Odstępstwa od wzorca duchownego w okresie potrydenckim. Wybrane przykłady z ksiąg wizytacyjnych archidiakonatu gnieźnieńskiego

This article aims at presenting examples of the Polish clergy whose behaviour deviated from the model recommended by the Church Council of Trent. The Council established the principles of obeying in praxis theological, formal, moral and material ideals as well as the apparatus of obligatory supervision.The article describes the state of the affairs within the chosen area (i.e. the Gniezno archdeaconry) and within the period while the Church Council of Trent reform's recommendations were being implemented in Poland. In the paper, both the worldly parochial clergy and those connected to town hospitals are discussed. The data on the stances taken by clergy come from Old-Polish inspections of the Gniezno archdeaconry.The abovementioned data allow to confront the model set by the Council of Trent with the reality within the given area and period. Among the greatest problems were drunkenness and connected ailments, such as unruliness and airiness with reference to the duties as well as incorrect relations with women (including cohabitation and illegitimate children). There also occurred other trespasses, e.g. inappropriately administered sacrament of marriage. Among the extreme faults, theft may be counted. Might other negative behaviours have accompanied them, the present paper deals only with some of deviations, while – with respect to the volume of the article – those relating to cult-observing and pastoral care are omitted.Moreover, this paper presents the church administration response to unearthed problems as well as the existing apparatus of supervision, punishment, and betterment.Artykuł ma na celu ukazanie przykładów duchownych, których zachowanie stanowiło odstępstwa od wzorca wypracowanego przez sobór trydencki. Sobór ten określił zasady przestrzegania w praktyce określonych ideałów teologicznych, formalnych, moralnych, materialnych, jak również obowiązujący aparat kontroli.Artykuł opisuje sytuację na wybranym terenie (archidiakonat gnieźnieński) w okresie, gdy wprowadzano w Polsce zalecenia reformy. W pracy zostało omówione świeckie duchowieństwo parafialne oraz związane z miejskimi szpitalami. Dane na temat postawy duchownych pochodzą ze staropolskich wizytacji archidiakonatu gnieźnieńskiego.Pozwalają one na zestawienie obowiązującego, posoborowego wzorca duchownego z rzeczywistością konkretnego miejsca i czasu. Do największych problemów należały: pijaństwo i związane z nim inne elementy, jak np. awanturnictwo i niedbałość w obowiązkach oraz niewłaściwe relacje z kobietami (w tym konkubinat i posiadanie nieślubnych dzieci). Zdarzały się również inne występki, jak np. niewłaściwy sakrament małżeństwa. Do radykalnych przewinień zaliczyć można natomiast kradzież. Towarzyszyć im mogły różne inne negatywne zachowania. W artykule ukazano jedynie pewne odstępstwa, natomiast została pominięta część dotycząca wywiązywania się ze sprawowania kultu i opieki duszpasterskiej ze względu na objętość pracy.Praca pokazuje także reakcję władz duchownych na odkryte problemy, jak również istnienie i funkcjonowanie aparatu kontroli, kary i poprawy

Rola Kościoła w społeczeństwie staropolskim na przykładzie XVII-wiecznego archidiakonatu gnieźnieńskiego (wybrane aspekty)

Artykuł ma na celu ukazanie roli Kościoła w społeczeństwie staropolskim na przykładzie określonego obszaru (archidiakonatu gnieźnieńskiego) w określonym czasie (XVII wieku). Przestawia wybrane aspekty zagadnienia. Omawia duchowieństwo świeckie oraz funkcjonowanie parafii. Podstawowym wyznacznikiem stały się funkcje społeczne i ich zinstytucjonalizowany efekt – szpitale, szkoły i bractwa oraz rola kulturotwórcza. Były one wyrazem dwóch wielkich zadań Kościoła w epoce reformy, zapoczątkowanej uchwałami soboru trydenckiego: szeroko pojętej edukacji dotyczącej całego społeczeństwa oraz charytatywności będącej praktycznym skutkiem miłosierdzia. Oba miały na celu wychowanie społeczeństwa

