Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych wobec życia społeczno-politycznego w Polsce w latach 1922–1926

"Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych w latach 1922-1926 uwarunkowana była szeregiem czynników. Pierwszy z nich to model ustrojowy państwa, który odwoływał się do ustawy konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 roku. Gruntowała ona w Polsce model państwa liberalnego, państwa prawa i system rządów demokracji parlamentarnej. W systemie tym dominującą pozycję uzyskały partie polityczne, a w układzie najwyższych władz państwowych - parlament."(...

Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych wobec życia społeczno-politycznego w Polsce w latach 1918-1922

"Na wstępie należy stwierdzić, iż w badaniach nad historią administracji, a w szczególności nad dziejami polityki administracyjnej, najbardziej właściwą dyrektywą metodologiczną jest ta, która mówi, że polityka administracyjna to racjonalna działalność administracji publicznej (organów administracyjnych), podyktowana ogólną polityką państwa (program polityczny rządu), realizowana w prawnie dozwolonych formach i sposobach działania. Dlatego też polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych w Polsce w latach 1918-1922 r., to próba racjonalnej działalności w ramach określonych prawem kompetencjach. Działalności realizującej ogólne założenia polityki państwa, ustalone przez układ polityczny aktualnie sprawujący władzę państwową, i konkretyzowanej w koncepcjach polityki administracyjnej ustalanych przez urząd ministra spraw wewnętrznych i realizowanych przez podległy mu resort spraw wewnętrznych."(...

Regionalizm administracyjny w Polsce w latach 1926–1939

In the period between 1926 and 1939 the notion of administrative regionalism in the authorities’ politics of Rzeczpospolita Polska of that time was more of less present and, simultaneously, it took many forms and tendencies. Its appearance was considerably influenced by the conditions of the administrative politics of the ruling party, which were characteristic for specific historical periods. And so between 1926 and 1930, and specifically between 1927 and 1930, the programme for the administrative regionalism adopted a more thorough shape. It became an official programme of the government and its aim was a large decentralisation of the governmental administration to the benefit of the territorial authorities and social organisations, which created a regionalist movement. Formally speaking, the administrative regionalism was still in force between 1930 and 1935, but in reality, by becoming more contradictory with the centralising politics of the colonel’s group, it perforce receded into the background. The regional committees were still operating, but they were increasingly marginalized - apart from the voivodeship of Wołyń. At the same time, the regional starost’s conferences appeared which gave rise to creating administrative subregions in the particular voivodeships. Between 1935 and 1939 the administrative regionalism disappeared completely, but the notion of regionalism did not since it re-emerged with time in the shape of an economic and administrative regionalism (technocratic). The economic policy of the vice-president Eugeniusz Kwiatkowski was its foundation, invoking the national interventionism, planned and expedient actions, realised in the chosen and often created ad hoc regions of the country, powered by the already existing administrative districts (voivodeships, counties and boroughs).W artykule nie zamieszczono abstraktu w jęz. polski

Trializm administracyjny w Polsce po II wojnie światowej. Przykład województwa lubelskiego (1944-1950)

W pierwszych latach Polski powojennej (1944-1950) rządzący obóz komunistyczny reprezentowany przez PPR/PZPR nie ujawniał wprost swojej wizji ustrojowej, lecz odwoływał się do wybranych instytucji państwowych Polski przedwrześniowej. Dlatego też w administracji lokalnej wytworzył się złożony system administracyjny, określany trializmem administracyjnym (systemem trójczłonowym). Jego pierwszym członem były rady narodowe, jako struktury władzy państwowej i nadzoru administracyjnego, drugim - organy administracji rządowej: ogólnej i specjalnej, a trzecim - samorząd terytorialny z radami narodowymi jako organami uchwałodawczymi. Należy podkreślić, iż trializm administracyjny okazał się jednym z bardziej skutecznych narzędzi budowania w Polsce po 1944 r. struktur państwa komunistycznego, czego przykładem jest województwo lubelskie z lat 1944-1950.In the first years of post-war Poland (1944-1950) the ruling communist fraction represented by the PPR/PZPR (Polish Workers’ Party / Polish United Workers’ Party) did not explicitly reveal its political vision but referred to selected state institutions of pre-war Poland. Therefore, in the local administration a complex administrative system was created, named an administrative trialism (the three-part system). Its first component was the national councils, as the structures of state authority and administrative supervision. The second were the general and special government administration organs. The third component was the local government with national councils as resolution-providing organs. It should be emphasized that the administrative trialism proved to be one of the most effective tools for building in 1944 the structures of the communist state, an example of which is the Lublin Province from 1944 to 1950

