14 research outputs found

    Critical environmental education in the context of education for youth and adults: between the out-of-sync and the challenge of environmental transformation

    Get PDF
    [Resumo] Esse artigo é parte de uma pesquisa de doutorado em andamento que pretende conhecer e investigar, por uma lado, práticas que articulem a educação ambiental crítica e a educação de pessoas jovens e adultas em contextos de movimentos sociais, e por outro, analisar e discutir como essas práticas estabelecidas a partir de princípios solidários e de respeito a natureza, podem contribuir para a transformação socioambiental e para a superação da desigualdade educativa. A partir do estudo bibliográfico e da investigação realizada com dois grupos: a Cooperfloresta, localizada na região do Vale do Ribeira– SP, e a Escola Agroecológica Egídio Brunetto, localizada no sul da Bahia, temos em vista identificar elementos transformadores na direção do fortalecimento da agricultura familiar e do desenvolvimento de uma consciência ambiental crítica, visando à prática agroecológica para o enfrentamento da exclusão social por meio de alternativas de produção e renda, soberania alimentar, bem como a formação educativa das famílias agricultoras. Para isso, elegemos a metodologia comunicativo-crítica que encontra seus pilares no diálogo intersubjetivo e na ação comunicativa, garantindo a participação efetiva de todas as pessoas envolvidas.[Abstract] This article is part of a PHD research in progress that aims to understand and investigate from one side practices that articulate critical environmental education and the education for youth and adults within a context of social movements as well as analyse and discuss how this stablished practices coming from solidary principles and of respect to nature can contribute for environmental transformation and for overcoming educational inequity. Having as a starting point a bibliographical study and research conducted with two groups: Cooperfloresta, located in the Ribeira Valley region - SP, and the School Agroecológica Egidio Brunetto , located in southern Bahia, we aim to identify transforming elements in the direction of strengthening family farms and the development of a critical environmental awareness , aimed at agroecological practice to combat the social exclusion through alternative ways of production and income, food sovereignty as well as the educational training of farming families . For this, we chose the communicative - critical methodology that finds its pillars in the intersubjective dialogue and in communicative action, ensuring the effective participation of all concerned

    Aprendizagem dialógica na escola, na pesquisa e na formação docente: contribuições do “Projeto Roda com Arte”

    Get PDF
    Este trabalho apresenta o conceito de aprendizagem dialógica como eixo orientador de escolas, pesquisa e formação docente, revelando resultados de pesquisa de mestrado realizado em uma escola pública de um município paulista. Com o objetivo de compreender processos educativos que se manifestam em atividades de reflexão em torno de obras artísticas clássicas na perspectiva da aprendizagem dialógica, a pesquisa contou com participação de três crianças, duas professoras e uma coordenadora pedagógica, para elaborar e concretizar uma atividade educativa e social denominada, inicialmente, como “Projeto Roda com Arte” e, posteriormente, como “Tertúlia Dialógica de Artes”. Foram utilizados procedimentos da metodologia comunicativa crítica, tais como observação, grupo de discussão e entrevista, tendo por base a intersubjetividade que decorre de reflexão coletiva com as pessoas participantes. Os resultados contribuíram para aproximar teoria e prática, evidenciando ações relacionadas à escola, à pesquisa e à formação docente, como aspectos constitutivos de mesma realidade educacional. Concluída a pesquisa, a atividade permanece como objeto de demandas de formação continuada, para realização com pessoas adultas, adolescentes e crianças, em âmbitos escolares e não escolares, validando e ampliando seus resultados e confirmando suas relevâncias acadêmica e social

    Territorialization in the south end of Bahia and socio-environmental conflicts: disputing models of education and development

    Get PDF
    The article aims to present the context of south of Bahia and to understand how the socioenvironmental conflicts related to the conflicts between antagonistic education and rural development projects are generated in the process of campestral territoriality and its confrontation against the pulp and paper industries. Based on the literature review and the interviews with the inhabitants of this territory, we conclude that the articulation of social movements and other interlocutors presses the socio-environmental contradictions in the dispute for the territory, as well as presses an anti-hegemonic model of education and production that oppose the anti-ecological and social model inequality of agribusiness, by the articulation of social movements and other interlocutors offer potential contribution to the formation of sustainable societies

    A questão da qualidade do material didático de matemática na educação de pessoas jovens e adultas no Brasil