Zasoby Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie w pracy naukowej historyka okresu staropolskiego

Artykuł ma na celu ukazanie znaczenia Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie w pracy naukowej i życiu zawodowym historyka zajmującego się okresem staropolskim (średniowieczem i okresem nowożytnym). Na przestrzeni ponad 20 lat zasoby Archiwum Archidiecezjalnego stały się podstawą pracy doktorskiej i publikacji powstałej na jej kanwie, książki habilitacyjnej, a także zostały wykorzystane w ponad 20 artykułach naukowych oraz licznych referatach konferencyjnych, seminaryjnych, wykładach naukowych i popularnonaukowych. W niniejszej pracy podjęto zagadnienia należące do dziejów Kościoła, historii społecznej, historii kultury, historii gospodarki i ekonomii, biografistyki pedagogicznej. Zwrócono uwagę na instytucje, ale również na ludzi. Poruszono m.in. problematykę duchowieństwa świeckiego, kapituły, parafii, szpitalnictwa, szkolnictwa i bractw. Obejmowały one historię lokalną i regionalną Gniezna oraz jego okolic określonych granicami staropolskiego archidiakonatu gnieźnieńskiego / wschodniej Wielkopolski, a także Uniejowa (archidiakonat uniejowski). Kwerenda dotyczyła różnych zespołów archiwalnych: pozostałości po działalności konsystorza, kapituły metropolitalnej, arcybiskupów, akt parafialnych, listów i dyplomów. Praca z nimi wymagała znajomości różnych nauk pomocniczych historii oraz wiele czasu i cierpliwości. Wieloletnie badania naukowe w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie w ostatecznym rozrachunku pozwoliły lepiej poznać staropolskie społeczeństwo, mechanizmy jego funkcjonowania, struktury formalne i nieformalne, mentalność i horyzonty epoki potrydenckiej oraz zmiany zachodzące w czasie. Praca w Archiwum Archidiecezjalnym przyczyniła się również do interdyscyplinarnej współpracy ze specjalistami różnych dziedzin, a przede wszystkim z Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Dwudziestokilkuletni kontakt z Archiwum to także spotkania z ludźmi, którzy je tworzyli i tworzą oraz przygoda z Gnieznem i Wielkopolską

Starość w kręgu ludzi Kościoła. Dwa przykłady z epoki przedrozbiorowej

The purpose of this article is to discus the problem of senility in medieval and modern Poland. There were examined two groups of people. The first one are clergy from Uniejów chapter, who lived during 14th–16th century. Among them were men, who were above 60 and 70 years old. The evaluation of the lenght of their life and characteristics of their old age was based an the analysis of their professional activity.The second group: parish priests and the church personnel were connected with 17th-century parish. In written sources we could sometimes find straight information about their old age. In case of church personnel senility started over 40–50 years of age and in case of parish priests it was above 60 years of age. We also read information about their diseases and infirmity.W artykule omówiono zagadnienie starości w średniowieczu i w czasach nowożytnych na przykładzie dwóch grup. Pierwsza z nich to duchowni (prałaci i kanonicy) kapituły w Uniejowie z XIV–XVI w. Byli wśród nich mężczyźni osiągający wiek powyżej 60 lat, a nawet ok. i powyżej 70 lat. Ocena długości ich życia oraz charakterystyka starości opiera się na analizie ich aktywności zawodowej.Druga analizowana grupa była związana z XVII-wieczną parafią. W przypadku plebanów oraz personelu kościelnego czasem mówi się wprost o ich starości. Jej granicą mógł być wiek powyżej 40 i 50 lat w przypadku personelu oraz powyżej 60 lat w przypadku plebanów. Zachowane w wizytacji wzmianki pozwalają także na wskazanie pewnych cech z nią związanych, jak np. choroby, niedołęstwo