Okupacyjna administracja niemiecka na ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1939–1945

The problem of the organization and functioning of German administration on the occupiedterritory of the Republic of Poland during World War II still has not been thoroughly described inPolish historiography. This is why this article first of all presents the basic “legal acts” of the Germanoccupant which created the fundamental structural and organizational-territorial frameworksfor each of the German administration structures (models) in Poland in 1939–1945. In general, therewere three such models: the first one referred to the Polish territories annexed to the Third Reichin 1939; the second one was related to the German administration in the General Governorate. Thethird model was connected with the Polish territories annexed to the Soviet Union after 17th September1939 and incorporated into German rule after 22nd June 1941. Simultaneously, the processof establishing the structures of the German occupation administration on the occupied Polish territoriesin the years 1939–1945 consisted of several phases. The first one comprised the period from1st September to 25th October 1939. That was the time of the establishing of the German militarygovernment and annexing a part of the occupied Polish territory directly to the German Reich. Thesecond phase lasted from 25th October 1939 to 22nd June 1941. It was characterized by the dissolutionof the German military government on the occupied Polish territory and simultaneous establishingof the civilian administration structures of the German Governorate. The third phase coveredthe period from 22nd June 1941 to the end of World War II in 1945. Its main characteristics includethe German-Soviet war and the total German control of the territory of the Second Polish Republicin 1941–1944. It must be emphasized that the German occupation administration pursued the aimsand performed the tasks of the German Reich on the occupied territory of the Republic of Polandduring World War II despite the fact that Polish citizens also worked in that administration, but toa very limited extent. The authorities of the Third Reich considered that administration to be one ofthe most important instruments for implementing of extermination and genocidal policy aimed atPolish nation that fell partially, and then in 1941 completely under German rule. And it was only dueto the lack of time that the strategic aim of the occupation had not been accomplished, i.e. the totalremoval of Polish citizens from the occupied territory of the Republic of Poland.Artykuł nie zawiera abstraktu w języku polski

Kazimierz Młodzianowski - pierwszy piłsudczykowski minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (15 V-2 X 1926 r.)

"Kazimierz Młodzianowski urodził się 28 lipca 1880 r. w Woli Soleckiej w powiecie iłżeckim w rodzinie szlacheckiej. Był synem Stanisława Feliksa i Heleny z Symonowiczów. Po ukończeniu w 1900 r. siedmioklasowej Szkoły Tekstylno- Przemysłowej w Łodzi, odbył obowiązkową służbę jednoroczną w armii rosyjskiej, uzyskując stopień oficerski (chorążego)."(...

Leopold Skulski – minister spraw wewnętrznych w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa: 24 lipca 1920 – 28 czerwca 1921

