Sociolingüística galega. Problemas e pescudas

En aquesta contribució presentem un panorama, necessàriament breu i tal vegada parcial, i un balanç obligatòriament provisional dels estudis de sociolingüística gallega. El panorama es presenta més com una mena d'«estat de la qüestió» que com un reguitzell de projectes en curs. Tractarem d'esbossar un dens relat històric del desenrotllament del nostre camp d'estudis a Galícia, dels resultats més rellevants que s'hi han obtingut i dels debats de més abast. Preguem al lector o lectora que no s'impacienti si ens aturem amb detall en les reflexions que es van formular i en els debats que es van plantejar en els primers temps, ja que, en bona part, les unes i els altres delimitaren el camp i construïren el marc intel·lectual en què es va desenvolupar la sociolingüística gallega en les darreres dècades. Atès el caràcter del treball, s'hi presentarà una bibliografia extremadament succinta. Certament, existeix un cert sentit de justícia històrica en el fet que aquest estat de la qüestió es publiqui a Barcelona, perquè la sociolingüística gallega ha nascut i s'ha desenvolupat inspirant-se en la sociolingüística catalana.In this paper, we present a brief and perhaps partial overview of Galician sociolinguistics as well as a necessarily provisional assessment. The overview sets out to present a “state of affairs” rather than a catalogue of current studies. We attempt to illustrate the dense historical background of how our field of studies has developed in Galicia, from the most significant results achieved and from the debates of widest scope. We ask the reader to kindly bear with us if we stop to analise in detail the considerations that were raised and the questions that were posed initially, as both define the field of work and build the intellectual framework in which Galician sociolinguistics has developed over the past few decades. Given the character of the work, a very succinct bibliography is presented. Moreover, it is true to say that there is a certain sense of historic justice as this “state of affairs” is published in Barcelona and Galician sociolinguistics has taken its inspiration from its Catalan counterpart

«Da ren que mays amey / daquela me segudades» (Osoyro Anes, B 40)

Des que en 2008 tiven ocasión de achegarme á figura histórica do trobador Osoyro Anes, chamoume a atención a lectura que os distintos editores que editaron a súa obra ofrecen do vocábulo final do verso 9 da súa cantiga v(B 40), pois parecíame que non pechaba a estrofa cun sentido satisfactorio. Esta lectura vénse repetindo desde a edición das cantigas de amor do noso autor ofrecida por Carolina Michäelis de Vasconcellos ata a máis recente de J. Carlos Miranda. Cando tiven noticia da edición monográfica do corpus poético de Osoyro Anes que preparara Simone Marcenaro, pensei que fi nalmente este erro ía ser corrixido. Pero non foi así. Por iso me animo a publicar esta nótula, coa esperanza de dar cabo a unha tradición crítica errónea que se vén reiterando de xeito rutineiro, talvez confiada en exceso das leccións dos grandes mestres, algo desatenta á letra dos manuscritos e, sobre todo, non dabondo consciente da necesidade de considerar coidadosamente os aspectos lingüísticos dos texto

The development of written Galician in the earliest period

No presente traballo ofrécese unha análise scriptolingüística dunha serie de textos producidos en Galicia entre ca. 1225 e 1254, lidos directamente sobre os orixinais, e que mostran diversos graos de aproximación á escrita plenamente romance e galega que se iría xeneralizando nas últimas décadas do século XIII.This article presents a scripto-linguistic analysis of a set of texts produced in Galicia between c. 1225 and 1254, read directly from original manuscripts, which exhibit various degrees of approximation to the fully Romance and Galician spelling that was adopted generally by the end of the thirteenth centur

A personalidade histórica do trobador Johan Soayrez Somesso

A partir do conxunto de noticias que ofrecen os devanditos estudosos, da información que contén o tumbo de Fiães, dunha referencia documental máis procedente da catedral de Tui e particularmente dos elementos novos que ofrece a documentación diplomática do mosteiro de Melón, coidamos que xa é posible construír un cadro moito máis preciso en que situar Johan Soayrez Somesso. É o que imos tentar no presente contributo, mostrando ao tempo a relevancia que isto ten para a historia da lírica trobadoresca galego-portuguesa

Linguas, globalización e interculturalidade: unha reflexión desde o galego

A globalización neoliberal tende a reducir o valor das linguas á súa dimensión económica, reducíndoas a mercadorías (comodificación). A vella noción de comunidade lingüística-cultural sofre a competencia da nova noción de mercado lingüístico. Por outra banda, a globalización tamén erosiona o estatus das linguas oficiais dos estados nacións, favorecendo a posición do inglés, mentres que as novas tecnoloxías da comunicación ofrecen máis posibilidades de visibilización dunha diversidade lingüística previamente ocultada. Culminará a tendencia uniformizadora coa definitiva imposición da lingua global? Poderán algunhas das grandes linguas, como o español ou o portugués, atopar acomodación como linguas de comunicación internacional? Que vai acontecer coas linguas menores? Do que non hai dúbida é de que a comodificación das linguas resulta incompatible coa interculturalidade, desde que baleira e desposúe ás linguas da súa bagaxe cultural. Non obstante, a volta ao vello escenario da lingua nacional do estado monolingüe é inviable. Neste contexto, cómpre vindicar a alternativa ecolingüística, de respecto á diversidade lingüística. Non será renunciando á súa condición bilingüe e dispersa como conseguirán abrir camiño comunidades lingüísticas menores como a galega. En canto ao espazo ibero-(afro-)americano, o futuro virá da construción dun espazo de comunicación horizontal entre socios libres, diversos e iguais. A clave radica en activar e fomentar o coñecemento e recoñecemento recíprocos, valorizando a nosa rica diversidade cultural e a vantaxe da mutua comprensión entre as nosas linguas