The Elaboration of human anatomy terminology for the Basque language : the contribution of translators, linguists and experts

En aquest article comparem la traducció d'un atles d'anatomia amb la revisió que es va encarregar a experts i lingüistes. L'objectiu és avaluar la mena de contribució que poden fer traductors, lingüistes i experts en l'elaboració de la terminologia de l'anatomia humana en basc. Analitzem les oracions que mostren discordances entre la traducció i la revisió respecte de les unitats lèxiques i les regles de formació usades. Hem observat que les correccions fetes pels experts i lingüistes tendeixen a substituir préstecs i calcs de regles de formació per unitats i estructures genuïnes. Arribem a la conclusió que les polítiques de planificació lingüística que pretenen proporcionar recursos terminològics propis en detriment de solucions dependents d'altres llengües no han estat assumides pels traductors per l'opacitat semàntica de la terminologia de l'anatomia i per la morfologia transparent del basc en comparació amb la del castellà.In this paper we compare the translation of an atlas of anatomy with the review that was carried out by experts in human anatomy and linguists. The goal is to evaluate the type of contribution that translators, linguists and experts can make in the elaboration of the terminology of human anatomy in Basque. We analyzed the sequences that showed discordances between translation and review with respect to the lexical units and the term formation patterns used. We found that the corrections made by experts and linguists show a clear tendency to replace lexical loanwords and calqued term formation rules by genuine elements and structures. We conclude that the aims of language planning policies of gradually providing the language with terminological resources that are less dependent on other languages have not been met by translators due to the semantic opacity of anatomical terminology and the transparent morphology of Basque compared with Spanish

Hitz-hurrenkera euskara tekniko-zientifikoan

Edozein esparrutan bezala, esparru tekniko-zientifikoetan ere berezibiziko garrantzia du osagaien hurrenkerak testu egokiak lortzeko. Hain zuzen ere, osagaiak antolatzeko orduan lagungarriak izan daitezkeen zenbait ideia eskaini nahi ditugu lantxo honetan. Edonola, hitz-hurrenkerari buruz egin ohi diren lanetatik urrunduko gara neurri batean behintzat, perpausen osagaien ordenaz ez ezik, izen-sintagmen barruko ordenaz ere arituko baikara eta gainera, bi esparru horietan hitz-hurrenkeraren eraginkortasunaren inguruan egingo ditugun hausnarketak bi esparruak alderatuz egingo baititugu.Gaia oso korapilatsua da eta lan xume honen helburua ez da inola ere agortzea, euskara teknikoaren erabiltzaileei testuak idazteko orduan lagungarriak gerta dakizkiekeen zenbait irizpide eskaintzea baizik. Ideiak modu errazean azaltzen saiatu gara baina gai honetan, bizitzako gehienetan bezala, zaila da gezurrik esan gabe arazoak eta irtenbideak erraz azaltzea. Hortaz, pazientzia apur bat eskatu behar diogu irakurleari, lan honetatik ondorio baliagarririk aterako badu

Testu-loturarako baliabideak. Euskara teknikoa

Liburu baino gehiago artikulu-sorta dela esan genezake eskuetan duzun hau. Edonola, gai baten inguruan antolaturiko lanak dira guztiak: testu-loturan parte hartzen duten baliabideak aztertzen dituzte, ikusmiran beti ere testu teknikoak izanik.Askotan aipatzen den kontua da testu egokiak edo koherenteak idazteko ez dela nahikoa ortografia, gramatika eta puntuazioa behar bezala erabiltzea eta badirela testu baten taxuketan kontutan hartu beharreko beste puntu batzuk: izaki edo ideia bera adierazten duten gauzatze desberdinek eraikitzen dituzten erreferentzia-sareak, testu-antolatzaileak, galdegai/mintzagai hautaketarekin zerikusi zuzena duen hitz-ordena, ideien eta parrafoen antolaketa, modalitatea...Puntu horiek guztiak ikusten dira liburu honetan baina baita euskara batuaren erabilera arruntari dagokionez eta askoz ere nabarikiago euskara tekniko-zientifikoari dagokionez askotan zalantzagarritzat jo izan diren zenbait menperatu edota menperatu horien zenbait erabilara ere, '-elarik' daramaten menperatuak eta 'zein-... bait-/-n' formulaz eraturiko erlatiboak alegia

Hitz-hurrenkera euskara tekniko-zientifikoan

Edozein esparrutan bezala, esparru tekniko-zientifikoetan ere berezibiziko garrantzia du osagaien hurrenkerak testu egokiak lortzeko. Hain zuzen ere, osagaiak antolatzeko orduan lagungarriak izan daitezkeen zenbait ideia eskaini nahi ditugu lantxo honetan. Edonola, hitz-hurrenkerari buruz egin ohi diren lanetatik urrunduko gara neurri batean behintzat, perpausen osagaien ordenaz ez ezik, izen-sintagmen barruko ordenaz ere arituko baikara eta gainera, bi esparru horietan hitz-hurrenkeraren eraginkortasunaren inguruan egingo ditugun hausnarketak bi esparruak alderatuz egingo baititugu.Gaia oso korapilatsua da eta lan xume honen helburua ez da inola ere agortzea, euskara teknikoaren erabiltzaileei testuak idazteko orduan lagungarriak gerta dakizkiekeen zenbait irizpide eskaintzea baizik. Ideiak modu errazean azaltzen saiatu gara baina gai honetan, bizitzako gehienetan bezala, zaila da gezurrik esan gabe arazoak eta irtenbideak erraz azaltzea. Hortaz, pazientzia apur bat eskatu behar diogu irakurleari, lan honetatik ondorio baliagarririk aterako badu

Euskararen zientzia eta teknikarako erabileraren hizkuntz berezitasunak

Hemen duzuena hitzaldi baten transkripzioa da. Izan ere, 2000ko irailean Euskara Teknikoari buruzko Jardunaldiak antolatu zituzten Donostiako Kimika Fakultateko zenbait irakaslek, fakultate horren 25. urteurrena ospatzeko prestaturiko ekitaldien artean eta bertan parte hartzeko zortea izan nuen, oso jardunaldi interesgarriak izan baitziren. Entzuleen artean batek baino gehiagok hitzaldia idatziz edukitzeko interesa zuela jakinarazi zidanez, ahoz aurkezteko pentsaturik zegoen testua izanik ere EKAIAn argitara zitekeela pentsatu dut. Era honetan, hitzaldi horretan parte hartu zutenek eta parte hartzerik izan ez zutenek ere, bertan esandakoaren berri izan dezakete