O dwóch Galicjach : z Małopolski na krańce Europy, znad Atlantyku nad Wisłę

W ostatnich latach tematyka migracji i tożsamości Cyganów (Romów) stała się tematem palącym w unijnoeuropejskim dyskursie publicznym. O wiele mniej uwagi poświęca się w nim migracjom Cyganów, które mają miejsce poza granicami Unii Europejskiej. Celem niniejszego artykułu jest wy - pełnienie tej luki i ukazanie współczesnych migracji Cyganów w posowieckiej Azji Środkowej, po to by móc spojrzeć, jak ów „palący” problem przedstawia się poza obszarem europejskim. Po rozpa - dzie Związku Sowieckiego i ustanowieniu w Azji Środkowej nowych niepodległych republik, a także wobec trudności gospodarczych, wojen i niepokojów społecznych, w dążeniu do uzyskania środków do życia, wspólnoty „Cyganów” środkowoazjatyckich powróciły do swych dawnych tradycji noma - dycznych i migrują na teren Federacji Rosyjskiej jak też w obrębie Azji Środowej do Kazachstanu. Za - rabają tu na życie żebraniem, okazjonalnie podejmują pracę na budowach, zajmują się też zbieraniem surowców wtórnych. Zasadniczą kwestią rozpatrywaną w niniejszym artykule jest ukazanie, jak te współczesne mi - gracje wpływają na budowanie tożsamości i dobrobytu środkowoazjatyckich „Cyganów”. Przed - stawiona została analiza wielopoziomowych hierarchicznie ustrukturyzowanych tożsamości „Cyga - nów” środkowoazjatyckich, przejawiających się w różnych kontekstach historycznych: jako „ludzi sowieckich”, członków dawnej klasy przewodniej – wiejskiego proletariatu, i jako zdeklasowanej dziś wspólnoty; jako „Cyganie” środkowoazjatyccy lub jako obywatele odnośnych republik środkowoazja - tyckich podczas migracji na terenie Federacji Rosyjskiej vis a vis dominującej wspólnoty społeczeń - stwa rosyjskiego, jak też vis a vis Romów; a także w kontekście regionu środkowoazjatyckiego pod - czas migracji do Kazachstanu oraz w ich krajach ojczystych.During recent years the topic of Gypsy/Roma migration and identities became a burning topic of pan-EUropean public dis - course. Much less attention is paid to Gypsy migrations outside the borders of the European Union. The present article has an ambitious goal to fulfill this gap and present contemporary Gyp - sy migrations in post-Soviet Central Asia, in order to see how this “burning” topic looks outside the European space. After a breakdown of Soviet Union and establishing new independ - ent republics in Central Asia and in connection to economical difficulties, wars and social unrest, in order to make their liv - ing, the communities of Central Asian ‘Gypsies’ revitalised their former nomadic traditions and migrated towards the Russian Federation and within Central Asia also towards Kazakhstan. There they are earning their living through begging and sporadic work in construction and scrap collection. A central point of this article is to demonstrate the impact of these contemporary migrations on the development of identi - ties and well being of Central Asian ‘Gypsies’. The multilevel, hierarchically structured identities of Central-Asian ‘Gypsies’ are analysed as they appear in different historical contexts – as former “Soviet people,” member of former ruling class of agricultural proletariat, and as declassed community today; as Central-Asian ‘Gypsies’ or as citizens of respective Central Asian Republics during migrations in the Russian Federation vis a vis Russian majority society and vis a vis Roma; as well as in the context of the Central Asian region during the migra - tions to Kazakhstan and in their home countries

Written Exercises: Ancestral Magic and Emergent Intellectuals in Mia Couto, Lhoussain Azergui and Dorota Masłowska

The article consists in a comparative reading of three novels: Um rio chamado tempo by Mia Couto, Le pain des corbeaux by Lhoussain Azergui and Paw królowej by Dorota Masłowska. In spite of the difference of the historical circumstances of Mozambique, Morocco and Poland, these three books meet at an intersecting point: the emergence of an intelligentsia that uses literacy and writing as an instrument to deconstruct the post-colonial concept of nation and to operate a trans-colonial renegotiation of identity. By the notion of trans-colonial, I understand the opposition against new kinds of symbolic violence that emerged after the end of the colonial period; here this new form of oppression is related to the concept of national unity – an artificial construct that leaves no place for a dualism or pluralism of cultural reality (two shores of the Zambezi river, Arab and Berber dualism in Morocco, “small homelands” in Poland). The young heroes of the novels grasp the pen in order to break through the falseness or the taboos created by the fathers, establishing, at the same time, the relation of solidarity with the world of the grandfathers. The act of writing becomes an actualization of the ancestral universe of magic. The settlement of accounts with the parental generation concerns the vision of nation built upon the resistance against the colonizer (it also refers to the Polish cultural formation, based on the tradition of uprisings and resistance against the Russians)

