Culture and Society

The present book “Poland – History, Culture and Society. Selected Readings” is the third edition of a collection of academic texts written with the intention to accompany the module by providing incoming students with teaching materials that will assist them in their studies of the course module and encourage further search for relevant information and data. The papers collected in the book have been authored by academic teachers from the University of Łódź, specialists in such fields as history, geography, literature, sociology, ethnology, cultural studies, and political science. Each author presents one chapter related to a topic included in the module or extending its contents. The book contains the extensive bibliography

Odbiorca sztuki czy agent pola artystycznego. Elementy socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu

This article presents a few theoretical terms of the famous French sociologist Pierre Bourdieu concerning sociology of art. Some of them describe an individual - agent (fr. agent), habitus (fr. habitus), and others his social status - capital (fr. capital) and field (fr. champ). Habitus - An interior principle generating practices, it is „to have” transformed into „to be”. Habitus is linked with the process o f socialisation permitting to distinguish a primary habitus and the secondary one, as well as identifying educational, professional and social class, old and new habitus. They correlate with class structure, social mobility and trajectory. They also dictate preferences, tastes and styles of life. Capital is an economic term meaning possession of special kinds of goods, both material and symbolic, so, an economical, social, cultural and symbolic capital can be identified. All social classes and groups possess more or less of the specific types of capital distinguishing their different positions and behaviours in political and artistic fields. Nevertheless, a conversion of different capitals is possible. Field or rather fields are social areas possessing specific structure, agents and stakes; they have a dynamic character. Specific forms of capital are linked to different fields; for example economic capital is very important in political field, but cultural in artistic and scientific ones. Spectators’ attitudes and behaviors depend on their social status and not only on their cultural competences. Constructing typology of spectators, on one hand, Pierre Bourdieu distinguished non educated receivers, educated, and highly educated ones, on the other hand- devotees and prophets as well as mass and elitist public. Sociological characteristics of spectators performed by Pierre Bourdieu were different to descriptions of aesthetics discourse.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 dofinansowane zostało ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

Biomethane as Transport Fuel

In the European Union (EU), the demand for energy in transport is growing, and at the same time, transport is almost entirely dependent on oil and is responsible for more than 30% of greenhouse gas (GHG) emissions in Europe. Biomethane is one of promising options for sustainable mobility. Technical requirements applied for biomethane in transport in both countries and at the EU level are presented as well as short overview of the main upgrading technologies. Sweden and Germany may serve as examples of effective implementation of biomethane in transport sector; however, it is done in different ways (Sweden (non-grid transport use) and Germany (mainly via injection to gas grid)). Their experience can be useful for countries starting development of biomethane production and use, e.g., Poland

Response Shift and Dentine Hypersensitivity

Objectives: Response shift refers to the changes in the meaning of self-evaluation of quality of life (QoL) as a result of changes in internal standards of measurement (recalibration), changes in relative importance of component domains of quality of life (reprioritisation) or redefinitions of QoL (reconceptualisation). Response shift can therefore undermine the comparison of QoL within individuals over time and between individuals, for example when assessing treatment effects. The aim of this research was to investigate response shift in people with dentine hypersensitivity (DH). Methods: Two studies were conducted. A quantitative study investigated recalibration and its influence on the assessment of treatment effect in 114 participants of an 8-week randomised controlled trial of mouthwashes for DH. Two approaches: the THEN TEST and a novel approach; the IDEALS were incorporated into the Dentine Hypersensitivity Experience Questionnaire (DHEQ) to assess recalibration. A qualitative study longitudinally explored response shift and its underlying psychosocial mechanisms in 20 individuals with self-reported DH. Two semi-structured interviews were conducted 6-9 months apart and Framework analysis was used to analyse the transcripts. Results: The quantitative study found recalibration in the treatment groups. The THEN TEST indicated a downward shift in participants’ internal standards of measurement whereas the IDEALS suggested a shift upwards. Individuals shifted upwards, downwards and not at all. Additionally, recalibration was similar in the treatment and placebo groups. Accounting for recalibration reduced the apparent treatment effect in all groups. In the qualitative study two main findings emerged. First, the study described adaptation to DH and its influence on the assessment of oral health related quality of life (OHQoL). Second, a modified model of response shift emerged that distinguished between the influence of adaptation and measurement error on the assessment of QoL. Conclusion: The two studies described response shift, its psychosocial determinants and influence on the assessment of treatment effects in people with DH as an example of a mild health condition. Moreover, the two studies challenged the current conceptualisation and the dominant approach to the measurement of the phenomenon. A modified model of response shift was proposed and a novel way of its assessment, the IDEALS was initially validated