    Get PDF
    O presente texto trata-se de uma análise teórica que tem como enfoque os trabalhos de adaptação do livro espanhol “Matemáticas para Adultos” para o contexto brasileiro, de sua revisão e aplicação em uma sala de educação de pessoas jovens e adultas (EJA) - uma parceria do Núcleo de Investigação e Ação Social e Educativa (NIASE/ Universidade Federal de São Carlos) com o Centro de Investigação em Teorias e Práticas Superadoras de Desigualdades (CREA/Universidade de Barcelona). Essa análise é feita tendo como base a teoria da aprendizagem dialógica. Esta pesquisa buscou identificar e discutir as contribuições destes trabalhos para a produção de material que seja adequado para o ensino de matemática para pessoas jovens e adultas; particularmente para o trabalho de adaptação do livro. Ainda buscou identificar e discutir a importância da aprendizagem dialógica para a aprendizagem da matemática por pessoas jovens e adultas

    Desafios e possibilidades do Pibid: uma análise das práticas docentes em educação ambiental utilizadas por educadoras/es em formação inicial dos cursos de biologia e de educação física da Unesp de Rio Claro

    Get PDF
    Este é un traballo en curso que ten como obxectivo contribuír á construción de coñecemento sobre prácticas docentes en educación ambiental, na súa perspectiva crítica, buscando reunir prácticas interdisciplinares empregadas por educadores na formación inicial dun grupo Pibid de Unesp en Río Claro e o realidades da escola e o educador da escola pública brasileira. O traballo tamén busca identificar elementos transformadores e obstáculos que se atopan nas prácticas dese grupo, co fin de resaltar condicións reais e viables para a elaboración e execución de prácticas de educación ambiental por parte dos profesores das escolas públicas. Usamos as orientacións da metodoloxía comunicativo-crítica, na que todos os participantes na investigación actúan colectivamente no proceso de investigación, dende o deseño da investigación ata a análise de datos. Baseada na teoría da acción dialóxica de Freire e na teoría da acción comunicativa de Habermas, esta metodoloxía ten a súa centralidade no diálogo, xa que parte do principio de que todas as persoas son capaces de linguaxe e acción, rompendo así coa brecha interpretativa entre o investigador e o outro. participantes.This is a work in progress that aims to contribute to the construction of knowledge about teaching practices in environmental education, in its critical perspective, seeking to bring together interdisciplinary practices used by educators in initial formation of a Pibid group from Unesp in Rio Claro and the realities of the school and the educator of the Brazilian public school. The work also seeks to identify transformative and obstacle elements found in the practices of that group, in order to highlight real and viable conditions for the elaboration and execution of environmental education practices by public school educators in schools. We use the orientations of the communicative-critical methodology, in which all the research participants act collectively in the investigative process, from the research design to the data analysis. Based on Freire's theory of dialogical action and Habermas's theory of communicative action, this methodology has its centrality in dialogue, since it starts from the principle that all people are capable of language and action, thus breaking with the interpretive gap between the researcher and the other participants.Este es un trabajo en progreso que tiene como objetivo contribuir a la construcción de conocimientos sobre prácticas docentes en educación ambiental, en su perspectiva crítica, buscando acercar las prácticas interdisciplinarias utilizadas por los educadores en la formación inicial de un grupo Pibid de la Unesp en Rio Claro y el realidades de la escuela y el educador de la escuela pública brasileña. El trabajo también busca identificar elementos transformadores y obstáculos que se encuentran en las prácticas de ese grupo, con el fin de resaltar las condiciones reales y viables para la elaboración y ejecución de prácticas de educación ambiental por parte de los docentes de las escuelas públicas en las escuelas. Utilizamos las orientaciones de la metodología comunicativo-crítica, en la que todos los participantes de la investigación actúan colectivamente en el proceso investigativo, desde el diseño de la investigación hasta el análisis de los datos. Basada en la teoría de la acción dialógica de Freire y la teoría de la acción comunicativa de Habermas, esta metodología tiene su centralidad en el diálogo, ya que parte del principio de que todas las personas son capaces de lenguaje y acción, rompiendo así con la brecha interpretativa entre el investigador y el otro. Participantes.Este é um trabalho em andamento que visa contribuir com a construção do conhecimento sobre práticas docentes em educação ambiental, em sua perspectiva crítica, buscando aproximar práticas de caráter interdisciplinar utilizadas por educadoras/es em formação inicial de um grupo Pibid da Unesp de Rio Claro e as realidades da escola e da/o educadora/or da escola pública brasileira. O trabalho também busca identificar elementos transformadores e obstacularizadores encontrados nas práticas do referido grupo, a fim de evidenciar condições reais e viáveis para a elaboração e a execução de práticas de educação ambiental por educadoras/es da rede pública nas escolas. Utilizamos as orientações da metodologia comunicativo-crítica, em que todas/os as/os participantes da pesquisa atuam coletivamente no processo investigativo, desde o desenho da pesquisa até a análise dos dados. Fundamentada na teoria da ação dialógica, de Freire, e na teoria da ação comunicativa, de Habermas, essa metodologia tem sua centralidade no diálogo, uma vez que parte do princípio de que todas as pessoas são capazes de linguagem e ação, rompendo assim com o desnível interpretativo entre a/o pesquisadora/or e as/os demais participantes

