M & L Jaargang 11/6

GeneriekEloy Koldeweij Het goude leer. [Gold leather.]Historische binnenaankledingen blijven een nog nauwelijks ontgonnen onderzoeksterrein waar M&L graag met enige regelmaat plaats voor ruimt. Ooit fel gegeerd en met eigen Zuidnederlandse productiecentra, verdient goudleder in dit opzicht meer dan de gewone aandacht. Ontstaan en bloei - met de nadruk op de 17de en 18de eeuw - van dit merkwaardig ambachtelijk product worden door Eloy Koldeweij met een vanzelfsprekende eruditie meteen ook een Europese dimensie aangemeten.Ann Bergmans en Eloy Koldeweij Inventaris van het 17de- en 18de-eeuwse goudleder in Vlaanderen. [Inventory of the 17th and 18th century gold leather in Flanders.]Aansluitend op het totstandkomingsverhaal gingen Ann Bergmans en Eloy Koldeweij gezamenlijk op zoek naar wàt van deze kostbare goudledervellen in Vlaanderen bewaard bleef. Tegelijk, zo blijkt, verrassend veel maar ook bedroevend weinig.Of vormt deze inventaris slechts een eerste aanzet?Jan Wouters Opbouw en analyse van leder: een uiteenzetting voor een beter begrip van conservatorische problemen en ingrepen. [Structure and analysis of leather: fundamentals for a better understandig of conservation problems and treatments.]Meer nog dan reeds gebruikelijk veronderstelt de conserverende behandeling van goudleder een grondige kennis van het materiaal en aanmaakproces dan wel de afbraakmechanismen.Huid en looistoffen in het bijzonder maken voor Jan Wouters elk bereid vel immers vrijwel uniek. Meteen brengt hij de elementen aan voor een verantwoorde diagnose.An Peckstadt, Lieve Watteeuw en Jan Wouters Conservering van het goudlederbehang van de dekenij van Zele. [Conservation of the gold leather hangings from the deanery of Zele.]Van vele aftakelingsverschijnselen die de restauratieve aanpak van goudlederbehang onontkoombaar maken bood het ensemble in de dekenij van Zele een uitgelezen staalkaart. Redenen te over dus om de ingreep zelf te laten voorafgaan door een intensief vooronderzoek. An Peckstadt, Lieve Watteeuw en Jan Wouters illustreren met het relaas van deze opdracht nogmaals het belang van een interdisciplinaire benadering.Beter voorkomen dan genezen. Richtlijnen voor de bewaring van goudleder.SummaryM&L Binnenkran

A closer Look at Van der Weyden's Presentation Miniature (1547-1548)

Brussels, KBR, Royal Library, Manuscript Department, Chroniques de Hainaut, Mss 9242, fol. 1, Illumination by Rogier Van der Weydenstatus: publishe

Bowet Getijdenboek en pre-Eyckiaanse handschriften in Brugge

The Bowet Hours: a Bruges Masterpiece Anonymous, The Bowet Book of Hours, ca. 1410-1420, King Baudouin Foundation. Through March 22 the Groeninge Museum (Musea Brugge) exhibits the precious The Bowet Book of Hours alongside other manuscripts. The Bowet Book of Hours was made circa 1410-1420 in a Bruges studio. It is a rare example of Bruges Pre-Eyckian manuscript illumination. The manuscript, which was destined for the English art market, has been extensively studied. The result of this research is now presented as part of the exhibition The Bowet Book of Hours. A Bruges Masterpiece. After spending several centuries abroad, this pearl in the art of illumination has been returned to Bruges. Manuscripts of the period are rare in Belgian collections. It was for this reason that the King Baudouin Foundation acquired this work, which had been destined to leave Belgium. Its realist style and innovative iconography provide an important link between painting in the pre-Eyckian period and the great revival of Flemish painting initiated by the Van Eyck brothers, as well as announcing the break with the international mannerist style in vogue at the time in Europe. The Bowet Book of Hours owes its name to the various members of the Bowet family mentioned in the calendar at the beginning of the manuscript. These were no doubt the first owners and were probably of English origin. On January 15 professor Lieve Watteeuw (KULeuven) will give a lecture on the Bowet Book of Hours in the Vriendenzaal of Musea Brugge (18h30).status: publishe

Na de ineenstorting van het Historisch Archief in Köln - L'effondremnt des Archives Historique de Cologne

Door de instorting van het Historisch Archief in Keulen werden op 3 maart 26 km historische documenten bedolven onder het beton ( 65.000 oorkonden vanaf het jaar 922, 26 strekkende kilometer documenten, handschriften uit de Sammlung Wallraf, 104.000 kaarten en plannen en 50.000 affiches, 800 private nalatenschappen en verzamelingen). Het gebouw van 1971 zakte in minder dan één minuut volledig in elkaar. Na de ontzetting over de omvang van de schade en de moeizame berging van de slachtoffers heeft de stad Keulen een gestroomlijnde hulpactie op touw heeft gezet. De hulp van een kleine Belgische equipe vlak na de ramp was meer dan welkom. Enkele impressies van ‘week vijf ‘ na de archief instorting. Suite à l’effondrement des archives historiques de Cologne, 26 km de documents historiques ont été ensevelis le 3 mars sous le béton (65.000 chartres - les plus anciennes datant de l’an 922, 26 kilomètres de documents et manuscrits de la Sammlung Wallraf, 104 000 cartes et plans, 50.000 affiches, 800 successions et collections privées). Le bâtiment de 1971 s’est entièrement effondré en moins d’une minute. Passés la frayeur devant l’étendue des dommages et le difficile sauvetage des victimes, la ville de Cologne a lancé une campagne d’aide bien rôdée. L’aide d’une petite équipe belge, juste après la catastrophe, a été plus que bienvenue. Voici quelques impressions de la cinquième semaine après l’effondrement des archives.status: publishe