Americanizations of Holocaust Memory and Museum Aesthetic Experience

The article interprets an emblematic segment of the United States Holocaust Memorial Museum exhibition, The Tower of Faces and the installation on the 1941-2 pogroms in Nazi-occupied Poland in the POLIN Museum of the History of Polish Jews to compare the aesthetic experience of these examples of Holocaust memorialization. It argues that using the concept of “Americanization,” as it is employed in American Studies in Europe and in Holocaust and memory studies, respectively, is instrumental in analyzing the museum experience and as such may contribute to the debates on POLIN and its representation of memory

Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych : Metoda Krakowska

Zawiera recenzję książki: Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych : Metoda Krakowska / Jagoda Cieszyńska. Kraków : Omega Stage Systems - Jędrzej Cieszyński, 2011. ISBN 978-83-931685-0-

Artistic Topics and Themes. Studies from History and Sociology of Art Borderland

This text dedicated to memory of Professor Sław KrzemieńOjak has theoretical and empirical character. First part Sociology of (pieces of) art present theoretical frames of discipline, based on concepts of Pierre Francastel. The second one – Duda-Gracz versus Chełmoński presents empirical studies linking the “sociology of painting”, “sociology of topics” and “sociology of reception”. Text concerns the common reception of two pictures made by Jerzy Duda-Gracz entitled Apocalypse Riders or Bungled Work and To Joseph Chełmoński; both are new versions of compositions realized by the famous polish painter from the XIX century. Conclusions Sociological study of reception of painting by Jerzy Duda-Gracz proved, that polyvalent sociology of art crossgenre is sociology tout court, so just sociology.Anna Matuchniak-Krasuska, profesor socjologii, kierownik Katedry Socjologii Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Łódzkiego, zajmuje się socjologią kultury i sztuki, socjologią francuską, socjologią historyczną, ruchami społecznymi, instytucjami kultury i publicznością. Jest autorką wielu artykułów i kilku książek: Gust i kompetencja. Społeczne zróżnicowanie recepcji malarstwa (Łódź 1988), Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza (Łódź 1999), z Jacqueline Heinen L’Avortement en Pologne. La croix et la bannière (Paris 1992), Aborcja w Polsce. Kwadratura koła (Warszawa 1995), Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu (Warszawa 2010), z Norbertem Bandier i Bogusławem Sułkowskim Cultural Practicies and the Logic of Institutions. Pratiquesculturelles et logique des institutions (Łódź 2004), z Norbertem Bandier, Abdelhafidem Hammouchem i Bogusławem Sułkowskim Lokalne pola produkcji kulturalnej w Polsce i we Francji (Łódź 2010), Za drutami oflagów. Studium socjologiczne (Opole 2014), Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613/X A (Opole 2016).9912