Leopold Skulski was born on November 3 (according to the Julian calendar, November 15), 1877, in Zamość, in an impoverished noble and intellectual family. He was a pharmacist and chemical engineer. In the Legislative Sejm, he headed the club of the National People’s Union. From December 13, 1919 to June 9, 1920, he was the president of the Council of Ministers. On July 24, 1920, in the Government of National Defense led by Wincenty Witos, he became the Minister of the Internal Affairs and also a member of the State Defense Council. During the Polish-Bolshevik war of 1920, he headed the most important civil department in the country – the administration of internal affairs – and, as a result, was the head of the “internal front”. After leaving the government on June 28, 1921, he was, among others, member of the State Tribunal (1925–1928), president of the Polish Radio and president of the Association of Żyrardów Plants. After September 17, 1939, he was arrested and shot by the Soviet authorities in unknown circumstances. Probably buried in Kuropaty in Belarus.Leopold Skulski urodził się 3 listopada (według kalendarza juliańskiego 15 listopada) 1877 roku w Zamościu w zubożałej rodzinie szlachecko-inteligenckiej. Był aptekarzem i inżynierem chemikiem. W Sejmie Ustawodawczym kierował klubem Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Od 13 grudnia 1919 roku do 9 czerwca 1920 roku pełnił funkcję prezesa Rady Ministrów. W dniu 24 lipca 1920 roku w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa został ministrem spraw wewnętrznych, a zarazem członkiem Rady Obrony Państwa. Podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku kierował najważniejszym w państwie resortem cywilnym – administracją spraw wewnętrznych, a w rezultacie był kierownikiem „frontu wewnętrznego”. Po odejściu z rządu 28 czerwca 1921 roku, był m.in. członkiem Trybunału Stanu (1925–1928), prezesem Polskiego Radia i prezesem Towarzystwa Zakładów Żyrardowskich. Po 17 września 1939 roku aresztowany i rozstrzelany przez władze sowieckie w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach. Pochowany prawdopodobnie w Kuropatach na Białorusi

Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Polski Niepodległej w zakresie zdrowia publicznego (1918–1939)

The administrative policy of the heads of the Ministry of Internal Affairs of the Second Polish Republic in the field of healthcare between 1918 and 1939 focused on combating epidemics and infectious diseases, especially tuberculosis, which was the most dangerous one among them. Furthermore, its aim was also to raise the general level of social hygiene by issuing various types of sanitary ordinances concerning, e.g. city cleanliness. Moreover, it concentrated on the supervision of the growing network of pharmacies and pharmaceutical companies across the country. After the May Coup in 1926, a new administrative policy in the field of public health was primarily carried out by S. F. Składkowski, the Minister of Internal Affairs, by means of the “Improvement of State Health and Appearance” programme. He propagated the use of garbage cans and lavatories among the population as well as regular cleaning of streets, squares, courtyards, and homesteads. The Ministry’s head worked to increase “the inventory” in both hospitals and outpatient care. The administrative personnel of the healthcare service were trained, for the most part, at the State School of Hygiene. Since the 1st of July 1932, matters concerning healthcare were excluded from the competences of the office of the Minister of Internal Affairs except for a small department of sanitary technology. From that time on, the Ministry of Internal Affairs focused on carrying out the tasks related to the technical and sanitary issues of the country, especially in the field of the development of housing estates and supplying water to the population. The significance of all of the aforementioned issues increased in May of 1936 when S. F. Składkowski became the Prime Minister and the Minister of Internal Affairs. He launched a great hygiene and sanitary programme, mainly in the Polish countryside, in which he advocated the application of hygiene principles both in private and public life.Polityka administracyjna kierownictwa resortu spraw wewnętrznych II Rzeczypospolitej w zakresie służby zdrowia skupiała się na zwalczaniu epidemii i chorób zakaźnych, a zwłaszcza najgroźniejszej z nich – gruźlicy, na podniesieniu ogólnego poziomu higieny społecznej poprzez wydawanie różnego rodzaju zarządzeń sanitarnych, dotyczących np. czystości miast, oraz na nadzorowaniu w skali kraju rozrastającej się sieci aptek i składów farmaceutycznych. Po zamachu majowym 1926 r. nową politykę administracyjną w zakresie zdrowia publicznego realizował minister spraw wewnętrznych S.F. Składkowski poprzez program „Podniesienie zdrowotności i wyglądu kraju”. Propagował on wśród ludności kraju używanie śmietników i ustępów oraz regularne sprzątanie ulic, placów, podwórzy i obejść domów. Szefostwo resortu pracowało na rzecz zwiększenia „stanu posiadania” w szpitalnictwie i lecznictwie otwartym. Szkoliło personel administracji służby zdrowia, głównie w Państwowej Szkole Higieny. Od 1 lipca 1932 r. z kompetencji urzędu ministra spraw wewnętrznych wyłączono sprawy służby zdrowia, poza niewielkim działem techniki sanitarnej. Od tego czasu MSW skupiało się na wykonywaniu zadań związanych z zagadnieniami techniczno-sanitarnymi kraju, zwłaszcza w zakresie zabudowy osiedli i zaopatrzenia ludności w wodę. Znaczenie tych spraw wzrosło, gdy w maju 1936 r. premierem i ministrem spraw wewnętrznych został S.F. Składkowski. Zainicjował on wielką akcję higieniczno-sanitarną, głównie na wsi, w ramach której propagował stosowanie zasad higieny tak w życiu osobistym, jak i publicznym

