Garden Archaeology in Flanders. Developing a new archaeological discipline in Flanders at the Neue Garten in the Landcommandery Alden Biesen (Bilzen) and the garden of the Plantin-Moretus Museum at Antwerp

Tuinarcheologie is niet hetzelfde als archeologie in tuinen. Deze laatste onderzoekt door middel van opgravingen objecten en hun contexten in tuinen. Tuinarcheologie daarentegen probeert bewijs te vinden voor tuinaanleg en de bijbehorende resten, nl. bouwkundige constructies zowel als biologisch materiaal. Hoewel tuinarcheologie in Europa al twee decennia succesvol toegepast wordt, is ze in Vlaanderen pas recent geïntroduceerd met twee opgravingen van grote historische tuinen. Het ene project probeerde de aard en de indeling van de 18de-eeuwse tuinpaden in de Neue Garten (1786) van de Landcommanderij Alden Biesen te bepalen ter voorbereiding van een restauratiecampagne. Het andere zocht naar sporen van de vroeg-17de-eeuwse tuin in de binnenhof van het Plantin-Moretusmuseum als onderdeel van een studie naar een in situ-tuinreconstructie. Beide opgravingen gaven de kans substantiële en nuttige expertise te vergaren in het erg gespecialiseerde en multidisciplinaire onderzoeksveld van de tuinarcheologie en toonden aan dat het veel meer is dan een instrument voor reconstructie

M & L Jaargang 8/5

GeneriekJos Vandenbreeden Van een stille dood gered. [Saved from a silent death: the house of Paul Cauchie at Brussels.]De eigen, ranke woning van deze sgraffito-meester ontpopte zich tijdens de jongste restauraties tot een ware revelatie. Zelden omhulde iets dermate freel dan ook nog zoveel moois. Jos Vandenbreeden wordt na M&L 2/6 hierbij een tweede maal de eer gegund dit wonderlijke huis en haar bijwijlen minder fier verhaal in haar verjongde vorm open te stellen.Bruno Fornari Jef Lambeaux en de menselijke driften. [Jef Lambeaux and the Human Passions in the little temple of the Cinquantenaire Park in Brussels.]Een eeuw na sluiting en sindsdien omgeven door een mythisch-zinnelijke faam, warden de poorten van het Paviljoen der Menselijke Driften een handvol uren lang opnieuw en wijd geopend. Gesterkt door een ontegensprekelijke iconografie onthult Bruno Fornari wat er in dit Brussels tempeltje van Victor Horta nu precies tot stand kwam. Een wig in de Titanenstrijd van kwaad en goed?Herman van den Bossche Koninklijke camellias uit het land van de rijzende zon. [Royal camellias from the Land of the Rising Sun?]Dumas bezorgde haar onsterfelijke literaire roem, Balat voorzag ze van een sierlijk glaspaleis, maar de Camellia-verzamelaar bij uitstek was wellicht Leopold II. Accidenteel vervallen in een wetenschappelijke anonimiteit, bleef deze Koninklijke weelde haast miraculeus het trieste lot bespaard van buitenlandse soortgenoten.De snoeischaar vastberaden in de hand geeft Herman van den Bossche nu de eerste resultaten prijs van een heroïsch opzet: de finale (her)determinatie.Jean Breydel Het warenhuis Waucquez van Victor Horta: een tempel voor het Belgisch beeldverhaal. [The Waucquez department store by Victor Horta: a temple to the Belgian strip cartoon.]Warenhuizen bouwen vormde voor de architect een relatief courante opdracht, maar dat precies de stoffenzaak Waucquez als enige zou overleven had niemand ooit gedacht. Na de sluiting, jarenlange leegstand en vernieling wenkt alvast een tweede jeugd als Belgisch Centrum van het Beeldverhaal.Een sfeerbeeld door Jean Breydel die de droom van nabij hielp concretiseren.M&L Binnenkran

