Kobiety areny. Status społeczny gladiatorek i toreadorek

The paper tries to compare the social status which was assigned to female-gladiators in ancient Rome and to female-bullfighters (toreras) in modern Spain. The analysis of some written, archeological and plastic sources reveals their presence and social perception over the centuries. In the reports of ancient and modern authors, we can find different opinions about the phenomenon: they range from admiration for fighting skills or female beauty (Martial, Statius, Goya, Daza) to strong criticism (Petronius, Propertius, Juvenal, Sarmiento, Llorens) for mixing gender roles and posing a threat to social, religious or moral order. I also compare some legal regulations which excluded women from active participation in Roman games and Spanish bullfighting

„Nie popadajmy w przesadę z tą równością” – płeć mózgu, heteronorma i mistyka naukowości

„Let’s not be too eager about equality” – brain sex, heteronormativity, and the scientific mystique The article analyses the role of brain sex in Polish public discourse of the last years. The authors of a popular book Brain Sex claim that differences between women and men stem from differences in the brain structure, and because of that they are universal and unchangeable; feminism is based on misrepresentation of science. This thesis was overtaken by right-wing journalists, as it gave scientific justification to conservative gender politics and contemplementarity – the gender ontology of the Catholic church. However, in the rightwing journalism a significant aspect of brain sex theory is silenced, namely, the claim that homo- and transsexuality result from disorders in brain development; they are unchangeable and should be accepted. Despite its conservative roots, brain sex was popularized in liberal media as well. The aura of science that accompanied this popular theory allowed to naturalize its anti-feminism and heteronormativity. This phenomenon is discussed on the basis of media activity of two Polish scientists who are popular both in right-wing and liberal media: Anna Grabowska and Jerzy Vetulani. Both present brain sex theory as objective, universally accepted truth, which is attacked in the name of the leftist ideology by ignorant activists who deny science.   „Nie popadajmy w przesadę z tą równością” – płeć mózgu, heteronorma i mistyka naukowości Artykuł analizuje rolę płci mózgu w polskim dyskursie publicznym ostatnich lat. Autorzy niezwykle popularnej w Polsce książki Płeć mózgu twierdzą, że różnice między kobietami i mężczyznami wynikają z różnic w budowie mózgów, a przez to są uniwersalne i niezmienne, feminizm zaś jest oparty na fałszowaniu nauki. Teza ta została podchwycona przez prawicowych publicystów, ponieważ nadawała naukową legitymację konserwatywnej polityce płci oraz komplementaryzmowi – ontologii płci przyjętej przez Kościół katolicki. W prawicowym piśmiennictwie przemilcza się jednak istotny aspekt płci mózgu, mianowicie twierdzenie, że homo- i transseksualność wynikają z wad w rozwoju mózgu, są niezmienne i powinny być akceptowane. Mimo swoich konserwatywnych korzeni płeć mózgu była popularyzowana także w mediach liberalnych. Nimb naukowości, którym otaczany był popularny pogląd, pozwalał naturalizować związane z nim antyfeminizm i heteronormatywność. Zjawisko to omówione jest na podstawie działalności popularyzatorskiej dwojga naukowców, cieszących się popularnością zarówno w prawicowych, jak i liberalnych mediach: Anny Grabowskiej i Jerzego Vetulaniego. Oboje przedstawiali płeć mózgu jako obiektywną, powszechnie uznawaną naukową prawdę, z którą w imię lewicowej ideologii próbują walczyć nieakceptujący ustaleń nauki aktywiści

Czytanie i naśladowanie. O dystopijności emancypacji kobiet (i mężczyzn) na przykładzie Emancypantek Bolesława Prusa

Agnieszka Paja – dr, absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim; pracuje w Bibliotece Narodowej w Warszawie; zajmuje się czytelnictwem i czasopiśmiennictwem kobiet w XIX stuleciu.Biblioteka Narodowa w Warszawie13315

Obrazy zachowań komunikacyjnych kobiet i mężczyzn we współczesnej literaturze

The author looks for the exponents of conversational styles: the feminine and the ma[1]sculine ones in the texts of contemporary Polish prose. She finds the examples in which the stereotype of distinction between speaking pattems is referred to. The article exposes the tendency to modify the traditional paradigms of the sexes by means of the interchange of certain "typical" features of masculinity and femininity. The writer also observes the crystallisation of a new style, which is defined as an[1]drogynous. The differentiation and mixture of the features characteristic for each of the sexes separately typify this style. The interlocutor who is equipped with androgynous styllistic competence makes choices according to the communicative needs and his own abi[1]lities. "Freedom" of the choi ce that is made regardless of the genre affinity guarantees a better understanding between the speakers

Osobowość kobiet i mężczyzn w rozwoju: różnice generacyjne i kulturowe

Personality of men and women. Temporal trends and cultural differencesThe article discusses similarities and differences in the personality development of men and women in their life-span. The analyses of the developmental psychology research show that boys and girls develop their own personality from the early years of their life, thus adapting themselves to the stereotypes connected with gender.The article also contains a survey of meta-analyses concerning the personality features of men and women, conducted in different countries from 1958 to 2001. The meta-analyses show a coherent image of gender differences in personality features concerning greater tender-mindedness and greater assertiveness in men. At the same time, they indicate temporal changes and trends connected with tendency for differences to disappear. They also emphasise cultural distinctness. 