Polityka administracyjna ministra spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Wilhelma Pierackiego w latach 1931–1934

Bronisław Wilhelm Pieracki was an active member of political group developed around Marshal Józef Piłsudski. He succeeded in the Polish Army and got promoted to the rank of colonel in 1924. He took part in the coup d’état in May 1926 and became one of the most important members of the colonels’ group that ruled Poland on behalf of Piłsudski since 1930. Bronisław W. Pieracki held an office of the deputy prime minister from 1930 to 1931. On 23 June 1931, he became a minister of the internal affairs of the Republic of Poland and held that post until his tragic death on 15 June 1934. Bronisław W. Pieracki’s administrative politics was focused on maintaining peace and internal security. His main aim was to extinguish strike actions and mass demonstrations inspired by political opposition and caused mainly by a very difficult economic situation of Poland (the Great Depression from 1929 to 1935). He performed very well, gaining a reputation as an effective politician. Stanisław “Cat” Mackiewicz stated that ‘Pieracki would handle even the most overwhelming revolution’. Minister Pieracki improved organization and functioning of the department of the interior by simplifying its structure and making staff reductions. Moreover, he carried out reforms of municipal associations introduced by the local government act from 1933. On 15 June 1934, Bronisław W. Pieracki was shot by a Ukrainian assassin Grzegorz Maciejko, a member of the Organization of Ukrainian Nationalists. Severely wounded, minister Pieracki died the same day. He was posthumously promoted to the rank of brigadier general and his funeral became a great patriotic event. He was buried in the family grave in Nowy Sącz.Bronisław Wilhelm Pieracki był aktywnym działaczem środowiska politycznego skupionego wokół marszałka Józefa Piłsudskiego. Szybko awansował w Wojsku Polskim, uzyskując w 1924 r. stopień pułkownika dyplomowanego. Po zamachu majowym 1926 r., w którym wziął aktywny udział, stał się jedną z głównych person grupy pułkowników rządzącej Polską w imieniu J. Piłsudskiego od 1930 r. W latach 1930–1931, będąc ministrem bez teki, pełnił funkcję wicepremiera. Od dnia 23 czerwca 1931 r. do swojej tragicznej śmierci w dniu 15 czerwca 1934 r. sprawował urząd ministra spraw wewnętrznych RP. W tym czasie jego polityka administracyjna koncentrowała się na utrzymaniu spokoju i bezpieczeństwa wewnętrznego w państwie, w szczególności na uśmierzaniu fali strajków i niepokojów społecznych podsycanych przez opozycję antysanacyjną, a pogłębianych wyjątkowo trudną sytuacją gospodarczą kraju (Wielki Kryzys Gospodarczy z lat 1929–1935). Z nałożonych zadań wywiązywał się bardzo dobrze, zyskując renomę skutecznego polityka. Stanisław Cat-Mackiewicz pisał, że „Pieracki dałby sobie radę z najbardziej rozbujaną rewolucją”. W znaczącym zakresie usprawnił organizację i funkcjonowanie resortu spraw wewnętrznych (uproszczenie struktury i redukcje personelu administracyjnego) oraz wcielał w życie ustawę samorządową z 1933 r. ujednolicającą organizację i działalność związków komunalnych. W dniu 15 czerwca 1934 r. B.W. Pieracki został postrzelony przez zamachowca Grzegorza Maciejko, Ukraińca i członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Ciężko ranny minister Pieracki zmarł tego samego dnia. Pośmiertnie został mianowany generałem brygady, a jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną. Pochowano go w grobowcu rodzinnym w Nowym Sączu