    O Saber de experiência feito e a educação ambiental crítica: um diálogo para a transformação

    Get PDF
    Trátase dunha investigación en curso que ten como obxectivo descubrir as posibilidades de articulación entre a educación ambiental crítica e a modalidade de educación para mozos e adultos, con vistas a contribuír á formación dos seus suxeitos. Adoptamos como referencia unha educación ambiental crítica, dialogante, liberadora e reflexiva a través da problematización de problemas socioambientais. Optamos pola educación de mozos e adultos xa que é unha modalidade escolar historicamente marxinada en Brasil, marcada por relacións inxustas e opresoras. Para a construción desta investigación, ademais da investigación bibliográfica, realizamos unha investigación empírica no sistema escolar municipal de São Carlos, estado de São Paulo, Brasil. Usamos a metodoloxía crítico-comunicativa, que se basea na transformación social que, a través do diálogo, rompe coas lagoas interpretativas e epistemolóxicas normalmente consideradas entre as persoas do contexto investigado e as persoas académicas. Esperamos producir subvencións na dirección da inserción do tema ambiental, desde unha perspectiva crítica, na educación de mozos e adultos con foco no coñecemento da experiencia realizada.This is an ongoing research that aims to discover possibilities of articulation between critical environmental education and the modality of education for young and adult people, with a view to contributing to the training of their subjects. We adopted as a reference a critical, dialogical, liberating and reflective environmental education through the problematization of socio-environmental issues. We opted for the education of young and adult people as it is a school modality historically marginalized in Brazil, marked by unjust and oppressive relations. For the construction of this research, in addition to the bibliographic research, we carried out an empirical investigation in the municipal school system of São Carlos, state of São Paulo, Brazil. We use the communicative-critical methodology, which is based on the social transformation that, through dialogue, breaks with the interpretive and epistemological gaps normally considered between people in the investigated context and academic people. We hope to produce subsidies in the direction of the insertion of the environmental theme, from a critical perspective, in the education of young and adult people with a focus on the knowledge of the experience made.Se trata de una investigación en curso que tiene como objetivo descubrir posibilidades de articulación entre la educación ambiental crítica y la modalidad de educación para jóvenes y adultos, con miras a contribuir a la formación de sus sujetos. Adoptamos como referencia una educación ambiental crítica, dialógica, liberadora y reflexiva a través de la problematización de las cuestiones socioambientales. Optamos por la educación de jóvenes y adultos por ser una modalidad escolar históricamente marginada en Brasil, marcada por relaciones injustas y opresivas. Para la construcción de esta investigación, además de la investigación bibliográfica, realizamos una investigación empírica en el sistema escolar municipal de São Carlos, estado de São Paulo, Brasil. Utilizamos la metodología comunicativo-crítica, que se basa en la transformación social que, a través del diálogo, rompe con las brechas interpretativas y epistemológicas que normalmente se consideran entre las personas del contexto investigado y las académicas. Esperamos producir subsidios en la dirección de la inserción del tema ambiental, desde una perspectiva crítica, en la educación de jóvenes y adultos con un enfoque en el conocimiento de la experiencia realizada.Essa é uma pesquisa em andamento que objetiva conhecer possibilidades de articulação entre a educação ambiental crítica e a modalidade da educação de pessoas jovens e adultas, com vistas a contribuir para a formação de seus sujeitos. Adotamos como referência uma educação ambiental crítica, dialógica, libertadora e impulsionadora de reflexões através da problematização de questões socioambientais. Optamos pela educação de pessoas jovens e adultas por ser uma modalidade escolar historicamente marginalizada no Brasil, marcada por relações injustas e opressoras. Para a construção desta pesquisa, além da pesquisa bibliográfica, realizamos uma investigação empírica na rede municipal de ensino de São Carlos, estado de São Paulo, Brasil. Utilizamos a metodologia comunicativo-crítica, a qual tem como fundamento a transformação social que por meio do diálogo rompe com os desníveis interpretativo e epistemológico normalmente considerados entre as pessoas do contexto investigado e as pessoas acadêmicas. Esperamos produzir subsídios na direção da inserção da temática ambiental, sob uma perspectiva crítica, na educação de pessoas jovens e adultas com foco no saber de experiência feito
    corecore