Astrologiczne i humoralne uwarunkowania wyglądu ciała ludzkiego. Johannesa ab Indagine Introductiones apotelesmaticae in Chyromantiam, Physiognomiam, Astrologiam Naturalem complexiones hominum naturas planetarum (1522) na tle kultury umysłowej renesansu

This article describes the impact of humoral theory and astrology on the description of human body in four types of temperaments (choleric, phlegmatic, sanguine and melancholic) in the Renaissance writings. The most important of them is an antique book entitled Introductiones apotelesmaticae in Chyromantiam, Physiognomiam, Astrologiam Naturalem complexiones hominum naturas planetarum  written by Johannes Indagine and printed in 1522. Other books from this period are: Enchiridion Physiognomiae co[m] pe[n]diosu[m]: cu[m] figuris facieru[m]  (1532) by Simonenide Louicz, Problemata Aristotelis. Gadki… o składności członk.w człowieczych  (1535) by Andrzej Glaber, Phisionomia hinc inde ex illustribus scriptoribus… recollecta (1518) by Johann von Glogau. The article describes the humoral theory of diseses, which roots were created by Hippocrates and Galen, and the doctrine of the four humors dominated Medieval and Renaissance medicine. This theory held that in the body there are four humors or bodily fluids (moists) held the secret to temperaments. These humors were: blood, yellow bile, black bile and phlegm. A proper domination of each fluid was a cause of characteristic patterns of appropriate temperament: melancholic, sanguine, choleric and phlegmatic. The theory of four temperaments was also intrinsically tied to astrology, beginning with a natal birth chart interpretations to the impact of diffrent planets (Zodiac) on the organs in human body. Astrology was also helpful in the interpretation of temperaments (personality types) with their connection to the picture of human face, which was analyzed by the medieval physiognomy and also to physical appearance: shape of the body, colour of the skin, musculature and hair. The article also describes the correlations connecting the theory of four humors with birth (natal) charts and looking which planet has the impact on each temperament and human body, with negative or positive domination of diffrent character qualities. And finally, there is a detailed reconstruction of physiognomic types of human types of four temperaments, based on the book from 1522 Introductiones apotelesmaticae in Chyromantiam, Physiognomiam, Astrologiam Naturalem complexiones hominum naturas planetarum  by Indagine. The author discusses a planet’s positions and conjunctions with other planets in horoscope and their impact on temperament, physical posture, character traits, with some medical comments.This article describes the impact of humoral theory and astrology on the description of human body in four types of temperaments (choleric, phlegmatic, sanguine and melancholic) in the Renaissance writings. The most important of them is an antique book entitled Introductiones apotelesmaticae in Chyromantiam, Physiognomiam, Astrologiam Naturalem complexiones hominum naturas planetarum  written by Johannes Indagine and printed in 1522. Other books from this period are: Enchiridion Physiognomiae co[m] pe[n]diosu[m]: cu[m] figuris facieru[m]  (1532) by Simonenide Louicz, Problemata Aristotelis. Gadki… o składności członk.w człowieczych  (1535) by Andrzej Glaber, Phisionomia hinc inde ex illustribus scriptoribus… recollecta (1518) by Johann von Glogau. The article describes the humoral theory of diseses, which roots were created by Hippocrates and Galen, and the doctrine of the four humors dominated Medieval and Renaissance medicine. This theory held that in the body there are four humors or bodily fluids (moists) held the secret to temperaments. These humors were: blood, yellow bile, black bile and phlegm. A proper domination of each fluid was a cause of characteristic patterns of appropriate temperament: melancholic, sanguine, choleric and phlegmatic. The theory of four temperaments was also intrinsically tied to astrology, beginning with a natal birth chart interpretations to the impact of diffrent planets (Zodiac) on the organs in human body. Astrology was also helpful in the interpretation of temperaments (personality types) with their connection to the picture of human face, which was analyzed by the medieval physiognomy and also to physical appearance: shape of the body, colour of the skin, musculature and hair. The article also describes the correlations connecting the theory of four humors with birth (natal) charts and looking which planet has the impact on each temperament and human body, with negative or positive domination of diffrent character qualities. And finally, there is a detailed reconstruction of physiognomic types of human types of four temperaments, based on the book from 1522 Introductiones apotelesmaticae in Chyromantiam, Physiognomiam, Astrologiam Naturalem complexiones hominum naturas planetarum  by Indagine. The author discusses a planet’s positions and conjunctions with other planets in horoscope and their impact on temperament, physical posture, character traits, with some medical comments

Wpływ struktury języka na konceptualizację świata społecznego (na pozycję społeczną kobiety i mężczyzny)

