Death and life Valley. Environmental memory of the Pomeranian crime of 1939 in Chojnice

This article concerns Chojnice’s Death Valley, Poland – the execution site from the Second World War. We discuss the historical and archaeological contexts related to German mass crimes committed near the town during the war. Next, we outline the theoretical framework of our argument. The key chapters of the text are a case study that shows Death Valley also as a place full of life. Thanks to environmental anthropology, it is possible to identify those elements of mass killing sites that have not yet been included in the mainstream of historical and archaeological research on this type of landscape.This article concerns Chojnice’s Death Valley, Poland – the execution site from the Second World War. We discuss the historical and archaeological contexts related to German mass crimes committed near the town during the war. Next, we outline the theoretical framework of our argument. The key chapters of the text are a case study that shows Death Valley also as a place full of life. Thanks to environmental anthropology, it is possible to identify those elements of mass killing sites that have not yet been included in the mainstream of historical and archaeological research on this type of landscape

Intangible, but Is It Still a Heritage? Invented Traditions in Połajewo (Czarnków-Trzcianka district) and Their Popularization among the Local Community

The aim of the article is to provide a detailed ethnographic description of two significant examples of intangible cultural heritage researched during the realization of the fieldwork project Atlas niematerialnego dziedzictwa kulturowego  wsi wielkopolskiej (Intangible Cultural Heritage Atlas of Greater Poland Village). The first one is a custom of annual women’s meetings on 8 March during the so-called Sabat Ciot Połajewskich [literally: the Sabbath of Połajowo Aunts], the second one is a local festival of pipers that takes place in Połajewo on 2 January. Despite the fact that they are in a way extensions of old-time local traditions, in their present form both of them have been practised for a relatively short while. The main problem of the article is to find an answer to the crucial question – are they still phenomena belonging to the traditionally understood intangible cultural heritage or rather should be considered a cultural invention introduced by animators to revive the participation in local culture. The analysis is provided in terms of the conceptions of tradition proposed by Jerzy Szacki and Eric Hobsbawm.</p

Niematerialne, ale czy dziedzictwo? Tradycje wynalezione w Połajewie (powiat czarnkowsko-trzcianecki) i ich popularyzacja na gruncie społeczności lokalnej

The aim of the article is to provide a detailed ethnographic description of two significant examples of intangible cultural heritage researched during the realization of the fieldwork project Atlas niematerialnego dziedzictwa kulturowego  wsi wielkopolskiej (Intangible Cultural Heritage Atlas of Greater Poland Village). The first one is a custom of annual women’s meetings on 8 March during the so-called Sabat Ciot Połajewskich [literally: the Sabbath of Połajowo Aunts], the second one is a local festival of pipers that takes place in Połajewo on 2 January. Despite the fact that they are in a way extensions of old-time local traditions, in their present form both of them have been practised for a relatively short while. The main problem of the article is to find an answer to the crucial question – are they still phenomena belonging to the traditionally understood intangible cultural heritage or rather should be considered a cultural invention introduced by animators to revive the participation in local culture. The analysis is provided in terms of the conceptions of tradition proposed by Jerzy Szacki and Eric Hobsbawm.Celem artykułu jest szczegółowy etnograficzny opis dwóch wybranych przykładów niematerialnego dziedzictwa kulturowego, odnotowanych w trakcie badań terenowych prowadzonych w ramach projektu Atlas niematerialnego dziedzictwa kulturowego wsi wielkopolskiej na terenie gminy Połajewo (powiat czarnkowsko-trzcianecki). Pierwszym z nich jest zwyczaj dorocznych spotkań kobiet 8 marca, podczas tak zwanego Sabatu Ciot Połajewskich; drugim cykliczne spotkania w Połajewie kolędników-dudziarzy, w drugą niedzielę stycznia. Oba zwyczaje, mimo iż są przedłużeniami lokalnych tradycji zapisanych w przekazach oficjalnych (tryptyk Pokłon Pasterzy, od którego wywodzić ma się tradycja gry na dudach) oraz ustnych (legendy dotyczące obecności w gminie czarownic), w aktualnej formie funkcjonują względnie od niedawna. Głównym problemem towarzyszącym ich opisowi jest postawienie pytania, na ile są one związane z tradycyjnie pojmowanym niematerialnym dziedzictwem kulturowym, na ile zaś stanowią pewne novum kulturowe, wynalezione (invented) przez animatorów w celach ożywienia partycypacji w kulturze lokalnej? Poszukując odpowiedzi na to pytanie, w części analitycznej artykułu odwołuję się do koncepcji tradycji Erica Hobsbawma oraz Jerzego Szackiego

