Problem suwerenności II Rzeczypospolitej w świetle postanowień mniejszościowego traktatu wersalskiego z 1919 roku

Sovereignty is one of the basic values defining the state, especially in international relations. Any political entity aspiring to the position of an independent state attaches great importance to recognizing and respecting its sovereignty. This is characteristic especially for young countries. This article attempts to present the issue of sovereignty with respect to the Polish state reborn in 1918. The contemporary Polish leaders were very sensitive to any attempt to limit sovereignty. On the other hand, the established custom of the great powers was to impose solutions on the smaller or weaker countries that often limited their sovereignty. One of the issues during the peace conference in Versailles in 1919 was the problem of national minorities. This problem occurred in many European countries after the end of World War I and could have been the origin of a new conflict. They tried to solve it by imposing smaller states signing additional treaties regulating the status of national minorities in individual countries. It was often connected with the establishment of instruments enabling interference in internal affairs causing limitation of sovereignty. Poland was also forced to sign such a treaty.

Unia polsko-czechosłowacka i jej zasady ustrojowe jako model systemu bezpieczeństwa kolektywnego

The aggression of Hitler’s Germany and Soviet Russia made the politicians of Poland and Czechoslovakia aware of the need to create a collective security system that would effectively protect them from the attacks of their stronger states after the war. In the beginnings of October 1939, Czech and Slovak politicians started polling contacts with the Polish government in exile. However, due to the lack of a uniform political representation of the Czechoslovak state towards the Allies, the meetings could be limited to an exchange of views. Only the recognition of the Czechoslovak National Committee, led by Edvard Beneš, by Great Britain and France as the only representation of the Czechoslovak Republic created the opportunity for more concrete talks. As a result, the Political Committee of the Council of Ministers developed the Principles of the Constitutional Act of the Union of Poland and Czechoslovakia. In this document, proposals for the principles of the political system of the proposed union were presented, including those in the field of defence. Due to the fact that the project provided for the possibility of extending the proposed union to other Central European states, the presented regulations constituted a project of model solutions for the creation of a collective defence system in this region of the continent. The article is devoted to these issues.Losy państwa czechosłowackiego z marca 1939 r. i państwa polskiego z września tego roku uświadomiły politykom Polski i Czechosłowacji konieczność podjęcia próby stworzenia systemu obrony kolektywnej, który w rzeczywistości powojennej skutecznie ochroniłby je przed atakami silniejszych sąsiadów. Mimo istniejących uprzedzeń i bezowocnych wysiłków podejmowanych w okresie międzywojennym czescy i słowaccy politycy podjęli sondażowe kontakty z polskim rządem emigracyjnym już w początkach października 1939 r. Z uwagi jednak na brak jednolitej reprezentacji politycznej państwa czechosłowackiego wobec aliantów wzajemne spotkania mogły się ograniczać jedynie do wymiany poglądów. Dopiero uznanie Czechosłowackiego Komitetu Narodowego, pod przywództwem Edvarda Beneša, przez Wielką Brytanię i Francję za jedyną reprezentację Republiki Czechosłowackiej stworzyło możliwość podjęcia bardziej konkretnych rozmów. Ich efektem było opracowanie przez Komitet Polityczny Rady Ministrów Zasad Aktu Konstytucyjnego Związku Polski i Czechosłowacji. W dokumencie tym przedstawiono propozycje zasad ustrojowych projektowanej unii, w tym w zakresie obronności. W związku z tym, że w projekcie przewidywano możliwość rozszerzenia projektowanej unii o inne państwa Europy Środkowej, przedstawione regulacje stanowiły projekt modelowych rozwiązań w zakresie stworzenia w tym regionie kontynentu systemu obrony kolektywnej. Tym kwestiom poświęcony jest niniejszy artykuł

Gubernatorzy wojskowi w systemie polskiej administracji początków XIX w ieku

In Polish literature on the subject, the military governor’s office is usually associated with the organisation of the administrative system that prevailed in the partitioning states (Poland’s Partitions 1791-1918). However, the governor’s office had already been known in Poland during the Duchy of Warsaw (1807-1815), when it was, like many other solutions of administrative and military law, imported directly from France. In the structure of Polish public organs, the office of governor was created for the first time during the Polish-Austrian war in 1809. Although no documents have survived from which we could learn of the competences of a Polish governor in those times, what is known is that the description of his authority followed closely the model set out by the French legislation. It was not before the Polish-Russian war in 1830-1831 that first attempts were made to independently set out the authority o f a governor of the Polish state, but even then, at least initially, the solutions set forth by the regime o f the Napoleonic decree were directly referred to and copied. In the second half of the 19th century, shortly before the collapse of the November Uprising, a draft describing the office and competences of a Polish governor was finally ready to be put forward for parliamentary discussion, but it was already too late for the Sejm to deal with it

