Pozycja ustrojowa wojewodów i starostów jako przedstawicieli rządu w latach 1919–1928

The article presents an important aspect in the history of the evolution of legal status of voivode’s and starost’s as the off ices representing local government administration in the interwar period. Although they were responsible for the whole administration in the province, they had under their control only some branches of administration. At the begining neither voivodes in the voivodeships nor starosts in the counties did not have any legal impact on the off ices which were not placed under their supervision. This article presents how this situation was gradually changing equipping government representatives with the tools to enable them to infl uence on the independent local authorities. The fi nal turning point of publication is the moment of coming into force the presidental decree of 19 January 19 1928 concerning the organization and operation of general administration, which ended the fi rst phase of work on the construction of the administration system of the Republic of Poland in the interwar period. This publication has been prepared based on the sources of universally binding law and the the government acts. The analisys of legal issues was made using formal-dogmatic based on administration law literature, especially of the interwar period

Miejsce resortu spraw wewnętrznych w administracji Księstwa Warszawskiego

The Position of the Ministry of the Interior in the Administration of the Duchy of WarsawThe article presents basic issues that arose in the Duchy of Warsaw after the implementation of departmental division of tasks between different offices of central administration, including ministries and structures subject to them. The author investigates the origins of departmental division introduced in the Duchy of Warsaw by Napoleon, its primary shape, later modifications and the degree of its endurance after it fell. A great emphasis has been placed on the issue of general importance and position of the Ministry of the Interior functioning as a kind of a meta-ministry. In addition to the analysis of normative solutions the paper also looks at the actual determinants of the departmental division and at how it was influenced by Polish tradition. In this context the author investigates how normative solutions have been put into practice

Rada Stanu Królestwa Polskiego wobec niekonstytucyjności Organizacji Komisji Rządowej Wojny

Artykuł poświęcony jest projektowi Organizacji Komisji Rządowej Wojny, przygotowanemu na początku 1816 r. i usankcjonowanemu przez cesarza po przeróbkach 17 października 1816 r. Skupiono się na rekonstrukcji przebiegu wypadków związanych z tym projektem, powstałym na zlecenie wielkiego księcia Konstantego i według jego wizji organizacji ministerialnej sprzecznej z koncepcją uregulowaną w konstytucji. Następnie dokonano analizy treści projektu oraz przedstawiono stosunek do niego członków Rady Stanu. Problem miał zarówno wymiar polityczny, jak i konstytucyjny. Stawiał zabierających głos w dyskusji w trudnym położeniu, ponieważ z jednej strony projekt był w ich przekonaniu niezgodny z Ustawą konstytucyjną, uprzywilejowując ministra w stopniu niweczącym zasadę kolegialności w komisjach rządowych zagwarantowaną jej postanowieniami. Z drugiej strony wobec nieprzejednanej postawy Wielkiego Księcia Konstantego narażał rząd polski na poważny konflikt z bratem cesarskim.The article is devoted to issues related to the project of the Organization of the Government Commission of War prepared at the beginning of 1816 and sanctioned by the Emperor aft er the alterations on October 17, 1816. It focuses on the reconstruction of the course of events related to this project prepared on the order of Grand Duke Konstantin and according to his vision of a ministerial organization contrary to the concept regulated in the constitution. Then it analyzes the content of the project and presents the attitude of members of the Council of State to it. The problem had both its political and constitutional dimension. It put the members of the Council in a difficult position because, on the one hand, it were inconsistent with the Constitutional Act, privileging the minister to an extent that undermined the principle of collegiality in government commissions guaranteed by its provisions. On the other hand, due to the uncompromising attitude of the Grand Duke Konstantin, it exposed the Polish government to a serious confl ict with the imperial brother

A Controversial Transplant? Debate over the Adaptation of the Napoleonic Code on the Polish Territories in the Early 19th Century