Dzieło literackie Cypriana Norwida w perspektywie parnasizmu francuskiego

Celem dysertacji było wykazanie, że parnasizm stanowi tradycję, która w sposób znaczący zaważyła na poetyce Norwidowego wiersza. Rozpatrywanie dojrzałej twórczości Cypriana Norwida bez uwzględnienia kontekstu kultury francuskiej staje się niepełne i niewystarczające, jeśli chcemy mówić o historycznoliterackiej wartości i rzeczywistej oryginalności dzieła artystycznego polskiego poety. Badania zwracały uwagę na związki autora Vade-mecum z kulturą anglosaską włoską czy niemiecką Częstokroć pomijano natomiast związki autora Jeszcze Francja nie zginęła z kulturą francuską, mimo że to nad Sekwaną spędził Cyprian Norwid ogromną część swego życia. Zasadą konstrukcji dysertacji była szeroko rozumiana chronologia. Pierwsza jej część dotyczy tradycji, z jakiej czerpali parnasiści francuscy oraz autor Kleopatry i Cezara. Główną inspiracją parnasistów był antyk. Kwestia antyku od początku zajmowała także Cypriana Norwida i stale towarzyszyła mu w refleksjach zarówno stricte osobistych (por np. Vendôme), jak też w rozważaniach „ogólnoludzkich”. Nie mniejsze znaczenie ma dziedzictwo antyku, gdy poeta podejmował zagadnienia narodowej historii Z parnasistami francuskimi łączyło Norwida podobne traktowanie antycznych źródeł oraz zachowanie klimatu starożytności w dziełach. Tworzyli oni sztukę autonomiczną (czasem hieroglificzną) i wolną od jakiejkolwiek wpływów politycznych. Dla polskiego poety, doświadczonego przez klęskę ruchów narodowo-wyzwoleńczych, brak niepodległości politycznej, cenzurę oraz później niezrozumienie przez odbiorców, postulat sztuki niezależnej, sztuki jako wartości ponadczasowej, docenionej dopiero przez „późnego wnuka”, stanowił jedyną możliwą drogę rzeczywistego rozwoju artystycznego. Następne rozdziały zostały poświęcone teorii i praktyce parnasizmu. Kolejno są przedstawione wspólne cechy dla twórczości Norwida i parnasistów: samowystarczalność sztuki, autonomiczność sztuki względem twórcy, Boska proweniencja sztuki, idea jedności obrazu i słowa Sztuka w ujęciu Norwida i parnasistów francuskich była wartością samą w sobie, istniała niezależnie od artysty, oczekiwań odbiorców, momentu historycznego. Stanowiła odbicie tego, co idealne, jedną z postaci idealnego piękna, wzbogacającego duszę człowieka. Dla parnasistów francuskich sztuka stawała się najwyższą doskonałością i celem poznawczym. Takie ujęcie boskiej proweniencji sztuki wywodziło się z antyku i nawiązywało do samej nazwy parnasistów, do Parnasu. Synteza sztuk obecna w dziele parnasistów francuskich i Norwida także miała swoje tradycje antyczne. Była ona stosowana jako zasada, która umożliwia uchwycenie istoty idealnego piękna pod różnymi postaciami, obiektywnej idei, przejawiającej wielorakie formy. Bliskie wymienionym twórcom okazuje się pojęcie nauki jako narzędzia, za pomocą którego możliwe było obiektywne i precyzyjne ujmowanie zjawisk. Stawała się ona dla parnasistów, jak pisał Leconte de Lisle, główny adept naukowości wśród parnasistów, orężem w walce ze zmiennością świata. Nauka wnosiła także wymiar uniwersalności do ich dzieł. Pozwalała odnaleźć stałość w zmienności i zatrzymanie w pędzie ówczesnego świata Kluczem do rozumienia i przedstawiania świata była harmonia, czyli w tym ujęciu równowaga ściśle łącząca się ze stylem naukowym. Harmonia stanowiła synonim równowagi i dystansu wobec zmieniającej się rzeczywistości, a także narzędzie niezbędne do precyzyjnego i pełnego wyrażania prawdy o świecie. Harmonia nie była więc tylko i wyłącznie postrzegana przez parnasistów jako środek gwarantujący piękno estetyczne dzieła, lecz wiązała się z potrzebą wykreowania usystematyzowanego przekazu. Służyła ona także do wytworzenia kontrastu, gdyż z pozoru uporządkowane i przepełnione pięknem formalnym utwory kryły złożoną, wyrafinowaną, niekiedy brutalną prawdę o rzeczywistości. Forma jako składnik języka poetyckiego miała dla parnasistów francuskich, jak i dla Norwida bardzo duże znaczenie. Stanowiła o jakości przekazu i o jego wyrazistości. Rym na przykład był bowiem nie tylko środkiem stylistycznym, ornamentem brzmieniowym, lecz integralną częścią filozofii dzieła. Rym funkcjonował w tej poetyce również jako odsyłacz zawierający w sobie sugestię wielu znaczeń i wzbogacający poetycki przekaz. Podobnie, poezja parnasistów, odwołując się do rymu, nie przejawiała sie się jedynie w pięknych formach, lecz stosowała rym jako słowo