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego T. XXI Badania nad rozwojem instytucji politycznych i prawnych

Tytuł finansowany przez: Krakowską Akademię im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Warszawsk

Unia polsko-czechosłowacka i jej zasady ustrojowe jako model systemu bezpieczeństwa kolektywnego

Losy państwa czechosłowackiego z marca 1939 r. i państwa polskiego z września tego roku uświadomiły politykom Polski i Czechosłowacji konieczność podjęcia próby stworzenia systemu obrony kolektywnej, który w rzeczywistości powojennej skutecznie ochroniłby je przed atakami silniejszych sąsiadów. Mimo istniejących uprzedzeń i bezowocnych wysiłków podejmowanych w okresie międzywojennym czescy i słowaccy politycy podjęli sondażowe kontakty z polskim rządem emigracyjnym już w początkach października 1939 r. Z uwagi jednak na brak jednolitej reprezentacji politycznej państwa czechosłowackiego wobec aliantów wzajemne spotkania mogły się ograniczać jedynie do wymiany poglądów. Dopiero uznanie Czechosłowackiego Komitetu Narodowego, pod przywództwem Edvarda Beneša, przez Wielką Brytanię i Francję za jedyną reprezentację Republiki Czechosłowackiej stworzyło możliwość podjęcia bardziej konkretnych rozmów. Ich efektem było opracowanie przez Komitet Polityczny Rady Ministrów Zasad Aktu Konstytucyjnego Związku Polski i Czechosłowacji. W dokumencie tym przedstawiono propozycje zasad ustrojowych projektowanej unii, w tym w zakresie obronności. W związku z tym, że w projekcie przewidywano możliwość rozszerzenia projektowanej unii o inne państwa Europy Środkowej, przedstawione regulacje stanowiły projekt modelowych rozwiązań w zakresie stworzenia w tym regionie kontynentu systemu obrony kolektywnej. Tym kwestiom poświęcony jest niniejszy artykuł.The aggression of Hitler’s Germany and Soviet Russia made the politicians of Poland and Czechoslovakia aware of the need to create a collective security system that would effectively protect them from the attacks of their stronger states after the war. In the beginnings of October 1939, Czech and Slovak politicians started polling contacts with the Polish government in exile. However, due to the lack of a uniform political representation of the Czechoslovak state towards the Allies, the meetings could be limited to an exchange of views. Only the recognition of the Czechoslovak National Committee, led by Edvard Beneš, by Great Britain and France as the only representation of the Czechoslovak Republic created the opportunity for more concrete talks. As a result, the Political Committee of the Council of Ministers developed the Principles of the Constitutional Act of the Union of Poland and Czechoslovakia. In this document, proposals for the principles of the political system of the proposed union were presented, including those in the field of defence. Due to the fact that the project provided for the possibility of extending the proposed union to other Central European states, the presented regulations constituted a project of model solutions for the creation of a collective defence system in this region of the continent. The article is devoted to these issues

Regulacje prawne stanów szczególnego zagrożenia państwa w debacie parlamentarnej II Rzeczypospolitej