This article focuses on the attitude of the Polish legal elite regarding the adaptation of French civil law introduced on the Polish territories in the Duchy of Warsaw, established by Napoleon in 1807. While addressing the Polish example, it underscores the universal nature of problems engendered by legal transfer and by the social reactions to foreign solutions. It sheds light on the state of mind of Polish enlightened elites, on their approach toward new legal instruments and on the challenges of adapting them to the socioeconomic conditions of a semi-peripheral country. The Polish situation in the early 19th century provides evidence that some representatives of the late-Enlightenment generation remained attached to the universalist, all human vision of civilizational progress and shared natural law instruments for its accomplishment. On the other hand, in reaction to this attitude, the opposite view had already started to crystallize. It pointed to the uniqueness of conditions of development in any given country and nation. According to this view, civil law should account for this specificity and be adjusted to the national character

Does war deepen distrust toward the state? Reorientation of the Polish political thought under the influence of Napoleonic Wars

The present paper has been prepared under the project «Administrative Thought in the Kingdom of Poland 1814-1831» financed by the National Science Centre (Narodowe Centrum Nauki) on the basis of decision no. DEC-2013/11/D/HS5/01901

Stosunek polskich elit do prawa francuskiego po upadku Napoleona - zarys problemu

Przedstawione w artykule badania obejmowały argumentację, jaką posługiwała się część polskiej elity intelektualnej i prawniczej, podejmująca się w najtrudniejszym momencie - bezpośrednio po upadku Księstwa Warszawskiego - obrony obowiązywania francuskiego prawa na ziemiach polskich. U progu powstania Królestwa Polskiego dalszy byt Kodeksu Napoleona oraz towarzyszących mu kodeksów francuskich wydawał się przesądzony. Nowa elita rządząca, na czele z ks. Adamem Jerzym Czartoryskim, uzyskała akceptację cesarza Aleksandra I na możliwie jak najszybsze uchylenie obowiązujących praw. Panująca atmosfera niechęci do wszystkiego, co francuskie i rewolucyjne, również nie pozostawiała złudzeń odnośnie do dalszych losów napoleońskich kodeksów i co więcej - utrudniała zajmowanie otwartego stanowiska w obronie kodyfikacji słusznie uznawanej za obcą polskim zwyczajom i tradycjom. Hasło jej utrzymania nie wytrzymywało konfrontacji z nośną ideą zastąpienia jej kodyfikacją narodową. Jak w tej sytuacji radzili sobie tacy wybitni prawnicy jak Antoni Bieńkowski, Jan Wincenty Bandtkie czy Antoni Wyczechowski, którzy z jednej strony doceniali jakość, nowoczesność i uniwersalizm francuskich kodeksów oraz fakt, że proces ich adaptacji na ziemiach postępował już nie bez efektów od kilku lat, a z drugiej - dostrzegali brak rozsądnej alternatywy wobec trudności, jakie wiązałyby się ze stworzeniem podobnego dzieła odwołującego się do dziedzictwa polskiej kultury prawnej?The focus of our research is on the argumentation applied by this part of the Polish intellectual and legal elites, which took it upon itself to defend the French law in force on Polish territories in the most difficult moment, immediately following the collapse of the Duchy of Warsaw. On the eve of establishment of the Kingdom of Poland, the further fate of Napoleonic Code and of its accompanying French codes seemed set in stone. The new ruling elites, headed by Prince Adam Jerzy Czartoryski, secured the approval of tsar Alexander to abrogate the laws in place as quickly as possible. The prevailing atmosphere of hostility toward all things French and revolutionary left no illusions as to the further fate of Napoleonic codes and, moreover, made it difficult for anyone to defend this codification openly, as it was deemed foreign to Polish customs and traditions. The proposal to retain it could not withstand the confrontation with the catchy idea of replacing it with a national codification. How was this situation faced by such outstanding lawyers as Antoni Bieńkowski, Jan Wincenty Bandtkie or Antoni Wyczechowski, who on the one hand appreciated the quality, modernity and universality o f French codes, as well as the fact that the process of their adaptation on the Polish territories had been bringing some effects over the recent years, and who on the other hand noticed the lack of alternatives to the difficulties posed by creating a similar work referring to the heritage of Polish legal culture

