Wprowadzenie

.

"God, honour, fatherland"? About the attitude of Poles to the country and nation in Polish and Slovenian surveys

The motto of the Polish Army referred to in the title belongs to the key concepts of Polish culture; it is activated in the minds of Poles and non-Poles. The concept of state and nation is inseparably connected with the issue of national identity, as well as what the fatherland is and how it is perceived. As a theoretical basis for research, we consider the assumptions adopted in Polish ethnolinguistics regarding linguistic and cultural stereotypes, as well as the culturemes that correlate with them. The aim of the article is to reconstruct a fragment of the stereotypical concept of Poles – what, according to Polish and Slovenian respondents, best characterizes a Pole in their attitude to the state and nation. Based on the collected survey responses, the following thematic categories were distinguished: 1) positive evaluation, 2) neutral and ambivalent evaluation, and 3) negative evaluation. The survey basically shows a plus-valued image of a Pole as a patriot – particularly clearly outlined in the heterostereotypical (Slovenian) approach. The opposite model was also reconstructed – more strongly emphasized in the auto-stereotypical approach (reconstructed from Polish statements). In the final part of the article, the obtained results were briefly interpreted in the context of culturemes – related to Polish national symbols (fatherland) and ideas (patriotism), as well as in the context of Polish language education for foreigners. It is useful to study key words important for a given culture (in our case, Polish) from the perspective of one’s own and that of the foreign learner.Przywołana w tytule dewiza Wojska Polskiego przynależy do kluczowych pojęć polskiej kultury, aktywizuje się w umysłach Polaków i nie-Polaków. Z pojęciami państwa i narodu nieodłącznie wiąże się zagadnienie tożsamości narodowej, a także to, czym jest i jak jest postrzegana ojczyzna. Za teoretyczną podstawę badań uznajemy przyjęte w polskiej etnolingwistyce założenia dotyczące językowo-kulturowych stereotypów, a także korelujących z nimi kulturemów. Celem artykułu jest rekonstrukcja fragmentu stereotypowego konceptu Polaków – tego, co zdaniem polskich i słoweńskich respondentów najlepiej charakteryzuje Polaka i Polkę w ich stosunku do państwa i narodu. Na podstawie zebranych wypowiedzi ankietowych zostały wyodrębnione następujące kategorie tematyczne: 1) wartościowanie pozytywne, 2) wartościowanie neutralne i ambiwalentne, 3) wartościowanie negatywne. Z badania zasadniczo wyłania się wartościowany in plus obraz Polaka jako patrioty – szczególnie wyraźnie zarysowany w ujęciu heterostereotypowym (słoweńskim). Zrekonstruowano również model przeciwstawny – mocniej uwypuklony w ujęciu autostereotypowym (odtwarzanym z wypowiedzi polskich). W końcowej części artykułu uzyskane wyniki zostały krótko zinterpretowane w kontekście kulturemów – związanych z polskimi symbolami narodowymi (ojczyzną) i ideami (patriotyzmem), a także w kontekście polonistycznego kształcenia językowego cudzoziemców. Funkcjonalne jest badanie ważnych dla danej kultury (w naszym przypadku polskiej) kluczowych słów z perspektywy własnej, jak i obcej, właściwej zewnętrznemu obserwatorowi

Wprowadzenie

.

Od adaptacji do spektaklu na motywach dzieła – z doświadczeń glottodydaktycznych

Theatre workshops are not only a creative and effective way to learn a foreign language but also a substantial cultural experience. The article reflects experiences gained by stagings during Summer School of Polish Language, Literature and Culture courses in Cieszyn (University of Silesia). The author introduces adaptation techniques used in transcoding literary works for foreign recipients. Adaptations result in the creation of a new (different) quality of works – sometimes even very loosely based on the original.Warsztaty teatralne to nie tylko kreatywny i skuteczny sposób nauczania języka obcego, lecz także bogate doświadczenie kulturowe. W artykule opisano doświadczenia inscenizacji zdobyte podczas letnich kursów języka polskiego, literatury i kultury polskiej w Cieszynie (Uniwersytet Śląski). Autorka przedstawia techniki adaptacyjne stosowane w transkodowaniu utworów literackich dla zagranicznych odbiorców. Adaptacje skutkują powstaniem nowej (innej) jakości prac, niekiedy nawet bardzo luźno opartych na oryginale

Homo faber w (glotto)dydaktyce polonistycznej. O twórczym wykorzystaniu wzoru i roli nauczyciela