Ecology of the Holocaust. Critical approach to anthropology of postholocaust landscape. The case of Chełmno extermination camp

Wydział HistorycznyTematem dysertacji są ekologiczne związki pomiędzy eksterminacją ludności żydowskiej Kraju Warty (Reichsgau Wartheland) w Obozie Zagłady w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof), a degradacją lokalnego ekosystemu leśnego (Las Rzuchowski), w obrębie którego obóz ten został ulokowany. Główne problemy badawcze pracy stanowią: 1) procedury Zagłady oraz postępowanie nazistów ze szczątkami ofiar Chełmna, przede wszystkim sposoby ich grzebania i rozsypywania na terenie Lasu Rzuchowskiego; 2) ekologiczna łączność między Zagładą człowieka (ludobójstwem) a zagładą przyrody (ekobójstwem); 3) sposoby zarządzania lasami w okresie II wojny światowej oraz porządkowania i aranżowania terenów Obozu Leśnego (Waldlager Kulmhof) prowadzące do stworzenia miejsca pamięci; 4) konceptualizacja krajobrazu ufundowanego na ludzkich prochach, jako medium pamięci i forma środowiskowego pomnika; 5) inwentaryzacja, opis i analiza zbiorowisk roślinnych porastających polany Lasu Rzuchowskiego; 6) postulat powołania ekomuzeum Zagłady stanowiącego alternatywną formę narracji, uzupełniającą ekspozycje historyczne o wątki ekologiczne.The main subject of dissertation are ecological relations between extermination of Jews from Reichsgau Wartheland (part of Poland annexed by Germans in 1939) in Chełmno extermination camp (Kulmhof), and environmental degradation of local forest ecosystem (Rzuchowski Forest). Research problems examined in the thesis concern: 1) procedures of mass extermination and the ways of treating human remains by Nazis, especially process of cremation and scattering ashes in Rzuchowski Forest; 2) ecological connectivity between extermination of humans (genocide) and extermination of nature (ecocide); 3) transformations of postholocaust landscape; 4) processes of managing and curating nature in site of memory; 5) analysis of species vegetation and directions of secondary succession of plants in Rzuchowski Forest; 6) possibility of establishing an ecological museum of Holocaust, which includes the ecological aspects of mass killings and enhances and complements the historical narrative of an exhibition

Ecology of the Holocaust. Critical approach to anthropology of postholocaust landscape. The case of Chełmno extermination camp

Wydział HistorycznyTematem dysertacji są ekologiczne związki pomiędzy eksterminacją ludności żydowskiej Kraju Warty (Reichsgau Wartheland) w Obozie Zagłady w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof), a degradacją lokalnego ekosystemu leśnego (Las Rzuchowski), w obrębie którego obóz ten został ulokowany. Główne problemy badawcze pracy stanowią: 1) procedury Zagłady oraz postępowanie nazistów ze szczątkami ofiar Chełmna, przede wszystkim sposoby ich grzebania i rozsypywania na terenie Lasu Rzuchowskiego; 2) ekologiczna łączność między Zagładą człowieka (ludobójstwem) a zagładą przyrody (ekobójstwem); 3) sposoby zarządzania lasami w okresie II wojny światowej oraz porządkowania i aranżowania terenów Obozu Leśnego (Waldlager Kulmhof) prowadzące do stworzenia miejsca pamięci; 4) konceptualizacja krajobrazu ufundowanego na ludzkich prochach, jako medium pamięci i forma środowiskowego pomnika; 5) inwentaryzacja, opis i analiza zbiorowisk roślinnych porastających polany Lasu Rzuchowskiego; 6) postulat powołania ekomuzeum Zagłady stanowiącego alternatywną formę narracji, uzupełniającą ekspozycje historyczne o wątki ekologiczne.The main subject of dissertation are ecological relations between extermination of Jews from Reichsgau Wartheland (part of Poland annexed by Germans in 1939) in Chełmno extermination camp (Kulmhof), and environmental degradation of local forest ecosystem (Rzuchowski Forest). Research problems examined in the thesis concern: 1) procedures of mass extermination and the ways of treating human remains by Nazis, especially process of cremation and scattering ashes in Rzuchowski Forest; 2) ecological connectivity between extermination of humans (genocide) and extermination of nature (ecocide); 3) transformations of postholocaust landscape; 4) processes of managing and curating nature in site of memory; 5) analysis of species vegetation and directions of secondary succession of plants in Rzuchowski Forest; 6) possibility of establishing an ecological museum of Holocaust, which includes the ecological aspects of mass killings and enhances and complements the historical narrative of an exhibition