magiczne, które pozostawia przed odbiorcą wiele otwartych drzwi. To właśnie było istotą poezji parnasistów i Norwida – kondensacja treści w pięknej formie, by pobudzić czytelnika do refleksji, uczynić poezję środkiem do aktywnego obcowania ze sztuką. Forma była sama w sobie nową treścią, postrzeganą na równi z przekazem słownym. Zawierała wskazówki dla odbiorcy poprzez rym, odpowiednie rozmieszczenie akcentów znaczeniowych, znaki graficzne, przyznając mu rolę aktywną w odczytaniu dzieła, podobnie, jak miało to miejsce w późniejszych epokach aż do czasów obecnych. Następnie staram się wykazać, że postulat „Sztuka dla sztuki” nie był hasłem kreacji artystycznej nakierowanej na samą siebie, a pozbawiony kontekstu społeczno-historycznego, stawał się już wtedy niezrozumiały i źle interpretowany. Poezja nastawiona na przekazywanie wartości, idei estetyczno-moralnych pełniła niezwykle istotną rolę w programie artystycznym omawianej przeze mnie grupy twórców. Jej zadaniem było kształtowanie moralności jednostki przez ukazywanie fałszu i hipokryzji ludzkich dążeń. Ostatnia część dysertacji to świadectwa epoki. Dotyczy ona odwołań do czasów, w jakich żyli parnasiści. Przekazywali oni obraz rzeczywistości, ukrywając się pod postacią flâneura, eseisty czy antycznego narratora, by dać świadectwo kulturze ich współczesności. Podróż do przeszłości, do innej przestrzeni geograficznej stawała się pretekstem do wypowiadania, tak ważnej dla Norwida, prawdy o świecie. Poetyckie obrazy „malarza życia”, przedstawiające określone sceny codzienne lub, jeśli tak można powiedzieć, „codzienno-antyczneˮ mają zawsze głębsze, często niewypowiedziane znaczenie. Podróż jest więc utożsamiana z wędrówką przez życie (a śmierć stanowi jej zakończenie). Dla Norwida motyw wędrówki łączył się dodatkowo z przyjęciem postawy pielgrzyma, a więc miał wymiar religijny i nawiązywał bezpośrednio do tradycji biblijnej, w której życie oznaczało wieczne pielgrzymowanie na ziemi. The aim of my dissertation was to elucidate both the traditional impact and the influence that Parnassianism had on Cyprian Norwid’s poetry. Indeed, the unorthodox style of his literary works is inseparable from the French cultural context of that time as well as its compelling historical preponderance and originality whereof we discuss, not least the hints of English, Italian and German culture in relation to the Vade-mecum’s author. Moreover, even though he spent much time in Napoleon’s home-country, his intent to enlighten the presence of French culture in his literary work Jeszcze Francja nie zginęła was often overlooked. Another premise I had in editing my insight was to shed light on the chronology of his works and, to begin with it, primarily, whilst reading Kleopatra i Cezar, it is marvelous to appreciate how good it references to the French amateurs, partisans and to himself alike, all of whom shared a particular attraction to and tried to emulate the French movement’s style, notwithstanding that it always was the lust for antiquity which fueled their true inspiration. This very issue existed, though latent, in Norwid’s covert as well as overt reflections (for instance, Vendome). Likewise, similar relevance can be attributed to the antique canon, thence the Polish poet’s concern for national history emerged. In addition to that, it is by skimming the French Parnassians’ scripts that Norwid acknowledged the relationship between the treatment of ancient sources and the preservation of unperturbed similar register amongst the literary works. These individuals did indeed give rise to a new art (oft hieroglyphic) and devoid of any political paroxysm. Yet to Norwid, aggrieved by the defeat from the side of nationalistic movements, marred by the sheer incomprehension of his literary style, and by meddling of the trendy political power contributing to widening his unmet purpose, „late grandson” represented the only viable way to gain acknowledgement for his workings. Next, by looking into the theoretical and practical motif of Parnassianism, we can draw common features from both Norwid and other like-partisans: the conviction of art’s self-sufficiency, art’s autonomy in perspective of the Creator, art’s divine provenance and the idea of image-cum-word bond. Paradoxically, to Norwid and French Parnassians alike art was wealth in itself and, thus, did not need any warrant from either artists or customers’ needs, oft led by momentous