Jan Paweł II a misja Polski w zjednoczonej Europie

Już w pierwszych swoich wystąpieniach kierowanych po wyborze na papieża Karol Wojtyła przypominał rodakom o położeniu Polski w centrum skonfliktowanej wówczas Europy. Temat podzielonego na dwa bloki kontynentu przewijał się w czasie niemal całego pontyfikatu Jana Pawła II, także po upadku „żelaznej kurtyny”, do którego w dużym stopniu sam się przyczynił. Kościół katolicki nie pozostał obojętny na zapoczątkowany po 1989 roku proces integracji państw byłego Bloku Wschodniego ze starymi demokracjami Europy Zachodniej. Obrany przez polskie elity polityczne kurs na zjednoczenie ze strukturami unijnymi otrzymał poparcie zarówno rodzimej hierarchii kościelnej, jak i Jana Pawła II. W trakcie swoich wystąpień, w tym podczas pielgrzymek do ojczyzny, przypominał on o konieczności realizowania przez Polaków ewangelizacyjnej misji w Europie. Jej jedność definiował jako wspólnotę ducha, podkreślając znaczenie tradycji oraz kultury chrześcijańskiej i umniejszając równocześnie aspekt ekonomiczny integracji europejskiej.Dr MARCIN ZATYKA – politolog, dziennikarz, absolwent studiów doktoranckich na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Nowego w Lizbonie. Współautor książek "Ekumeniczna Wspólnota z Taizé" (Ząbki 1999) oraz O tym, co najważniejsze (Warszawa 2004). Publikował m.in. w „Rzeczpospolitej”, „The Warsaw Voice” i „Relações Internacionais”.13/214715

O papel de João Paulo II e da igreja Católica polaca na adesão da Polónia à União Europeia

Tese apresentada para cumprimento dos requisitos necessários à obtenção do grau de Doutor em Relações Internacionais, especialidade em História e Teoria das Relações Internacionai

