Changes in family formation processes in Poland in the light of the concept of the Second Demographic Transition

"Families in Poland have been changing in many ways over the last quarter of a century. Since 1989 when the transformation process began we’ve been observing stable fertility decline and postponement of nuptiality (Mynarska 2009: 19; Kotowska et al. 2008: 796). Thus it can be said that nowadays family formation patterns are different than a few decades ago. According to the authors of OECD report, such changes are caused by changed meaning of the concept of a successful life preferred by women and men" […] (fragm.

Na peryferiach rynku pracy. O aktywizacji zawodowej i integracji społecznej kobiet w rodzinach górniczych

Sytuacja zawodowa żon, partnerek, córek, jak również wdów po górnikach jest szczególna. Tradycyjny podział ról, wciąż obowiązujący w rodzinach górniczych, jak również brak doświadczenia i kwalifikacji zawodowych sprawiają, że kobiety te należą do kategorii osób szczególnie zagrożonych bezrobociem i wykluczeniem społecznym. Wiele z nich przez lata ograniczało swoją aktywność do pracy w obrębie gospodarstwa domowego – rezygnacja z pracy zawodowej wynikała dosyć często z wysokich zarobków uzyskiwanych przez pracowników górnictwa, które zapewniały całym rodzinom dostatnie życie. Często dopiero utrata pracy przez jedynego żywiciela rodziny lub jego śmierć staje się impulsem do podjęcia aktywności zawodowej przez kobiety w rodzinach górniczych, co jest przedsięwzięciem o tyle trudnym, że długotrwałe pozostawanie bez zatrudnienia skutkuje „onieśmieleniem” rynkiem pracy, bezradnością kobiet oraz brakiem kompetencji zarówno zawodowych, jak i psychospołecznych, pozwalających na podjęcie zatrudnienia. Dodatkowo, wśród kobiet z rodzin górniczych obserwuje się pokoleniowe dziedziczenie bezrobocia. Polega ono przede wszystkim na powielaniu tradycyjnego modelu rodziny górniczej, który opiera się na podziale obowiązków, zakładającym, że mąż pracuje, żona nie podejmuje pracy zarobkowej, ale zajmuje się dziećmi oraz domem, w związku z czym nie posiada aspiracji edukacyjnych czy zawodowych. Celem niniejszego opracowania będzie wskazanie postaw, jakie przyjmują nieaktywne zawodowo kobiety z rodzin górniczych wobec zatrudnienia oraz określenie barier utrudniających im wejście na rynek pracy. Wnioski zostaną sformułowane na podstawie analizy dokumentów zgromadzonych w trakcie realizacji projektu „Śląskie Wyzwania”, wdrożonego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach w partnerstwie z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, Fundacją Rodzin Górniczych i Powiatowym Urzędem Pracy w Jastrzębiu- Zdroju1. Przedstawione zostaną ponadto zastosowane w projekcie innowacyjne rozwiązania, które przyczyniły się do wzrostu aktywności zawodowej i integracji społecznej uczestniczek

Postulat równości płci w sferze zatrudnienia i pracy w teorii i praktyce państw Unii Europejskiej i w Polsce

Niniejsza rozprawa dotyczy ekonomicznego aspektu równości płci. Kluczową tezę wyznacza założenie, że równość płci w sferze zatrudnienia i pracy musi oznaczać współwystępowanie równości formalnej, teoretycznej – gwarantowanej przez prawo i równości faktycznej, czyli tej, która odnosi się do realiów życia społecznego. Równość faktyczna w pewien sposób weryfikuje formalną, sprawdza jej skuteczność w praktyce. Jakkolwiek tytuł pracy sygnalizuje podjęcie próby analizy postulatu równości płci w sferze teorii i praktyki zarówno w odniesieniu do państw Unii Europejskiej, jak i do Polski, to jednak z uwagi na rozległość obszaru badawczego, część empiryczna pracy odnosi się wyłącznie do Polski. Niewątpliwie rozszerzenie zakresu badań empirycznych na inne kraje umożliwiłoby dokonanie precyzyjnej analizy porównawczej, niemniej jednak z uwagi na czasochłonność tego zabiegu oraz konieczność zaangażowania znacznych środków, w niniejszej rozprawie zrezygnowano z niego. Uznanie Polski za państwo, które pod względem realizacji postulatu równości płci może być reprezentatywne dla całej Unii Europejskiej byłoby dużym nadużyciem. Opierając się na wiedzy teoretycznej na temat sytuacji kobiet na rynkach pracy innych państw europejskich można jednak przypuszczać, że wyniki badań empirycznych uzyskanych w naszym kraju mogą nie odbiegać w znaczący sposób od tych, które zostałyby uzyskane w badaniach o szerszym zasięgu

Jakość życia jako kategoria socjologiczna – od teorii do badań społecznych. Przypadek Rybnika

The aim of the article is to present the quality of life as a category which is used on the basis of social sciences, especially sociology, in the theoretical and empiricalaspect. It describes problems connected with quality of life defining. Complicated genesis, as well as interest in the issue of quality of life of representatives of various disciplines makes it difficult to understand it in an unequivocal way. On the basis of sociology, it has an intersubjective dimension, because the subject of the quality of life in sociological research is the community that is considered in a specific socio-cultural context. Its members express opinions about particular spheres of their own lives, assessing the level of their well-being. An example of sociological research on the quality of life are research carried out in Rybnik. While designing this research, the quality of life was operationalized by selecting indicators that were used in survey questions. The article presents selected results of research on the quality of life of Rybnik, and also draws attention to methodological problems encountered by sociologists investigating this issue