Technological Aspects of Production and Processing of Functional Materials Based on Intermetallic Fe-Al

The problems of this paper relate to a possibility to affect the structure and properties of new alloys with an intermetallic phase matrix of the Fe-Al system by improvements in casting and hot plastic working processes. The studies were focused on selection of an optimum chemical composition and parameters of the casting and heat treatment processes for further hot plastic working process. The primary goal was to obtain semifinished products in the forms of sheets and bars with specified set of mechanical and physical properties. The works included several selected alloys with various Al content and variable contents of alloying elements influencing the formation of intermetallic phases. A series of characteristics of mechanical, physical, and chemical properties of alloys containing 28 and 38% of Al were developed. The result of the work consists in the development of a technology for hot forming of flat and round products

The Oxidative Stress May be Induced by the Elevated Homocysteine in Schizophrenic Patients

The mechanisms of oxidative stress in schizophrenic patients are not fully understood. In the present study, we investigated the effect of elevated level of homocysteine (Hcys) on some parameters of oxidative stress, namely thiobarbituric acid reactive substances (TBARS), an index of lipid peroxidation in plasma, the level of carbonyl groups in plasma proteins, as well as the amount of 3-nitrotyrosine in plasma proteins isolated from schizophrenic patients. Patients hospitalised in I and II Psychiatric Department of Medical University in Lodz, Poland were interviewed with special questionnaire (treatment, course of diseases, dyskinesis and other EPS). According to DSM-IV criteria all patients had diagnosis of paranoid type. They were treated with antipsychotic drugs (clozapine, risperidone, olanzapine). Mean time of schizophrenia duration was about 5 years. High-performance liquid chromatography was used to analyse the total level of homocysteine in plasma. Levels of carbonyl groups and 3-nitrotyrosine residues in plasma proteins were measured by ELISA and a competition ELISA, respectively. The lipid peroxidation in plasma was measured by the level of TBARS. Our results showed that in schizophrenic patients the amount of homocysteine in plasma was higher in comparison with the control group. We also observed a statistically increased level of biomarkers of oxidative/nitrative stress such as carbonyl groups or 3-nitrotyrosine in plasma proteins from schizophrenic patients. Moreover, our experiments indicate that the correlation between the increased amount of homocysteine and the oxidative stress exists. Considering the data presented in this study, we suggest that the elevated Hcys in schizophrenic patients may stimulate the oxidative stress