Schreiben und Übersetzen: eine Szenenerkundung

The co-editor introduces the main topic of the monographic number of the journal entitled “Writing and translating” and publishing the contributions held during a symposium on 10th May 2004 in Trieste. The “writing scenery” (of the “author”) is set against the “translating scenery” (of the “translator”): What does to translate really mean? What happens when translators “write”? Is the translator a sort of double of the author? From a Romantic point of view, authors and translators are very close to each other. On the other hand the main translating concepts of the XX century are influenced by language scepticism and the aspiration to a pure language

Zdzieranie masek. Sposoby pisania o żydowskich komunistach

Tearing Off the Masks: Narratives on Jewish Communists The paper presents an analysis of the contemporary Polish debate on Jewish communists. The analysis was performed in the framework of colonialist theories. I deconstructed narrations about Jewish communists, which belong in the Polish political mainstream, and are regarded as moderate, objective and devoid of any ideology. The tropes shared by the colonialist discourse and the debate on Jewish communists are: orientalisation, eroticisation, infantilisation, presenting the object of research outside the historical context, abolishing the context of social and political inequalities, and declaring the victims guilty of the violence they experience.   Zdzieranie masek. Sposoby pisania o żydowskich komunistach Niniejszy tekst jest próbą analizy współczesnego polskiego dyskursu o żydowskich komunistach za pomocą narzędzi wypracowanych przez badaczki i badaczy dyskursów kolonialnych. Dekonstruowane tutaj narracje o żydowskich komunistach przynależą do głównego nurtu polskiej sfery publicznej i postrzegane są w jego obrębie jako eksperckie, wyważone, niepodporządkowane żadnej ideologii. Tropami, które łączą dyskurs kolonialny i dyskurs o żydowskich komunistach, są między innymi: orientalizacja, erotyzacja, infantylizacja, prezentacja przedmiotu badań poza kontekstem historycznym, unieważnienie kontekstu politycznych i społecznych nierówności, wreszcie obarczenie opisywanych winą za przemoc, której doświadczają

The verbalization of the concept of “fear” in English and Ukrainian phraseological units

The verbalization of the concept of “fear” in English and Ukrainian phraseological unitsThis article is devoted to the study of English and Ukrainian phraseological units related to the emotional concept of “fear”. The article presents a sample of these phraseological units, compares them, and analyses the inner form of the concept of “fear” in the selected phraseological units. Werbalizacja pojęcia „strachu” w angielskich i ukraińskich jednostkach frazeologicznychArtykuł poświęcony jest badaniu angielskich i ukraińskich jednostek frazeologicznych związanych z emocjonalną koncepcją „strachu”. Artykuł przedstawia próbkę tych jednostek frazeologicznych, porównuje je i analizuje wewnętrzną formę pojęcia „strachu” w wybranych jednostkach frazeologicznych

Settings and participants: analogous semantic extensions in conceptually remote domains