Ekumeniczna Wspólnota z Taizé a zmiany polityczne w Polsce końca XX wieku

The principal aim of this article is to show the relationship between the Ecumenical Community of Taizé and Poles in the time of political changes in Poland at the end of the 20th century. The Youth Council initiated in the 1970s by the community, which was later transformed into the Young Adults European Meetings, created an opportunity to intensify the ecumenical process, but also to enable meetings of thousands of young Europeans from two antagonistic blocs, eastern and western, separated by the Iron Curtain between 1945 and 1989. Recently published documents of the authorities of the Polish People’s Republic (PRL), used by the author in the article, prove hostility of the communist regime towards the Catholic Church in Poland, but also reveal some methods used in this struggle. They also show that shortly before the Youth Council organized in France by the Taizé Community, the communist authorities appointed necessity to conduct actions aimed at weakening the Church in the area of ecumenism and the movements and organizations of lay people, which were slowly developing themselves that time. The Poles living in the communist state were accompanied by the Taizé brothers. Their dedication have been continued also after the collapse of the regime. The intensity of the events organized by the community has changed, as well as a number of participants of meetings in this French village and the Youth Adults European Meetings organized by Taizé. While during the time of communism there were only several dozen or hundred young participants from Poland, after the end of the regime, Poles in the number of tens of thousands dominated these events. During the political transformation Taizé has become one of the main foreign destinations for young Polish Christians, as well as a place of their natural integration with other young adults from the European Union countries. The person who contributed significantly to the inclusion of Poles in the activities of this community, both during the communist period and during the political transformation, was Pope John Paul II form Poland.Celem niniejszego artykułu jest ukazanie relacji między ekumeniczną Wspólnotą z Taizé a Polakami na tle zmieniającej się sytuacji politycznej w Polsce końca XX w. Zainicjowany w latach 70. przez tę wspólnotę Sobór Młodych, który następnie przekształcił się w Europejskie Spotkania Młodych, stworzył okazję nie tylko do intensyfikacji procesu ekumenicznego, ale też do regularnych spotkań tysięcy młodych Europejczyków z antagonistycznych bloków, wschodniego i zachodniego, rozdzielonych Żelazną Kurtyną między 1945 a 1989 r. Upublicznione w ostatnim czasie dokumenty władz Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL), z których korzystał autor, dowodzą nie tylko wrogości komunistycznego reżimu wobec struktur Kościoła katolickiego w Polsce, ale też ujawniają stosowane w tej walce metody. Ukazują również, iż na krótko przed organizowanym we Francji przez Wspólnotę z Taizé Soborem Młodych władze komunistyczne uznały za niezbędne akcje w obszarze ekumenizmu oraz rozwijających się dopiero w PRL ruchów i organizacji katolików świeckich, służące osłabieniu Kościoła. Solidarni z żyjącymi w komunistycznym państwie Polakami bracia z Taizé nie ustali w animowaniu młodzieżowych spotkań także po upadku reżimu. Zmieniła się intensywność tych wydarzeń, a także liczba osób wyjeżdżających do tej francuskiej miejscowości i na organizowane przez Taizé Europejskie Spotkania Młodych. O ile w okresie PRL udawało się tam od kilkudziesięciu do kilkuset młodych katolików, o tyle po zakończeniu komunistycznego reżimu Polacy w liczbie kilkudziesięciu tysięcy osób rocznie zdominowali te wydarzenia. W okresie transformacji ustrojowej Taizé stało się jednym z głównych miejsc zagranicznych wyjazdów grup młodych chrześcijan z Polski, a także ich naturalnego integrowania się z rówieśnikami z państw Unii Europejskiej. Osobą, która w znaczący sposób przyczyniła się do włączenia Polaków w działalność tej wspólnoty, zarówno w okresie komunizmu, jak i podczas transformacji ustrojowej, był pochodzący z Polski papież Jan Paweł II.MARCIN ZATYKA – absolwent studiów doktoranckich z zakresu stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Nowym w Lizbonie, politolog, dziennikarz, dyplomata. W latach 2008-2010 II sekretarz ambasady RP w Lizbonie. Od 2011 roku korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Portugalii i Hiszpanii. Autor książki João Paulo II e a integração polaca na Europa unida (Lizbona 2015) oraz współautor książek O tym, co najważniejsze (Warszawa 2004), Ekumeniczna Wspólnota z Taizé (Ząbki 1999). Publikował m.in. w “Relações Internacionais”, kwartalniku Portugalskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IPRI).Associação Portuguesa de Ciência PolíticaBrat Roger z Taizé, Jego miłość jest ogniem, Katowice, 1992.Brat Roger z Taizé, Niech twoje święto trwa bez końca, Warszawa 1982.Bątkiewicz-Brożek J., Do Taizé coraz bliżej, “Tygodnik Powszechny”, Cracovia 51-52/2009.Dziurok A., Musiał F., Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962-1989. Wybór dokumentów, Cracovia – Katowice 2017.Esbek: Mogłem fikcyjnie zarejestrować Handzlika, en: www.wprost.pl, 15.07.2009.Górka M., Wywiad z Bratem Markiem z Taizé, en: www.mgorka.prv.pl, 2004.Jakoniuk L. M., Taizé – miejscem krzyżowania się ludzkich dróg. Fenomen spotkań, “Katecheta”, 12/2009, p. 32-39.Jenkins J., Cała prawda o wspólnocie z Taizé, “Zawsze wierni”, 1-2014 (170).Kieślowski K., Przypadek (El Azar), 1981.Koneczna G., Taizé w Polsce, en: https://www.taize.fr/pl_article452.htmlLasota M., Donos na Wojtyłę, Cracovia, 2006.Oder S., Gaeta S., Joao Paulo II Santo, Lisboa 2010.Weron E., Ruchy odnowy we współczesnym Kościele, Poznań, 1993.Zatyka M., João Paulo II e a integração polaca na Europa unida, Lisboa 2015.Zatyka M., La entrevista con el hermano José Maria Ribeiro OP. En posesión del autor.Zatyka M., Un cura que se hizo soviético, “Pregón de La Plata”, Buenos Aires, 01.08.2018, p. 2-3.Zatyka M., Zatyka M., Ekumeniczna Wspólnota z Taizé, Ząbki 1999.Zatyka M., Zatyka M., O tym, co najważniejsze, Varsovia 2004.17/39310