A state is a social creation and as such is vested with certain functions that must be performed in order to satisfy the needs of individuals who constitute a community. One of the fundamental and vital needs of a human being is security. The fulfilment of that need is decisive for an individual and therefore the real, or even only implied, endangerment of one's living, or the living of those to whom one feels close, is particularly painful. The protective function exercised by a state is nothing more than the engagement of relevant measures to maintain security when a certain public good is being endangered. There are different sources of potential threat to a public good. They may be either internal or external. It is the state that must decide about the level and degree of the threat, but that assessment should, at least broadly, correspond to the social attitudes and expectations. Poland is a state that was resuscitated, or reborn, at the turn of October and November of 1918. And yet, even the emergence of a unifonn executive power in Poland did not solve the fundamental problems of the newly independent state for which to maintain the legal and public order was a priority. The increasing destabilisation of the internal situation led to the introduction of an institution of a state of emergency, which has subsequently developed in accordance with the conceptions enclosed in the Constitutions of the Second Republic of Poland. The institution of martial law has followed suit.L'État est une invention sociale à laquelle on a transmis des fonctions bien déterminées à remplir dans le but de satisfaire les besoins d'individus constituant une communauté. L'un des besoins fondamentaux et vitaux de l'homme est le sentiment de sûreté. Satisfaire à ce besoin a pour l'individu une importance décisive, c'est la raison pour laquelle ressentir une menace pour sa propre existence ou bien pour ses plus proches est très douloureux à l'individu. La fonction protectrice de l'État se réduit à l'application des moyens appropriés au maintien de la sûreté en cas de menace pour un bien à caractère public. L'origine de ce danger peut être diverse, elle peut avoir tant un caractère interne qu'externe. L'évaluation de ses caractéristiques ainsi que l'évaluation de son degré appartiennent à l'État, même si pour être acceptée, il faut qu'il y ait une corrélation avec les évaluations sociales. Entre les mois d'octobre et de  novembre 1918, l'État polonais voit sa restitution. Cependant, l'instauration du pouvoir exécutif unique n'a pas résolu les problèmes fondamentaux du jeune État. L'un de ces problèmes était le maintien de l'ordre juridique et public. La montée de menaces pour la stabilité [phrase n'est pas claire dans l'original, l'auteur parle de « déstabilisation ». NDT] de la situation interne est à l'origine de création de l'institution d'état d'urgence qui, des années après, a évolué conformément aux concepts de régimes, intégrés dans les constitutions de la Deuxième République. La démarche était analogique dans le cas de l'institution d'état de guerre.A state is a social creation and as such is vested with certain functions that must be performed in order to satisfy the needs of individuals who constitute a community. One of the fundamental and vital needs of a human being is security. The fulfilment of that need is decisive for an individual and therefore the real, or even only implied, endangerment of one's living, or the living of those to whom one feels close, is particularly painful. The protective function exercised by a state is nothing more than the engagement of relevant measures to maintain security when a certain public good is being endangered. There are different sources of potential threat to a public good. They may be either internal or external. It is the state that must decide about the level and degree of the threat, but that assessment should, at least broadly, correspond to the social attitudes and expectations. Poland is a state that was resuscitated, or reborn, at the turn of October and November of 1918. And yet, even the emergence of a unifonn executive power in Poland did not solve the fundamental problems of the newly independent state for which to maintain the legal and public order was a priority. The increasing destabilisation of the internal situation led to the introduction of an institution of a state of emergency, which has subsequently developed in accordance with the conceptions enclosed in the Constitutions of the Second Republic of Poland. The institution of martial law has followed suit

Ewolucja polskiego systemu kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi w Polsce w latach 1989–2014

The subsystem defining the principles of command and control of armed forces is a key element of the national security system. The command and control system in a given country is determined by its organization, degree of development, form of government and the political and socio-economic system prevailing in it. Tradition, historical heritage, as well as intellectual and material achievements, and above all the geopolitical position, also play a crucial role. This article presents the evolution of political and normative views and solutions in the area of building a new system of command and control of armed forces, taking into account the changing external and internal conditions from the beginning of the political transformation in Poland, initiated in 1989, to the currently functioning system, in force since January 1, 2014

Evolution of the Polish system of the supreme military authorities during the Second World War

The war obliges the state authorities to equip them with new competences. It is often necessary to establish new ones, especially in the field of the supreme military authorities. The Polish government was prepared for such a situation and adopted a draft decree on the supreme military authorities during the war. The President of the Republic of Poland signed it on the day of the commencement of warfare against Poland on 1 September 1939. Unfortunately, the authors of this act did not foresee the necessity for the highest state, civil and military authorities to leave the territory of the country and continue their activity in exile. There was a need to amend the existing solutions. The presented deliberations show the process of their evolution from regulations characteristic for the authoritarian system to regulations typical for a democratic state. It is shown against the background of more general transformations taking place in Polish political circles operating in exile, initially in France and then in Great Britain, as a result of the takeover of the Polish government by the opponents of the pre-war authoritarian governments in Poland.Wojna wymusza wyposażenie organów państwa w nowe kompetencje. Często konieczne jest również powołanie nowych organów, szczególnie w zakresie najwyższych władz wojskowych. Rząd polski był przygotowany na taką sytuację i uchwalił projekt dekretu o najwyższych władzach wojskowych w czasie wojny. Prezydent Rzeczypospolitej złożył pod nim swój podpis w dniu rozpoczęcia działań wojennych przeciwko Polsce, 1 września 1939 r. Niestety autorzy tego aktu nie przewidzieli konieczności opuszczenia przez najwyższe władze państwowe (cywilne i wojskowe) terytorium państwa i kontynuowania działalności na emigracji. Pojawiła się potrzeba znowelizowania obowiązujących rozwiązań. Przedstawione rozważania ukazują ich ewolucję od przepisów charakterystycznych dla systemu autorytarnego do regulacji typowych dla państwa demokratycznego. Proces ten ukazano na tle ogólniejszych przemian dokonujących się w polskich środowiskach politycznych działających na emigracji – początkowo we Francji, a następnie w Wielkiej Brytanii – będących wynikiem objęcia sterów rządów Rzeczypospolitej przez oponentów przedwojennych autorytarnych rządów sanacyjnych w Polsce