trends. Art was more than just that; it was a reflection of what is desirable, what beauty is all about and all that enriches a person’s soul. Art was to Norwid’s French peers, actually, the embodiment of perfect completion and cognitive wholesomeness whereupon they rooted art’s divine provenance to antiquity, of which the Parnassus mount served as inkling to Apollo. The genre used by both the Polish author and his French Parnassian peers highlights the transcendental importance of old tradition in art and the capacity of beauty essence in its various forms and unadulterated multiple derivations. More hints of Cyprian Norwid’s cunning and avant-garde style amongst other short-listed writers of his time can be retrieved by perusing his Count of Lisle oeuvre, wherein he references to the role of good instruction and science as a means to stave off the insecurity and instability enacted in a world of flippant psychological boundaries and the need of harmony as opposed to the divisiveness now becoming ever more widespread in the society as a whole and as a key to assert the art’s candour, too. Harmony was not merely seen by these partisans as a genuine composite of aesthetics widening the content of the works. It also stressed their commitment to effectively communicating the works’ significance. It served as foil in that, even though Krylya had plenty of orderly formal bearings asserting beauty as the main object, the brutality of reality often transpired. In fact, the use of rhyme as genre in poetical language had great importance to French Parnassians and Cyprian Norwid; it did indeed, from a philosophical perspective, convey communicative quality and clarity to the literary works thereby portraying a wide range of suggestions conducive to the texts’ meaning. Similarly, by analyzing the writing style amongst Parnassian poetical texts, rhyme is not only referred to as a catalyst of effulgent oeuvre. It leaves the reader ravenous, too. This magnetism acted as a trigger to instill interest in the reflexive reading of that particular genre – essence of the Parnassians’ and Norwid’s literary works – as regards to its input on the content’s relationship with art. Besides, the importance of the verbal message and genre in his literary works was de facto equivalent, as it emerges from Cyprian Norwid’s poetry’s canon concerning his use of semantics, rhyme and scripts ever since he pursued his research of the perfect literary-style. More careful attention should be paid, too, to Cyprian Norwid’s „Art for art's sake” and, particularly so, if we are to address the flawed principle of denying his genuine interest in art in itself as well as refuting the intent to dissuade his pupils from ackwnowledging the difficult customary social context in which the Polish author chased his aim, holding off the incomprehension and misunderstanding he suffered from normal people. Furthermore, by consulting the artistic programme of other active Parnassian peers, it is undeniable that, on one hand, the accurate portrayal of value, premise, aesthetics and morality in the literary works of the Polish author functions as the pillar of his genre, while on the other, it denounces the deceptive and hypocritical nature of human aspirations. Last, though not least, we will try to fathom Cyprian Norwid’s as well as his peers’ boundless literary genres in relation to the consensus that Parnassianism applied thereto. The evidence suggests the disguise of reality as flaneur, expectant of the ancient narrative and essayist’s writing-style, all of which conveys to it an everlasting transcendence. Norwid’s need to find inspiration in past geographical contexts and other similar historical trends of former times, originates from his desire to speak the truth about the world and that is particularly noticeable by glancing at the portraits of poetic images concerning the Polish author, wherein nostalgia for retrograde life-style contributes to the vastness of latent interpretations attributable to Cyprian Norwid’s workings, for whom life is no more and no less than a journey with death constituting its final destination, though, not the end. Other than that, amongst his literary works, similarities between life and therefore – biblical morale - transpire thereby evincing the author’s strong appreciation of religious dimension, that which groups all of the human kind as brethren along the pilgrimage of life