The article concerns the use of the method of analysis and creative use of texts in the example of Zbigniew Herbert’s Pan od przyrody. The subject and poetics of the poem encourage students to create their own texts on the so-called significant people, including teachers. The article was inspired by experimental classes conducted during remote education in the field of international Polish studies, where the students are both Poles and foreigners. The use of a literary text as a model influences the development of creativity and text-forming competencies of both native and foreign speakers of Polish.Artykuł dotyczy posłużenia się metodą analizy i twórczego wykorzystania wzorów na przykładzie utworu Pan od przyrody Zbigniewa Herberta. Tematyka i poetyka wiersza zachęcają do tworzenia własnych tekstów dotyczących tzw. osób znaczących, w tym nauczycieli. Inspiracją do napisania tekstu były eksperymentalne zajęcia przeprowadzone w trakcie edukacji zdalnej na kierunku międzynarodowe studia polskie, gdzie słuchaczami są Polacy i obcokrajowcy. Wykorzystanie tekstu literackiego jako wzoru wpływa na rozwój kreatywności i kompetencji tekstotwórczych użytkowników języka polskiego jako języka rodzimego i jako języka obcego

Pomen izbire anketirancev pri jezikoslovnih raziskavah

Avtorici želita ob navezovanju na raziskovalna orodja pri analizah jezikovne podobe sveta, zlasti koncepta jezikovnih in kulturnih stereotipov, predstaviti anketo kot raziskovalno metodo in opisati skupino slovensko-poljskih anketirancev. Primerjava tako avto- kot heterostereotipnih predstav (kako predstavniki enega naroda vidijo sami sebe in drug narod) omogoča oblikovanje popolnejše jezikovne podobe sveta Slovencev in Poljakov.In relation to research tools and techniques used in analysis of linguistic worldview, especially the concept of culturo-linguistic stereotypes, the authors introduce a survey as a research method and describe the Slovene-Polish group of survey participants. Comparing auto- and heterostereotypical conceptions (how members of one nation view themselves and others) allows for a more accurate reconstruction of the depiction of Slovenes and Poles

Denar je/ni vse – iz raziskav jezikovno-kulturne podobe Slovencev

Money is not only an object of certain value used as a means of payment. Its description relating to the anthropocentric way of conceptualizing its significance against a Slovenian–Polish comparative background is interesting to researchers. This article presents the results of one semantic category of our survey of the cultural and linguistic stereotype of Slovenians: their attitude toward money. The text is an example of ethnolinguistic research methodology.Denar ni le stvar, ki ima določeno vrednost in nastopa v vlogi plačilnega sredstva. Raziskovalno se zdi zanimiv opis njegovega pomena, ki upošteva antropocentrični način konceptualizacije v primerjalnem slovensko-poljskem okviru. Prispevek predstavlja rezultate anketne raziskave o odnosu do denarja – gre za eno od pomenskih kategorij, ki sta jih avtorici ugotovili pri jezikovno-kulturni stereotipni podobi Slovencev, izoblikovani skozi raziskave. Metodološko sodi predstavljena tematika na področje etnolingvističnih raziskav

With the Family, Good Not Only in the Picture? About the Polish Attitude Towards the Family in the Opinion of the Surveyed Poles and Slovenes

Niniejszy artykuł dotyczy stosunku do rodziny – jednej z wyodrębnionych przez nas kategorii semantycznych językowo-kulturowego stereotypu Polaka, odtwarzanego na podstawie danych ankietowych. W analizie wykorzystano metodologię językowego obrazu świata, w tym stereotypu. Materiał podzielono na działy: 1) typ relacji; 2) założenie rodziny, jej wielkość i członkowie; 3) inne. Rekonstruowany model potwierdza bardzo pozytywne wartościowanie rodziny przez Polaków, zarówno z perspektywy własnej, jak i obcej (słoweńskiej). Polacy nawiązują bliskie relacje, dlatego w zgromadzonym materiale językowym poświadczone jest silne przywiązanie do tradycji i rodziny

Słowiański Austriak” – o charakterze Słoweńców słów kilka / »Slovanski Avstrijec«: nekaj besed o značaju Slovencev

This article presents the results of a study on character for the selected semantic category of the linguistic and cultural stereotype of Slovenians. The database consists of responses to a survey that was conducted among selected Polish and Slovenian respondents. A comparison between autostereotypical and heterostereotypical perspectives provided a more complete picture of the linguistic and cultural image of Slovenians as part of the category character.Avtorici predstavljata rezultate raziskave o značaju kot izbrani semantični kategoriji jezikovno- kulturnega stereotipa o Slovencih. Podatkovno zbirko tvorijo odgovori na anketo, ki je bila opravljena med izbranimi poljskimi in slovenskimi anketiranci. Primerjava med avto- in heterostereotipnimi stališči je omogočila popolnejšo sliko jezikovno-kulturnega portreta Slovencev v okviru kategorije značaj

"Jak ich widzą, tak ich piszą" - rzecz o wyglądzie Słoweńców

The authors present the research results screening the chosen semantic category of the stereotype of Slovenians. The research material consists of answers to question-naires that were distributed among the Polish and Slovenian respondents. Although all respondents admitted to encountering problems with stereotypisation, they turned out to be the perceptive observers, precisely describing the general and particular features of appearance. All the same, the material analysis hands over the following sub-categories: 1. the type of beauty; 2. physical characteristics; 3. dress; 4. gender, and along with the comparisons expressed through auto- and hetero--stereotyping, gives a way to recapture the fuller cultural and lingual picture of Slo-venians’ portrayal