Prawne i polityczne uwarunkowania statusu ministra Księstwa Warszawskiego

The work describes the status of the minister in the capacity of an organ of central sectoral administration in the Duchy of Warsaw. The work aims at confronting the normative material defining the constitutional position of a minister with the source material informing about the minister’s actual role. An objective of the article is to verify the opinion about the poorly functioning central administration of the Duchy caused by the excessive concentration of power in the hands of individual ministers and the lack of an actual system of control and coordination of their activity that can be found in literature. This opinion finds corroboration in the article with the provision, however, that the excessive independence of sectoral organs contrasted with their internal weakness resulting from the difficult internal situation of the Duchy of Warsaw, whose administrative powers were in fact incapable of normal state organising activity.Der Autor stellt die Charakteristik eines Ministers als Ressortorgans der zentralen Verwaltung im Herzogtum Warschau. Ziel der Arbeit war die Zusammenstellung des normativen Materials, welches die Stellung eines Ministers im politischen System beschreibt, mit dem Quellenmaterial, nach dem seine eigentliche Rolle eingeschätzt werden kann. Geprüft wird vor allem die oft in der Fachliteratur ausgedrückte Meinung über die fehlerhafte Arbeitsweise der zentralen Verwaltung im Herzogtum Warschau, was auf die Überhäufung von Machtkompetenzen in Händen einzelner Minister und das Fehlen eines effektiven Kontroll-und Koordinierungsmechanismus für ihre Handlungen zurückgeführt wird. Diese Stellung wird auch in diesem Beitrag bekräftigt, wohl mit einem Vorbehalt: Die übermäßige Selbstständigkeit der Ressortorgane stand im Kontrast mit deren interner Schwäche, die mit der schwierigen Innensituation im Herzogtum Warschau erklärt werden könnte - die Verwaltungsspitze war eigentlich nicht imstande, die normale Organisationsarbeit in dem Staat zu führen

Uwagi o metodologii badań prawno-porównawczych w kontekście historii prawa w Polsce

Is there anything outstanding about the history of law in Poland? Is it particularly conducive to comparative research? In my attempt to answer these questions, I focussed on presenting two distinct comparative law methods: historical legal comparison and comparative legal history.The paper is divided into two parts. The first part elaborates on the characteristics of the respective methods and on the challenges of comparative legal history in a temporally diachronic perspective and why they are not so pronounced in historical legal comparison. In this part, I tried to document the claim that the existence of a comparative platform of similarities is a condition to obtain more reliable and better-documented results of comparative research.In the second part, I focussed on three cases visualising the possibilities for comparative legal research on the history of law in Poland. Regarding the pre-partition times, I analysed the comparative possibilities related to an analysis of the impact of the Roman law on the Old Polish legal culture. The other two examples concerned the history of law in post-partition Poland. First, I explored the potential triggered by the adoption of foreign laws in Poland in terms of comparative research. I used French commercial law to exemplify the problem. Then, I undertook to show the dormant potential of the particular situation of Poland divided into different legal areas for the development of the country’s own codes of law.Czy dzieje prawa w Polsce wyróżniają się czymś szczególnym? Czy historia prawa w Polsce stwarza wyjątkowo korzystne warunki dla prowadzenia badań komparatystycznych? Podejmując się odpowiedzi na te pytania, skoncentrowałem się na prezentacji dwóch różnych ujęć prawno-porównawczych – na tzw. historycznym porównywaniu praw oraz porównawczej historii prawa.Artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej z nich zawarłem rozbudowane uwagi wstępne charakteryzujące oba podejścia i wyjaśniające, na czym polegają problemy związane z zastosowaniem porównawczej historii prawa w ujęciu temporalnie diachronicznym oraz dlaczego one nie występują w takim stopniu przy stosowaniu historycznego porównywania prawa. W tej części starałem się udokumentować twierdzenie, iż istnienie tzw. porównawczej platformy podobieństw stanowi warunek osiągnięcia pewniejszych i lepiej udokumentowanych wyników badań komparatystycznych.W drugiej części skupiłem się na trzech egzemplifikacjach obrazujących możliwości prowadzenia badań prawno-porównawczych nad dziejami prawa w Polsce. W odniesieniu do czasów przedrozbiorowych koncentruję się na możliwościach komparatystycznych związanych z analizą wpływu prawa rzymskiego na staropolską kulturę prawną. Pozostałe dwa przykłady dotyczą historii prawa na ziemiach polskich w czasach porozbiorowych. Najpierw skupiam swoją uwagę na potencjale, jaki dla badań komparatystycznych stworzyła sytuacja przeszczepienia na grunt polski obcych praw. Analizuję ten problem na przykładzie francuskiego prawa handlowego. Następnie staram się wskazać na potencjał, jaki drzemie w szczególnej sytuacji, w jakiej znalazły się ziemie polskie podzielone na różne obszary prawne i wykorzystania tego faktu w pracach nad stworzeniem własnej kodyfikacji