Chess – an (in-)humane game. People, machines and anticipating future

The aim of the article is to review relationships of people and machines in the light of technological and cultural development of chess. I posit that a pre-modern desire to create an invincible machine has changed since a breakthrough game played between Garry Kasparov and Deeper Blue computer in 1997, and turned into an opposite desire: to play an defeat the machine. In contemporary chess community transversal connections between a man and a computer are crucial – not only for the future of the game, but also for the development of human cognitive structures and the emergence of processes taking place within the chess computer systems, which can be defined as quasi-humane

Historie mówione polskiego kulturoznawstwa, red. Piotr Jakub Fereński, Anna Gomółka, Krzysztof Moraczewski, Piotr Majewski, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2018, ss. 662

Review article of the publication: Historie mówione polskiego kulturoznawstwa, red. Piotr Jakub Fereński, Anna Gomółka, Krzysztof Moraczewski, Piotr Majewski, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2018, ss. 66

The Ecoprophetism of Frank Herbert’s Dune

Artykuł stanowi próbę ekokrytycznego odczytania fantastycznonaukowej powieści Franka Herberta zatytułowanej „Diuna”. Punktem wyjścia do rozważań nad zaprojektowaną na poziomie fikcji literackiej pustynną planetą Arrakis i jej specyficznym bezwodnym ekosystemem, jest poszukiwanie ekomimetycznych analogii wobec antropocenicznej kondycji świata obserwowanego przez autora w pierwszej połowie XX wieku. Ekoprofetyczne świadectwo epoki człowieka, za jakie można uznać warstwę fabularną „Diuny”, czerpie zarówno z ekologicznych jak i antropologicznych obserwacji autora dotyczących społeczności przystosowanych do życia na terenach pustyni; wizualizuje także czytelnikowi potencjalne scenariusze przyszłości w świecie pozbawionym wody. Spekulatywny charakter prozy Herberta pokazuje, jak myślenie o końcu antropocenu stymuluje ćwiczenie antropologicznej wyobraźni, która zamiast wizji planetarnej zagłady, pozwala projektować nieapokaliptyczne scenariusze nowego początku.The article is an attempt to read Frank Herbert’s science fiction novel “Dune” from the perspective of ecocriticism. The starting point for the discussion on the desert planet Arrakis and its specific waterless ecosystem created by the author on the level of the ecological fiction is to seek the ecomimetic analogies to the anthropocenic condition of the mid 20th century Earth. “Dune” as an ecoprophetic witness was hugely inspired by Herbert’s ecological and anthropological observations concerned with the native societies well adapted to lead a life on desert; it projects also the potential future scenarios of world deprived of water. Speculative character of Herbert’s “Dune” shows how thinking about the end of the anthropocene stimulates the anthropological imagination, which instead of the vision of planetary omnicide, may be helpful in projecting nonapocalyptic scenarios of the new beginning

Dolina Śmierci i życia. Środowiskowa pamięć o zbrodni pomorskiej 1939 w Chojnicach

The article concerns the environmental histories of Death Valley, Chojnice, Poland, the execution site from the Second World War. The authors discuss the historical and archaeological evidence related to German mass crimes committed near the town during the war, especially in the environmental context of the killing sites. The main assumption is to show – based on an ethnographic field study – that Death Valley despite its designation, appears in local memory as a lively place. Through the lens of environmental anthropology, it is possible to identify those natural features of mass killing sites that not only have not yet been included in the mainstream of historical and archaeological research but also are essential to the present vernacular recognition of environmental specificity of Death Valley’s post-war landscape.Artykuł dotyczy środowiskowych historii związanych z chojnicką Doliną Śmierci – miejscem kaźni z czasów II wojny światowej. Autorzy omawiają dotychczasowe historyczne oraz archeologiczne opracowania dotyczące dowodów niemieckich, masowych zbrodni dokonanych pod miastem, skupiając się na ich środowiskowym kontekście. Głównym założeniem jest pokazanie – w oparciu o wyniki etnograficznych badań terenowych – że Dolina Śmierci na przekór swej nazwie funkcjonuje w lokalnej pamięci jako miejsce pełne życia. Perspektywa antropologii środowiskowej umożliwia zidentyfikowanie naturalnych charakterystyk miejsc masowych mordów, które nie zostały ujęte w dotychczasowych badaniach historycznych i archeologicznych, a które są także istotne dla współczesnego oddolnego odczytania środowiskowej specyfiki powojennego krajobrazu Doliny Śmierci