Ocena efektywności leczenia sanatoryjnego wpływająca na zmniejszenie dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Introduction. Today, lumbar spine pain is a global problem, as one of the most common health problems in developing countries, including in Poland. One of the main problems of patients with back pain syndromes in the lumbar spine is pain. This disease may be classified as a direct cause of the limitation of physical, social, and professional activities.Aim. The aim of the study is to assess the impact of sanatorium treatment on the reduction of pain occurring in the pain syndromes of the lumbar spine.Material and Methods. The survey was conducted among 300 (100%) randomly selected patients, aged from 35 to 65 years. The study was conducted in sanatorium “The Wieniec-Zdrój spa”. The severity of pain in patients with diagnosed pain syndrome of lumbar spine was studied in two stages prior to and following sanatorium treatment using the Oswestry Disability Index Questionnaire. The tests were carried out after obtaining the approval of the Bioethics Committee of Kuyavian-Pomeranian Regional Medical Chamber in Torun (34/KB/2013) and the Medical Director of the institution where the study was conducted.Results. Analysis of selected components of the Oswestry Questionnaire for comparing the efficiency of patients before and after treatment allows for the assessment of pain intensity. Taking into account the intensity of pain and the use of painkillers it can be determined that after sanatorium treatment because of minor pain patients do not have to take pain medication 89 respondents (30%), 38 patients fewer. The surveyed also responded that painkillers completely/partially remove the pain more than twice as often after treatment.Conclusions. Sanatorium treatment affected pain in the lumbar spine. After therapy the pain decreased. The respondents stated that after the therapy applied, painkillers partially or completely removed the occurring pain. (JNNN 2016;5(3):99–103)Wstęp. Obecnie zespoły bólowe kręgosłupa odcinka lędźwiowego stanowią problem globalny, jako jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych w krajach rozwijających się, w tym także w Polsce. Jednym z głównych problemów chorych z zespołami bólowymi kręgosłupa w odcinku lędźwiowym jest ból. Choroba ta może stanowić bezpośrednią przyczynę ograniczenia aktywności ruchowej, społecznej, a także zawodowej.Cel. Celem pracy jest ocena wpływu leczenia sanatoryjnego na zmniejszenie dolegliwości bólowych występujących w zespołach bólowych kręgosłupa odcinka lędźwiowego.Materiał i metody. Badanie przeprowadzono wśród 300 (100%) losowo wybranych pacjentów, w grupach wiekowych od 35 do 65 lat. Badania przeprowadzono w Sanatorium „Uzdrowisko Wieniec Zdrój”. Nasilenie dolegliwości bólowych u pacjentów z rozpoznanym zespołem bólowym kręgosłupa odcinka lędźwiowego było badane w dwóch etapach przed i po zastosowanym leczeniu sanatoryjnym za pomocą Kwestionariusza Oswestry Disability Index. Badania zostały przeprowadzone po uzyskaniu zgody Komisji Bioetycznej Kujawsko-Pomorskiej Okręgowej Izby Lekarskiej w Toruniu (34/KB/2013) oraz Dyrektora Medycznego placówki w której było przeprowadzane badanie.Wyniki. Analiza wybranych składowych kwestionariusza Oswestry w przypadku porównania sprawności chorych przed i po leczeniu pozwala na ocenę nasilenia bólu. Biorąc pod uwagę intensywność bólu a stosowanie środków przeciwbólowych można określić, że po leczeniu sanatoryjnym z powodu niewielkiego bólu nie muszą przyjmować leków przeciwbólowych 89 osób (30%), 38 osób mniej. Ankietowani odpowiedzieli także, że leki przeciwbólowe całkowicie/częściowo usuwają ból ponad dwukrotnie częściej po leczeniu.Wnioski. Leczenie sanatoryjne wpłynęło na dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Po zastosowanej terapii dolegliwości bólowe uległy zmniejszeniu. Badani określili, że po zastosowanej terapii leki przeciwbólowe częściowo lub całkowicie usuwają występujący ból. (PNN 2016;5(3):99–103

Diversification of follicular cells in the ovaries of the horse fly Haematopota italica (Diptera: Tabanidae) : similarities and differences with the Drosophila model system

In insect ovaries, germ line cells are surrounded by somatic cells that initially form a uniform follicular epithelium. The subsequent diversification of the follicular cells into several subpopulations enables specification of distinct structures in different regions of complex eggshells. It also influences the patterning of the future embryo. These processes have been extensively studied at both the cellular and molecular levels using the Drosophila ovary as a model system. It is not clear however, to what extent the Drosophila model of the follicular epithelium patterning is universal for the entire Diptera group. Here, we analyze the diversification of the follicular cells in a distant Drosophila relative, the horse fly, Haematopota italica. We found that in this species, there are 6 recognizably different follicular cell subpopulations within the previtellogenic ovarian follicles. Ultrastructural analysis of the follicular epithelium revealed two morphologically distinct clusters of follicular cells residing at the anterior and posterior poles of the follicles. Each cluster consists of 2-3 polar cells located centrally and surrounded by several outer cells called border cells (at the anterior pole) or border-like cells (at the posterior pole). During previtellogenesis, the clusters lose the initial symmetry as their cells differentiate and develop conspicuous cytoplasmic projections comprising cytoskeletal elements. Ultimately, the follicular cells of the anterior and posterior clusters become morphologically different and, as we suggest, participate in different processes during oogenesis and formation of the eggshell in H. italica