Settings and participants: analogous semantic extensions in conceptually remote domainsThis article concerns a phenomenon, claimed to be semantic in nature, which can be observed in expressions from conceptually distant categories. The phenomenon in question consists in the modification of lexical categories in which the form of the words is retained, but their meanings undergo essential, yet analogous, shifts. The two domains selected for the purpose of this study are so-called meteorological expressions (e.g., it’s raining, snow fell etc.) and the names of political states (France, Mexico, Vietnam etc.). These domains are mutually independent and constitute unrelated areas of knowledge. What is intriguing, however, is the similarity of the semantic shifts, also known as conversion or zero-derivation, which occur in these categories. The term “semantic extension” has been chosen as a convenient shorthand for the phenomenon in question. The article argues that due to altered profiles imposed on essentially the same base, the semantic extension under investigation results in shifts between the profiles of a “setting”, a “participant” and a “process”. In a comparative perspective between the two domains in question, zero-derived settings and participants alternate on a regular basis. The analysis applied here adopts tools exploited in cognitive grammar (e.g., profile, base). If semantic extensions towards settings and participants can be confirmed in such distant domains, further research can be undertaken in other domains. If related semantic effects are found in more domains, the semantic categories of a setting and a participant should be included in descriptive grammars. Scenerie i uczestnicy: analogiczne rozszerzenia semantyczne w pojęciowo odległych domenachArtykuł dotyczy zjawiska o charakterze semantycznym, pojawiającego się w wyrażeniach z pojęciowo odległych kategorii. Omawiane efekty stanowią modyfikacje kategorii leksykalnych, w których forma pozostaje zachowana, ale ich znaczenia ulegają istotnym, ale też analogicznym zmianom. Dwie domeny wybrane do celów tego badania to tak zwane wyrażenia meteorologiczne (np. pada deszcz, spadł śnieg itp.) oraz nazwy państw (Francja, Meksyk, Wietnam itd.). Domeny te są od siebie niezależne i stanowią niepowiązane ze sobą obszary wiedzy. Intrygujące jest jednak podobieństwo semantycznych zmian, zwanych również konwersją lub derywacją zerową, widoczne w tych wyrażeniach. Termin ‘rozszerzenie semantyczne’ będzie używany jako dogodny skrót dla omawianego zjawiska. Artykuł dowodzi, że ze względu na zmienne profile nakładane na zasadniczo tę samą bazę, badane rozszerzenie semantyczne powoduje przesunięcia między profilami ‘scenerii’, ‘uczestnika’ i ‘procesu’. W perspektywie porównawczej między dwiema domenami, scenerie i uczestnicy regularnie się zmieniają. Zastosowana analiza używa narzędzi wykorzystywanych w gramatyce kognitywnej (np. profil, baza). Jeśli semantyczne rozszerzenia w kierunku scenerii i uczestników zostaną potwierdzone w tak odległych domenach, można podjąć dalsze badania w innych domenach. Jeśli powiązane efekty semantyczne występują w większej liczbie domen, kategorie semantyczne scenerii i uczestnika powinny zostać uwzględnione w gramatykach opisowych

A net presentation of Lithuanian sentences containing verbal forms with the grammatical suffix -dav-

A net presentation of Lithuanian sentences containing verbal forms with the grammatical suffix -dav- In the article the authors make an attempt to present the meaning of Lithuanian sentences containing verbal forms with the grammatical suffix -dav- (the so-called iterative past tense forms) by means of Petri nets. The authors gradually develop the net to such complexity that it makes it possible to avoid interpretative similarities to other Lithuanian verbal forms

One culture or multiple cultures? : the diversity of roma people in Poland

Nie istnieją uniwersalne kryteria użyteczne w opisie zróżnicowania wszystkich Romów. Ich obecność w danym kraju wiąże się z procesami adaptowania się do społeczeństw większościowych. To większość tworzy warunki i przestrzeń, do których mniejszości muszą się jakoś przystosować. Skutki wspomnianych procesów adaptacyjnych także są różne i zależą od kontekstu zewnętrznego. W znacznym stopniu wpływa na to postawa danej populacji wobec mniejszości oraz aktualna sytuacja polityczno-ekonomiczna kraju, w którym osiedlają się Romowie. Sposób życia rożnych grup romskich także ma ogromne znaczenie, ponieważ osiadły tryb życia (typowy dla większości europejskich Romów) i wpływy zewnętrzne odzwierciedlające się w kulturze i stylach życia również kształtują owe procesy. Zróżnicowanie kulturowe Romów dotyczy nie tylko grup żyjących w różnych państwach. Trzeba podkreślić, iż Romowie od stuleci zamieszkujący dane państwo również nie stanowią jednorodnej grupy w kategoriach kultury własnej. Wcześniejsze procesy migracyjne oraz osiadłby bądź wędrowny tryb życia wywierały ogromny wpływ na owo zróżnicowanie. W Polsce, przy czterech różnych grupach romskich, taka różnorodność rodzi się między Romami karpackimi (Bergitka Roma, góralscy Romowie) a tradycyjnie wędrownymi grupami: Polska Roma, Lovara, Kelderari. Niniejszy artykuł opiera się na dostępnych źródłach i dotychczasowych opracowaniach tematu, odwołując się również do badania wykorzystywania funduszy unijnych przez społeczność romską w Polsce, przeprowadzonego przez autorkę w latach 2010-2011.There are no universal criteria which would be useful to describe the diversity of all of the Roma. Their presence in given country is linked to adaptive processes to majority societies. It is the majority that creates condition and space to which minorities need to adapt somehow. The results of the above-mentioned adaptive processes also vary and depend on an external context. The attitude of given populations towards minorities and the current political and economic situation of given country, where the Roma settled had and still has significant influence on mentioned processes. The way of life of different Romani groups has also a great importance, because sedentary way of life (typical for most European Roma) and external influences especially on culture and models of lifestyle also furthered the adaptive processes. The cultural diversity among the Roma is the case not only with the groups living in different countries. It needs to be emphasized that the Roma who have lived in one country for centuries are not a homogenous group in terms of their culture. Previous migration processes and sedentary or nomadic way of life had a great influence on this internal diversity. In Poland with four distinguished Romani groups such diversity occurs between Carpathian Roma (Bergitka Roma, Polish Highlander Roma) and traditionally nomadic groups: Polska Roma, Lovara, Kelderari. This article is mainly based on available sources and dissertations on the subject. However it refers to the field research regarding the use of European Union’s funds for the Roma community in Poland, which was conducted by the author in 2010 and 2011