M & L Jaargang 13/1

GeneriekAntoine Fauconnier en Patrick Roose Het orgel van Vivenkapelle. [The organ of Vivenkapelle.]Orgelpunt bij de uitbouw van het religieus totaalconcept Vivenkapelle werd rond 1867 het verbazende doksaal met dito instrument. Waarom nog deze late neogotiek? Welk was de eigen inbreng van John Sutton, Jean Baptiste de Béthune, ja zelfs orgelbouwer Louis Hooghuys en wat betekende het Rijnlandse Kiedrich? Evenzoveel vragen waarop Antoine Fauconnier en Patrick Roose een weleens verrassend antwoord menen te weten.Herman van den den Bossche Een encyclopedische tuin aan het einde van het Ancien Régime: de prinsbisschoppelijke tuinen van Rooselaer te Lochristi. [An encyclopedic garden at the end of the Ancien Régime: the prince bishops gardens of Rooselaer in Lochristi.]Niets werelds was deze 17de bisschop van Gent, prins van Lobkowitz-Horin etc. vreemd, laat staan de waarlijk \u27koninklijke\u27 Franse tuinen waarmee hij in de jaren 1780 zijn ambtelijk buitenverblijf te Lochristi liet omgeven.Aan dit megalomane fraais maakten een \u27publieke venditie\u27 in 1795 en daaropvolgende republikeinse vernielzucht abrupt een einde.De historische achtergrond voor een imaginaire wandeling met Herman Van den Bossche doorheen Rooselaer.Edgard Goedleven Egmont en Hoorne. Van de Grote Markt naar de Kleine Zavel. [Egmont and Hoorne, from the Grand Place to the Petit Sablon.]In het licht van de zuur verworven onafhankelijkheid betaamde het de nationale helden te eren met gepaste monumenten. Egmont, wiens onverzettelijke verdraagzaamheid en mediatieke halsrechting als geen ander tot de verbeelding sprak, verwierf met Hoorne niets minder dan de ereplaats: de Brusselse Grote Markt.Niet zonder moeite en evenmin voor lange duur, wist Edgard Goedleven in woord en beeld te achterhalen.SummaryM&L Binnenkran

M & L Jaargang 10/3

GeneriekIrene Smets Mozart in Vlaanderen. [Mozart in Flanders.]De verbazende scherpzinnigheid waarmee de curiosa langsheen de reisroute van zijn muzikaal begenadigde zoon door vader Leopold Mozart werden opgetekend, getuigen zonder meer van een rotsvast vertrouwen in de historische dimensie van het gebeuren.Wat deze eind 18de-eeuwse Zuidelijke Nederlanden aan onze Oostenrijkse bezoekers te bieden hadden, kon Irène Smets met relatief schaars eigentijds iconografisch materiaal nog wel op suggestieve wijze voor de geest roepen. Maar bleef er van dit gebouwde patrimonium ook materieel nog iets bewaard?Herman van den Bossche De tuinen van Alden Biezen, een nieuwe hof naar oud model. [The gardens of Alden Biezen, a new garden after an old model.]Voor landcommandeur Hendrik van Wassenaer konden slechts strak gecompartimenteerde baroktuinen de oude burcht van Alden Biesen met de vereiste luister omringen.In latere tijden bij gebrek aan waardering verworden tot een boomgaard, maakte de fraaie oranjerietuin nu het voorwerp uit van een opmerkelijke evocatie.In woord en beeld gaat Herman van den Bossche na hoe deze droom opnieuw tot leven kwam.Maurits Smeyers en Marjan Buyle De koorbanken van de Sint-Geertruikerk te Leuven. [The choir stalls of St. Gertrudes church at Louvain.]Het mag een wonder heten of een zeldzaam gunstige samenloop van omstandigheden dat het flamboyante, gotische koorgestoelte van de Leuvense Sint-Geertruikerk tegelijk een vernielend bombardement én de daaropvolgende, vrijwel onbegonnen geachte anastylose overleefde. Voor Maurice Smeyers vormt dit nochtans slechts een zoveelste onverwachte wending in een toch reeds overtuigend gestoffeerd ontstaansverhaal. De jongste opknapbeurt die het merkwaardig meubel onderging is anderzijds voor Marjan Buyle aanleiding tot enkele technisch-restauratieve conclusies.SummaryM&L Binnenkran

M & L Jaargang 4/3

RedactioneelJo Braeken De Sint-Antonius-van-Paduakerk in Brussel. [The Sint-Antonius-van Padua church in Brussels.]Johnny De Meulemeester Aardige aarden monumenten. [(Earthen monuments)]Herman Van den Bossche Het voormalig schoolmuseum en de plantentuin. Michel Thiery in Gent. [The former school museum and botanical school garden Michel Thiery in Ghent.]E. Goedleven - De vlag en het volkslied van de Vlaamse Gemeenschap. [The colours and anthem of the Flemish community.]SummaryM&L Binnenkran

M & L Jaargang 21/1

Herman van den Bossche Historische tuinen en parken meer dan groen op maat. [Historcial Gardens and Parks: more than made-to-measure green Specialist Department for Historical Gardens and Parks.]Marcel M. Celis Waar de tijd van geen tel is: De vakafdeling funerair erfgoed. [When time does not count: the Funerary Heritage Division.]Walter Slock en Willem Hulstaert Als de nood het hoogst is 20 jaar vakgebied architectuur. [Specialist Department for Architecture.]Pieter Truijens Hotel Errera. Restauartie en rehabilitatie tot ambtswoning van de Vlaamse regering.Summar