Ku przedwojennej Akcji Katolickiej. Tworząc nowe na tradycyjnych podstawach

The reactivation of the Catholic Action (CA) in Poland, which ended its activity in 1939, would have not been possible without the pre-war structures of this secular Catholic organization. Although the break in the existence of this organization in Poland lasted nearly 60 years, but the old form of activity, program and many of its works encouraged the Polish Church, by the initiative of John Paul II, to revive this entity. This article outlines the ideological basis for the creation of the first Catholic Action in the world. Its main organizational forms are also presented in the article, and at the same time, the similarity between the pre-war structures of CA in Poland and their Italian prototype. The last part of the paper outlines the process of creating pre-war structures of the Catholic Action in Poland, its legal basis and areas of activity. Althaough after the Second Vatican Council, there was another perception of the laity in the world, and its role in the Church increased, but the pre-war Catholic Action became a basis for creating a new organization in Poland. The reactivated Polish CA took on a rather traditional model, preserving the institution of the Church assistant as a secular liaison with the hierarchy of the Church.Reaktywacja Akcji Katolickiej (AK) w Polsce, która skończyła swoją faktyczną działalność w 1939 r., byłaby mało realna bez przedwojennych struktur tej organizacji zrzeszającej katolików świeckich. Wprawdzie przerwa w istnieniu tej organizacji w Polsce trwała blisko 60 lat, ale dawna forma działalności, program i liczne jej dzieła zachęciły polski Kościół, z inicjatywy Jana Pawła II, do odrodzenia tego podmiotu. W niniejszym artykule ukazano w zarysie podstawy ideologiczne tworzenia pierwszej Akcji Katolickiej na świecie. Zaprezentowano także jej główne formy organizacyjne, przedstawiając równocześnie podobieństwo struktur przedwojennej organizacji katolików świeckich w Polsce do jej włoskiego pierwowzoru. W ostatniej części opracowania zarysowano przebieg tworzenia struktur przedwojennej Akcji Katolickiej w Polsce, podstawy prawne jej funkcjonowania oraz obszary działalności. Wprawdzie na świecie po Soborze Watykańskim II, nastąpiło inne postrzeganie laikatu, a jego rola w Kościele wzrosła, ale przedwojenna Akcja Katolicka stała się w Polsce bazą do tworzenia nowej organizacji. Reaktywowana AK przybrała dosyć tradycyjny model, z zachowaniem instytucji asystenta kościelnego jako łącznika świeckich z hierarchią Kościoła.MARCIN ZATYKA – absolwent studiów doktoranckich z zakresu stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Nowym w Lizbonie, politolog, dziennikarz, dyplomata. W latach 2008-2010 II sekretarz ambasady RP w Lizbonie. Od 2011 r. korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Portugalii i Hiszpanii. Autor książki João Paulo II e a integração polaca na Europa unida (Lizbona 2015) oraz współautor książek O tym, co najważniejsze (Warszawa 2004), Ekumeniczna Wspólnota z Taizé (Ząbki 1999). Publikował m.in. w “Relações Internacionais”, kwartalniku Portugalskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (IPRI).Associação Portuguesa de Ciência PolíticaAkcja Katolicka – 20 lat później, [in:] Katolicka Agencja Informacyjna, 22.11.2015.Jeżyna K., Akcja Katolicka w II Rzeczpospolitej, Lublin 1996.Krajski S., Akcja Katolicka ostatnia szansa dla Polski, Warszawa 1995.Łoziński B., Akcja Katolicka, [in:] „Biuletyn KAI” no 24, 23.08.1994.Przeciszewski M., Akcja Katolicka, [in:] „Biuletyn KAI” no 24, 23.08.1994.Statut Akcji Katolickiej w Polsce, wstęp, [in:] E. Weron, Jak zakładać Akcję Katolicką, Poznań 1996.Strzeszewski Cz., Katolicka nauka społeczna, Warszawa 1985.Weron E., Budzenie olbrzyma, Poznań 1995.Weron E., Jak zakładać Akcję Katolicką, Poznań 1996.Zdaniewicz W., Akcja Katolicka w II Rzeczpospolitej, [w:] Akcja Katolicka dzisiaj, Ząbki 1996.16/316317

A Igreja Católica polaca na transição para a democracia

UID/CPO/04627/2013Este artigo descreve o contributo da Igreja polaca para o processo democrático na Polónia. Argumenta-se que a Igreja teve um papel crucial na formulação das redes de oposição que levaram à formação do Sindicato Solidariedade e que o seu capital social e político foi essencial para levar a bom termo a transição pactuada que resultou no desmoronar do comunismo na Europa Central e Oriental e na reunificação da Europa. O artigo analisa a atuação da Igreja nas diferentes fases deste processo, desde a instauração do comunismo às eleições semilivres de 1989. This article describes the contribution of the Polish Catholic church for the democratic process in Poland. The article proposes that the church had a crucial role in the formulation of the opposition networks that led to the formation of the Solidarity Trade Union in 1980 and that its social and political capital was essential to lead the pacted transition resulting in the crumbling of communism in Central and Eastern Europe in 1989 and in European reunification. This article analyzes the work of the church during the different phases of this process, from the imposition of communist to the semi-free elections of 1989.publishersversionpublishe