The Problem of Sovereignty of the Second Republic of Poland in the Light of the Provisions of the Minority Treaty of Versailles of the 1919

Sovereignty is one of the basic values defining the state, especially in international relations. Any political entity aspiring to the position of an independent state attaches great importance to recognizing and respecting its sovereignty. This is characteristic especially for young countries. This article attempts to present the issue of sovereignty with respect to the Polish state reborn in 1918. The contemporary Polish leaders were very sensitive to any attempt to limit sovereignty. On the other hand, the established custom of the great powers was to impose solutions on the smaller or weaker countries that often limited their sovereignty. One of the issues during the peace conference in Versailles in 1919 was the problem of national minorities. This problem occurred in many European countries after the end of World War I and could have been the origin of a new conflict. They tried to solve it by imposing smaller states signing additional treaties regulating the status of national minorities in individual countries. It was often connected with the establishment of instruments enabling interference in internal affairs causing limitation of sovereignty. Poland was also forced to sign such a treaty.

Stany szczególne i sądy specjalne w Wielkopolsce w pierwszych latach po I wojnie światowej

Ausnahmezustände und Sondergerichte in Grosspolen in den ersten Jahren nach dem I. WeltkriegIn den letzten Monaten des I. Weltkrieges entwickelte sich in Grosspolen ein nationaler politischer Konflikt, der mit sozialen Unruhen drohte, die öffenlichte Sicherheit und die Rechtsordnung gefährdeten. Der Ausbruch des offenen militärischen Konfl iktes stellte vor den polnischen Behörden der Provinz die Aufgabe der Sicherung der Sicherheit und öffentlichen Ordnung. Man versuchte es mit der Einführung von Standgerichten und durch Verschärfung der strafrechtlichen Verantwortung. Als diese Mittel sich als wenig wirksam erwiesen, wurde der Ausnahmezustand nach dem Muster des deutschen Belagerungszustandes eingeführt. Anfang 1920, als Grosspolen in den Machtbereich des polnischen Staates gelangte, wurde für kurze Zeit die Geltung des preussischen Gesetzes über den Belagerungszustand Ernest eingeführt. Während des polnisch-russischen krieges 1920 wurde dem Teilgebietsminister die besondere Vollmacht zum Erlass von Ausnahmeverfügungen erteilt. In der behandelten Zeit waren neben den Ausnahmezuständen auch dem Militär bzw. zivilen Behörden untergeordnete Standgerichte tätig.Ausnahmezustände und Sondergerichte in Grosspolen in den ersten Jahren nach dem I. WeltkriegIn den letzten Monaten des I. Weltkrieges entwickelte sich in Grosspolen ein nationaler politischer Konflikt, der mit sozialen Unruhen drohte, die öffenlichte Sicherheit und die Rechtsordnung gefährdeten. Der Ausbruch des offenen militärischen Konfl iktes stellte vor den polnischen Behörden der Provinz die Aufgabe der Sicherung der Sicherheit und öffentlichen Ordnung. Man versuchte es mit der Einführung von Standgerichten und durch Verschärfung der strafrechtlichen Verantwortung. Als diese Mittel sich als wenig wirksam erwiesen, wurde der Ausnahmezustand nach dem Muster des deutschen Belagerungszustandes eingeführt. Anfang 1920, als Grosspolen in den Machtbereich des polnischen Staates gelangte, wurde für kurze Zeit die Geltung des preussischen Gesetzes über den Belagerungszustand Ernest eingeführt. Während des polnisch-russischen krieges 1920 wurde dem Teilgebietsminister die besondere Vollmacht zum Erlass von Ausnahmeverfügungen erteilt. In der behandelten Zeit waren neben den Ausnahmezuständen auch dem Militär bzw. zivilen Behörden untergeordnete Standgerichte tätig