Recruitment of Skilled Officials in the Constitutional Kingdom of Poland (1850-1830)

The aim of the article is to explain the legal terms of the recruitment for administrative offices introduced in the Kingdom of Poland. The implementation of this system was a basic condition to organize a fully professional administrative staff professionally prepared to perform its duties. Based on formal and dogmatic method the publication analyses the regulations of the namestnik’s (governor’s) Decree of November 12, 1816, concerning examination boards in the Kingdom of Poland. The author generally omitted issues associated with its implementation. Thus the article presented the ideas of Polish governmental elites at the beginning of the 19th century. Any observations were confronted with the contents of the earlier Decree of April 29, 1808, which established examination boards in the Duchy of Warsaw. The author tries to prove that this system of recruitment was the prototype and the main point of reference for the system of the Kingdom of [email protected] Gdańsk

Wpływ wojen napoleońskich na wzrost niechęci wobec biurokracji w polskiej myśli administracyjnej w latach 1813–1815

Autor artykułu skupił się na zagadnieniu reorientacji poglądów na administrację w polskiej myśli politycznej w ciągu zaledwie kilku lat istnienia Księstwa Warszawskiego, zwłaszcza w jego końcowym stadium (1813–1815). Utworzony przez Napoleona Bonapartego organizm państwowy powstał na fali entuzjazmu i wiary Polaków w odrodzenie narodowe i urzeczywistnienie oświeceniowej wiary w sprawczą siłę rządu, zdolnego do podźwignięcia kraju z upadku i wprowadzenia na drogę cywilizacyjnego postępu. Wkrótce jednak okazało się, że Księstwo Warszawskie stanie się państwem, którego kilkuletnie istnienie naznaczone będzie ciągłymi wojnami i pogarszającą się sytuacją gospodarczą, wpływającą na wzrost negatywnych ocen struktury państwowej oraz tęsknotę za dawną tradycją ustrojowo-prawną. O zmianie stosunku do biurokracji świadczą obszernie cytowane w tekście wypowiedzi zarówno ziemianina z Lubelszczyzny Joachima Owidzkiego, osoby powszechnie znanej i szanowanej w tym regionie, jak i byłego jakobina Józefa Kalasantego Szaniawskiego, wyrazistego przedstawiciela elity intelektualnej i politycznej. Natomiast za podsumowanie zmiany stosunku do urzędników, jaki dokonał się w tych czasach, może służyć tekst profesora Szkoły Prawa Franciszka Ksawerego Szaniawskiego, który zauważa, że totalna krytyka „stanu urzędniczego” wynika ze skłonności do przesady.The author of the article focused on the issue of reorientation in views about administration, which occurred in the Polish political thought over a mere few years of existence of the Duchy of Warsaw, especially at the last stage of its existence in 1813–1815. Th is state entity created by Napoleon came into being on the wave of enthusiasm and faith in the national rebirth of Poles and in the Enlightenment belief about the agency of the government, capable of lift ing the country from collapse and of setting it on a path of civilizational progress. Soon, however, it turned out that at the same time it became a state whose short-lived existence of only a few years would be marked by constant wars and a declining economic situation, negatively aff ecting the society’s assessments of the state structures, as well as kindling a yearning for the old political traditions. Extensively quoted statements of both a landowner from the Lublin region, Joachim Owidzki (a person widely known and respected in this region) as well as the former Jacobin Józef Kalasanty Szaniawski (an expressive representative of Polish intellectual and political elites) documented the change in the attitude to the bureaucracy; whereas the text of the School of Law professor Franciszek Ksawery Szaniawski could serve as a summary of this change. He noted that the total criticism of the “clerical state” resulted from a tendency to exaggeration