The clinical relevance of coeliac trunk variations

The coeliac trunk is a surgically significant artery originating from the abdominal aorta and supplying the supracolic organs. Branches of this arterial trunk supply the primary organs of the abdomen and divert a significant volume of blood from the abdominal aorta. Past research has shown that the anatomy of the coeliac trunk is not identical for all human beings and that about 15% of the population displays significant variations from the typical branching pattern. Data derived from earlier research has been consolidated to give an account of the major variations found in the anatomy of the coeliac trunk and to put forward some theories for the cause of such variation. It is crucial to achieve full comprehension of these topics as knowledge of these variations is indispensable in operative and diagnostic procedures within the abdomen. Without understanding of the arterial architecture and knowledge of the variation characterising the patient in this critical region surgery may entail a considerable risk of an error being committed that may occasionally lead to lethal complications

Problem bólu kręgosłupa wśród pielęgniarek oddziałów neurologii i neurochirurgii

Introduction. In the occupational medicine back pain is treated as a paraoccupational disease, mainly related to specific professional groups. They include those employed in the sector of health care, who are at the highest risk of developing back pain, nurses in particular.Aim. Assessment of back pain occurrence among nurses and determining the factors affecting this condition.Material and Methods. The study group consisted of 76 nurses working in neurology and neurosurgery wards/clinics. The research methodology applied consisted of diagnostic survey method, and as the technique, a survey of our own design was used. The VAS Pain Scale was used. Statistical analysis was prepared in the program SPSS20. The statistical significance of differences was determined at a confidence level of p<0.05.Results. 98.7% of the surveyed nurses complain about back pain. The biggest group consisted of those with very severe pain (47.4%). At the same time in 80.26% of cases the pain was located in the lumbosacral section. Multiple comparisons showed that the level of pain intensity was higher in those working on the contract than in the personnel working on the basis of a contract of employment (p=0.045). The analysis showed no statistically significant differences in the level of pain intensity between respondents in different workplaces: Chi2 (2)=3.69; p=0.158.Conclusions. The vast majority of nurses complain about back pain, in most cases it is a very strong pain. This pain is determined by seniority, form of employment (contract) as well as by additional activities apart from of work in the ward. (JNNN 2016;5(3):84–91)Wstęp. W medycynie pracy bóle kręgosłupa traktowane są jako choroba parazawodowa, związana przede wszystkim z konkretnymi grupami zawodowymi. Wśród nich najbardziej narażonych na ryzyko rozwoju dolegliwości kręgosłupa należy wymienić pracowników sektorów opieki zdrowotnej, głównie pielęgniarki.Cel. Ocena występowania bólu kręgosłupa wśród pielęgniarek oraz określenie czynników wpływających na ten stan.Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 76 pielęgniarek pracujących w oddziałach/klinikach neurologii i neurochirurgii. W metodologii badań wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, techniką byłą ankieta własnej konstrukcji. Wykorzystano skalę bólu VAS. Analizy statystycznej dokonano w programie SPSS20. Istotność statystyczną różnic określono na poziomie ufności p<0,05.Wyniki. 98,7% ankietowanych pielęgniarek skarży się na ból kręgosłupa. Największy udział stanowiły osoby z bardzo silnym bólem (47,4%). Jednocześnie ból ten w 80,26% umiejscowiony był w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Porównania wielokrotne wykazały, że poziom natężenia bólu był wyższy u osób pracujących na kontrakcie, niż u osób badanych pracujących na umowę o pracę (p=0,045). Analiza nie wykazała istotnych statystycznie różnic w poziomie natężenia bólu między osobami badanymi na różnych stanowiskach pracy: Chi2 (2)=3,69; p=0,158.Wnioski. Znaczna większość pielęgniarek skarży się na ból kręgosłupa, w większości przypadków jest to bardzo silny bólu. Ból ten jest determinowany stażem pracy, formą zatrudnienia (kontrakt) oraz dodatkową działalnością poza pracą w oddziale. (PNN 2016;5(3):84–91