej literaturze etnomuzykologicznej, informacje na temat aktualnej pozycji muzykantek zbierałam przede wszystkim podczas rozmów z nimi i z ich rodzinami. Starałam się, żeby kobiety mogły swobodnie opowiadać, wyrażać własny punkt widzenia. Skupiałam się nad tym, w jaki sposób mówią o swojej działalności, występach, przeżyciach, jakie tematy omijają i co podkreślają. W niniejszym artykule odwołuję się do opinii tylko kilku wybranych informatorek, które są najbardziej charakterystyczne dla poszczególnego pokolenia, przy czym pierwsze pokolenie reprezentują kobiety urodzone pod koniec XIX wieku, drugie – kobiety urodzone przed drugą wojną światową, trzecie – kobiety urodzone zaraz po drugiej wojnie światowej. Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku różnice w sytuacji poszczególnych pokoleń zaczęły się zacierać, kobiety urodzone w tym okresie zaliczyłam do czwartego pokolenia

Tradycyjny śpiew wielogłosowy w Polsce w perspektywie etnomuzykologii

The article presents the history of documentation of multi-part singing in Poland and the state of research on this subject. The multi-part singing as the musical and culture phenomenon is regionally limited and can be recorded in Carpathian Mountains and in the north-eastern borderland where the multi-part singing remains in some parishes the common heritage of Poland and Lithuania till today. There are also numerous  examples of spontaneous heterophony in Polish-Belorussian and Polish-Ukrainian musical traditions, but the singing in parallel thirds prevails, particularly among members of the Orthodox Church. The prerequisite of the multipart singing is a slow tempo, not typical of folk songs in ethnic Poland. The review of sources and living practice allow to discuss three historical layers of multipart singing in Poland: 1) the oldest one – heterophony or diaphony in fifths documented since the 15th century, 2) three-part mixed choir influenced by the church practice since the 18th century (north-eastern part of Poland) and 3) parallel thirds in female groups wherever the school-youth-choirs were introduced and the mixed choir movement e.g. in Silesia since the 19th century. Thus the multi-part singing has become both a sign of regional-ethnic specificity and the result of the cultural development.Artykuł prezentuje historię dokumentacji wielogłosu wokalnego w Polsce, jako zjawiska muzycznego i kulturowego oraz aktualny stan rozeznania w praktyce śpiewu wielogłosowego.Jako zjawisko międzykulturowe wielogłos zakorzeniony jest na pograniczach etnicznych w Karpatach i na ziemiach wschodnich, gdzie tradycje polskie stykają się z litewskimi, białoruskimi i ukraińskimi. Obok praktyk spontanicznych – paralelizmów tercjowych, kwintowych, oktawowych oraz heterofonii, jako współrozbrzmiewania wariantów – obserwujemy również wpływ chóralnej wielogłosowości, zwłaszcza na Śląsku. Mniejszości narodowe, także na ziemiach zachodnich i północnych Polski, praktykują wielogłos jako wyróżnik podmiotowości kulturowej. Ponadto wielogłos występuje u repatriantów z Rumunii (Górale Czadeccy) i z byłej Jugosławii. Ogólnie, kierując się chronologią względną, możemy wyróżnić trzy warstwy historyczne śpiewu z elementami wielogłosu: 1) heterofonia i diafonia (w kwintach), poświadczana źródłowo od XV wieku; 2) trzygłos mieszany na pograniczu polsko-litewskim (od XVIII wieku); 3) paralelizmy tercjowe w chórach kobiecych, powszechne do dziś na pograniczach etnicznych. Wielogłosowość ilustruje zarówno głęboko zakorzenioną specyfikę kultury (w odniesieniu do muzyki – wielogłos wiąże się z wolnym tempem śpiewu oraz z samowystarczalnością głosu w liturgii prawosławnej), jak i rozwój powszechnej edukacji muzycznej