Kiedy Helena Radlińska wypowiadała przytaczaną później wielokrotnie myśl: „Duńczycy robią tak dobre masło, ponieważ młodzież czyta poetów” (Radlińska 1961, s. 72), miała na uwadze oddziaływanie środowiska niewidzialnego. Niewidzialne środowisko wychowawcze odgrywa w życiu człowieka szczególnie doniosłą rolę: ukazuje pewne hierarchie wartości, wpływa na motywy postępowania, pośrednio przekształca życie ludzkie. Jego oddziaływanie przebiega m.in. przez kontakty z wybitnymi ludźmi, którzy są twórcami nowych idei, mówiła Radlińska. Dodajmy — kontakty nie tylko bezpośrednie, ale i pośrednie, dokonujące się dzięki literaturze (naukowej, np. filozoficznej bądź literaturze pięknej, np. w postaci mitów lub owej poezji czy wreszcie pismom o charakterze publicystycznym). To właśnie książki, które są czytane, obecnie udostępniane także drogą elektroniczną — od tych najprostszych po najbardziej wyrafinowane — poza rozrywką dostarczają odbiorcy symboli, znaków kulturowych, za pomocą których porządkuje on/ona swój świat. Treści czytanych książek i pism są przekazywane przy użyciu języka. Język (relacje językowe) stanowi bodaj najważniejszy element środowiska niewidzialnego, a jednocześnie (nawet w formie pisanej lub drukowanej) sam jest niewidzialny w tym sensie, że jego znaczenie jest nieuświadamiane przez pedagogów[...

Kształtowanie społeczeństwa chrześcijańskiego. Wybrane aspekty działalności łacińskich ojców Kościoła V i VI w.

The article outlines the main directions of the evangelization of the Church Fathers in the 5th and 6th centuries and the numerous obstacles which they encountered in their pastoral ministry.The spreading of pagan practices, magic and all kinds of superstitions were still visible even among the baptized people. Another problem they had to face, no less difficult to overcome, was a moral dissolution, as well as rampant alcoholism. Hence their sermons so often featured merciful God, ready to forgive every person. They also pointed some ways to deepen one’s faith. Thus they tried to form a Christian society, guided by the spirit of the Gospel in every sphere of life

Feminist narrative of the Warsaw Uprising in the mediated and market-oriented memory culture

Polskie imaginarium romantyczne ugruntowało hegemoniczny wzorzec męskości żołnierskiej, a także ukształtowało utrwalone w świadomości zbiorowej stereotypy dotyczące wojennego porządku płci. W konsekwencji zaangażowanie kobiet w działalność konspiracyjną w czasie II wojny światowej, w tym ich służba w powstaniu warszawskim, przez kilka dekad było konsekwentnie pomijane przez główny nurt historiozoficzny i sprowadzane do drugorzędnych i czysto symbolicznych figur. Po ponad siedemdziesięciu latach od tragicznych wydarzeń sierpnia i września 1944 r. dominujący w narracji historycznej militaryzm ustępuje miejsca nowym perspektywom i obiegom pamięci, włączając do dyskursu publicznego losy margina- lizowanych i pomijanych dotychczas uczestników/świadków powstania – przede wszystkim kobiet i cywilów. Dzieje się to w momencie wygasania pamięci komunikacyjnej, opartej na bezpośrednim kontakcie ze świadkami wojennej hekatomby, w realiach pluralistycznej, zmediatyzowanej i urynkowionej kultury pamięci. W artykule autor dokonuje przeglądu współczesnych (re)prezentacji popkulturowych, poświęconych uczestniczkom powstania warszawskiego, zwracając uwagę na uruchamiane przez nie wzory kobiecości, mity i toposy.The Polish romanticist imaginarium has strengthened the hegemonic pattern of soldierly masculinity and shaped the common stereotypes about the war gender order. Consequently, women’s involvement in resistance movement during the World War II, including their service in the Warsaw Uprising, was reduced to secondary and purely symbolic figures and was consistently ignored by the mainstream historiosophical trend for several decades. More than seventy years after the tragic events of August and September 1944, the militarism which dominated the historical narrative creates a space for new perspectives and circulation of memory in the public discourse, involving the fate of the marginalized and previously erased participants/witnesses of the uprising - primarily women and civilians. This happens when communication memory (based on direct contact with witnesses of the war hecatomb) expires, in the realities of pluralistic, mediated, and market-oriented memory culture. The article is an attempt to review contemporary pop culture (re)presentations of female partic- ipants of the Warsaw Uprising, paying attention to the femininity models, myths and topoi (or toposes) they introduce

"Grzeczne dziewczynki idą do nieba, niegrzeczne, gdzie chcą" : o powieściopisarstwie Joanny Bator

Przywołany bommot to tytuł bardzo popularnego poradnika Ute Ehrhardt, obnażającego tkwiące w świadomości pułapki i tym samym mającego przekonać czytelnika, że tylko silne, pewne siebie kobiety mogą odnieść sukces. Podobne przesłanie można wyczytać z twórczości prozatorskiej urodzonej w 1968 roku w Wałbrzychu Joanny Bator, kulturoznawczyni i filolożki. Składają się na nią cztery powieści: Kobieta (2002), Piaskowa Góra (2009), Chmurdalia (2010) i Ciemno, prawie noc (2012). Przesłanie to — w mniejszym lub większym stopniu — wypływa z feminizmu, postmodernizmu i psychoanalizy. […