De Manuscripten van Timboektoe. Het bedreigde geheugen van Mali

status: publishe

Leder en Perkament

Recente geschiedenis van de conservatie van (kunst) voorwerpen meer dan ooit een passief zorgende attitude geworden. Omgevingsklimaat, bewaaromstandigheden, wijze van hanteren en tentoonstellingscondities beïnvloeden de levensduur van leren en perkamenten voorwerpen. Bij het reinigen geldt het principe ‘less is more’: louter een minimale zachte reiniging kan het visuele aspect van oude kunstvoorwerpen in leer of perkament al verbeteren. Uitwendige en inwendige degradatiefactoren maken leren voorwerpen soms erg kwetsbaar. De objecten moeten met de grootste zorg behandeld worden. In een museum kan controle uitgeoefend worden op de omgevingsfactoren, maar voor de behandeling van het fysisch- chemische afbraakproces van leer en perkament moet een conservator-restaurator ingeschakeld worden. Vanwege zijn stevigheid, soepelheid en beschermende kwaliteit wordt leder al van in de oudheid gebruikt voor de bewaring van kostbare materialen. We kennen het materiaal vooral als boekband rond manuscripten en drukwerken, als draagtas, foedraal (1), voor de aankleding van het menselijk lichaam (schoenen, handschoenen, andere kleding) en ook voor diverse functionele toepassingen in gebruiksvoorwerpen en werktuigen (meubels, huishoudelijke voorwerpen, voertuigen, landbouwwerktuigen). Ook perkament geldt vanouds als een duurzaam product; het werd aangewend als boekband, als ondergrond van miniaturen en andere kunstwerken, als beschrijfbare bladen, als onderdeel van muziekinstrumenten (2), meubilair en werktuigen ... Eeuwenlang waren leer en perkament zeer stabiele materialen maar die eigenschap veranderde halfweg de 19e eeuw. Enkele scheikundigen en curatoren signaleerden al aan het einde van die eeuw dat de chemische looistoffen bij de ledervervaardiging en het effect van de luchtvervuiling in een stedelijke omgeving een ongunstige invloed op het leer hadden.VerzekerDe Bewaring is een praktijkgericht instrument over de basiselementen van preventieve conservering. Als bewaarder en beheerder van erfgoedcollecties biedt het u tal van nuttige tips en praktische richtlijnen. Deze website is de digitale omzetting van de gelijknamige losbladige publicatiereeks. Aan bod komen zowel de materiaaleigenschappen, de schadeoorzaken en –symptomen als de gewenste bewaaromgeving. U verneemt hoe u objecten kunt onderhouden, presenteren, manipuleren en opbergen. http://www.faronet.be/verzekerde-bewaringedition: 2destatus: publishe

Materials and Materiality. Unravelling the Enclosed Gardens

status: publishe

Catalogue of Illuminated Manuscripts, Museum Plantin-Moretus, Antwerp

From the 16th to the 19th century, illuminated manuscripts were acquired by the great printer-publisher Christophe Plantin and his Moretus successors and descendants. Ranging in date from the 9th to the mid-16th centuries, the manuscripts come from all over Europe, chiefly from the Southern Netherlands and France with a significant representation of 15th-century illumination from the Northern Netherlands. More surprisingly, about a quarter of the collection comes from England: manuscripts of the 10th to 15th centuries that left the country with Catholic refugees. Alongside the acknowledged masterpieces and rarities are volumes that have remained virtually unknown, their aesthetic appeal and historical or textual interest often passing unnoticed in the absence of published reproductions. In this beautifully produced catalogue, each of the 102 volumes is illustrated in colour, with more extensive coverage of the 55 volumes with the most rewarding illumination. For the first time it is possible to gauge the extent and nature of this small but important collection. Initially obtained for their texts to inform the editions printed by the Plantin-Moretus press, the manuscripts came to be valued for their illumination and status as historical artefacts, the motivations behind a renewed phase of collecting in the late 18th and 19th centuries. Together they form a fascinating and under-explored collection, still housed in the building on the Vrijdagmarkt in Antwerp to which Plantin moved his famous sign of the Golden Compasses in 1576.To mark the publication of this catalogue the Museum Plantin-Moretus, Antwerp, and Illuminare (KU Leuven)presented the exhibition Magnificent Middle Ages. The Museum Plantin-Moretus’ Finest Manuscripts, 2 February – 5 May 2013nrpages: 303status: publishe

Imaging with photometric stereo for Manuscript & Conservation Research

status: publishe