Implications of macro-areal linguistics

Implications of macro-areal linguisticsUsing the examples of some Balkan words with a difficult etymology, we attempt to show the possibilities for and implications of applying a macro-areal linguistic perspective to establish a wider view of the linguistic and cultural history of a region. Implikacje językoznawstwa makroarealnegoNa przykładzie niektórych bałkańskich słów o skomplikowanej etymologii autorka dokonuje próby pokazania możliwości i potencjału badawczego perspektywy makroarealnej. W każdym wypadku daje ona głębszy wgląd w historię, rozwój językowy i kulturowy tego regionu

Patterns of Morphological Integration of Slavic Loan Nouns in Petkevičius’ Catechism (1598) as an Indication of Their Origin and Chronology

Patterns of Morphological Integration of Slavic Loan Nouns in Petkevičius’ Catechism (1598) as an Indication of Their Origin and ChronologyThis article focuses on the morphological integration of Slavic loan nouns featuring in Merkelis Petkevičius’ Catechism (1598) into the Lithuanian language. It attempts to establish whether the pattern of adaptation of a Slavic loanword to a particular Lithuanian stem can suggest its more precise origin. In order to achieve this objective, I extracted all Slavic loan nouns from Petkevičius’ Catechism, identified their stems and meanings, and established their equivalents in Slavic languages of the relevant period (Old Russian, Ruthenian, Old and Middle Polish). Comparing this data made it possible to establish some common patterns of integration of Slavic loanwords into the morphological system of the Lithuanian language. A direct relationship was identified between the endings and gender of the Slavic words and the Lithuanian stems into which they were integrated. Therefore, in some cases the pattern of adaptation of a Slavic loanword can suggest its path into the Lithuanian language. Adaptacja morfologiczna słowiańskich zapożyczeń rzeczownikowych w katechizmie Pietkiewicza (1598) jako wskazówka na temat ich źródła i chronologiiNiniejszy artykuł omawia adaptację morfologiczną słowiańskich zapożyczeń rzeczownikowych w języku litewskim na podstawie materiału leksykalnego katechizmu Melchiora Pietkiewicza (1598). Podjęta analiza stanowi próbę ustalenia, czy ich dostosowanie do określonego rdzenia litewskiego może dokładniej wskazywać na źródło pochodzenia. W toku przeprowadzonych badań z katechizmu wyekscerpowano wszystkie rzeczowniki zapożyczone z języków słowiańskich, zidentyfikowano ich rdzenie i znaczenia oraz ustalono ich ekwiwalenty w językach słowiańskich w odpowiednim okresie (staroruskim, ruskim, staro- i średniopolskim). Porównanie tych danych pozwoliło uchwycić pewne prawidłowości adaptacji zapożyczeń słowiańskich do systemu morfologicznego języka litewskiego. Ustalono bezpośredni związek pomiędzy końcówkami i rodzajem gramatycznym leksemów słowiańskich a ich adaptacją do określonych rdzeni litewskich. W pewnych przypadkach wzorzec adaptacji może zatem wskazywać na źródło zapożyczenia słowiańskiego w języku litewskim