Demograficzny obraz województwa śląskiego na tle przemian ludnościowych w Polsce : szanse, zagrożenia, prognozy

This article presents an analysis of the most important demographic phenomena and processes connected with vital statistics and migration which took place in Silesian viovodeship between 2002 and 2007. The analysis are compared to population transformations in Poland. The author describes demographic phenomena in Silesian voivodeship such as: contracting marriages and dissolving marriages, reproduction, fertility and mortality as well as internal and international migration. She also presents population structure by sex and age. The last part of the article contains long-term population projection related todemographic potential of Silesian voivodeship

W stronę obywatelstwa lokalnego

Czas odradzania się lokalności oznacza wzrost znaczenia lokalnego wymiaru obywatelstwa, które wyraża się przede wszystkim przywiązaniem do małej ojczyzny oraz zaangażowaniem w sprawy, które jej dotyczą. Inspiracją do powstania niniejszego tekstu jest koncepcja obywatelstwa lokalnego autorstwa Jacka Wodza. Jest ona o tyle interesująca, że pojęcie obywatelstwa od lat wiąże się przede wszystkim z przynależnością państwową, a stosunkowo rzadko z innymi kontekstami przestrzennymi. Tymczasem – jak zauważa Jacek Wódz (2004: 229) – obywatelstwo lokalne ma historię starszą, ponieważ o ile obywatelstwo łączone z państwem ma tradycję pooświeceniową, o tyle źródeł obywatelstwa lokalnego poszukiwać należy już w starożytności. Autor zwraca uwagę, że pojęcie obywatelstwa lokalnego było zapomniane przez kilka ostatnich dziesięcioleci, tkwi ono jednak w polskiej tradycji i pozwala na zrozumienie pewnych nowych postaw społecznych (Wódz, 2004: 229). W moich rozważaniach chciałabym skupić się na tym, w jaki sposób obywatelstwo lokalne może być rozumiane i w czym może się przejawiać. Istotne jest również określenie warunków, w jakich może się urzeczywistniać, tj. wskazanie czynników, które sprzyjają kształtowaniu się postaw obywatelskich, jak również barier stojących na drodze do osiągnięcia celu, jakim jest obywatelstwo lokalne

Potencjał demograficzny Górnośląsko‑Zagłębiowskiej Metropolii : szanse, zagrożenia, perspektywy

The article is an attempt to estimate the demographic resources of the “Górnośląsko‑Zagłębiowska Metropolia” (Upper Silesian and Zagłębie Metropolis). Some universal demographic processes can be observed in the communities constituting it, such as population ageing, population outflow, but their dynamics and detailed parameters of vital and migration statistics indicate a wide diversity of demographic potential in the metropolis. The author compares and analyzes selected indicators of demographic potential, such as: total number of population, population density, population structure by sex and age, as well as basic vital and migration statistics for 41 communes of the Metropolis of Upper Silesia and Zagłębie

Dylematy tożsamości w społeczeństwie sieciowym : szkic socjologiczny

The article deals with a complex issue of identity, and situates it in the context of network society. The author analyses modern identity dilemmas, focuses on its multidimensional character, dissemination, and dynamic transformations identity undergoes. By making references to modern concepts of identity, the author points to a set of determinants of creating the “I”, whereas the activity within the Internet space has been treated as one of the key factors of the identity of modern man. The text unveils the specificity of identities created in the virtual world. Moreover, it discusses the possibilities that the Internet offers in this matter. Anonymity, which the Internet provides, favors experimenting with identity, or the “identity tourism”, whose aim is providing a best possible definition of “I”. The relations between identities online and offline have also been analyzed

Dokąd zmierza starzejąca się Europa? : o uwarunkowaniach i konsekwencjach starości demograficznej

The article constitutes the analysis of the problem of aging of European societies. The author, being inspired with the theory of the first and second demographic transition, thoroughly explains the chances and dangers deriving from a constant growth of the population of old people. Using demographic data, the researcher additionally outlines social and economic changes taking place in the last decades in the Old Continent and resulting from generation differences and changes in the family model. The text includes interesting predictions concerning the condition and median of the age of societies living in the European Union

Obywatelskie transformacje na Górnym Śląsku

Considerations constitute an attempt to use already -existing conceptions of a civil society in the analysis of society of Rybnik, one of Upper Silesia towns. The article characterizes a “Silesian citizenship” from the perspective of the realization of the postulates of a civil society by the inhabitants of Upper Silesia. The author tries to answer the question if there are any traditions which influence the specificity of civic attitudes in this area of Poland, and tries to show the factors shaping the condition of a civil community under discussion. Apart from theoretical references to conceptions of a civil society and social wealth, the results and discussions of empirical studies conducted over years in Upper Silesia illustrating the specificity of a civil society in this region were presented. General conclusions from the analyses were formulated in the form of a diagnosis of chances and threats for the existence of a civil society in this part of Poland